Kaakaraoi Nanon Baike Kam A Tia N Reiakin
“Baike kam reireiaki i rou, ao ake kam anganaki, ao ake kam ongo ma n nori ba iai i nanou, ao kam na kakaraoi: ao E na mena i roumi te Atua are e reke te rau mai Rouna.”—I-BIRIBI 4:9.
1, 2. E boni koaua bwa te Baibara e rotii maiuiia aomata ake a taku bwa a taua te Aro? Kabwarabwaraa.
“E KORAKORA Aia Anainano Aaro, ma E a Moanna ni Bua Maiuakinan te Aroaro ni Maiu ae Riai.” Atun te Rongorongo aei, ae mena n te beeba ni kaongora ae Emerging Trends, e kaota mwin te kakaae are e karaoaki ni kabutaa te United States. E a tia n noraki rikiraken mwaitiia aomata n te aba anne, ake a kaakaei aia tataromauri ao a taku bwa e kakawaki te Aro i nanoni maiuiia. Ma e taekinaki n te ribooti bwa: “N aki ongea te rikirake aei, a mwaiti kaain Amerika aika nanououa n rotakin maiuiia aomata n tatabemania nako ao te botannaomata ae bwanin, n aia Aro.”
2 E aki tii riki aei n te aba teuana. Ni katobibia te aonnaba, a mwaiti aomata aika taku bwa a butimwaea te Baibara ao man taua te Aro, ma a bon aki kariaia mwaakan te Baibara bwa e na rota maiuiia. (2 Timoteo 3:5) E taku te mwaane temanna ae te mataniwi n te botaki ni kakaae teuana: “Ti teimatoa ni karinea te Baibara ma, kabanebuakaan te tai ibukin warekana, reiakinan taekana ao maiuakinana, boni bwaai aika kakaraoaki ngkoa ma e aki karaoaki ngkai.”
3. (a) E kanga te Baibara n rootii maiuiia Kristian ni koaua? (b) Tera aroia taan rimwin Iesu ni maiuakina ana reirei Bauro are koreaki n I-Biribi 4:9?
3 E kaokoro aroaroia Kristian ni koaua. Maiuakinan reirei ake a mena n ana Taeka te Atua, e a tia ni karekei bitaki n aia iango ao aroaroia. E kai noraki irouia aomata anuaia aika boou ake a kaotiotii. (I-Korote 3:5-10) E aki riai ni mwanuokinaki taekan te Baibara irouia taan rimwin Iesu ao ni katukaki n te nne ni boki ike e na roko iai te bubu. Ma e tuangia Kristian ake i Biribi Bauro ni kangai: “Baike kam reireiaki i rou, ao ake kam anganaki, ao ake kam ongo ma n nori ba iai i nanou, ao kam na kakaraoi: ao E na mena i roumi te Atua are e reke te rau mai Rouna.” (I-Biribi 4:9) A bati riki bwaai aika a na karaoi Kristian irarikin butimwaean te koaua man ana Taeka te Atua. A karaoa nanon te bwai are a reiakinna, a teimatoa ni maiuakina ana reirei te Baibara i nanon aia utu, n aia tabo ni mwakuri, ao n taabo riki tabeua.
4. Bukin tera bwa e aki beebete maiuakinan ana tua te Atua?
4 E aki beebete maiuakinan ana tua ao ana kaetieti te Atua. Ti maeka n te aonnaba ae tautaekanaki ni mwaakan Tatan te Riaboro, are e aranna te Baibara bwa “atuan aon te aba.” (2 I-Korinto 4:4; 1 Ioane 5:19) Mangaia are e riai bwa ti na tarataraira man bwaai aika a na kona n tuukiira man uaiakinan te kakaonimaki nakon te Atua ae Iehova. Ti na kangaa ni kona ni kateimatoaa ara kakaonimaki?
Tau “Aron Taeka Akana Kamaiu”
5. Tera ae e nanonaki n ana kibu n taeka Iesu ae ti na ‘rimwina n te bong ae koraki’?
5 Teuana mai buakon karaoan nanon baike ti a tia n reiakin, e reitaki ma kateimatoaan te taromauri ae koaua, n aki ongei waaki n totoko ake a wai mairouia aomata aika tiaki taan onimaki. E kainnanoaki te kakorakora ibukin te nanomwaaka. E taku Iesu: “Ane kan ri mwiu, ao ke e kaakeaa n taona nanona, ao ke e tabetabeka ana kaibangaki n te bong ae koraki, ao ke e irirai.” (Ruka 9:23) E aki taekinna Iesu bwa ti na rimwina i nanon tii teuana te wiki, ke te namwakaina, ke te ririki. Ma e taekinna, bwa “n te bong ae koraki.” E kateretereaki n ana taeka bwa rikira bwa taan rimwina bon tiaki te bwai ae ti na uaiakinna tii i nanon te tai ae uarereke ao imwina e a manga toki nanora iai. Te kakaonimaki ni kateimatoaa te taromauri ae koaua, e nanona nanomwaakara n te waaki are ti rineia, n aki ongei baike a na riki nakoira. Ti na kanga ni kona ni karaoa anne?
6. Tera aron taeka aika kamaiu ake a reiakinna Kristian n te moan tienture, mairoun Bauro?
6 E kaungaa raona ni mwakuri Bauro, are Timoteo ni kangai: “Tauu aron taeka akana kamaiu, akana ko ongo i rou, n te onimaki ma te tangira ae i nanoni Kristo Iesu.” (2 Timoteo 1:13) Tera ae e nanonna Bauro? Te taeka n Erene ae rairaki ikai bwa “aron” e kaineti ma ana taamnei te tia koro-banna ae tuai n tabwanin raoi. E ngae ngke e tuai n tia katamaroaana ma e rangi ni mataata tein te taamnei anne, n te aro are te aomata ae e karaua raoi n taraia, e kona n ataia bwa taamnein tera. Ai tii te arona naba ma aron te koaua are e reiakina iai Timoteo ao aomata nako Bauro, bwa e aki karaoaki bwa e na kaekai titiraki ni kabane aika a kona n tabekaki mairouia aomata nako. Ma te koaua aei, e taekin reirei aika tau ibukia aomata aika raoiroi, are a kona n ataia iai bwa tera are e tangiria Iehova mairouia. Ma ngkana a na kakukureia te Atua, a riai n taua aron te koaua rinanon maiuakinan baike a a tia n reiakinaki iai.
7. A na kanga Kristian n tauu aron taeka aika kamaiu?
7 N te moan tienture, aomata n ai aron Umenaio, Arekantero, ao Bireto a kaungai iango aika aki-boraoi ma “aron taeka akana kamaiu.” (1 Timoteo 1:18-20; 2 Timoteo 2:16, 17) A kangaa Kristian ake ngkoa ni kararoaia man mwaamwanaakiia mairouia te koraki ake a kitana ma ni kabwaoua te koaua? Ngkana a kamatebwaia raoi nanon koroboki aika kairaki koreaia iroun te Atua, ao ni maiuakini nanoia. Te koraki ake a katotonga aron Bauro n ikotaki naba ma aroia aomata ake a kakaonimaki, a kona n atai ao ni katinanikui baika a aki boraoi ma aron te koaua are a a tia n reiakinaki iai. (I-Biribi 3:17; Ebera 5:14) A teimatoa i aon kawaia ae eti ibukin tangiran te Atua, n onean mwin ae a na “aorakina te kani kaborabakau, ma ni kauntaeka.” (1 Timoteo 6:3-6, BK) Ti karaoa aron anne naba ngkana ti teimatoa ni maiuakini koaua ake ti a tia n reiakin. Ai kakorakoraki ra ara onimaki ngkai ti ataia bwa mirion ma mirion mwaitiia aomata aika beku iroun Iehova ni katobibia te aonnaba, a bon teimatoa n taua aron te koaua are a a tia n reiakinaki iai man te Baibara.—1 I-Tetaronike 1:2-5.
Rarawa Nakon “Karaki n Ototo”
8. (a) E kanga Tatan n ukoukora kamaunaakin ara onimaki ni boong aikai? (b) Tera te kauring are e anga Bauro n te 2 Timoteo 4:3, 4?
8 E kataia Tatan n urua arora ni kakaonimaki rinanon unikan te nanokokoraki i nanora ni kaineti ma baike ti a tia n reiakinaki iai. Ni boong aikai, taani kitana ma ni kabwaoua te koaua ao aomata riki tabemwaang, a ukoukora kamaunaakin aia onimaki te koraki aika maiuakina te koaua. (I-Karatia 2:4; 5:7, 8) N tabetai a kabonganai waaki ni kanako-rongorongo ni kanakoi iai rongorongo aika kairua ke n taekin naba keewe ibukin aia waaki ao aroaroia ana aomata Iehova. E a kamani kauring Bauro bwa iai tabeman aika a na kitana te koaua ngke e korea ae kangai: “E na roko te tai ae a na rawa iai aomata ni butimaea te reirei ae e koaua, ma a na iriri oin nanoia ma ni karekeia aia tia reirei aika a maiti, i bukin ingaingan nanoia ni kan ongora irouia. A na rawa n ongo taekan te koaua, ao ana tauraoi ni butimai karaki n ototo.”—2 Timoteo 4:3, 4, BK.
9. Tao baikara karaki aika e iangoi Bauro ngke e taekin “karaki n ototo”?
9 Iai tabeman aika a a tia n anaaki nanoia ni “karaki n ototo” n onean mwin are a na tauu aron taeka aika kamaiu. Baikara karaki n ototo aikai? Tao e iangoi karaki aika oteaki aika aki-koaua Bauro, n aron te boki teuana ae tiaki kanoan te kaetieti ibukin bokin te Baibara ni koaua, ae Tobita.a Karaki aika aki-koaua a kona n nanonaki naba iai rongorongo aika kamimi ao aika oteaki. A a tia naba tabeman ake a bon “iriri oin nanoia” ni mwaamwanaaki irouia te koraki ake a boutokaa kamarauan ana kaetieti te Atua ibukin te riai, ke te koraki ake a titiribureiia taani kairiiri n te ekaretia. (3 Ioane 9, 10; Iuta 4) N aki ongeia bwa baikara bwaai ni kabwakabwaka aika irekereke iai, ma e teretere raoi bwa iai tabeman aika tangira riki te kewe nakon koaua man ana Taeka te Atua. A waekoa ni katoka aroia ni maiuakini baike a a tia n reiakin, ao aio are e a karuanikai nakon aroia n te itera n taamnei.—2 Betero 3:15, 16.
10. Baikara karaki aika aki-koaua tabeua ni boong aikai, ao e a kanga Ioane ni katuruturua riain te taratara raoi?
10 Ti kona ni kararoai karaki aika aki-koaua ni boong aikai, ngkana ti taratara raoi ao n rinei baika ti na ongoraai ao ni wareki. N te katoto, a aki toki taabo ni kanakobwanaa, ni boutokaa te aroaro ni maiu ae aki-riai. A mwaiti aomata aika a kaungaa te koaua are aongkoa akea te Atua ke e aki kona n ataaki bwa iai ngaia ke akea. E kakanikoaki te koaua ibukin kairan korean te Baibara iroun te Atua, irouia aomata aika kakabuakakaa te Baibara. Ao taani kitana ma ni kabwaoua te koaua ni boong aikai, a kataia n unika koraan te nanokokoraki i nanoia aomata bwa e aonga ni mauna aia onimaki Kristian. Ni kaineti ma kangaanga aika ai aron aikai ao n ikotaki ma ake a riki nakoia burabeti ni kewe n te moan tienture, e kauringiira ni kangai Ioane: “Ngkami aika kam tangiraki, tai kuri n onimakina te aomata nako ae e taku ba iai te Tamnei irouna. Ma kam na kakoaua moa ba mairoun te Atua te tamnei anne ke tiaki. Ba a maiti burabeti ni kewe aika a nakonako ri aonaba.” (1 Ioane 4:1, BK) Mangaia are ti bon riai n taratara raoi.
11. Tera te anga teuana are ti na tuoi iai aroarora ao n noria bwa ti teimatoa n te onimaki ke ti aki?
11 E korea ae kangai Bauro ni kaineti ma te itera anne: “Kam na kataingkami, ba tao kam mena n te onimaki ke kam aki.” (2 I-Korinto 13:5) E kaumakiira te abotoro aei bwa ti na tuoi aroarora n noria bwa ti boutokai koaua ni Kristian ni kabane ke ti aki. Ngkana iai iroura te nano ni kan ongora irouia te koraki ake a ngungurengure, ao e kakawaki ngkanne bwa ti na tuoi aroarora aika aki-riai akanne ma n tataroakini. (Taian Areru 139:23, 24) Ti tataneiai n ukoukora kairuaia ana aomata Iehova? Ngkana ngaia anne, ao bukin tera? Ti a tia ni kammarakaki n ana taeka ke n ana mwakuri te aomata temanna? Ngkana ngaia anne, ao ti bwaina te iango ae riai ao te wanawana n ataia bwa a kanga n riki aroaro akanne? Karawawata aika ti kaaitara ma ngaai n te waaki ae buakaka ae ngkai, boni bwaai aika aki-teimatoa. (2 I-Korinto 4:17) Bukin tera bwa ti riai ni kitana ara beku iroun te Atua, ngkana ti kaaitara ma kataaki i nanon te ekaretia? Ngkana ti maneang n te bwai teuana, tiaki bwa e raoiroi riki kakaaean etina ao imwina katukan taekana i nanoni bain Iehova?—Taian Areru 4:4; Taeka N Rabakau 3:5, 6; I-Ebeto 4:26.
12. A kanga kaain Beroia ni kaota te banna ni katoto ae raoiroi ibukira?
12 E raoiroi riki bwa ti na kateimatoaa te iango ae raoiroi n te aro n taamnei ni kaineti ma rongorongo ake ti karekei rinanon te reirei i bon iroura ao man bobotakin te ekaretia, nakon ae ti na tiriburei bwaai ni kabane. (1 I-Korinto 2:14, 15) Ai raoiroi ra riki bwainan aroaroia kaain Beroia ake n te moan tienture, ake a katoa tai n nenera raoi te Baibara, nakon are ti na nanokokoraki n ana Taeka te Atua! (Mwakuri 17:10, 11) Ti riai ngkanne ni karaoa nanon te bwai are ti reiakinna, ni katinanikui karaki aika aki-koaua ao n nim ma te koaua.
13. Ti na kanga ni kona ni kabutii nako rongorongo aika kewe n tiaki nanora?
13 Iai riki te aeka ni karaki ae kewe ae ti riai n tarataraira mai iai. A mwaiti karaki aika kakannongora aika a aki toki ni kabutaki rinanon te E-mail. E raoiroi bwa ti na tarataraira man rongorongo akanne, ao e a moamoa riki ngkana ti aki ataia raoi bwa a wai maia. E ngae naba ngkana e roko te rongorongo ke te karaki anne mairoun te Kristian ae onimakinaki raoi, ma e kona te Kristian anne n aki ataia raoi bwa e roko maia te rongorongo anne. Ao anne bukina ae e kakawaki bwa ti na tarataraira raoi ni kaineti ma kabuubutan ke kanakoan te rongorongo ae ti aki ataa tabuaiakana. Ti aki kan tataekin “karaki aika boobuaka ma nanon te Atua” ke “karaki aika aki-koaua ake a kamwaraea te bwai ae tabu.” (1 Timoteo 4:7; New International Version) Kioina ngkai boni baera bwa ti na tataekina te koaua i marenara, ao ti wanawana riki ngkana ti katinanikui bwaai aika a na karikiira bwaa taan kabuta te rongorongo ae aki-koaua n tiaki nanora.—I-Ebeto 4:25.
Kakabwaia Aika Reke man Maiuakinan te Koaua
14. Baikara kakabwaia aika reke man maiuakinan baike ti a tia n reiakin man ana Taeka te Atua?
14 E na karekei kakabwaiara aika bati maiuakinan baike ti reiakin n ara reirei n te Baibara i bon iroura ao n taiani bobotaki ni Kristian. N aron anne, ti kona ni kunea bwa iai nakoraoin ara itoman ma tarira n te onimaki. (I-Karatia 6:10, BK) A na nakoraoi riki aroarora ngkana ti maiuakini nanon ana kaetieti te Baibara. (Taian Areru 19:8) Irarikin naba anne, ti ‘katamaroaa ana reirei te Atua’ ngkana ti maiuakini baike ti reiakin, ao a atikaki iai nanoia aomata nakon te taromauri ae koaua.—Tito 2:6-10.
15. (a) E kanga te roro-n-rikirake temanna n ninikoria n uarongorongo n ana kuura? (b) Tera reireiam ae reke man te rongorongo aei?
15 A mwaiti rooro-n-rikirake i buakoia Ana Tia Kakoaua Iehova aika a maiuakini baike a a tia n reiakin man aia reirei i bon irouia n te Baibara ao booki ni Kristian, ao man te katoa tai n roroko ni bobotakin te ekaretia. Aroaroia ae raoiroi bon te bwai ni kakoaua ae korakora nakoia aia tia reirei ao raoia naba n reirei n aia kuura. (1 Betero 2:12) Iangoa Nei Leslie ae 13 ana ririki, are e mena n te United States. E taekinna bwa e kangaanga irouna maroroakinan ana koaua ma raona n reirei, ma, e bitaki arona anne n te bong teuana. “A maroro ataein te reirei ni kaineti ma aroia aomata ake a kataia ni kabooi nako bwaai nakoia aomata. E katea baina temanna te ataeinnaine ao e taekina te katoto ni kaineti ma Ana Tia Kakoaua Iehova.” Tera aron Leslie ni kaineti ma aei ngkai ngaia temanna te tia Kakoaua? E taku: “I tei ibukin au onimaki, ao I bon ataia bwa a bane ni kubanako iai raou n reirei kioina ngke I rangi ni kakabuingoingo n te reirei.” Tera mwin ana ninikoria Leslie? E taekina ae kangai: “I a kona n tibwatibwaa te boroutia ao te turaeki nakon raou n reirei are e mwanewea taekara, ibukina bwa a mwaiti ana titiraki.” Ai kimwareirei ra Iehova irouia rooro-n-rikirake ake a ninikoria n uarongorongo n aia kuura, ibukin maiuakinan baike a a tia n reiakinaki iai!—Taeka N Rabakau 27:11; Ebera 6:10.
16. E a kanga te Kuura ni Kataneiai Ibukia Taan Uarongorongo ni kakabwaiaa te tia Kakoaua temanna ae te roro-n-rikirake?
16 Te katoto naba teuana bon Nei Elizabeth. Ngke e moani koro ana kaitiua n ririki ao n ikotaki naba ma ririki ake e kabanei n te moanrinan n reirei, ao e aki toki te ataeinnaine ae uarereke aei ni kaoia ana tia reirei ngkana iai ana reirei are e na karaoia n te Kuura ni Kataneiai Ibukia Taan Uarongorongo. Ngkana iai te tia reirei temanna ae e aki kona n roko, ao e a manga tiku Elizabeth imwin te reirei ni kaota te bwai are e na maroroakinna nakon te tia reirei anne. N ana kabanea n ririki Elizabeth n te kauarinan n reirei, ao e korea ana ribooti ae on iai tebwina te iteraniba, aika a kaotaki iai kakabwaia ake a reke irouna man te Kuura ni Kataneiai Ibukia Taan Uarongorongo ao e kabwarabwaraa ana ribooti aei i mataia taan reirei aika aman. E kaoaki naba bwa e na anga te kabwarabwara teuana ae kaota aron karaoan te angareirei n te Kuura ni Kataneiai Ibukia Taan Uarongorongo, ike e a rinea iai atun ana maroro ae “E Aera te Atua Ngkai E Tuai Man Katoka te Buakaka?” E a tia ni kakabwaiaaki Elizabeth man te waaki n reirei are e karaoaki irouia Ana Tia Kakoaua Iehova, n te Kuura ni Kataneiai Ibukia Taan Uarongorongo. Ngaia naba temanna mai buakoia rooro-n-rikirake ni Kristian aika bati, ake a neboa Iehova n aroia ni maiuakini baike a a tia n reiakin man ana Taeka te Atua.
17, 18. (a) Tera ana reirei te Baibara are e anga ibukin bwainakin te kakaonimaki? (b) E a kanga temanna te mwaane n riingaki nanona n ana kakaonimaki temanna Ana Tia Kakoaua Iehova?
17 E kaungaia Kristian te Baibara bwa a na kakaonimaki nakon bwaai ni kabane. (Ebera 13:18) E kona te aki-kakaonimaki n urua ara itoman ma tabemwaang, ao ae moamoa riki, ma Iehova. (Taeka N Rabakau 12:22) Anuara ae te kona ni onimakinaki, e kakoauaa nakoia aomata bwa ti bon maiuakini baike ti a tia n reiakin, ao ibukin anne e korakora karineaia Ana Tia Kakoaua Iehova irouia aomata aika mwaiti.
18 Iangoa rongorongon te mwaane ae Phillip ae kaain te taanga ni buaka teuana. E aki ataia ae e bua ana tieke are e a tia n tiainaia, ae e tuai naba ni korea mwaitin te mwane iai are e na butiia, ni karokoa e a kaokaki nakoina rinanon te meeri. E kuneaki ana tieke iroun temanna Ana Tia Kakoaua Iehova, are e korea te reta ae uarereke ni kanimmwa ma te tieke, ao e kaotia iai bwa ana koaua n ana Aro e a kaira nanona bwa e na kaoka te tieke anne. E rangi ni kubanako iai Phillip, ao e taku: “A kona ni kaman iraea au mwane ae $9,000!” E a tia n rawawata nanona n te tai teuana ngke e iraeaki bwarana i nanon te umwantabu. E rangi n teretere bwa e iraeaki bwarana iroun te aomata ae e kinaa, ma e kaokaki ana tieke ae ngaa ma ngaa n taaraa kanoana, iroun te aomata ae e aki kinaa! E boni koaua, bwa aia kakaonimaki Kristian ni koaua e karekea neboan te Atua ae Iehova!
Teimatoa ni Maiuakini Baike Ko a tia n Reiakin
19, 20. Ti na kanga ni kakabwaiaaki man kaakaraoan ae boraoi ma baike ti reiakin man te Baibara?
19 A karekei kakabwaia aika bati te koraki ake a maiuakini baike a a tia n reiakin man ana Taeka te Atua. E korea aei te tia rimwin Iesu ae Iakobo: “Ane tarataraa te tua are moan te raoiroi, are te tua n inaomata, ni memena naba iai, ngkai tiaki te tia ongo te tua ae mamanuokia, ma e makuria te makuri, ao e na kabaia n ana makuri.” (Iakobo 1:25) Eng, ngkana ti karaoa ae boraoi ma baike ti reiakin man te Baibara, ao e na bon reke iroura te kimwareirei ao ti na kona ni kaaitarai kangaangan te maiu aei. Ma ae kakawaki riki, e na reke iroura ana kakabwaia Iehova ao kaantaningaan te maiu ae akea tokina!—Taeka N Rabakau 10:22; 1 Timoteo 6:6.
20 Mangaia are ti bia teimatoa n reiakina ana Taeka te Atua. Bobotaki n taai nako ma taan taromauriia Iehova, ao kakauongo raoi nakon te bwai are e maroroakinaki n tain bobotaki ni Kristian. Maiuakini baike kam reiakin, teimatoa iai ao “e na mena i roumi te Atua are e reke te rau mai Rouna.”—I-Biribi 4:9.
[Kabwarabwara ae nano]
a Tao e koreaki te boki ae Tobita n te katenua n tienture B.C.E., ao iai i nanona te karaki ae oteaki ibukin te Iutaia ae arana Tobias. E taekinaki bwa iai iroun te aomata aei te mwaaka ni kamarurungiia aomata man aorakiia, ao e kona naba ni kanakoia taimonio mairouia rinanon kabonganaan buroon, arin ao aton te ika ae totoa.
Ko Uringnga?
• Tera ae nanonaki n “aron taeka akana kamaiu” ao ti na kanga ni kona n teimatoa n taui?
• Baikara “karaki n ototo” ake ti riai ni kararoaira mai iai?
• Baikara kakabwaia aika reke man maiuakinan nanon baike ti reiakinaki iai man ana Taeka te Atua?
[Taamnei n iteraniba 29]
A na kanga Kristian ake ngkoa, ni kona ni mwaamwanaaki irouia taani kitana ma ni kabwaoua te koaua?
[Taamnei n iteraniba 30]
E kona n unikaki koraan te nanokokoraki mani waaki ni kanako-rongorongo, te Internet, ao ai taani kitana ma ni kabwaoua te koaua
[Taamnei n iteraniba 31]
E aki raoiroi kabutakin rongorongo aika aki ataaki tabuaiakaia
[Taamnei n iteraniba 32]
Ana Tia Kakoaua Iehova a maiuakini baike a wareki man ana Taeka te Atua n aia tabo ni mwakuri, n aia kuura, ao n taabo riki tabeua