Bwaai n Ibuobuoki Ibukin Te Boki n Reirei ae Maiura ao Ara Mwakuri ni Minita
TIANUARE 7-13
Ukerani Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
nwtsty study note—Mwa 22:16
kaitiakiko man am bure, n arom n taboa arana: Ke “kaitiakiko man am bure ao taboa arana.” E kona te aomata ni kaitiakaki man ana bure tiaki tii mani bwabetitoana n te ran, ma boni man arona naba n taboa aran Iesu. E irekereke karaoan aei ma onimakinan Iesu ao kaotiotan te onimaki anne n te mwakuri ni Kristian.—Mwa 10:43; Iak 2:14, 18.
TIANUARE 14-20
Ukerani Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
nwtsty study note—Mwa 23:6
boni ngai te Baritaio: Iai tabeman i buakoia nakanne aika kinaa Bauro. (Mwa 22:5) A bae n ota bwa ngke e taekinna bwa natiia Baritaio ngaia e kaotia iai ae titeboo arona ma ngaiia. A ataia ae e aki kewe Bauro ngke e taekina anne ibukina, kioina ngkai a ataia Baritaio ake kaain te Tanirim bwa e a riki bwa te Kristian ae ingainga. Ma n te kibu aei, iai bukina ngke e taekinna Bauro bwa te Baritaio ngaia; are e kaotia iai Bauro nakoia Baritaio ao tiaki nakoia Tarukaio ibukina bwa e ibuokanibwai ma aia koaua Baritaio ibukin te mangauti. Ni karaoan aei, e a karekea te bwai ae boraoi n iango iai ma Baritaio ake i buakoia. E kantaningaia bwa ngkana e tabeka te bwai ae kauntaekaaki aei, iai tabeman kaain te Tanirim aika a na irana ana kaoti, ao e bon nakoraoi ana anga aei. (Mwa 23:7-9) E boraoi naba ana rongorongo Bauro ni Mwa 23:6 ma arona ni kabwarabwaraa taekana ngke e tei imwina riki ni kaekaa bukina i matan te Uea ae Akeriba. (Mwa 26:5) Ao ngke e koroboki mai Rom nakoia raona ni Kristian i Biribi, e a manga taekina rikina ni Baritaio. (Brb 3:5) E kakawaki naba ataakin ae iai tabeman Baritaio ngkoa aika riki bwa Kristian ake a taekinaki ni Mwa 15:5.—Nora study note—Mwa 15:5.
nwtsty study note—Mwa 24:24
Rutira: Bon natin Erote te aine ae ana kateniman ao ana bina are taekinaki ni Mwa 12:1, ae Erote Akeriba I. E bungiaki neiei tao n 38 C.E. ao boni mwaanen Akeriba II ao tarin Nei Berenike. (Nora study note—Mwa 25:13 ao Nanon Taeka, “Erote.”) Berika ae te kowana bon ana kauaei Rutira. Moani buuna bon Uean Turia ae Azizus mai Emesa ma e buuraure ma ngaia ao e a manga mare ma Berika tao n te ririki 54 C.E., ngke tao 16 ana ririki ni maiu Rutira. E boni bae ni mena neiei i rarikini Berika ngke e tei Bauro i matan teuaei ao n taekina “bwainakin te eti ma te taubaang ao te motikitaeka ae e na roko.” (Mwa 24:25) Ngke e a manga kowana Beteto mwini Berika, e katuka Bauro n te karabuuti Berika bwa e ‘kani karekea tangirana irouia I-Iutaia,’ ao a iangoia tabeman bwa e karaoa aei teuaei ibukini kakukureiani buuna are ataei ae te I-Iutaia.—Mwa 24:27.
TIANUARE 21-27
Ukerani Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
nwtsty study note—Mwa 26:14
rawa ni kairaki n te kai ae kakang tabona: Te kai aei e kakang tabona ao e kabonganaaki ibukini kairan te man. (TMT 3:31) Te taeka ae “rawa ni kairaki n te kai ae kakang tabona” bon te taeka n rabakau ae kabonganaaki ni booki ni Kuriiti. E kaotaki iai aron te kao mwaane ae imanono ni kaitaraa kairakina n te kai ae kakang tabona aei n te aro are e a ikoaki iai. Anne aron Tauro imwain rikina bwa te Kristian. E kakaaitaraia taan rimwini Kristo ake a boutokaaki iroun Iehova ae te Atua, n te aro are e a karuanikaia iai i bon irouna. (Kabotaua ma Mwa 5:38, 39; 1Ti 1:13, 14.) N TM 12:11, e mwaneweaki te taeka ae “kaai ibukini kairaia kaao” n te aro ni kaikonaki, ibukin ana taeka te aomata ae wanawana are e kaira te tia ongora bwa e na karaoa nanon te reirei ni kairiri.
TIANUARE 28–BEBERUARE 3
nwtsty study note—Mwa 27:9
te aki mamatam ibukin te Bong ni Kabwarabure: Ke “te aki mamatam are moanaki iai tain te karau ao buakan taari.” Kuriiti, “te aki mamatam.” Te taeka ni Kuriiti ibukin “te aki mamatam” e nanonaki iai te aki mamatam ae tii teuana i aan te Tua Rinanoni Mote, ae irekereke ma te Bong ni Kabwarabure are kakaraoaki ni katoa ririki, ao e aranaki naba bwa Yom Kippur (man te taeka n Ebera ae yohm hak·kip·pu·rimʹ, “bongin taian rabuna”). (NI 16:29-31; 23:26-32; WI 29:7; nora Nanon Taeka, “Bong ni Kabwarabure.”) Te taeka ae ‘kaota nanokawakim,” ae kabonganaaki n tain te Bong ni Kabwarabure, e ota te aba iai bwa tao te tai ae a taotaon nanoia iai aomata nakoni baika bati n ikotaki naba ma te aki mamatam. (NI 16:29, kbn.) Kabonganaan te taeka ae “te aki mamatam” ni Mwa 27:9 e boutokaa te iango ae te aeka n taotaonakinnano ae karaoaki n te Bong ni Kabwarabure, e nanonaki naba iai te aki mamatam. E karaoaki te aki mamatam ibukin te Bong ni Kabwarabure n raabanen Tebetembwa ke ni moan Okitobwa.
nwtsty study note—Mwa 28:11
Natin Tieuti: Ni kaineti ma aia otokaraki kaaini Kuriiti ao Rom, “Natin Tieuti” (Kuriiti, Di·oʹskou·roi) boni Castor ao Pollux, bwebwee aika mwaane ae natin te atua ae Tieuti (Jupiter) ma te Ueannaine ae Leda mai Sparta. A iangoaki naba bwa taani kamanomano i taari, aika kona ni kamaiuia kaimoa aika kabuanibwai i taari. Rongorongon te kanikina ae mena n te kaibuke aei bon te bwai ni kakoaua riki teuana bwa e koreaki iroun te aomata ae nora te bwai ae riki.