Tera Ana Taeka te Baibara Ibukin te Kiritimati?
Ana kaeka te Baibara
Akea ana bong ni bung Iesu n te Baibara, ao e aki naba taekinaki iai ae ti riai ni bukamaruia. E kangai te McClintock and Strong’s Cyclopedia: “E aki tuatua te Atua bwa e na kakauringaki te Kiritimati, ao akea naba taekana n te N[uu] T[etemanti].”
Ma nenerani moan rongorongon te Kiritimati e kaotaraea moan rekena ni katein te Aro ni beekan ae kakaraoaki. E kaotia te Baibara bwa ti kauna te Atua ngkana ti kataia n taromauria n te aro ae e aki kukurei iai.—Te Otinako 32:5-7.
Rongorongoni katein te Kiritimati
Bukamaruan ana rekenibong Iesu: “A aki bukamarua ana bong ni bungiaki [Iesu] Kristian rimoa ibukina bwa a iangoia bwa bukamaruan ana bong ni bung temanna bon te katei ni beekan.”—The World Book Encyclopedia.
Ritembwa 25: Akea te bwai ni kakoaua bwa e boni bungiaki Iesu n te bongi n namwakaina aei. A bae n rinea te bongi n namwakaina aei mataniwin Aaro ni kaangaraoia ma aia toa beekan are kakaraoaki n tain te kamwaitoro ae irekereke ma taai.
Te anga batia, te baka n amwarake, te botaki ni kukurei: E taku The Encyclopedia Americana: “Aia toa kaain Rom ae te Saturnalia ae bubukamaruaki n nukan Ritembwa, e aanaki iai katei aika mwaiti ibukin te kakukurei n tain te Kiritimati. Man te bukamaru aei ao a a reke iai waaki aika te baka n amwarake, te anga batia, ao kauraan taura nenea.” E taku te Encyclopædia Britannica bwa “a bane n in taabo ni mwakuri ao bitineti” n tain te toa ae te Saturnalia.
Taura ake a kakabonganaaki n te Kiritimati: Ni kaineti ma The Encyclopedia of Religion, a kakatamaroai mwengaia kaain Eurobe “n taura ma aroka aika aki rarai baaia n aekaia nako” bwa a na bukamarua iai taai ae oti n tain te kamwaitoro ao ni kanakoia anti.
Aroka aika te mistletoe ao te holly: “A iangoa te aroka ae te mistletoe mataniwi n aia Aro taian Celts ngkoa bwa e mwaaka. E tataromauriaki te aroka ae te evergreen holly bwa e aonga ni manga oki taai.”—The Encyclopedia Americana.
Te kai ni Kiritimati: “E taabangaki taromaurian te aroka irouia beekan aika kaain Eurobe, ao e aki mauna te waaki aei imwin aia rairannano nakoia Kristian.” Te anga teuana ae teimatoa iai taromaurian te aroka, e irekereke ma te katei ae “katean te aroka ae te Yule ni mataroan te auti ke i nanona n aia toa ae karaoaki n tain te kamwaitoro.”—Encyclopædia Britannica.