“Ma Ngkai ai Bon Ana Botannaomata te Atua”

1, 2. Tera te bitaki ae riki ni Bentekota 33 C.E., ao antai ake a riki bwa kaain ana botannaomata ae boou Iehova? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

BON te bong ae kakawaki n taai akekei Bentekota 33 C.E. irouia ana aomata Iehova i aon te aba. Bwa e riki iai te bitaki teuana ae kamimi. N te bong anne, e a karekea Iehova te natannaomata teuana ae boou rinanon taamneina ae te Iteraera n taamnei “ae ana Iteraera te Atua.” (I-Karatia 6:16) Ma imwin te bong aei, a aikoa kanikinaeaki ana aomata te Atua aika mwaane n te korotobibi n aron are n ana bong Aberaam. Ma e korea ae kangai Bauro ibukia kaain te natannaomata ae boou anne n tatabemania nako: “Korotobibiana boni korotobibian nanona n te taamnei.”—I-Rom 2:29.

² Te moani koraki ake a kaaina ana natannaomata ae boou te Atua bon abotoro ao taan rimwini Kristo riki tabeman aika tebubua tabuni mwaitiia, ake a botaki n te ruu teuana i eta i Ierutarem. (Mwakuri 1:12-15) A ruonaki naakai n te taamnei ae raoiroi n te aro are a a riki iai bwa natin te Atua aika natinaki n te taamnei. (I-Rom 8:15, 16; 2 I-Korinto 1:21) E kakoauaaki n aei bwa e a tia ni waakinaki te berita ae boou rinanoni Kristo ao e kamatoaaki n raraana. (Ruka 22:20; wareka Ebera 9:15.) A a riki taan rimwini Kristo aikai bwa kaain ana natannaomata ae boou Iehova ake ana aomata aika boou. A buokaki n te taamnei ae raoiroi bwa a na uarongorongo n taetae aika kakaokoro irouia I-Iutaia ao aomata ake a rairaki man aia Aaro ake a roko mani kaawan nako te Embwaea n Rom, ni kawara Ierutarem bwa a na bukamarua te Toa ae Taiani Wiki ke Bentekota ae a kakaraoia I-Iutaia. A ongora ao n oota n “ana mwakuri te Atua aika moanibaa n tamaroa” aomata aikai, n oin aia taetae man aia uarongorongo Kristian aika kabiraki n te taamnei.—Mwakuri 2:1-11.

ANA BOTANNAOMATA AE BOOU TE ATUA

3-5. (a) Tera ae e tua Betero nakoia I-Iutaia ni bongini Bentekota? (b) Baikara mwaneka aika nakoraoi ake a irekereke ma rikirakeni mwaitin ana natannaomata ae boou Iehova, n ririki ake e moan tei iai?

³ E kabongana Iehova te abotoro Betero bwa e na kaira kaukan te kawai ibukia I-Iutaia ao aomata ake a rairaki man aia Aaro, bwa a na kaaina te natannaomata ae e a tibwa rineaki aei, ae te ekaretia ni Kristian. Ni bongini Bentekota, e ninikoria Betero n tuangia I-Iutaia bwa a riai ni butimwaea Iesu, ae te aomata ae a a tia n “tauria n te kai ma ni kamatea” ibukina bwa “e karaoia te Atua bwa te Uea ao te Kristo.” Ngke a titiraki te koraki ae uanao bwa tera ae a riai ni karaoia, e kaekaia Betero ni kangai: “Rairi nanomi, ao kam na bwabetitoaki n tatabemaningkami nako n aran Iesu Kristo ibukini kabwaraan ami bure, ao kam na karekea te bwaintituaraoi ae te taamnei ae raoiroi.” (Mwakuri 2:22, 23, 36-38) N te bong arei ao e a manga kaainaki te natannaomata ae boou ae te Iteraera n taamnei irouia aomata aika tao 3,000 mwaitiia. (Mwakuri 2:41) Imwin anne, a teimatoa abotoro ni kariki uaa aika bati n aia mwakuri n uarongorongo ma te ingaingannano. (Mwakuri 6:7) E a ririkirake mwaitiia kaain te botannaomata ae boou aei.

⁴ E raababanako te mwakuri n uarongorongo imwina riki nakoia I-Tamaria ma uaana aika raraoi. A bati ake a bwabetitoaki iroun te tia uarongorongo ae Biribo, ma a aki karekea te taamnei ae raoiroi ngkekei naba. A kanakoaki abotoro aika Betero ao Ioane man te rabwata n tautaeka i Ierutarem nakoia I-Tamaria ake a a tia n rairaki ao “a kaaki baia i aoia, ao a a karekea nakekei te taamnei ae raoiroi.” (Mwakuri 8:5, 6, 14-17) Ngaia are, a riki naba I-Tamaria aikai bwa kaain te Iteraera n taamnei aika kabiraki.

⁵ E a manga kabonganaaki Betero n 36 C.E. bwa e na karababaa te kakao aei nakoia tabemwang, ibukini kaainakin te botannaomata ae boou ae te Iteraera n taamnei. E riki aei ngke e uarongorongo nakon te mataniwi n tautia n Rom ae Korenerio, n ikotaki naba ma ana koraki ao raoraona. (Mwakuri 10:22, 24, 34, 35) E koreaki ae kangai n te Baibara: “Ngke e kume n [taetae] . . . , Betero, ao a a ruonaki naba n te taamnei ae raoiroi te koraki [aika tiaki I-Iutaia] ake a ongora n ana taeka te Atua. Ao a rangi ni mimi naake a kakaonimaki ake a a tia ni korotobibiaki ake a iri ma Betero, ibukina bwa e a kabwaroaki te taamnei ae raoiroi are te bwaintituaraoi i aoia aomata aika tiaki I-Iutaia.” (Mwakuri 10:44, 45) Ngaia are e a karababaaki nako riki ngkai kaainakin te natannaomata ae boou ae te Iteraera n taamnei, nakoia taan onimaki aika Tientaire ake a aki korotobibiaki.

“TE KORAKI AKE A NA UOUOTA ARANA”

6, 7. Aanga raa ake a na karaoa iai te mwakuri kaain te botannaomata ae boou bwa a aonga n aranaki bwa “te koraki ake a na uouota [aran Iehova],” ao tera aroni karababaan anne irouia?

⁶ N aia boowi kaain te rabwata n tautaeka aika Kristian n te moan tienture are e boo n 49 C.E., ao e taekina aei te tia rimwin Iesu ae Iakobo: “E a tia Timeon [Betero] ni karakina raoi aron te Atua ngke e moani mutiakinia aomata aika tiaki I-Iutaia, ni karekeia te koraki ake a na uouota arana mai buakoia.” (Mwakuri 15:14) A uouota aran Iehova te botannaomata ae boou aei ao raoia naba taan onimaki aika I-Iutaia ao aika tiaki I-Iutaia. (I-Rom 11:25, 26a) Imwin anne, e korea ae kangai Betero: “Bon tiaki ana botannaomata te Atua ngkami ngkoa, ma ngkai ai bon ana botannaomata.” E kamataata mwiokoaia ngke e kangai: “Bon ‘te reeti n aomata ngkami aika kam rineaki, te koraki n ibonga aika ueea, te botannaomata ae itiaki, te koraki ake ana bwai te Atua, bwa kam na kabutaanako taekan raoiroin aroaron’ teuare weteingkami man te roo nakon ana oota ae kamimi.” (1 Betero 2:9, 10) A riai te koraki aei n tataekina karaoiroan Teuare a tei ibukina ao ni kamoamoaa arana i mataia aomata. A riai n ninikoria taani kakoaua ibukin Iehova, ae te tia Tautaeka i aoni Bwaai ni Kabane.

⁷ N aron ae e a tia ni kakoauaaki irouia kaain te I-Iteraera n rabwata, e arania Iehova kaain te Iteraera n taamnei bwa “aomata aika I karaoiia ba au aomata, ba a aonga ni karakina kamoamoau.” (Itaia 43:21, BG) A kaotaraei Kristian rimoa kairuaia atua ni kabane ake a taromauriaki n te tai arei ao n ninikoria ni kaotia ae bon tii Iehova te Atua ni koaua. (1 I-Tetaronike 1:9) A ninikoria n tataekina Iehova ao Iesu “i Ierutarem ao i Iutaia ni kabanea, ao i Tamaria ao nako tabon aonnaba.”—Mwakuri 1:8; I-Korote 1:23.

8. Tera te kauring are e anga te abotoro Bauro nakoia ana aomata te Atua n te moan tienture?

⁸ Temanna naba ae ninikoria n te moan tienture are e kaaina “te koraki ake a na uouota [aran Iehova]” bon te abotoro Bauro. Ngke e mena i mataia taani karioiango aika beekan, e ninikoria n tei ibukin riain Iehova n tautaeka ae “te Atua are e karaoa te aonnaba ma bwaai ni kabane ake iai, boni Ngaia Ueani karawa ma aonnaba.” (Mwakuri 17:18, 23-25) N raa banen ana katenua ni mwamwananga Bauro ni mitinare, e kauringia kaain te natannaomata ake a uouota aran te Atua ni kangai: “I ataia bwa imwin nakou, ao a na rin kameaanti aika tiritiri i buakomi, ao a na aki akoa te nanai, ao a na teirake mai buakomi mwaane aika a na taekin reirei aika kewe bwa a aonga ni katikiia taan rimwin Iesu bwa a na rimwia.” (Mwakuri 20:29, 30) N tokin te moan tienture ao e oti raoi koauan te taetae ni burabeti aei bwa a a noraki taan tannako man te koaua.—1 Ioane 2:18, 19.

9. Tera ae riki nakoia “te koraki ake a na uouota [aran Iehova]” imwini mateia abotoro?

⁹ Imwini mateia abotoro, a a butanako taan tannako man te koaua ao a a katei Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia. N oneani mwin are a na kaotiotiia bwa “te koraki ake a na uouota [aran Iehova],” a a tia naba Kristian ni kewe ni kanakoa aran te Atua n aia rairai aika bati man te Baibara. A butimwaei aia katei beekan ao a aki karinea te Atua n aia angareirei aika akea n te Baibara, aia buaka aika aongkoa a tabu ao ai aroaroia ae te wene ni bure. Ngaia are i nanon tienture aika bati ao bon tii tabeman taan taromauria Iehova aika kakaonimaki i aon te aba, ao akea te botaki teuana ae baireaki ibukia “te koraki ake a na uouota arana.”

MANGA BUNGIAN ANA BOTANNAOMATA TE ATUA

10, 11. (a) Tera ae taetae ni burabetinna Iesu n ana kaikonaki ibukia uita ao titania? (b) E kangaa ni kakororaoaki ana kaikonaki Iesu imwin 1914, ao tera mwina?

¹⁰ N ana kaikonaki Iesu ibukia uita ao titania, e taetae ni burabetina rokon te roo n te aro n taamnei mairouia taan tannako man te koaua. E taku bwa “ngke e matu te aba” ao e uniki koraan titania te Riaboro i buakoni koraan uita aika raraoi ake e a tia n uniki Natin te aomata. A na kaai n rikirake ni karokoa “tokin te waaki ae ngkai i aon te aba.” E kabwarabwaraa Iesu bwa “koraa aika raraoi” a tei ibukin “natin te tautaeka n uea” ao “titania” bon “natin nako teuare buakaka.” A na kanakoaki taan “ikotii uaa” aika anera iroun Natin te aomata n tain te toki, bwa a na kaokoroaki uita n te aro ni kaikonaki mairouia titania ao imwina a na ikotaki natin te Tautaeka n Uea. (Mataio 13:24-30, 36-43) E kangaa n riki aei, ao tera nanona nakon Iehova ibukini karekean ana botannaomata i aon te aba?

¹¹ E moanaki “tokin te waaki ae ngkai i aon te aba” n 1914. N tain te buaka n te ririki anne ao tatabeua tenga mwaitiia Kristian aika kabiraki aika “natin te tautaeka n uea” ake a tautoronaki n te aro n taamnei i aani Baburon ae Kakannato. N 1919, a a kainaomataaki iroun Iehova ike e a katereaki raoi iai kaokoroia ma “titania” ke Kristian ni kewe. E ikotiia “natin te tautaeka n uea” bwa te botannaomata ae baireaki raoi, ike e a kakororaoaki iai ana taetae ni burabeti Itaia aei: “E na bungiaki te aba teuana n ti te bongina ke e na aki? E na bungiaki te botanaomata n ti teuana te miniti? Ba ngke e a tiba ariri Tion, ao e a bungiia naba natina.” (Itaia 66:8, BG) Tion bon ana botaki n anera Iehova i karawa, are e bungia natina aika kabiraki n te taamnei ao ni baireiia bwa a na kaaina te natannaomata i aon te aba.

12. A kangaa ni kaotiotiia taani kabiraki bwa “te koraki ake a na uouota [aran Iehova]” ni boong aikai?

¹² N aroia Kristian rimoa, a a riki “natin te tautaeka n uea” aika kabiraki bwa taani kakoaua ibukin Iehova. (Wareka Itaia 43:1, 10, 11.) Ibukin anne, a na otara bwa a kaokoro n aroaroia ni Kristian ao n aroia n tataekina “te rongorongo ae raoiroi aei ae taekan te Tautaeka n Uea . . . bwa te bwai ni kaotioti nakoia botannaomata ni kabaneia.” (Mataio 24:14; I-Biribi 2:15) Ni karaoan aei, a a tia ni kairiia aika bati aika mirion ma mirion bwa a na karekea aia iraorao ae raoiroi ma Iehova.—Wareka Taniera 12:3.

“TI NA AIRI MA NGKAMI”

13, 14. Tera ae a riai ni karaoia te koraki ake tiaki kaain te I-Iteraera n taamnei ngkana a taromauri ao ni beku iroun Iehova n te aro ae boraoi ma nanona, ao e kangaa n taetae ni burabetinaki aei n te Baibara?

¹³ Ti noria n te kaongora ae imwain aei bwa i aon I-Iteraera rimoa ao a kona iruwa n taromauria Iehova n te aro ae boraoi ma nanona, ma a riai iruwa akanne n tia ni karekea aia iraorao ma ana aomata Iehova ake e berita ma ngaiia. (1 Uea 8:41-43) Titeboo naba ma boong aikai bwa a riai te koraki ake tiaki kaain te Iteraera n taamnei, n iraorao ma ana aomata Iehova aika “natin te tautaeka n uea” aika taani Kakoaua aika kabiraki ibukin Iehova.

¹⁴ E taetae ni burabetinaki irouia burabeti rimoa aika uoman, ikotakia aomata aika bati ake a na taromauria Iehova ma ana aomata n tain te toki aei. E taetae ni burabetinna Itaia ni kangai: “A na nako natanaomata aika bati ao ana kangai, Kam na kaaraki, ao ti na ararake nakon ana maunga Iehova, nakoni maneaban Atuaia Iakoba: ao ane E na reireira ana aro nako, ao ti na nakonako ni kawaina nako: ba e na oti nako te tua mai Tion, ao ana taeka Iehova mai Ierutarem.“ (Itaia 2:2, 3, BG) N aron naba anne, e taetae ni burabetinna Tekaria ae “a na roko naba natanaomata aika bati ma botannaomata aika korakora n ukoukora Iehova Tabaota i Ierutarem, ma ni bubuti akoaia mairoun Iehova.” E taekinia n te aro ni kaikonaki bwa “tengaun te aomata mai buakon taetaeia botanaomata ni kabane” aika a na taua ririn temanna kaain te I-Iteraera n taamnei ao ni kangai: “Ti na airi ma ngkami, ba ti ongo ba E memena te Atua i roumi.”—Tekaria 8:20-23, BG.

15. Tera te mwakuri are a “na airi” iai “tiibu tabemwaang” ma kaain te I-Iteraera n taamnei?

¹⁵ A “na airi” ma “tiibu tabemwaang” kaain te I-Iteraera n taamnei n te mwakuri n tataekina te rongorongo ae raoiroi ibukin te Tautaeka n Uea. (Mareko 13:10) A a riki bwa kaain ana natannaomata te Atua naake a kabiraki aika “tii tenanaina,” i aan ana kairiri “te tia kawakintiibu ae raoiroi” ae Kristo Iesu.—Wareka Ioane 10:14-16.

UKERA KAMANOAM IRARIKIIA ANA AOMATA IEHOVA

16. Tera ae na karaoia Iehova ni kabanean iteran te “rawawata ae korakora”?

¹⁶ Imwini kamaunaani Baburon ae Kakannato, e na korakora iai buakanakia ana aomata Iehova ao n te tai anne, ti na kainnanoa te kamanomano are e katauraoia Iehova ibukia ana toro. Bon Iehova ae na kaira te waaki i aon te aba n te tai are e a tia ni baireia, kioina ngkai te buaka aei e na kauekea kabaneani iteran te “rawawata ae korakora.” (Mataio 24:21; Etekiera 38:2-4) N te tai anne, e na buakanaki irouni Koka “te botanaomata ae botaki mai buakoia botanaomata,” ae ana aomata Iehova. (Etekiera 38:10-12, BG) E na riki te buaka anne bwa te kanikina ibukini waakinan ana motikitaeka Iehova ibukia Koka ma ana koraki aika bati. E na karietataa Iehova ana tautaeka ao ni katabua arana bwa e kangai: “Ao N na . . . kaotai raoi i mataia botanaomata aika bati; ao a na ataai ba bon Iehova Ngai.”—Etekiera 38:18-23, BG.

17, 18. (a) Baikara kaetieti ake a na karekei ana aomata Iehova ngkana a buakanaki irouni Koka? (b) Tera ae ti riai ni karaoia ngkana ti kani kamanoaki iroun Iehova?

¹⁷ Ngkana e a moana ana buaka Koka, e na tuangia Iehova ana toro ni kangai: “Nako mai, au botanaomata, rin i nanon am ru ae raba, ao kaina am mataroa i mwim: karabako ni kamaaniko ti teutana, ni katia te un.” (Itaia 26:20, BG) N te tai ane e karuanikai anne, e na anganira Iehova kaetieti ni kakamaiu ao a bae n iai irekereken ‘ruu aika raba’ ma ekaretia n ara aono.

¹⁸ Ngaia are ngkana ti kani kakabwaiaaki man ana kamanomano Iehova n tain te rawawata ae korakora, ti riai n ataia bwa iai ana aomata Iehova i aon te aba ake a baireaki raoi i nanon ekaretia. Ti riai n tei n aia itera ao ni kateimatoa ara iraorao ae rangi ni kaan ma ara ekaretia n ara aono. Ti bia irira te tia areru ma nanora ni kabane n tataekina aei: “Ana bwai Iehova te kamaiu: Kakabaian te aba i Roum e na mena i aoia am aomata.”—Taian Areru 3:8, BG.