Bwaai n Ibuobuoki Ibukin Te Boki n Reirei ae Maiura ao Ara Mwakuri ni Minita
MEI 3-9
BAIKA KAKAWAKI AIKA MENA N ANA TAEKA TE ATUA | WAREKAIA ITERAERA 27-29
“Katotonga Iehova n Aki Inanonano”
Kakaitau ma Nanom ni Kabane Ibukin Aroaron Iehova
14 A kawara Mote aine aika niman aikai ao n titirakinna ni kangai: “Bukin tera ngkae e na uotaki nako aran tamara mai buakon ana utu, ngkai akea natina te mwane?” A onnon ni kangai: “Anganira abara i buakoia tarin tamara.” E koaua bwa e kaekaia Mote ni kangai: ‘Akea ae kona ni bita te tua’? E bon aki ma e “uota kaotan taekan aroia nako matan Iehova.” (Warekaia Iteraera 27: 2-5, BG) Tera ana kaeka Iehova? E tuanga Mote ni kangai: “E eti aia taeka natin Terobeata ake aine: ko na bon angania tibangaia ae te aba i buakoia tarin tamaia; ao ko na kaburea aban tamaia nako ia.” E karaoa ae bati riki Iehova. E tuanga Mote bwa e na karina aei n te Tua ngke e kangai: “Ngkana tao e mate te aomata temanna, ao ngkana tao akea natina te mwane, ao kam na kaburea abana nakon natina ane te aine.” (Warekaia Iteraera 27: 6-8, BG; Iotua 17: 1-6) Ao mai mwin te tai anne, a a bane ni kamanoaki aine ake tibun Iteraera aika a aitara ma te kangaanga ae aekan anne.
Kakaitau ma Nanom ni Kabane Ibukin Aroaron Iehova
15 Bon te babaire ae kaotaki iai te akoi ao te aki inanonano! E tabeakinia ma ni karineia aine aika akea korakoraia aikai Iehova, n aron naba are e karaoia nakoia tibun Iteraera ake a bati riki baika raraoi ake a reke nakoia. (Taian Areru 68:5) Bon tii aio teuana mai buakon rongorongo aika bati n te Baibara ae kaotiotaki iai te koaua ae karaunano aei: E aki inanonano Iehova ni baika e karaoi nakoia ana toro ni kabane.—1 Tamuera 16:1-13; Mwakuri 10:30-35, 44-48.
Kakaitau ma Nanom ni Kabane Ibukin Aroaron Iehova
16 Ti na kanga ni katotonga Iehova n aki inanonano? Uringnga are uoua irian te aki inanonano. Ti kona n akoia aomata nako tii ngkana ti aki inanonano. Ni koauana, ti bane ni kan iaiangoira bwa ti karaababai nako ara tangira ao n aki inanonano. Ma ko bae ni kakoauaa, ae e aki bebete n taai nako tuoan ara namakin n te aro ae eti. Ngaia are tera ae ti na karaoia bwa ti aonga n ataira ae ti aki inanonano? Eng, ngke e rangi ni kan ataia Iesu bwa tera ae a taekinna aomata ibukina, e titirakinia raoraona ake e onimakinia ni kangai: “Antai Natin te aomata ae a taku te koraki?” (Mataio 16:13, 14) E aera ko aki katotonga Iesu ni karaoa anne? Ko kona n titirakinia raoraom tabeman ake ko onimakinia bwa a na taekina te koaua ibukim bwa tao a iangoiko bwa ko inanonano ke ko aki. Ngkana a taekinna bwa n taraana ao iai teutana iroum te nano n reeti, te inanonano n rineaia raoraom ke ni kaubwain te aomata, tera ngkanne ae ko riai ni karaoia? Tataro ma nanom nakon Iehova ibukin am namakin, ao bubutiia bwa e na buokiko ni bitii aroarom ni kabane bwa e aonga ni kaotiotaki iai arona n aki inanonano.—Mataio 7:7; I-Korote 3: 10, 11.
Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
it-2 528 ¶5
Te Karea
Te karea ae te moi. E kakareanaki te karea ae te moi ma angini karea ake tabeua, moarara riki ngke a a mena n te Aba ni Berita I-Iteraera. (WI 15:2, 5, 8-10) Te karea aei bon te wain (“kamanging”) ao e kabwaroaki i aon te baonikarea. (WI 28:7, 14; kabotaua ma TO 30:9; WI 15:10.) E koroboki te abotoro Bauro nakoia Kristian i Biribi ni kangai: “I kimwareirei . . . e ngae ngkai I a kabwaroaki n ai aron te karea ae te wain i aon ami karea ae te beku ae tabu are e kairingkami nako iai te onimaki.” E kabongana ikai aron te karea ae te moi, ni kaota iai nanona ni kan anga ngaia ibukia raona ni Kristian. (Brb 2:17) Teutana te tai imwaini matena, ao e koroboki nakon Timoteo ni kangai: “I a tabe ni kabwaroaki n ai aron te karea ae te wain, ao e a kaan au tai ni kainaomataaki.”—2Ti 4:6.
MEI 10-16
BAIKA KAKAWAKI AIKA MENA N ANA TAEKA TE ATUA | WAREKAIA ITERAERA 30-31
“Kakororaoi Am Taetae ni Bau”
it-2 1162
Te Taetae ni Bau
E Nako Man te Nano, ma E Kabaeaki Iai te Aomata Ngkana E Taekinna. A nako taeka ni bau man te nano. Ma ngkana e taekinaki, e a kabaeaki te aomata anne n ana tua te Atua bwa e na kakororaoia. Ngkana e taetae ni bau temanna, e a “kabaea i bon irouna,” ae nanona bwa e riai ni kakororaoa ana taeka anne i nanoni maiuna. (WI 30:2; nora naba Ro 1:31, 32.) Kioina ngkai e boboto iai kamaiuana, e oti raoi iai bukina ngkai e kaumaka temanna ma temanna te Baibara bwa e na iangoa raoi ana taeka ni bau i mwain ae taekinna. E taekinaki ae kangai n te Tua: “Ngkana kam taetae ni bau nakon Iehova [ae te Atua,] . . . e bon tangiria mairoumi Iehova ae Atuami, ao e kaawa n reke bwa ami bure. Ma ngkana kam aki kan taetae ni bau, ao kam na aki reke n te bure iai.”—TTK 23:21, 22.
it-2 1162
Te Taetae ni Bau
Te berita ae okoro ae karaoaki nakon te Atua ibukini karaoan te mwakuri teuana, kareanakin te karea teuana ke te bwaintangira, karaoan te beku teuana, ke te motinnano ibukin aki karaoan ke aki kabonganaani bwaai tabeua aika akea bureia. A nako man te nano taetae ni bau n oin ana rinerine temanna. Titeboo korakoran te berita ae okoro aei ma te taetae n tuea, ao n tabetai a uaia ni kamanenaaki n te Baibara n teuana te tai. (WI 30:2; Mt 5:33) Te “taetae ni bau” boni kaotan nanon te aomata bwa e na karaoa te bwai teuana, ma te “taetae n tuea” ai aron te bubutii nakon te aomata ae mwaaka bwa e na kakoauaa ae e karaoaki te taetae ni bau.—KB 26:28; 31:44, 53.
Reirei Aika Kakawaki Man te Boki ae Warekaia Iteraera
30:6-8—E kona te mwaane ae te Kristian ni kakeaa bonganan ana berita buna? Ni kaineti ma taian berita, e a mwakuri ngkai Iehova ma temanna imwin temanna irouia taan taromauria. N te katoto, te katabu nakon Iehova, bon te bwai ae e motikia mai nanona te aomata i bon irouna. (I-Karatia 6:5) Akea mwaakan te buu te mwaane ni kakeaa ke ni kamauna te aeka ni berita anne. Ma te buu te aine ngkanne, e riai ni kararoaa man karaoan te berita are e na kauntabaa ana Taeka te Atua ke ana beku nakon buna.
Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
it-2 28 ¶1
Iebeta
A kona ni katabuaki aomata ibukin te beku ae okoro ibukin Iehova n te tabo ae tabu. A boni kona ni karaoa anne kaaro. Tamuera boni ngaia naba are katabuaki ibukin te beku n te umwanrianna ae tabu, ngke e taetae ni bau tinana are Anna imwaini bungiakina. Ao e kariaia te taeka ni bau aei buuna are Erekana. N te tai are e tia ni kakoriraki iai Tamuera, ao e a kaira naba teuanne Anna nakon te tabo ae tabu. E uota naba te karea ae te man Anna. (1Ta 1:11, 22-28; 2:11) Tamton bon te nati naba are katabuaki nakon te beku ibukin te Atua bwa te Natiraite.—TMT 13:2-5, 11-14; kabotaua ma mwaakan te karo temanna ni kairiri i aon natina te aine ae taekinaki ni WI 30:3-5, 16.
MEI 17-23
BAIKA KAKAWAKI AIKA MENA N ANA TAEKA TE ATUA | WAREKAIA ITERAERA 32-33
“Kakioianako Kaain te Aba Anne ni Kabane”
Ko Ataia?
Tera ‘taabo aika rietata’ aika tataekinaki n te Koroboki ae Tabu n te Taetae n Ebera?
Ngke a nang rin I-Iteraera n te Aba ni Berita, ao e tuangia Iehova bwa a na kamaunai ni kabane aia tabo n taromauri kaaini Kanaan ake a maeka ikanne. E tua ni kangai: “Kam riai ni . . . kamaunai aia atibu aika kaaraki ni kabane, ao aia bouannanti ni kabane aika biiti, ao kam riai n urui aia tabo ni kabane aika rietata aika tabu.” (Warekaia Iteraera 33:52) E bae n ae e mena taabo n taromauri aika kewe akanne i aon tabuki, ke a kateaki n taabo riki tabeua, n aron aani kaai ke ni kaawa aika bubura. (1 Uea 14:23; 2 Uea 17:29; Etekiera 6:3) A bae n iai baonikarea iai, boua ke kaai aika tabu, banna, baonikareani baika boiarara, ao bwaai riki tabeua ibukin te taromauri.
w08 15/2 27 ¶5-6
Reireiara Man Aia Kairua I-Iteraera
A bati kangaanga aika ti aitara ma ngaai ni boong aikai, aika tii te arona ma ake a rinanoi I-Iteraera. Iai naba bwaai aika ai aroni bouannanti ni boong aikai. E irekereke iai te mwane, te kaakibotu, taan takaakaro, waaki n tautaeka, mataniwin Aro tabeman, ao kaain naba te utu. A kona n rangi ni moanibwai baikai ni maiura. Karikirakean ara iraorao ma naake a aki tangira Iehova, e kona n uruana ara onimaki.
Te wene ni bure bon iteran naba taromauriani Baara, ao a bati I-Iteraera aika mwane iai. A teimatoa naba ngkai ni mwane iai ana aomata te Atua. N te katoto, ngkana e kamanena te kaombiuta te aomata n tii ngaia n ana auti ni mamataku iai ni bwaai tabeua, e kona ni kairaki n ana kan ataibwai ke n ana aki iangoraoi bwa e na uruaka mataniwin nanona ae itiaki. Ai kananokawakira ngkana e a tautoronaki te Kristian ni matakuakinan te bwaitingako n te Intanete!
it-1 404 ¶2
Kanaan
E wanawana Iotua bwa “akea te bwai teuana ae e katikua n aki karaoia mai buakoni bwaai ni kabane ake e tua Iehova nakoni Mote,” are a na kamaunaaki kaaini Kanaan. (Iot 11:15) Ma a kabwaka I-Iteraera n ira ana kairiri ae raoiroi Iotua are a na kamaunai bwaai aika kabuakaka te aba. Ibukin teimatoaia ni maeka ma kaaini Kanaan, a rotaki I-Iteraera n aroaroia aika a aki raraoi, n te aro are a bati aika mate iai (tiaki n tii te bure ibukin te wene ni bure, ao taromauriani bouannanti) n oneani mwin are a na karekei kakabwaia aika bati ngke arona bwa a kamaunaia kaaini Kanaan n aron are tua Iehova. (WI 33:55, 56; TMT 2:1-3, 11-23; TA 106:34-43) E a tia Iehova ni kauringia I-Iteraera bwa e bon aki inanonano n ana kaetitaeka ao n ana motikitaeka. Ngaia are ngkana I-Iteraera a irekereke ma kaaini Kanaan, a mare ma ngaia, a uataboi aia taromauri, ao n ira ma ni karaoi katein aia Aaro ma waaki aika bubuaka, a a boni karokoa i aoia ngkanne te kamaunanakoaki, are e na reke irouia naba kaaini Kanaan, ae a na mumutakinako naba mai aon te aba.—TO 23:32, 33; 34:12-17; NI 18:26-30; TTK 7:2-5, 25, 26.
Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
it-1 359 ¶2
Te Tia
Imwin ukoukoran te kanikina are e oti iai nnen te baronga teuana, e a kona ngkanne n iangoaki abwakin abana ni kaineti ma te kauoua ni bwai: buburan te baronga. “Kam riai n tibwatibwaa te aba nakoia ami utu bwa aia bwai rinanon te kanikina mairoun te Atua. Kam riai ni karakaa tibwangan te utu ae bati riki kaaina ao ni kakeea tibwangan te utu ae karako riki kaaina. A na mena tibwangaia aomata nako n taabo ake a kaotaki n te kanikina anne.” (WI 33:54) Te rinerine are e reke man te kanikina ni kaineti ma nnen te aba, e riai n aki bitaki, ma e kona ni manga bitaki buburan abaia. N aron aei, ngke e noraki bwa e rangi ni bubura aban Iuta, e a manga kauarerekeaki ana aono ngke e anganaki te baronga ae Timeon mwakorona tabeua.—Iot 19:9.
MEI 24-30
BAIKA KAKAWAKI AIKA MENA N ANA TAEKA TE ATUA | WAREKAIA ITERAERA 34-36
“Kamanoko Iroun Iehova”
Ko Kamanoko Iroun Iehova?
4 Ma tera ngkanne ae a baireia bwa a na karaoia tibun Iteraera ibukin te tiritiri n tiaki te nano? E ngae ngke tiaki nanon teuanne n tiritiri ma e boni bure ni katutua raraan te aomata ae akea ana bure. (KBwaai 9:5) Ma e nanoangaaki ngke e kariaiakaki ni birinako mairoun te tia irantangaa te raraa, nakon teuana mai buakoni kaawa ni kamanomano ake onoua. E kona ni kamanoaki ikanne. E riai n tiku n te kaawa ni kamanomano ni karokoa maten te ibonga ae rietata.—WarIte. 35:15, 28.
Ko Kamanoko Iroun Iehova?
6 Ngkana e tiritiri tibun Iteraera temanna n tiaki nanona, e riai moa ni biri nakon te kaawa ni kamanomano ni ‘kaota arona i mataia unimwaane’ i rarikini mataroan oon te kaawa. E riai ni butimwaeaki raoi. (Iot. 20:4) Tabeua te tai imwina, e kaokaki nakoia unimwaanen te kaawa are e riki iai te tiritiri, ao a na motika taekana unimwaane akanne. (Wareka Warekaia Iteraera 35:24, 25.) Ngkana a motikia bwa bon tiaki nanona n tiritiri, e na kaokaki teuanne nakon te kaawa ni kamanomano.
Ko Kamanoko Iroun Iehova?
13 Ngkana e a mena i nanon te kaawa ni kamanomano te tia birinako, e a ataia bwa e a mano. Ni kaineti ma kaawa akanne, e taku Iehova: “A na riki bwa taabo ni kamanomano ibukimi.” (Iot. 20:2, 3) E aki tangiria Iehova bwa e na manga motikaki taekan te tia tiritiri ibukin ana bure anne, ke ni kariaiakaki te tia irantangaa te raraa bwa e na rin i nanon te kaawa ao n tiringa te tia birinako anne. Ngaia are e aki riai ni maaku te tia birinako anne. E a mano ao n rau i aan ana kamanomano Iehova ni menana n te kaawa. Tiaki te karabuuti ni kamanomano aei. E kona ni mwakuri iai, ni buokiia tabemwaang, ao ni beku iroun Iehova ma te rau. Eng, e kona n reke maiuna ae kakukurei ao n uaana!
Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
w91 15/2 13 ¶13
Te Kaboomwi Ibukia Aomata Nako
13 A aki karekea te kakabwaia Atam ma Ewa man te kaboomwi. E kangai te boto n reirei n te Tua Rinanoni Mote: “Akea te kaboomwi ae kam riai n anaia ibukini maiun te tia tiritiri ae bon tau ni mate.” (Warekaia Iteraera 35:31) Tiaki Atam are mwamwanaaki, ngaia are bon nanona ni karaoa ae bure. (1 Timoteo 2:14) Boni ngaia naba ae e karekea mateia kanoana, bwa a ituaki n te aki kororaoi, ao a a mate. E bon tau ni mate Atam bwa bon te mwaane ngaia ae kororaoi ae e rineia bwa e na aki ongeaba n ana tua te Atua. E na bae ni kaitaraa ana kaetitaeka Iehova, ngke arona bwa e kamanena mwaakan te kaboomwi ibukin Atam. Ma kabwakaan te kaboomwi ibukin ana bure Atam, e a mauna iai te tuuaa are te mate are e reke irouia kanoana! (I-Rom 5:16) Ni kaineti ma ana kaetitaeka te Atua, e a katokaki iai mwaakan te bure. E “katoonga te mate ibukia aomata nako” te tia kaboomwi, n arona n rabuni mwin aia bure kanoan Atam ni kabane.—Ebera 2:9; 2 I-Korinto 5:21; 1 Betero 2:24.
MEI 31–TUN 6
BAIKA KAKAWAKI AIKA MENA N ANA TAEKA TE ATUA | TE TUA-KAUA 1-2
“Bon Ana Bwai te Atua te Motikitaeka”
w96 15/3 23 ¶1
E Tatangira te Raoiroi Iehova ao te Kaetitaeka ae Riai
A mwiokoaki unimwaane n te ekaretia bwa a na karaoi mooti i aoni buure aika kakaiaki. (1 I-Korinto 5:12, 13) Ngkana a karaoa anne, a ururingnga ae ana kaetitaeka te Atua, e rangi n nanoanga ma iai naba tiana. Ngkana e aki raira nanona te tia bure—e aki riai ngkanne ni kaotaki te nanoanga nakoina. A aki kabanea te tia bure anne man te ekaretia unimwaane ibukina bwa a ribaia. A kantaningaia bwa kabaneakina e na kaoka ana iango ae riai. (Kabotaua ma Etekiera 18:23.) I aan ana kairiri te Kristo, a karaoa tabeia unimwaane ma te kaetitaeka ae riai, ao a riki naba bwa “te tabo ni katantan man te ang.” (Itaia 32:1, 2) Ngaia are a riai ni kaotiota te aki inanonano ao te wanawana.—Te Tua-Kaua 1:16, 17.
Kakaonimaki n Aantaeka Nakon Mwaakan te Atua ni Kairiri
4 E bati riki te bwai ae riai n ataaki ibukin te kan riki n tia moti, nakon tii ataakin te Tua. Ibukin te aki-kororaoi, a riai unimwaane n tatauraoi bwa a na totokoi oini kabwakaia, n aron te bangaaomata, te inanonano, ao te mataai ni kanibwaibwai, are e na kanakobuakaa aroia ni kaetitaeka. E tuangia Mote ni kangai: “Kam na tai nanonano n tarai mataia aomata ngkana a kaetaki taekaia: kam na ongora irouia akana mangori ma akana kakanato n ti te arona; kam na tai maka matan te aomata; ba ana bwai te Atua motikan te taeka.” E koaua bwa a kateaki taan moti i Iteraera iroun te Atua. Ai raoiroira te mwioko anne!—Te Tua-Kaua 1:16, 17.
Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
A Onimakinaki Ana Kauring Iehova
9 Ni mwanangaia tibun Iteraera are a a ririanna iai n te maan ae 40 te ririki n “te rereua are ababaki are kakamaku,” e bon aki angania Iehova kabwarabwaraani mwanangaia aika mataata ibukin arona ni kairiia, ni kamanoia, ao ni kawakinia imwaini mwanangaia. Ma e ngae n anne, e okioki ni kamataataa nakoia bwa a kona n onimakinna ma ana kaetieti. Ni kamanenaan te boua are te nang n te ngaina ao te ai n te tairiki iroun Iehova, e a kauringia iai tibun Iteraera bwa e boni boutokaiia ngkai e kairiia rinanoni mwanangaia ae kangaanga anne. (Te Tua-Kaua 1:19, BG; Te Otinako 40:36-38) E bon angania naba baike a kainnanoi ibukini maiuia. “A aki riki ni mane kunnikaiia, ao a aki tibu waeia.” Ni koauana, “a aki kai nanoia n te bwai teuana.”—Neemia 9:19-21, BG.
TUN 7-13
BAIKA KAKAWAKI AIKA MENA N ANA TAEKA TE ATUA | TE TUA-KAUA 3-4
“A Kawanawana te Aba Ana Tua Iehova ao A Eti”
it-2 1140 ¶5
Te Ataibwai
Te taningamarau n ukeuke n Ana Taeka te Atua ma ana tua nako ao maiuakinaia, e kona ni karika te aomata bwa e na ataibwai riki nakoia ana tia reirei ao unimwaane. (TA 119:99, 100, 130; kabotaua ma Rk 2:46, 47.) Ibukina bwa te wanawana ao te ataibwai boni kanoan ana tua ma ana moti nako te Atua. Ngaia are ngkana a ongeaba iai I-Iteraera, a na taraaki irouia natannaomata ake i rarikia bwa “aomata aika wanawana ma n ataibwai.” (TTK 4:5-8; TA 111:7, 8, 10; kabotaua ma 1Ue 2:3.) Te aomata ae ataibwai e ataia ae e aki riai n riaoaki Ana Taeka te Atua, e kani kaboraoa kawaina nako ma baika taekinaki iai, ao e bubutiia te Atua ana ibuobuoki. (TA 119:169) E iaiangoa raoi ana rongorongo te Atua (Mt 13:19-23), e koreia i aon nanona (TNR 3:3-6; 7:1-4), ao e a ribai “kawai nako aika kewe” (TA 119:104). Ni menan Natin te Atua i aon te aba, ao e kaotiota naba te aeka n ataibwai aei, ao e rawa naba ni birinako mani kamateana i aon te kai ni kammaraki, bwa e bon riai ni mate n te aro aei bwa e aonga ni koro nanon te Koroboki ae Tabu.—Mt 26:51-54.
w99 1/11 20 ¶6-7
Ngkana E a Korakora te Tituaraoi
E miroaroa ni baike e ongo ma n nori te ueannaine ao e a kaeka ma te nanorinano ni kangai: “A a kukurei am rorobuaka, ao a a kukurei am toro akana tei i matam n taai nako n ongongora ni wanawanam!” (1 Uea 10:4-8) E aki taekinia ana toro Toromon bwa a kukurei ibukin te kaubwai are a otabwaniniaki iai, e ngae ngke e koaua anne. Ma e taekinia bwa a kakabwaiaaki kioina ngkai a ongongora n taai nako ni wanawanan Toromon are mairoun te Atua. Ai tamaroara ana katoto te ueannaine mai Tieba aei, ibukia ana toro Iehova ni boong aikai, aika karekea ataakin te tia Karikiriki ma Natina are Iesu Kristo!
E rangi n tamaroa naba te baere e taekinna imwina te ueannaine aei nakon Toromon, ae kangai: “E bia karaoiroaki Iehova ae Atuam.” (1 Uea 10:9) E teretere bwa e nora mwamwakurini bain Iehova ni wanawanan Toromon ma kaubwaina. E boraoi aei ma ana berita ngkoa Iehova nakoia I-Iteraera. Are e kangai: “Kam riai ni kakairi raoi [n au tua], ibukina bwa e na kaotaki iai bwa kam wanawana ao kam ataibwai, i mataia botannaomata ake a na ongo taekani kaetieti aikai ni kabane, ao a na kangai, ‘Akea te nanokokoraki bwa bon aomata aika wanawana ma n ataibwai te natannaomata ae korakora aei.’ ”—Te Tua-Kaua 4:5-7.
Ko ‘Kaubwai I Matan Te Atua’?
13 Ngke e anga te kakabwaia Iehova nakoia ana aomata, e aki toki n angania te kabanea n raoiroi. (Iakobo 1:17) N te katoto, ngke e angania tibun Iteraera abaia Iehova, ao bon “te aba ae e raanga iai te rannimamma ma aia karewe maniberu.” E ngae ngke e aki toki ni kabwarabwaraki te aba are Aikubita n aron naba anne, ma, te aba are e anga Iehova nakoia tibun Iteraera iai okorona teuana ae rangi ni kakawaki. E tuangia tibun Iteraera Mote ni kangai, bon “te aba ae E kakawakinna Iehova ae Atuam.” N taeka riki tabeua, a na rangi ni kakabwaiaki kioina ngkai e kakawakinia Iehova n taai nako. Ngke arona bwa a teimatoa tibun Iteraera ni kakaonimaki nakon Iehova, a na bon kakabwaiaki ao ni maiuakina te maiu are kaotiotaki ae moanibaan te raoiroi nakoia botannaomata ni kabaneia. Eng, ana kakabwaia Iehova boni “kabatian te kaubwai”!—Warekaia Iteraera 16:13; Te Tua-Kaua 4:5-8; 11:8-15.
Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
Reirei Aika Kakawaki Man te Boki ae Te Tua-Kaua
4:15-20, 23, 24—Te koaua bwa tukan karaoan banna, e nanonna bwa e kairua n taai nako karaoan banna aika bwaai ni katamaroa? Tiaki ngaia anne. E kaineti te totoko aei ma karaoan banna bwa a na taromauriaki, ao e katabuaki te “katorobubua ni bobaraki nako ia, ma n toro i rouia.” E aki katabuakaki n te Baibara kaarakin atibu ibukin karaoan bannan te bwai teuana ke karaoan taamnein bwaai tabeua ibukin te katamaroa.—1 Uea 7:18, 25.
TUN 14-20
BAIKA KAKAWAKI AIKA MENA N ANA TAEKA TE ATUA | TE TUA-KAUA 5-6
“Reireinia ni Kataneiaia Natim Bwa A na Tangira Iehova”
Kaaro, Karekei Baika A Kainnanoaki Irouia Kaain Am Utu
11 N te itera aei, tao akea riki te kibu teuana n te Baibara ae bati n okioki mwaneweana nakon Te Tua-Kaua 6:5-7. Taiaoka kauka am Baibara ao wareki kiibu akanne. Noria bwa a tuangaki iai moa kaaro bwa a na karikirakea oin aia onimaki i bon irouia, ni karikirakea tangiran Iehova, ao ni karina ana taeka i nanoia. Eng, ko riai n riki bwa te tia nenera Ana Taeka te Atua ae botumwaaka, ni wareka te Baibara ni katoa tai, ao ni kananoa am iango iai bwa ko aonga ni karikirakea raoi te ota ni koaua ma tangiran kawain Iehova, ana boto-n-reirei, ao ana tua nako. Ibukin anne, e na on nanom ni koaua man te Baibara ke a na kairiko bwa ko na namakina te kimwareirei, te karinerine, ao te tangira ibukin Iehova. A na bati bwaai aika raraoi aika ko na tibwaia nakoia natim.—Ruka 6:45.
w07 15/5 15-16
N na Kangaa ni Buokiia Natiu Bwa A na Wanawana?
A aki tii oti n am taeka kanoani miim, am iango, baika kakawaki iroum, ao baika mamate nanom iai, ma a oti naba ni baika ko karaoi. (I-Rom 2:21, 22) A karekei reireiaia ataei man uarerekeia, n aroia ni mamatakuakinia aia karo. A ataia naati bwa baikara baika kakawaki irouia kaaro, ao n angin te tai a riki naba baikanne bwa baika kakawaki irouia. Ngkana ko tangira raoi Iehova, a na noria naba natim. N te katoto, a na noria ae te wareware n te Baibara ao te ukeuke n reirei iai, a rangi ni kakawaki iroum. A na ataia naba ae ko moanibwai baika irekereke ma te Tautaeka n Uea ni maium. (Mataio 6:33) Am katoatai n roroko n te taromauri ao uataboan tataekinan te Tautaeka n Uea, a na ataia iai bwa kakaraoan te beku ae tabu ibukin Iehova, bon te bwai ae moan te kakawaki iroum.—Mataio 28:19, 20; Ebera 10:24, 25.
Kaaro, Karekei Baika A Kainnanoaki Irouia Kaain Am Utu
14 N aron ae e kaotaki n Te Tua-Kaua 6:7, a mwaiti taai ake kam kona iai ngkami kaaro ni maroroakin bwaai aika irekereke ma te Atua ma natimi. Ngkana kam kaai ni mwananga, ni karaoi tabemi n te mwenga, ke ni kaakibotu, kam kona ni kunei taai aika angaraoi ibukin katauraoan baike a kainnanoi natimi ni kaineti ma aia iraorao ma te Atua. Ni koauana, kam aki riai ni bwabwarantiko nakoia natimi n taekan koaua man te Baibara, n akea tokina. Ma kataia karaoa te maroro n utu bwa e na kaunga ma ni kateimatoai nanoia nakon tangiran te Atua. N te katoto, iai n te maekatin ae te Awake! kaongora aika bati aika kakaokoro nako. Aeka ni kaongora aikai a kona ni kauka te kawai ibukin maroroakinan ana karikibwai Iehova aika taiani man, taabo aika tamaroa ni katobibia te aonnaba, ao ai kateia aomata aika kakaokoro nako ma ni kamimi ma aron maiuiia. Aeka ni maroro aikai a kona ni kairiia ataei bwa a na kani wareware riki ni booki aika katauraoaki irouia te koraki aika te toro ae kakaonimaki ae wanawana.—Mataio 24:45-47.
Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
Te Tangira ao te Kaetitaeka ae Riai i Iteraera
11 Reireiara: E aki tii nora tinanikun te aomata Iehova. E nori raoi nanora. (1Tam. 16:7) Akea te iango, te namakin, ke te mwakuri ae kona n raba mairouna. E ukera te raoiroi i nanora ao e kaungaira. Ma e tangiria bwa ti na atai iango aika kairua ao n taobarai imwain ae ti karaoa te bure.—2Rong. 16:9; Mat. 5:27-30.
TUN 21-27
BAIKA KAKAWAKI AIKA MENA N ANA TAEKA TE ATUA | TE TUA-KAUA 7-8
“Kam na Tai Imaremare ma Ngaiia”
E Aera Ngkai E Tangiriia Taan Taromauria te Atua Bwa A na Mare ma Raoia n te Onimaki?
E ataia Iehova, ae Tatan e kani burebureiia Ana aomata, n arona n rairiia nakon taromauriaia atua aika kewe. Ngaia are e a anga te kauring ni kangai ibukia naake aki toro irouna: “A na rairiianako natimi man irirakiu bwa a na toro irouia atua riki tabeman.” E na korakora te kangaanga n rikin aei. Ngkana a burebureaki I-Iteraera ao n toro irouia atua riki tabeman, a na kabuaa akoaia iroun te Atua ao ana kamanomano, ao a na kai mate irouia aiaia. Ao e na kangaa ngkanne te natannaomata aei ni kaotinakoa te Mesia are beritanaki? Ngaia are bon iai bukina ngkai Tatan e kataia ni kamwaneia I-Iteraera bwa a na mare ma aika tiaki ana toro Iehova.
Te Mare “Tii i Nanon te Uea” E Bon Riai?
E ngae n anne, e a tia Iehova ni korea te kaetieti ae te mare tii i nanon te Uea n ana Taeka. Bukin tera? Ibukina bwa e ataa ae raoiroi ibukia ana aomata. E aki tii tangiria ni kamanoia ana toro man te kangaanga are riki man aia aki wanawana ni karaoan aia motinnano, ma e tangiriia naba bwa a na kukurei. N ana bong Neemia ngke a mare I-Iutaia ma ianena ake a aki taromauria Iehova, e a taetae Neemia nakoia n taekina ana katoto Toromon ae buakaka. E ngae ngke e “tangiraki [Toromon] iroun Atuana, . . . ma a boni kaburea naba teuarei aine ianena.” (Neem. 13:23-26, BG) Ngaia are, ibukini kakabwaiaaia ana toro e a tuangira te Atua bwa ti na mare ma tii taan taromauria ni koaua. (TaiAre. 19:7-10; Ita. 48:17, 18) A kakaitau Kristian ni koaua n ana mwamwannano te Atua ao n onimakin ana kaetieti. N aroia n aantaeka nakoina ngkai te tia Kairiri, bwa a ataia ae boni ngaia te tia Tautaeka i aoni Bwaai ni Kabane.—TaeRab. 1:5.
Kawakin Am Iraorao ni Kabaneani Boong Aikai
12 E kakawaki riki kawakinan raoi aia iraorao Kristian aika akea buuia ngkana a kani mare. E teretere raoi te reirei ni kairiri man te Baibara aei: “Kam na tai reitaki ma ake a aki onimaki bwa bon te reitaki buaka anne. Bwa te iraorao raa iraoraon te raoiroi ma te buakaka? Ke tera ae a ibuokanibwai iai te oota ma te rotongitong?” (2Kor. 6:14) A karekea te reirei ni kairiri man te Baibara ana toro te Atua ake a kakaaea ae a na mare ma ngaiia “tii i nanon te Uea,” ae nanona bwa a na mare ma te tia taromauria Iehova are e katabua maiuna mani bwabetitoaki ao e maiuakina te reirei. (1Kor. 7:39) Ngkana a mare Kristian ma aika a katabui maiuia nakon Iehova, ae raoia n te onimaki, a a reke raoia aika a na buokia ni kakaonimaki ma te nano ae eti nakon te Atua.
Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
E Katauraoi Baika Ti Kainnanoi Iehova ni Katoabong
4 Ara tataro ibukin karara ni katoa bong e riai ni kauringira naba kainnanoakin te amwarake n taamnei ni katoa bong iroura. E ngae ngke e rangi ni baki Iesu imwin ana aki-mamatam i nanon te tai ae maan, ma e bon aki butimwaea naba ana kariri Tatan are e na bitii atibu nakon te berena, ma e taku: “E koreaki ae kangai, E aki maiu te aomata n ti te berena, ma e maiu n taeka nako aika a oti nako mai win te Atua.” (Mataio 4:4) E taekina ikai Iesu ana taeka Mote ngkoa nakoia Iteraera are kangai: “E karinanoko, [Iehova] ao E kariaia bakim, ao E kaamarakeko n te manna, are ko aki ataia, ao a aki ataia naba ami bakatibu; ba E aonga n reireiko ba e aki maiu te aomata n ti te berena, ma e maiu ni bwaai ni kabane aika oti nako mai win Iehova.” (Te Tua-Kaua 8:3) Aron Iehova ni katauraoa te manna, e aki tii karekea kanaia Iteraera, ma e katauraoa naba reireiaia n te itera n taamnei. Teuana reireiaia n te itera n taamnei mai iai bwa a na “rikorikoa tibangan te bong n te bong ae koraki.” Ngkana a rikoa ae e a riaon ae tau ibukin tebongina, ao e nang moanna ngkanne ni boira nikirana ma n ino. (Te Otinako 16:4, 20) Ma tiaki aei arona n te kaonoua ni bong, bwa a riai n rikoa te mwaiti ae tau ibukin uabong bwa a na karekea kanoan te Taabati. (Te Otinako 16:5, 23, 24) Mangaia are e a riki te manna bwa kauringaaia ae a riai n ongeaba, ao e na boboto maiuia tiaki tii i aon te berena ma i aon naba “bwaai ni kabane aika oti nako mai win Iehova.”
TUN 28–TURAI 4
BAIKA KAKAWAKI AIKA MENA N ANA TAEKA TE ATUA | TE TUA-KAUA 9-10
“Tera ae E Butiingkami Iai Iehova ae Atuami?”
Tera ae E Butiira Iai Iehova?
Tera ae kona ni kairira bwa ti na ongeaba iroun te Atua mai nanora? E taekina te bwai teuana Mote ni kangai: “Maaka Iehova ae Atuami.” (Kibu 12) Bon tiaki te maakunrang ae riao, ma bon te maaku ae irianaki ma karinean te Atua ma kawaina nako. Ngkana ti karinea te Atua, ti na bon rarawa n urua nanona.
Tera ngkanne bukina ae kakawaki iroura ngkai ti riai n ongeaba iroun te Atua? E taku Mote: “Kam na tangiria, kam na beku iroun Iehova ae Atuami ma nanomi ni kabane ao maiumi ni kabane.” (Kibu 12) E bati riki ae nanonaki n tangiran te Atua, nakon tii te namakin. E kabwarabwaraa ni kangai te boki teuana: “Te weabe n Ebera ibukin te namakin, e kona ni kaineti n tabetai ma mwin te mwakuri.” E taekinna naba te boki aei bwa tangiran te Atua e nanona “karaoan te mwakuri n tangira” nakoina. Ke n taekana teuana, ngkana ti tangira raoi te Atua, ti na boni karaoi bwaai aika ti atai bwa e kukurei iai.—Taeka N Rabakau 27:11.
Tera ae E Butiira Iai Iehova?
Ongeabara ma nanora e karekei kakabwaia. E korea ae kangai Mote: “Kam na kawakin ana tua . . . Iehova aika I tua nakoimi n te bong aei, ibukini kabwaiami.” (Kibu 13) Eng, ana tua ni kabane Iehova, ae baika e butiira bwa ti na karaoi, boni ibukini kabwaiara. E aera ngkai e aki kona ni kewe aei? E kangai te Baibara: “Te Atua bon te tangira.” (1 Ioane 4:8) Ngaia are e anga aeka n tua aikai ibukini kabwaiara. (Itaia 48:17) Karaoani bwaai ni kabane aika e butiira iai Iehova, e boni kamanoira man te rawawatannano ngkai, ao ni kairira nakoni kakabwaia aika teimaan n te tai ae imwaira, i aan ana Tautaeka n Uea.
E Koaua bwa Ko Kona ni ‘Kaaniko Riki ma te Atua’?
2 E a tia n nora kakukurein te aeka n iraorao ane e kaan anne Aberaam ngkoa. E taekina te baatua anne Iehova ni kangai: “Raraou are Aberaam.” (Itaia 41:8, BK) E nanonna ikai Iehova bwa bon raoraona ni kaan teuae Aberaam. E anganaki Aberaam te iraorao anne ibukina bwa ‘e onimakina Iehova.’ (Iakobo 2:23) Ni boong aikai naba, e kakaaei aanga Iehova ake E na “kukurei” iai irouia te koraki ake a toro irouna ibukin tangirana. (Te Tua-Kaua 10:15) E kaungaunga ni kangai ana Taeka: “Kam na kaania te Atua, ao ane E na kaaningkami.” (Iakobo 4:8) Ti kunea te kakao ao te berita n taeka aikai.
Kaubwai n Taamnei Aika Kakawaki
it-1 103
Anakim
Kaain te reeti n aomata aika rangi n riao abwakia, aika a maekana te aono ae maungaunga are i Kanaan ao rarikin taari naba ake mai Maiaki. A maeka naba i Eberon teniman mwaane aika kakannato aika taian Anakim, ae Aiman, Tetiai, ao Taremai. (WI 13:22) Aei te tabo are a moan noriia iai taian Anakim taian Ebera ake 12 ake taani karaba n tutuo, ao 10 i buakoia are a uota te ribooti n oki ae kakamaaku, ao n taku bwa mwaane aikai boni kanoaia nikiraia Nebirim ake a maiu imwain te Ieka, ao ngkana a kabotauia ma ngaiia ao titeboo ma “taian taake” taian Ebera. (WI 13:28-33; TTK 1:28) Ibukin abwakia ae riao, a a riki bwa kabwarabwaraaia mwaane aika aintoa aika taian Emim ao Rebaim. Ibukini korakoraia anne, are e a reke iai te taeka ni kario ae kangai: “Antai ae kona n tei ni kaaitaraia tibun Anaka?”—TTK 2:10, 11, 20, 21; 9:1-3.