MWAKORO 20

Te Mwakuri n Ibuobuoki ae E Neboaki Iai Iehova

TE BOTO N IANGO N TE MWAKORO

Bwainan te tangira ni Kristian n tain te kabuanibwai ae karina

1, 2. (a) Tera te kangaanga are a kaitaraa Kristian ake i Iutaia? (b) Tera te mwakuri n tangira are a rinanona Kristian aika I-Iutaia?

TAO n 46 C.E. ao e a taonakinako Iutaia n te rongo. Ibukina bwa e a rangi ni karako te amwarake, e a rangi ni bobuaka ao a aikoa kona I-Iutaia aika taan rimwini Kristo ni kabooa. A a rangi ni bora ni baki ao a a kaani mate. Ma ngkai a nang nora ana kamanomano bain Iehova ae te bwai ae a tuai man nonoria mai mwaina taan rimwini Kristo. Tera ae e nang riki?

² Ibukin rawawataia Kristian aika I-Iutaia ake i Ierutarem ao i Iutaia, a a kairaki Kristian aika I-Iutaia ao Tientaire ake i Antioka ao i Turia bwa a na rikoi taiani mwane ibukia raoia n te onimaki. A rineiia uoman taari aika onimakinaki mai buakoia aika Barenaba ma Tauro, bwa a na nako n nikira aia buoka irouia unimwaanen te ekaretia i Ierutarem. (Wareka Mwakuri 11:27-30; 12:25.) Iangoa aron rotakia taari ake a kainnanoa buokaia ake i Iutaia n te mwakuri n tangira aei mairouia tariia mai Antioka!

3. (a) A kangaa ana aomata te Atua ni boong aikai n teimatoa ni katotonga aia katoto Kristian rimoa i Antioka? Aanga te katoto. (Nora te bwaoki ae “Ara Moani Mwakuri n Ibuobuoki ae Kabutaa Aonnaba ni Boong Aikai.”) (b) Baikara titiraki aika ti na rinanoi n te mwakoro aei?

³ Te baere riki n te moan tienture C.E., bon te moan rongorongo ae koreaki ni kaineti ma aroia Kristian aika maeka n te tabo teuana ake a kanakoi aia ibuobuoki nakoia Kristian aika maeka n te tabo riki teuana. Ni boong aikai ao ti a katotonga aia katoto tarira ake i Antioka. Ngkana ti ongo bwa a rotakibuaka raora n te onimaki n te tabo teuana n te kabuanibwai ae karina ke n te kataaki teuana, ao ti a nako naba ni buokiia.a Ibukin ataakin aron ara mwakuri n ibuobuoki ma mwakuri riki tabeua ibukin te Atua, ti na rinanoi ngkai titiraki aika tenua aika e neboaki iai Iehova: E aera ngkai ti iangoa te mwakuri n ibuobuoki aei bwa te mwakuri naba ni minita? Baikara baika ti uaiakin n ara mwakuri n ibuobuoki aei? Ti kangaa ni kakabwaiaaki man te mwakuri n ibuobuoki ae e neboaki iai Iehova?

Bukina Ngkai te Mwakuri n Ibuobuoki Bon “te Beku Ibukin te Atua”

4. Tera ae e tuangia I-Korinto Bauro ni kaineti ma aia mwakuri ni Kristian?

⁴ E kabwarabwaraa Bauro n ana kauoua n reta nakoia I-Korinto bwa iai uoua mwakoron aia mwakuri Kristian. E ngae ngke e kaineti ngkoa ana reta Bauro aei nakoia Kristian aika kabiraki, ma ni boong aikai e a kaineti naba ana taeka nakoia ana “tiibu tabemwaang” Kristo. (Ioa. 10:16) Mwakoron teuana ara mwakuri bon “te mwakuri ae kaineti ma raoiakinaia aomata,” ae taekan ara mwakuri n uarongorongo ao n angareirei. (2Kor. 5:18-20; 1Tim. 2:3-6) Mwakorona are teuana e irekereke ma te mwakuri ae ti kakaraoia ibukia raora n te onimaki. E kaineta te baei Bauro ma te “mwakuri n ibuobuoki.” (2Kor. 8:4) Ni kaineti ma “te mwakuri ae kaineti ma raoiakinaia aomata” ao “te mwakuri n ibuobuoki,” ni kiibu aika uoua aikai ao te taeka ae “mwakuri” a kaai n raira te taeka ni Kuriiti ae di·a·ko·niʹa. E aera ngkai e kakawaki?

5. Bukin tera bwa e kakawaki ngkai Bauro e arana te mwakuri n ibuobuoki bwa te mwakuri ibukin te Atua?

⁵ Ni kabonganaan te taeka ni Kuriiti ae titeboo ibukini mwakuri aika uoua aikai irouni Bauro, e a ikota iai te mwakuri n ibuobuoki ma aeka ni mwakuri ibukin te Atua ake a kakaraoaki n te ekaretia ni Kristian. E a kaman taekina ae kangai: “A kakaokoro taian nakoa, ma tii temanna te Uea. A kakaokoro mwakuri ma . . . [a] karaoaki n te taamnei ae tii teuana.” (1Kor. 12:4-6, 11) E boni kairekerekei Bauro mwakuri aika kakaokoro aika karaoaki n te ekaretia ma “te beku ibukin te Atua.”b (IRom 12:1, 6-8) Maroaka ae e namakinna bwa e tau n anga ana tai teutana ni “buokiia te koraki aika itiaki”!—IRom 15:25, 26.

6. (a) N aron ae e kabwarabwaraa Bauro, bukin tera ngkai te mwakuri n ibuobuoki bon iteran naba ara taromauri? (b) Kabwarabwaraa aroni waakinan ara mwakuri n ibuobuoki ni katobibia te aonnaba ni boong aikai. (Nora te bwaoki ae “Ngkana E Riki te Kabuanibwai ae Karina!” n iteraniba 214.)

⁶ E buokiia I-Korinto Bauro bwa a na noria bwa e aera ngkai te mwakuri n ibuobuoki bon iteran naba aia mwakuri ni minita ao taromaurian Iehova. Nora bukina irouna: A karaoa te mwakuri n ibuobuoki Kristian ibukina bwa a “ira nanon . . . te rongorongo ae raoiroi ibukini Kristo.” (2Kor. 9:13) Ngaia are a kairaki Kristian n nanoia ni kani maiuakin ana reirei nako Kristo bwa a na buokiia raoia n te onimaki. E taekinna Bauro bwa te mwakuri n tangira are a karaoia ibukia tariia boni kaotan “ana akoi ae rianako te Atua ae moanibaan te raoiroi.” (2Kor. 9:14; 1Bet. 4:10) Ngaia are e kabwarabwaraaki arora ni beku ibukia tarira ake a kainnanoa buokaia ao te mwakuri naba n ibuobuoki n Te Taua-n-Tantani ae bwain Ritembwa 1, 1975 n te taetae n Ingiriti, ni kangai: “Ti aki riai n nanououa bwa e bon rangi ni kakawaki te aeka ni beku aei iroun Iehova ae te Atua ao Natina ae Iesu Kristo.” Eng, te mwakuri n ibuobuoki bon te mwakuri naba teuana ae kakawaki n te beku ibukin te Atua.—IRom 12:1, 7; 2Kor. 8:7; Ebera 13:16.

Baika Uaiakinaki n te Mwakuri n Ibuobuoki

7, 8. Tera te moanibwai ae uaiakinaki n ara mwakuri n ibuobuoki? Kabwarabwaraa.

⁷ Baikara baika uaiakinaki n ara mwakuri n ibuobuoki? E kaekaa Bauro te titiraki anne n ana kauoua n reta nakoia I-Korinto. (Wareka 2 I-Korinto 9:11-15.) E katereterei Bauro ni kiibu aikai bwaai aika tenua aika kakawaki aika uaiakinaki ke tiia, ake ti karekei n uataboani “karaoan te mwakuri n ibuobuoki aei ibukia aomata.” Ti na rinanoi ngkai teuana imwin teuana.

⁸ Te moan, e neboaki Iehova n ara mwakuri n ibuobuoki. Noria bwa mwaitira okiokini Bauro ni kiibu aika nimaua aika mwaneweaki i eta are e a kaira iai aia iango tarina nakon Iehova ae te Atua. E kauringia te abotoro aei ‘taekani kaitauan te Atua’ ao ai “taeka ni kakaitau aika rangi ni bati nakon te Atua.” (Kibuna 11, 12) E taekina aron te mwakuri n ibuobuoki ni kairiia Kristian bwa a na “neboa te Atua” ao ni karaoiroa “ana akoi ae rianako te Atua ae moanibaan te raoiroi.” (Kibuna 13, 14) Ao e motika Bauro ana taeka ni kaineti ma maroroakinan te mwakuri n ibuobuoki ni kangai: “Ke e katituaraoaki te Atua.”—Kibuna 15; 1Bet. 4:11.

9. Tera te iango ae bae ni bitaki man te mwakuri n ibuobuoki? Aanga te katoto.

⁹ N aroni Bauro, a iangoa naba te mwakuri n ibuobuoki ana toro te Atua ni boong aikai bwa aia anga n neboa Iehova ao ni kamoamoai ana reirei. (1Kor. 10:31; Tit. 2:10) E bon aki toki te mwakuri n ibuobuoki ni kanakoi iango aika aki raraoi mairouia aomata tabeman ibukin Iehova ao ana tia Kakoaua. Aio kabwarabwaraana: Iai te kanikina ae mena i aon ana mataroa temanna te aine ae maeka n te aono are oreaki n te angibuaka ae korakora, ae koreaki iai ae kangai: “Ana tia Kakoaua Iehova—Tai Kawarai.” N te bong teuana ao e a noriia taani mwakuri neiei ni karaoa te auti teuana ae urubekebeke n iteran te kawai are e mena iai mwengana. E mamatakuakinia i nanon tabebong taani mwakuri aika itangitangiri aikai, ao imwina e a nako ni kawariia n ongora bwa antai ngaiia. Ngke e a ataia bwa taan anganano aikai bon Ana tia Kakoaua Iehova, ao e a anaaki nanona ao e taku, “E boni kairua au iango ibukimi.” Tera mwina? E a kanakoa te kanikina arei man ana mataroa.

10, 11. (a) Baikara katoto ake a kaotia bwa ti a karaoa te kauoua ni bwai ae uaiakinaki n ara mwakuri n ibuobuoki? (b)Tera te boroutia ae buokiia taani mwakuri n ibuobuoki? (Nora te bwaoki ae “Aia Bwai Naba ni Mwakuri Teuana Taani Mwakuri n Ibuobuoki.”)

¹⁰ Te Kauoua, ti “karekei baika kainnanoaki” ibukia raao n te onimaki. (2Kor. 9:12a) Ti ingainga ni kani karekei baika rina ni kainnanoaki ao ni buokiia tarira ao mwaanera ni kabebetei rawawataia. Bukin tera? Ibukina bwa kaain te ekaretia ni Kristian a riki bwa “tii teuana te rabwata,” ao “ngkana e maraki bwain te rabwata teuana, ao a bane ni maraki ma ngaia bwaina ake tabeua.” (1Kor. 12:20, 26) Ngaia are a kairaki taari mwaane ao aine aika bati ni boong aikai n te itangitangiri n tari ma te nanoanga, bwa a na waekoa ni bitii aia babaire ao ni katauraoi aia bwai ni mwakuri, ao n nako ni kawari aono ake a riki iai kabuanibwai aika karina, bwa a na kabebeteia raoia n te onimaki. (Iak. 2:15, 16) N te katoto, imwin te tunami are orea Tiaban n 2011 ao e kanakoa te reta te aobiti n tararua n te United States nakon te Komete Ibukin te Kateitei n te Aono n te United States, ni bubutii ngkana iai “tabeman taari aika tau” ake a na kona n ibuobuoki ni manga katean Taabo n Taromauri ikekei. Tera te kaeka? Tii i nanon tabeua te wiki ao e a kaania naba 600 taan anganano aika mwaane ma aine ake a anga araia ibukin te ibuobuoki, ao ni kukurei ni kiba nako Tiaban ni bon oin aia kabanemwane! E taku te aobiti n tararua n te United States: “Ti rangi n rotaki ni kaekaan ara bubutii.” Ngke e titiraki temanna te tari i Tiaban nakon te tia ibuobuoki are e roko mai tinaniku, bwa e aera ngkai e roko n ibuobuoki, ao e kaekaaki ni kangai: “Bon ‘rabwatara’ naba tarira aika i Tiaban. Ti namakina marakia ao rawawataia.” N tabetai ao a kona naba ni kurimaraa maiuia taani mwakuri n ibuobuoki ibukini buokaia raoia n te onimaki, ngkai a kairaki n aia tangira ae a anga iai ngaiia.c—1Ioa. 3:16.

Switzerland, 1946

ARA MOANI MWAKURI N IBUOBUOKI AE KABUTAA AONNABA NI BOONG AIKAI

N TEBETEMBWA 1945, tii tabeua namwakaina imwin tokin te Kauoua ni Buaka Are Kabutaa Aonnaba i Eurobe, ao e a katanoataa Brother Knorr moanakin te mwakuri teuana ae okoro ni kabutaa te aonnaba, ae kanakoani “bwaai n ibuobuoki nakoia taari ake a kainnanoi i Eurobe nuka.”

Tii i nanon tabeua te wiki imwin nakon te katanoata anne ao a a tabe naba taani Kakoaua i Kanata, n te United States, ao n aaba riki tabeua, ni barongai ao ni katauraoi kunnikai ao n ikoikotii amwarake. Ni moa man Tianuare 1946 ao a a kanakoaki bwaai n ibuobuoki nakoia raao n te onimaki i Austria, i Belgium, i Bulgaria, i Tiaina, i Czechoslovakia, i Denmark, i Engiran, i Finland, i Buranti, i Tiaman, i Kuriiti, i Hungary, i Itare, n te Netherlands, i Norway, i Biribin, i Poland, ao i Romania.

Te babaire ibukin te buoka aei bon tiaki te mwakuri ibukin tii te taina. E waakinako kanakoani bwaai n ibuobuoki i nanon uoua ao te iterana te ririki! N te tai anne ao iai taari mwaane ma aine aika 85,000 tabun mwaitiia ake a kanakoi amwarake aika 300,000 te kirokuraem rawawataia, kunnikai aika riaon 450,000 te kirokuraem rawawataia, ao kaau aika raka riki nakon 124,000 te bea, nakoia tariia ao mwaaneia n aaba ake a rotaki n te buaka. N Aokati 1948 ao e a toki te mwakuri n ibuobuoki ae bubura aei. E taekinaki ae kangai n Te Taua-n-Tantani ae bwain 1949: “Aei boni kaotan raoi tangiran temanna ma temanna. Ti ataia ae a karaoa aei taari ni kabane bwa neboan te Uea, n iaiangoan ae bwaai n ibuobuoki aikai a na kona iai ni buokaki tabeman bwa a na waakinaanako aia taromauri ae koaua. Ngaia are te beku ibukia tariia n aron aei, bon te mwioko ae rangi ni kakawaki irouia.” E bon neboaki Iehova n te kakorakora n ibuobuoki aei, e karekea kabebeteaia raao n te onimaki, ao e kakorakoraa te katiteuanaaki i marenaia taari ni katobibia te aonnaba.

¹¹ A kaota naba aia kakaitau aomata aika tiaki taani Kakoaua ibukin ara mwakuri n ibuobuoki. N te katoto, imwin te kabuanibwai ae karina are orea te aono ae Arkansas n te U.S.A. n 2013, ao e ribootina ae kangai te nuutibeeba ni kaineti ma waekoaia n roko n ibuobuoki taani Kakoaua ake a anganano: “A baireaki raoi irouia Ana tia Kakoaua Iehova taan anganano aika taani Kakoaua aika mwaatai ao a konabwai, n te aro are a a kona n roko n taabo ake e riki iai te kabuanibwai ae karina.” N aron are e taekinna te abotoro Bauro, ti boni “karekei” baike a kainnanoi tarira.

12-14. (a) E aera ngkai e rangi ni kakawaki karaoan te katenua ni bwai ae ti uaiakinna n ara mwakuri n ibuobuoki? (b) Baikara taeka ni kakaitau ake a katuruturua kakawakini waakinani mwakuri aika kaineti ma te onimaki?

¹² Te katenua, ti buokiia aika a karawawataaki bwa a na manga okira aroia n te onimaki. E aera ngkai e kakawaki aei? E taekinna Bauro bwa te koraki ake a karekea buokaia a na kairaki bwa a na taekin “taeka ni kakaitau aika rangi ni bati nakon te Atua.” (2Kor. 9:12b) Akea te anga ae raoiroi riki ae a kona iai naake a karawawataaki ni kaota aia kakaitau nakon Iehova, irarikin iangoani marurungia n te onimaki n te tai ae waekoa! (IBir. 1:10) E taekinaki ae kangai n Te Taua-n-Tantani ae bwain 1945: “E kariaia Bauro . . . rikoan te angabwai ibukina bwa e ibuobuoki . . . nakoia Kristian aikai bwa a na karekei buokaia ni bwaai tabeua bwa a aonga ni manga kona n uataboa te mwakuri ni kaotiota taekan Iehova ma te kukurei ao te korakora.” Akanne naba baika ti uaiakin ni boong aikai. Okiran te mwakuri n uarongorongo irouia tarira, a aki tii kakorakoraaki iai kaain rarikia ake a rawawata, ma boni ngaiia naba.—Wareka 2 I-Korinto 1:3, 4.

¹³ Iangoi aia taeka tabeua naake e a tia ni karaoaki nakoia te mwakuri n ibuobuoki ae bati, ao a a tia ni manga moana aia mwakuri ni minita ao a kakorakoraaki ni karaoan anne. E taku te tari te mwaane temanna: “Bon te kakabwaia nakon ara utu te nako n uarongorongo. E anganira te motirawa teutana man te tabeaianga ibukin ara kangaanga ngkai ti kataia ni kabebeteia tabemwaang.” E taku te tari te aine temanna: “Kaatuuan iangoani bwaai aika kaineti ma te onimaki, e kairaanako au iango man iaiangoan te kabuanibwai ae e a otabwaniniai. E anganai namakinan te mano raoi.” E a manga taekina ae kangai te tari te aine riki temanna: “A bati bwaai aika riaon au konaa, ma karaoan te mwakuri ni minita e anganai ma au utu te bwai ae manena ae ti kona ni karaoia. Maroroakinan ara kantaninga nakoia tabemwaang ibukin te aonnaba ae boou, e a kakorakoraa riki iai onimakinan ae a na boni kaboouaki bwaai ni kabane.”

¹⁴ Kaakaeani botaki bon te mwakuri naba ni kaineti ma te onimaki ae a riai ni waekoa ni manga moana karaoana raora n te onimaki aika karawawataaki. Iangoa te baere riki nakon Kiyoko, ae te tari te aine ae e a kaan 60 ana ririki. Imwini buan ana bwai ni kabane neiei n te tunami ao n tiku ma tii ana kunnikai ma ana kau ake i aona, ao e a boni bua ana iango bwa ai tera arona ni maiu. E a tuangaki ngkanne neiei iroun te unimwaane n te ekaretia bwa a nang kakaraoa aia taromauri n ana kaa teuaei. E taku Kiyoko: “Ti a tekateka n te kaa ngai ma te unimwaane aei ao buuna ao te tari te aine riki temanna. E kimototo kanoan te taromauri ma kaanga ai aron te kakai, bwa e a buanako iai uringan te tunami. I namakina te raunnano. E kaotaki nakoiu n te botaki aei mwaakan te iraorao ni Kristian.” E kamoamoai botaki ake e kaakaei te tari te aine temanna riki, imwin te kabuanibwai naba teuana ao e taku: “A buokai n nanomwaaka!”—IRom 1:11, 12; 12:12.

A Reke Kakabwaia Aika Teimaan n te Mwakuri n Ibuobuoki ae E Neboaki iai Iehova

15, 16. (a) Tera te kakabwaia ae a karekea Kristian ake i Korinto ao n taabo nako mani boutokaan te mwakuri n ibuobuoki? (b) Ti kangaa naba ngaira ni kakabwaiaaki n te mwakuri n ibuobuoki ni boong aikai?

¹⁵ N ana maroro Bauro ibukin te mwakuri n ibuobuoki ae e neboaki iai Iehova, ao e kabwarabwaraa naba iai nakoia I-Korinto taekani kakabwaia aika kona ni karekei ao Kristian naba ake temwangina n uataboan te mwakuri aei. E taku: “A kakorakoraia n tataro ni bubutii ibukimi [Kristian aika I-Iutaia ake i Ierutarem ake a karekea te ibuobuoki], ni kaotia naba bwa e korakora nanoia ni kan iraorao ma ngkami ibukin ana akoi ae rianako te Atua ae moanibaan te raoiroi, are reke iroumi.” (2Kor. 9:14) Eng, a kairaki Kristian aika I-Iutaia n aia tituaraoi I-Korinto bwa a na tataro ibukia tariia aika mena i Korinto n ikotaki ma Tientaire, ao e a rangi ni korakora riki iai aia tangira ibukia.

¹⁶ E taekinaki ae kangai n Te Taua-n-Tantani ae bwain Ritembwa 1, 1945, ni kamanenaan ana taeka Bauro ibukin te kakabwaia n te mwakuri n ibuobuoki n ara bong aikai: “Ngkana a angabwai ana aomata te Atua te korakina aika itiaki ibukini kainnanoia te koraki teuana riki ae bon raoia naba, iangoa ngkanne te katiteuanaaki ae reke iai!” Anne raoi ae a namakinna taani karaoa te mwakuri n ibuobuoki ni boong aikai. E taku unimwaanen te ekaretia temanna ae ibuobuoki n tain te ieka: “Karaoan te mwakuri n ibuobuoki e a kaaniai riki ma tariu nakon are mai mwaina.” E taku temanna te tari te aine are rangi ni kakaitau are reke buokana n te mwakuri n ibuobuoki: “Ara botaki n itaritari boni bannan raoi te bwai ae e na riki n te Bwaretaiti n te aonnaba.”—Wareka Taeka N Rabakau 17:17.

17. (a) A kangaa ni kaineti taeka ake n Itaia 41:13 ma te mwakuri n ibuobuoki? (b) Taekini katoto tabeua bwa e kangaa te mwakuri n ibuobuoki ni karineaki iai Iehova ao ni kakorakoraa katiteuanaakira. (Nora te bwaoki ae “A Uota te Buoka Taan Anganano ni Katobibia te Aonnaba.”)

¹⁷ Ngke a a roko taan ibuobuoki n te tabo are riki iai te kabuanibwai ae karina, ao tarira ake a rotakibuaka a a namakina koauan ana berita te Atua n te aro ae okoro, ae kangai: “I rawea baim ae te atai ngai ae Iehova ae Atuam, are Teuare kangai nakoim, ‘Tai maaku. N na buokiko.’” (Ita. 41:13) E taku temanna te tari te aine are reke maiuna n tain te kabuanibwai ae karina: “E bwara nanou ngke I nori urubekebekeni bwaai, ma e kaenakoa baina Iehova n ibuobuoki. E bon rangi n rianako aron te ibuobuoki are I karekea mairouia taari.” Imwin rotakibuakan aia aono n te kabuanibwai ae karina, ao a a kororeta ni kangai unimwaanen te ekaretia aika uoman ibukia ekaretia ake a beku iai: “E korakora te maraki ae reke man te mwaeiei, ma ti nora ana ibuobuoki Iehova rinanoia tarira. Ti a tia ni wawareka taekan te mwakuri n ibuobuoki, ma ngkai ti a bon noria ni karaoaki nakoira.”

E BITAKI IAI ARONI MAIUNA

TERA aron rotakia ake a ataei n aroia n uataboa te mwakuri n ibuobuoki? Iangoa te bwai ae riki nakoni Peter Johnson, are e moan ira te mwakuri n ibuobuoki ngke 18 ana ririki. E ururing ni kangai: “I bon rangi n rotaki n noran aia kakaitau ae bati taari ao n namakinan te kimwareirei ae reke man te anganga. E a kakorakoraa riki nanou bwa N na kabongana maiuu ni beku ibukin Iehova ma korakorau ni kabane.” Imwin anne ao e a bwaiania Peter. E beku naba n te Betaera ao imwina riki e a kaaina te Komete Ibukin te Kateitei n te Aono. E taku Peter ngkai: “E boni bitaki aroni maiuu ni karaoan au moani mwakuri n ibuobuoki n 1974.” Ko ataei? Ko kona ni kakairi n ana katoto Peter? Antai ae e na ataia, ao e na bitaki naba aroni maium n te mwakuri n ibuobuoki, ngkai ko beku ibukin Iehova!

Ko Kona Naba n Ibuobuoki?

18. Tera ae ko na karaoia ngkana ko kan uataboa te mwakuri n ibuobuoki? (Nora te bwaoki ae “E Bitaki Iai Aroni Maiuna.”)

¹⁸ Ko kan nora kakimwareirein te mwakuri n ibuobuoki? Ngkana ko kan noria ao uringnga are a ririneaki taan uataboa te mwakuri n ibuobuoki mai buakoia te koraki ake taani mwakuri ibukini katean te Tabo n Taromauri. Ngaia are taekinna nakoia am unimwaane ae ko kani kanoaa te booma ibukini karaoan anne. E kauring te unimwaane temanna ae e a maan n uataboa te mwakuri n ibuobuoki ni kangai: “Mwananga nakon te tabo are riki iai te kabuanibwai ae karina tii ngkana e a tia n roko am reta ni kakao man te Komete Ibukin Tararuaani Kainnanoia Taari.” N te aro anne ao e na teimatoa ni baireaki raoi iai ara mwakuri n ibuobuoki.

19. A kangaa taani mwakuri n ibuobuoki ni kaotia ae bon taan rimwini Kristo ni koaua ngaiia?

¹⁹ Te mwakuri n ibuobuoki bon te anga ae rianako ae ti ongeaba iai n ana tua Kristo are “kam na itangitangiri i marenami.” Ni kaotiotan te aeka n tangira anne, ti kaotia iai bwa bon taan rimwini Kristo ngaira. (Ioa. 13:34, 35) Ai kakabwaiaakira ngaira ni boong aikai ngkai iai taani mwakuri aika rangi ni bati aika kukurei n anga ngaiia, ake a karekea neboan Iehova n aia mwakuri n ibuobuoki nakoia te koraki ake a kakaonimaki ni koaua ni boutokaa ana Tautaeka n Uea te Atua!

a E rinanoaki n te mwakoro aei taiani mwakuri n ibuobuoki aika karaoaki ibukia raao n te onimaki. Ma n taai aika bati ao a boni kakabwaiaaki naba naake tiaki taani Kakoaua n ara mwakuri n ibuobuoki.—IKar. 6:10.

b E kabongana Bauro te bururare ae di·aʹko·nos (te tia mwakuri) ni kabwarabwaraia iai “tabonibai n te ekaretia.”—1Tim. 3:12.

c Nora te kaongora ae “Aiding Our Family of Believers in Bosnia,” n Te Taua-n-Tantani ae bwain Nobembwa 1, 1994, iteraniba 23-27 n te taetae n Ingiriti.

A UOTA TE BUOKA TAAN ANGANANO NI KATOBIBIA TE AONNABA

I ABERIKA NUKA AO MAEAO

N 1994 ao a kamateaki 800,000 tabun aomata ke a bati riki i Rwanda n tain te tiritiri i marenaia reeti aika uoua. Imwin te tiritiri ane rangi ni korakora anne, ao e a rokoroko te aki rau n aaba ake tabeua ake i Aberika Nuka, ai ngaia are a a kateaki kaembwa ibukia taani birinako mai abaia, ao a ibetutu kaaia. A a tia Ana tia Kakoaua Iehova ake i Belgium, i Buranti, ao i Switzerland, ni kanakoi n te wanikiba 300 tabun te tan taiani kunnikai, bwainnaoraki, umwanrianna, amwarake, ao ai bwaai riki tabeua, ibukini buokaia tariia ake a karawawataaki. Tii i nanon tabeua te wiki ao a a roko naba baikai irouia taari ake a kainnanoa te ibuobuoki.

Iai naba i Aberika te tiim ae kaainaki irouia tengaun taani Kakoaua aika taokita ma neeti mai Buranti, ake a roko ni buokiia tarira ake a karawawataaki n te buaka i bon i marenaia kaain abaia, te rongo, ao ai te aoraki. I nanon ririki aika uoua aika tibwa nako, ao e a tia te tiim aei n tuoia aomata aika riaon 10,000. E neboaki Iehova ma ana botaki n aia mwakuri naakai. E taku temanna te neeti i buakoia: “Ngke ti a roko n te aono are ti na buokiia iai tarira ma mwaanera, ao a taku aomata ma te karinerine: ‘Aikai bon Ana tia Kakoaua Iehova. A roko bwa a na buokiia tariia.’” E taku te tia Kakoaua temanna ae te aine imwini buokana iroun temanna te neeti: “Ko rabwa tariu. Ko rabwa Iehova!”

N tabetai ao e kona naba ni kainnanoaki te mwakuri n ibuobuoki ngkana e rangi ni korakora te kabuanibwai. N 2012 ao a mate 13 taani Kakoaua n te kurati n te kawai i Nigeria, aika kaain te ekaretia teuana ae uarereke ao 54 riki ake a kakaiaki ikoakia. A mwakuri ni ngaina ao ni bong kaain te komete, ibukini buokan te aoraki temanna ma temanna. Ngke e tabe temanna te aoraki ni matakuakina te boutoka are a karekea taari mwaane ma aine ake a ikoaki, ao e a tareboonia naba ana mitinare ni kangai: “Akea kaain ara Aro ae e kawarai. Nakomai nakon te onnaoraki bwa ko nangi bon nora te mwakuri n tangira ae a kaotiotia Ana tia Kakoaua Iehova!”

E ngae ngke a rotaki n te maraki tarira aika tangiraki aika kaain te ekaretia ae uarereke aei ibukini buaia aia koraki, ma a kabebeteaki ni kaotiotan te tangira mairouia raoia n te onimaki. Ao imwin noran te mwakuri n tangira are a kaotia taan ibuobuoki nakoia tariia ake a karawawataaki, a kairaki kaain te ekaretia anne n tatabemania nako bwa a na kakorakoraa riki aia mwakuri ni minita. Imwain te kabuanibwai ao bon 35 taan uarongorongo n te ekaretia aei, ma e a roko naba n 60 i nanon tii teuana te ririki.

AOTITERIA

N 2013 ao a oreaki n te ieka mwakoron Queensland ake a kaan ma taari ike a a bua iai mwengaia taani Kakoaua aika 70. A birinako Mark ao Rhonda ma natiia te aine mani mwengaia are e a iekaki, ao a rokoroko n te tabo are a ikotaki iai aomata. E a onrake te tabo arei. E taku Rhonda: “A bon rangi ni mwaiti aomata iai ngaia are ti a aki kona n tekateka.” Karongoaan taian erikabuta ake a tiku rikaaki ao ake a a manga kibanako, a a kauaataoa riki te nakonnano n te tabo arei. E titirakina buuna neiei ma te raraoma ni kangai: “Tera ae ti nang karaoia?” E kakorakoraa n tataro Mark nakon Iehova ni bubutii te ibuobuoki. E taku Rhonda: “Tao 30 te miniti imwina ao e a roko naba te kaa n te tabo arei, ao a otinako mai iai teniman taari. Ngke ti a boo ma ngaiia ao a taku: ‘Ti na kairingkami, bwa kam na tiku n ana auti te tari temanna.’” E reitia ni kangai Rhonda: “Ti aki kona ni kabwarabwaraa te namakin are ti a rotaki iai n te tai arei n ana mwamwannano ae tatangira ana botaki Iehova.”

E riaon 250 taan anganano ake a kawaekoaia nakon te aono are e riki iai te kabuanibwai ae karina bwa a na buokiia tariia. E taku te tari te mwaane ae e a kara: “A roko taani Kakoaua man taabo aika ti aki atai, ao a mwakuri korakora n aroia kinnongo ni kaitiaka mwengau are e a bon aki reke arona. I aki kona ni mwaninga ma kaainnabau aroia n roko ni buokira.”

BRAZIL

N 2008 ao a a riai ni kitana mwengaia aomata aika 80,000 tabun, ngke e a raanganako te bokaboka man te maunga, ao e a iekaki te aba ae Santa Catarina. E taku temanna kaain ikekei, bwa ai aron “te tunami n tano, ni bokaboka, ao n aroka.” E a reke katanaia taari tabeman n te Tabo ni Botaki Ibukin te Runga. E taekina ae kangai Márcio ae te tia tararuaa te tabo ni botaki arei: “A birinako ma tii oneaia ake i aoia ae a a onrake n te bokaboka.” E taku temanna te tari te aine: “E ingunako ara auti. E kammaraki norakini buana tii i nanon tabeua te tekan, ma I aki kona ni mwaninga aroia tarira ma mwaanera ni kabebeteira. E rangi ni bati te mwakuri n tangira are karaoaki nakoira! E reke reireiau n te baere riki bwa ti wanawana ngkana ti kaikoi kaubwaira n te onimaki.”

N 2009 ao e a riki bwa te tabo n ibuobuoki te Tabo ni Botaki Ibukin te Runga i Santa Catarina i Brazil, ao e onrake ni bwaai n ibuobuoki aika reke man te anganano

A urubekebeke maeka ake i rabeen te maunga n uakaan ma te kaawa ae Rio de Janeiro, ngke e raanganako te bokaboka man te maunga. Ibukini katauraoan te ibuobuoki ae baitii n taini kabuanibwai aika karina aika riiriki aikai, e a kateaki te rabwata teuana irouia taari, ae aranaki bwa te Komete Ibukin Tararuaani Kainnanoia Taari n Tain te Kabuanibwai. Ngkana iai aningin te rongorongo ae kakamaaku ibukin raanganakon te bokaboka man te maunga, a na kaongoa te komete aei taan tararua (taari ake a mwiokoaki ake a maeka n te aono are rotaki). A waekoa taan anganano n roko n taian turaki aika mwakoro i aoia te kanikina ae, “Ana tia Kakoaua Iehova—Te Buoka Ibukia Aomata.” A bane n toa ma tabeia taani karaoa te mwakuri n ibuobuoki aika taubobonga aikai. A karin aia kunnikai taani mwakuri aikai ae a kinaaki raoi iai bwa Ana tia Kakoaua Iehova. A kaai ni mwakuri naakai ma kaain te Komete ibukin te Reitaki ma te Onnaoraki ni karaoa te ibuobuoki nakoia taari mwaane ao aine aika ikoaki. A nikiraki amwarake, te ran, bwainnaoraki, kunnikai, ao bwaai ni kaitiaki irouia taani mwakuri n ibuobuoki. Kaitiakan te bokaboka man taian auti bon te mwakuri ae rangi ni bubura. Imwin raanganakon te bokaboka man te maunga n taai aika tibwa nako ao iai 60 taan anganano ake a kaoni awaa taian turaki ni bokaboka ake a kanakoi man te auti ae tii teuana!

NGKANA E RIKI TE KABUANIBWAI AE KARINA!

A na reitaki unimwaanen te ekaretia ma taan uarongorongo ni kabane
A na ribooti unimwaane nakon te tia babaire n te rabwata n unimwaane
E na ribooti te tia babaire n te rabwata n unimwaane nakon te mataniwi ae mwamwananga ao taari mwaane riki tabeman aika mwiokoaki ake a rereitaki ma te aobiti n tararua
A riai ni waekoa naba ngkekei ni karekeaki amwarake, taian ran, te tabo ni kamanomano, bwainnaoraki, ao boutokaan aia onimaki taari ao kabebetean nanoia
E kanakoaki te ribooti i aoni baika riki ao baika kainnanoaki man te aobiti n tararua nakon te Komete Ibukini Kanakoraoani Babaire ae kaainaki irouia kaain te Rabwata n Tautaeka
E na bairea te mwakuri n ibuobuoki te Komete Ibukin Tararuaani Kainnanoia Taari n tain te kabuanibwai ae karina ao e na buokiia taari bwa a na okira aroni marurungia
A na bairei baika kainnanoaki kaain te Komete Ibukini Kanakoraoani Babaire, ao ngkana a kainnanoaki taan anganano man aaba tabeua ake a na roko naba n ibuobuoki, ao e na kabwaatia te rabwata aei

AIA BWAI NABA NI MWAKURI TEUANA TAANI MWAKURI N IBUOBUOKI

N Tun 2013 ao e a tauraoi te boroutia ae te Jehovah’s Witnesses and Disaster Relief. E boni katauraoaki ibukia taani mwakuri n aobitin te tautaeka n te United States ake a tabe ma te mwakuri n ibuobuoki n tain te kabuanibwai ae karina. E kabwarabwaraaki n te boroutia aei taiani mwakuri n ibuobuoki tabeua ake ti kakaraoi man 1940 tabun. E kaotaki naba iai te mwabe ae kabwarabwaraa ara mwakuri n ibuobuoki ni katobibia te aonnaba. E taku unimwaanen te ekaretia temanna ae tabena bairean te mwakuri n ibuobuoki: “A kabongana te boroutia aei taari aika beku n te Komete Ibukin Tararuaaia Taari n Tain te Kabuanibwai, bwa a na karekea aia itoman ma taani mwakuri n te aobiti are tabeia tararuaan te kabuanibwai n aono ake a rotaki, imwain rikin te kabuanibwai. Ngkana a a taneiai taani mwakuri aikai ma aron ara mwakuri n ibuobuoki, e nangi bebete ngkanne iroura bwa ti na karekea mairouia te kariaia ae kainnanoaki ni kawaran taabo ake e riki iai te kabuanibwai.”