RONGORONGONI MAIUNA
Maiuu ae Kakukurei n Au Beku Ibukin Iehova
AU MOANI mwakuri n te Betaera i Kanata, boni kaitiakan nanon te tabo ni boreeti. Bon 1958 te tai aei ao ai 18 au ririki. I kukurei ni maiuu ao imwin te tai ae aki maan, I a mwakuri ma te mitiin ae korei taran taiani maekatin ake a boreetiaki. I rangi ni kukurei ngkai I mena n te Betaera!
N te ririki are imwina, e a katanoataaki nakoia kaain te Betaera bwa a kainnanoaki taan anganano aika a na beku n te aobiti n tararua i Aberika Maiaki, ike e nang reke iai te mitiin ni boreeti ae boou. I anga naba arau ao I rangi ni kukurei ngkai I rineaki. A rineaki naba teniman riki kaain te Betaera mai Kanata aika Dennis Leech, Bill McLellan, ao Ken Nordin. Ti tuangaki ae e na tii karekeaki ara tiiketi n nako ma akea n oki!
I tareboonia tinau ao I taku nakoina: “Iai au rongorongo. N nangi nako Aberika Maiaki!” E aki bati ni ngongongo tinau, ma bon te aine ae korakora ana onimaki ao e rangi ni kaan reitakina ma Iehova. E aki bati te bwai ae e taekinna ma I ataia ae e boutokaai. A bon aki kaitaraa au motinnano ngaia ma tamau, ma a nanokawaki ngkai N nang raroanako ma ngaiia.
KAEAN ABERIKA MAIAKI!
Mwanangara n te turein mai Cape Town nako Johannesburg ngai ma Dennis Leech, Ken Nordin, ao Bill McLellan, n 1959
Ngaira ake aman ngke ti a kaitiboo imwin 60 te ririki n te aobiti n tararua i Aberika Maiaki n 2019
Ti nako moa nakon te Betaera i Brooklyn ngaira ake aman, ike ti a kataneiaaki iai tenua te namwakaina ibukin te aeka ni mitiin ni boreeti riki teuana. Imwina, ti a toka n te kaibuke ni kaako nako Cape Town i Aberika Maiaki. Ai tibwa 20 au ririki n te tai anne. E a tairiki ngke ti a moana mwanangara ae abwabwaki n te turein mai Cape Town nako Johannesburg. Ngke e a karangaina, ti tei moa n te kaawa ae uarereke n aononi Karoo ae uakaan ma te rereua. E rangi ni bubu ao ni kabuebue. Ti kaninganinga ngaira ake aman n te winto ao ti iangoia bwa ai bon tera aron te tabo aei. Ti a raraoma bwa ai tera ae ti nang kaaitara ma ngaia. N ririki ake imwina ngke ti a manga kawara te aono aei, ti a ataia ae a rangi n tamaroa kaawa aika uarereke aikai ao n rau.
I mwiokoaki i nanon tabeua te ririki bwa N na mwakuri ma te mitiin ae kamimi ao ni kangaanga arona ae te Linotype, are katauraoi rainin manin te koroboki ibukin te Taua-n-Tantani ao te Taratara! ake a na boreetiaki. E boretii maekatin te aobiti n tararua n taetaen Aberika aika bati, tiaki tii ibukin Aberika Maiaki ma ibukin aaba aika bati riki n te aono n Aberika. Ti kukurei ngkai e kamanenaaki raoi te mitiin ni boreeti ane boou anne, are ti mwananga ibukina mai Kanata!
Imwina riki, I a mwakuri n te Aobiti ae tabe ma itera aika kakaokoro ibukin te boreeti, kanakoani bwaai, ao te mwakuri n raitaeka. I rangi n tatabetabe ma I boni kukurei ao e rau nanou.
TEKATEKAU N TAANGA AO TE MWIOKO AE BOOU
Ngai ma Laura ngke ti beku bwa bwaiania aika okoro n 1968
N 1968, I a mare ma te bwaiania ae Nei Laura Bowen ae maeka n uakaan ma te Betaera. E mwakuri naba neiei bwa te tia taibi ibukin te Aobiti Are Tabe ma te Raitaeka. N taai akanne, bon akea te babaire ibukia taanga aika tibwa mare bwa a na tiku n te Betaera, ngaia are ti a mwiokoaki bwa bwaiania aika okoro. I raraoma teutana. I nanon tebwina te ririki, ti mena n te Betaera ike e kakatauraoaki iai kanara ao ara tabo ni maeka. Ti nang kangaa ni maiu ngkai n te mwane are a kakarekea bwaiania aika okoro? Ti na boni karekea 25 mwanen te tabo anne ae titeboo ma $35 te U.S ngkoa ni katoa namwakaina, ngkana e koro te aoa are kainnanoaki, mwaitin okiokiraia aomata, ao mwaitini booki ake ti kanakoi. Ti na kamanena te mwaiti ni mwane anne ibukini boon ara auti, kanara, baora ni mwamwananga, ara bwainnaoraki, ao ai kainnanora riki tabeua.
Ti mwiokoaki nakon te kurubu ae uarereke ae uakaan ma te kaawa ae Durban, ae mena n te marawa ae te Indian Ocean. A rangi ni bati Inria ikanne ake kanoaia taani mwakuri ake a mwaing nako Aberika Maiaki ngkoa, bwa a na mwakuri n te tabo ni karao tioka n raatokin 1800 tabun. A a mwakuri ngkai n taabo aika kakaokoro ma a boni kateimatoa aia katei ma kanaia, n ikotaki ma aia kuuka ae kangkang are te kare. A rabakau naba te taetae n Ingiriti, ae e a rangi ni bebete iai ara mwakuri.
A kantaningaaki bwaiania aika okoro bwa a na kakoroa 150 te aoa ni katoa namwakaina n te uarongorongo, ngaia are I a baireia ma Laura bwa ti na kakoroa onoua te aoa n ara moanibong. E rangi ni kabuebue. Bon akea aomata aika ti na okiriia ke aika ti na reirei ma ngaiia n te Baibara, ngaia are ti riai n uarongorongo man te auti teuana ma teuana i nanon onoua te aoa. Teutana te tai imwini waakinan ara mwakuri, ao I a taraa au tai ma I a noria bwa ai tibwa 40 te miniti n nako! I a iangoia bwa ti nang kangaa ni beku bwa bwaiania aika okoro?
Imwin te tai ae aki maan, e a nakoraoi riki ara babaire. Ni katoabong, ti kakatauraoa kanara ao nimara ao ti uotia. Ngkana ti a kainnanoa te motirawa, ti katea ara kaa i aan te aroka ao n tabetai ti a katobibiaki irouia ataei aika Inria ake a mimiakinira ibukina bwa ti rangi ni kaokoro! Imwin tabeua te bong, ti a ataia ae imwin ara mwakuri i nanon uoua ke tenua te aoa, ti a aki namakina birimwaakan te tai.
Ai kakimwareireira karokoan te koaua man te Baibara irouia aomata aika tituaraoi n te aono anne! Ti noria bwa a rangi ni karinerine kaain Inria, a atataiaomata, ao a mamaaka te Atua. A bati taian Hindu ake a butimwaea ara rongorongo. A kan reiakina taekan Iehova, Iesu, te Baibara, te waaki ae boou i aon te aba ike e mena iai te rau, ao te kantaninga ibukia maate. Imwin teuana te ririki, ti a reirei n te Baibara ma aomata aika 20. Ti kukurei n amwamwarake ni katoabong ma te utu teuana ae ti reirei naba ma ngaiia. Ti rangi ni kukurei.
N te tai ae waekoa, ti anganaki mwiokoara ae boou ae te mwakuri ni mwamwananga n te aono ae tamaroa ae uakaan ma te Indian Ocean. Ni katoa wiki, ti mena ni mwengaia te utu teuana ao ti kawariia taan uarongorongo n te ekaretia anne ni mwakuri ma ngaiia ao ni kaungaia. Ti riki bwa kaanga ai boni kaain aia utu, ao ti rangi ni kukurei ni kabanea ara tai ma natiia ao aia man. E a nako uoua te ririki ae kakukurei ao akea bwa e a roko te tareboon man te aobiti n tararua. E kangai te rongorongo: “Ti iangoia bwa kam nang oki nakon te Betaera.” Ao I taku: “Kam ataia, ti rangi ni kukurei naba ikai.” Ma ni koauana, ti bon tauraoi ni beku n taabo ake ti mwiokoaki iai.
OKIRAN TE BETAERA
I beku n te Betaera n te Aobiti Ibukin te Mwakuri, ike I a kakabwaiaaki iai ni mwakuri ma taari mwane aika bati aika mwaatai. Ni boong akanne, a kakarekei reeta ekaretia nako man te aobiti n tararua imwin ana ribooti te mataniwi n te aono ngkana e tia ni kawariia. A koreaki reeta akanne ibukin te kaungaunga ao anganakia kaetieti ake a kainnanoaki. A mwakuri korakora taani koroboki n rairi ana ribooti te mataniwi n te aono man te taetae n Xhosa, Zulu, ao tabeua riki, nakon te taetae n Ingiriti. Imwina, a a manga rairi ana reta te aobiti n tararua man te taetae n Ingiriti nakon taetaen Aberika aika bati. I kakaitau irouia taan raitaeka aika mwakuri korakora aikai bwa I a kona naba iai n ota n aia kangaanga tarira ake kaain Aberika ake a bwatabwata.
N te tai anne ao kaain Aberika Maiaki, a maeka i aan te tautaeka ae korakora iai te kakaokoroaki n te reeti. A kaokoroaki aia tabo ni maeka reeti aika kakaokoro, ngaia are a aki kona n ikoikotaki i marenaia. A bon taetae n oin aia taetae tarira aika kaain Aberika aika bwatabwata, a uarongorongo n oin aia taetae, ao a kaaini ekaretia ake a kamanenaaki iai oin aia taetae.
A bati taari aika kaain Aberika aika bwatabwata aika I aki kinaia, kioina ngkai ekaretia ake a mena n au aono a kamanena te taetae n Ingiriti. Ma e a reke ngkai au tai n ataa taekaia taari aika bwatabwata aikai ma aia katei. I a atai aia kangaanga taari aikai ni kaineti ma katein abaia ao koaua n taian Aro. A ninikoria ni kitani katei aika aki boraoi ma te Baibara ao kaitaraakia ae korakora mairouia aia utu ao kaain aia kaawa, ngke a rawa ni kakairi ni katei aika irekereke ma te tabunea! N taabo aika tionako, e rangi ni korakora iai te maiu ni kainnano. A bati aika uarereke aia reirei ke bon akea, ma a karinea te Baibara.
I mwakuri naba i aon tabeua taian tangitang aika irekereke ma inaomatara n taromauri ao teira i nuka. E kakorakoraa ara onimaki norakini kakaonimakia ao ninikoriaia taani Kakoaua aika ataei, ake a kabaneaki man aia reirei ibukina bwa a rawa n ira te tataro ke n anenei kunan Aaro.
A kaaitara naba ma te kangaanga riki teuana taari n aban Aberika ae uarereke ae arana Swaziland. Ngke e mate te Uea ae Sobhuza II, a kantaningaaki kaain te aba bwa a na karaoi katei n tanginiwenei tabeua. A riai mwaane n imani iran atuia ao aine a na kakororoi iraia. A bati taari aika bwainikirinaki ngkai a rawa ni karaoa te katei aei, ae irekereke ma taromauriaia bakatibu. A rangi n rotaki nanora n aia kakaonimaki ni koaua nakon Iehova! E reke reireiara ae bati mairouia tarira aika i Aberika ibukin te kakaonimaki ni koaua ao te taotaonakinnano, ao e kakorakoraaki iai ara onimaki.
OKIRAN TE TABO NI BOREETI
N 1981, I a manga okira te tabo ni boreeti bwa N na ibuobuoki n te mwakuri ni boreeti ae e a kamanenaaki iai taiani kaombiuta. Ai kaungara te tai anne! E a korakora te bitaki nakon te waaki ni boreeti. Iai te tia bitineti ae anga te mitiin ni boreeti ae boou nakon te aobiti n tararua bwa ti na nora aroni mwakurina n akea boona. Ibukin anne, a a oneaki mwin ara mitiin ni boreeti aika ruaiwa ake mai mwaina n taiani mitiin ni boreeti aika boou aika nimaua aikai. Ti kanimwa naba ara mitiin ni boreeti ae boou ao e a rangi ni baitii te boreeti!
E ibuobuoki te kaombiuta ni karekei aanga aika boou ibukini bairean manin te koroboki i aon te beeba rinanon te burokuraem ae te MEPS, ke te Multilanguage Electronic Publishing System. Ai korakorara te rikirake ni kukune aika boou n taiani mitiin ni boreeti, ni kabotauaki ma are ngke ti moan roko iai i Aberika Maiaki ngaira ake aman man te Betaera i Kanata! (Ita. 60:17) N te tai anne, ti a bane n tia ni mare ma taari aine aika bwaiania aika rangi n tangira Iehova. Ti teimatoa ni beku n te Betaera ngai ma Bill, ao Ken ma Dennis a katei utu n te tabo ae uakaan.
E rangi ni bati te mwakuri n te aobiti n tararua. A rairaki ao ni boreetiaki booki aika aanaki man te Baibara n taetae aika ririkirake mwaitiia, ao a kanakoaki nakon aobiti n tararua ake tabeua. N tokina, e a kainnanoaki te kateitei ae boou ibukin te Betaera. A katea teuana n te tabo ae tamaroa i maeaon Johannesburg taari mwaane, ao e katabuaki 1987. I rangi ni kukurei ngkai I kona n ibuobuoki ni karababaan te Betaera anne, ao ni beku bwa kaain te Komete n te Aobiti n Tararua i Aberika Maiaki i nanon ririki aika bati.
TE MWIOKO RIKI TEUANA AE BOOU!
Ti rangi ni kubanako n 2001 ngke I a kaoaki bwa N na beku n te Komete ae boou n te Aobiti n Tararua n te United States. E ngae ngke ti nanokawaki ni kitania raoraora i Aberika Maiaki ao ara mwakuri, ma ti rangi n ingainga ni moana maiura ae boou bwa kaain te utu ni Betaera n te United States.
Ma ti bon raraoma naba ngkai ti nang kitana tinan Laura ae e a kara. Ti aki kona ni karaoa ae bati ibukina mai New York, ma a kukurei tarin Laura aika teniman ni buoka tinaia n te mwane ao ni kaineti ma marurungina. A taku: “Ti aki kona ni beku ni kabwanina ara tai, ma ngkana ti tararuaa tinara e na bon buokingkami n teimatoa ni mwiokoami.” Ti rangi ni kakaitau irouia.
N aron naba anne, a tararuaa tinau ae ai akea buuna tariu ma buuna aika maeka i Toronto, i Kanata. E a tia ni maeka tinau ma ngaiia i nanon 20 tabun te ririki. Ti rangi ni kakaitau n aia tangira ao aia tararua nakon tinara ni karokoa matena, teutana te tai imwin rokora i New York. Ai kakabwaiaakira ngaira ngkai a boutokaira kaain ara utu ao a kukurei ni bitii aroia bwa aonga ni kona n tabeakinia ara karo aika kara, ae te mwakuri ae kona ni kangaanga n tabetai!
I nanon tabeua te ririki, I beku n te Betaera n te tabo ni boreeti ae e a bebete riki aroni mwakuriana bwa ai baika boou. N taai aika tibwa nako ao I a mwakuri ma te Aobiti ae Tabe ma te Boobwai. I rangi ni kukurei ngkai I a tia ni kaaina te aobiti n tararua ae bubura aei i nanon 20 te ririki n nako. Mwaitiia ngkai kaain te utu ni Betaera tao 5,000 n ikotaki ma taani mwakuri aika ririanna aika tao 2,000!
Onobwi te ririki n nako, I bon aki kona ni kantaningaia ae N na roko ikai. E a tia ni boutokaai Laura ma nanona ni kabane i nanon ririki aikai ni kabane. Ai kakabwaiaakira ngai ni maiuu! A kakawaki iroura mwiokoara aika kakaokoro ake ti a tia n anganaki ao aomata ni kabane aika raoiroi ake ti a tia ni mwakuri ma ngaiia, n ikotaki ma ake a mena n aobiti n tararua aika bati ake ti a tia ni kawari, ao mwiokoara man te aobiti n tararua ike ti kawari iai aaba aika bati. Ai 80 tabun au ririki ngkai ao e a kauarerekeaki riki mwaitin au mwakuri, ibukina bwa a bati taari mwane aika konabwai aika kona n tabeakini mwakuri aikai.
E korea aei te tia areru: “E a kukurei te natannaomata ae atuana Iehova.” (TaiAre. 33:12) A boni koaua taeka akanne! I rangi ni kakaitau ngkai I kona ni beku ibukin Iehova i rarikia ana aomata aika kukukurei.