Ko a ataa te koaua man am reirei n te Baibara ma Ana Tia Kakoaua Iehova. Akea te nanououa bwa ko boni buokaki man te bae ko reiakinna bwa ko na karekea te iraorao ae kaan ma te Atua, ao ni karekea nakoim kantaningaan te maiu n taai aika a na roko, ao ai kakabwaia n te aonnaba ae te bwaretaiti i aan Ana Tautaeka n Uea te Atua. E a korakora onimakinan Ana Taeka te Atua iroum, ao ko a tia naba ni karekei kakabwaia aika bati rinanon te bobotaki n te ekaretia ni Kristian. Ko a mataata n aron Iehova n reitaki ma ana aomata ni boong aikai.​—Tek. 8:23.

Ngkai ko a katauraoi nakon te bwabetito, ko kona ni kakabwaiaaki man rinanoakini koaua ni Kristian, ake a na kairaki irouia unimwaanen te ekaretia. (Ebera 6:​1-3) E bia teimatoa ni kakabwaiaa am kakorakora ni kabane Iehova ibukini karekean ataakina, ao e bia karekea nakoim te kaniwanga are beritanaki.​—Ioa. 17:3.

1. E aera ngkai ko a kani bwabetitoaki?

2. Antai Iehova?

• “Iehova bon te Atua ae koaua i karawa i eta ao n te aonnaba i nano. Bon akea riki temanna.”​—TuaKau. 4:39.

• “Iehova aram, bwa bon tii ngkoe Teuare Moan te Rietata n te aonnaba ni kabutaa.”​—TaiAre. 83:18.

3. E aera ngkai e kakawaki iroum bwa ko na kabongana aran te Atua?

• “Ma kam riai n tataro n aron aei: ‘Tamara are i karawa, e bia katabuaki aram.’”​—Mat. 6:9.

• “Ane e taboa aran Iehova ao e na kamaiuaki.”​—IRom 10:13.

4. Baikara taeka tabeua aika kabonganaaki n te Baibara ibukini kabwarabwaraan Iehova?

• “Bon te Atua n aki totoki Iehova ae te tia Karikii tabon aonnaba.”​—Ita. 40:28.

• “Tamara are i karawa.”​—Mat. 6:9.

• “Te Atua bon te tangira.”​—1Ioa. 4:8.

5. Tera ae ko riai ni karaoia ibukin Iehova ae te Atua?

• “Ko riai n tangira Iehova ae Atuam ma nanom ni kabane, maium ni kabane, am iango ni kabane, ao korakoram ni kabane.”​—Mareko 12:30.

• “Ko riai n taromauria Iehova ae Atuam, ao ko riai n toro irouna n tii ngaia.”​—Ruka 4:8.

6. E aera ngkai ko kani kakaonimaki ni koaua nakon Iehova?

• “Bwaina te wanawana natiu, ao kakimwareireia nanou, bwa I aonga ni kaekaa teuare kakanikoai.”​—TaeRab. 27:11.

7. Ko tataro nakon antai, ao ko tataro n aran antai?

• “I tuangingkami raoi te koaua [ngai ae Iesu], bwa ngkana kam butiia te Tama te bwai teuana n arau, ao ane e na anganingkami.”​—Ioa. 16:23.

8. Baikara bwaai tabeua aika ko kona naba n tataroi taekaia?

• “Ma kam riai n tataro n aron aei: ‘Tamara are i karawa, e bia katabuaki aram. E bia roko am Tautaeka n Uea. E na kakororaoaki nanom i karawa ao n te aonnaba naba. Anganira kanara ae ti a tau iai n te bong aei, ao kabwarai ara bure, n ai arora ngkai ti kabwarai aia bure akana bure nakoira. Ao tai kariaia bwakara n te kariri, ma kamaiuira mairoun teuare buakaka.’”​—Mat. 6:​9-13.

• “Ti aki nanokokoraki iroun te Atua n aei, bwa ngkana ti bubutiia te bwai teuana ae boraoi ma nanona ao e bon ongo iroura.”​—1Ioa. 5:14.

9. E aera ngkai e kona n aki ongo Iehova n ana tataro temanna?

• “Ao ane a na wetea Iehova ibukini buokaia, ma e na aki kaekaia . . . ibukin aia mwakuri aika bubuaka.”​—Mika 3:4.

• “A mena matan Iehova i aoia akana raoiroi, ao a uki taningana nakon aia kakorakora n tataro ni bubutii, ma e ekiianako akana kakaraoa ae buakaka matan Iehova.”​—1Bet. 3:12.

10. Antai Iesu Kristo?

• “E kaeka Timon Betero ni kangai: ‘Bon te Kristo ngkoe, ae Natin te Atua are maiu.’”​—Mat. 16:16.

11. E aera Iesu ngke e roko n te aonnaba?

• “Natin te aomata ae aki roko bwa e na tautorona te aba, ma e roko bwa e na riki bwa te tabonibai, ao e na anga maiuna bwa te kaboomwi ibukia aomata aika bati.”​—Mat. 20:28.

• “I riai naba [ngai ae Iesu] n tataekina te rongorongo ae raoiroi ae taekan ana Tautaeka n Uea te Atua nakoni kaawa ake tabeua, bwa ngaia aei bukini kanakoau.”​—Ruka 4:43.

12. Ko na kangaa ni kaota am kakaitau n ana karea Iesu?

• “E mate ibukia ni kabane, bwa a aonga n aki manga maiu akana maiu i bon ibukia, ma a na maiu ibukin teuare mate ibukia, are e a tia ni kautaki.”​—2Kor. 5:15.

13. Tera mwiokoan Iesu?

• “I a tia n anganaki te mwiokoaki i aoni bwaai ni kabane i karawa ao i aonnaba.”​—Mat. 28:18.

• “E a karietataaki iai iroun te Atua nakon te nakoa ae rietata riki ao e akoaki naba n anganaki te ara ae kakannato riki nakon aara nako.”​—IBir. 2:9.

14. Ko kakoauaa ae aia Rabwata n Tautaeka Ana Tia Kakoaua Iehova bon “te toro ae kakaonimaki ma ni wanawana” are e mwiokoia Iesu?

• “Antai raoi te toro ae kakaonimaki ma ni wanawana, are e mwiokoia ana toka i aoia ana tabonibai bwa e na angangania kanaia n te tai ae riai?”​—Mat. 24:45.

15. Te aomata te taamnei ae raoiroi?

• “E kaeka te anera ni kangai nakon neiei: ‘E na ruoniko te taamnei ae raoiroi, ao e na rabuniko mwaakan Teuare Moan te Rietata. Ao ibukin anne e na atongaki te nati ane bungiaki bwa e tabu, ae Natin te Atua’”​—Ruka 1:35.

• “Mangaia ae e ngae ngke kam buakaka ma kam ataa te angania natimi bwaintangira aika raraoi, ao ai batira riki ngkanne nanon te Tama are i karawa ni kan anga te taamnei ae raoiroi nakoia akana butiia!”​—Ruka 11:13.

16. E kangaa Iehova ni kabongana taamneina ae raoiroi?

• “E karaoaki karawa n ana taeka Iehova, ao a karaoaki bwaai ni kabane ake iai n ikeni wina.”​—TaiAre. 33:6.

• “Ane kam na anganaki te mwaaka ngkana e roko i aomi te taamnei ae raoiroi, ao kam na riki bwa taani kakoaua ibukiu . . . nakon taabo ake taiani kabanea n raroa n te aonnaba.”​—Mwa. 1:8.

• “Bwa akea te taetae ni burabeti teuana n te Koroboki ae Tabu ae nako man oin ana iango te aomata. Bwa akea te taetae ni burabeti ae reke mai nanon te aomata, ma a taetae aomata mairoun te Atua ngke a kairaki n te taamnei ae raoiroi.”​—2Bet. 1:​20, 21.

17. Tera Ana Tautaeka n Uea te Atua?

• “E na katea te tautaeka n uea teuana Atuani karawa ae e na bon aki kamaunaaki. Ao e na bon aki kanakoaki te tautaeka n uea aei nakoia aomata riki tabemwaang. E na urui tautaeka n uea aikai ni kabane ma ni kamaunai, ao tii te tautaeka aei ae e na teimatoa n aki toki.”​—Tan. 2:44.

18. Ko na kangaa ni kakabwaiaaki n Ana Tautaeka n Uea te Atua?

• “E na kaoa te rannimata ni kabane mai mataia, ao e nang akea riki te mate, ke te nanokawaki ke te tang ke te maraki. A a mauna bwaai rimoa.”​—TeKao. 21:4.

19. Ko kangaa n ataia bwa a na waekoa ni kaoti kakabwaia man te Tautaeka n Uea?

• “A kawaria taan rimwina n tii ngaiia ao a taku: ‘Tuangira, a na roko n ningai baikai, ao tera te kanikina ae e na kaotia bwa ko a oki ma n tiku, ao kanikinaean tain tokin te waaki ae ngkai i aon te aba?’ E kaekaia Iesu ni kangai: ‘. . . E na teirake te natannaomata teuana ni buakana te natannaomata teuana, ao te tautaeka n uea teuana ni buakana te tautaeka n uea teuana, ao a na roko roongo ma mwaeiein te aba n te tabo teuana ma teuana. Ao e na tataekinaki te rongorongo ae raoiroi aei ae taekan te Tautaeka n Uea, n te aonnaba ni kabutaa bwa te bwai ni kaotioti nakoia botannaomata ni kabane, ao ngkanne e a roko naba te toki.’ ”​—Mat. 24:​3, 4, 7, 14.

• “A na roko taai aika okoro aika karuanikai, ni kabaneani boong. Bwa ane a nang riki aomata bwa taan tangiriia i bon irouia, taani bakimwane, taani kamoamoa, taan nanorieta, taan taetae ni kabuakaka, taan aki ongeaba irouia aia karo, taani bangaomata, taan aki kakaonimaki nakoia raoia, taan aki tatangira, taani kakanneti, taan uarao, taan aki taubaang, taan iowawa, taan riribaa te raoiroi, taani kamwamwane, taan aki kani bwerengaki, taani kainikatonga, taan tangira riki kakukurein te rabwata nakon tangiran te Atua, ao a baka n tangira te Atua ma a kabwaka ni maiuakina tangirana.”​—2Tim. 3:​1-5.

20. Ko na kangaa ni kaotia bwa e kakawaki te Tautaeka n Uea iroum?

• “Mangaia are teimatoa n ukoukora moa ana Tautaeka n Uea te Atua ma ana raoiroi.”​—Mat. 6:33.

• “E taku . . . Iesu nakoia taan rimwina: ‘Ngkana iai ae e kan rimwiu ao ke e kakeaa boni ngaia, ke e tabeka ana kai ni kammaraki ao ke e teimatoa n irai.’”​—Mat. 16:24.

21. Antai Tatan ma taimonio?

• “Boni mairoun tamami are te Riaboro ngkami . . . Te tia tiriaomata ngaia mangke e moani moana ana mwakuri.”​—Ioa. 8:44.

• “E a tewenakoaki te rakon are korakora, are te naeta nikawai, are arana te Riaboro ao Tatan, are e burebureiia kaain te aonnaba ni kabutaa. E tewenakoaki nakon te aonnaba, ao a tewenakoaki naba ana anera ma ngaia.”​—TeKao. 12:9.

22. Tera ana bukibuki Tatan ibukin Iehova ma naake a taromauria Iehova?

• “E taku te aine nakon te naeta: ‘Ti kona n amwarake man uaani kain te onnaroka aei. Ma e taku te Atua ibukin uaan te kai are i nukan te onnaroka, “Kam na tai amwarake man te kai anne ao tai ringnga naba, bwa kam kaawa ni mate.”’ Ao e taku te naeta nakon te aine: ‘Kam na bon aki mate. Bwa e ataia te Atua bwa n te bong are kam amwarake mai iai, ao a na kaureaki matami ao kam na riki bwa ai aron te Atua n ataa te raoiroi ao te buakaka.’”​—KBwaai. 3:​2-5.

• “Tatan e kaekaa Iehova ni kangai: ‘Te kun boona te kun. E na anga ana bwai nako te aomata ibukini kawakinani maiuna.’”​—Iobi 2:4.

23. Ko na kangaa ni kaotia bwa a kewe ana bukibuki Tatan?

• “Tooro [iroun te Atua] ma te nano ae tabwanin raoi.”​—1Rong. 28:9.

• “N na bon aki kakeaa etin arou ni karokoa ae I mate.”​—Iobi 27:5.

24. E aera ngkai a mate aomata?

• “Rokon te bure irouia kaain te aonnaba mairoun te mwaane ae tii temanna ao rokon te mate n te bure, ao e a ituia aomata ni kabane te mate ibukina bwa a bane ni bure.”​—IRom 5:12.

25. Tera aroia maate?

• “A ataia akana maiu ae a na boni mate, ma a bon aki ataa te bwai teuana akana mate.”​—TeMin. 9:5.

26. Tera te kantaninga ibukia naake a mate?

• “A na boni mangauti akana raoiroi ma akana aki raoiroi.”​—Mwa. 24:15.

27. Iraman aomata aika a na nako karawa n tautaeka ma Iesu?

• “I a nora te Tiibutetei ae tei i aon te Maunga ae Tion, ao raona 144,000 ae e koreaki arana ma aran Tamana i aon ramwaia.”​—TeKao. 14:1.

N am tai n reiakina te Baibara ao ko a atai baika e tangiri Iehova mairoum ao arom ni maiuakin ana kaetieti aika raraoi. Ni maiuakinan te baere ko reiakinna, ko a bae n tia ni karaoi bitaki aika bati n aroarom ao n anuani maium. Ngkai ko a tia ni baireia bwa ko na maiuakin ana kaetieti Iehova aika raraoi, ko a riai ni kaotia ae ko a kona ni karaoa te beku ae katauaki ae te riki bwa te tia tataekina te rongorongo ae raoiroi.

Rinanoan titiraki aika imwina e na buokiko ni mataata raoi n ana kaetieti Iehova aika raraoi, ao e na kauringko bwaai tabeua ake ko kona ni karaoi bwa ko aonga n riki bwa ana toro ae ko akoaki irouna. E na katuruturuaki n te rongorongo aei kakawakini karaoani bwaai nako ma te mataniwinnano ae raoiroi ao karinean Iehova.​—2Kor. 1:12; 1Tim. 1:19; 1Bet. 3:​16, 21.

N ataakin aei iroum n am tai n reirei, ko na bon ingainga ni kan aantaeka n ana kairiri Iehova ao n riki bwa kaain naba ana botaki. A na buokiko titiraki aikai ao kibun te Baibara, n tuoa otam ni kaineti ma te aantaeka n ana babaire Iehova n te ekaretia, n te utu, ke ni kaineti ma baika irekereke ma tautaeka aika n te waaki ae ngkai. Ko na bon rangi ni kakaitau riki n ana babaire Iehova ibukin reiakinaia ao kakorakoraaia ana aomata ni kaineti ma te onimaki. E nanonaki naba iai bobotaki n te ekaretia ake ko na kani kaei ao n anga am ibuobuoki iai, n aron am konaa.

E na kaatuuaki naba n te itera aei kakawakin te katoatai n ira uarongorongoan te Tautaeka n Uea, buokaia tabemwaang bwa a na ataa Iehova ao baika e tabe ni karaoi ibukia aomata. (Mat. 24:14; 28:​19, 20) Ao e na kamataatako ni kakawakin am katabu nakon Iehova ae te Atua ao am bwabetito. Ko kona ni kakoauaa ae e kukurei Iehova ngkai ko a butimwaea raoi ana akoi ae rianako are e kaotiotia ibukim.

1. Tera te kaetieti i aon te tekateka n taanga ibukia Kristian? Tera bukina ae tii teuana man te Baibara ae kariaiakaki iai te buuraure?

• “Kam tuai ni wareka are teuare karikiia aomata n te moantai, e karaoiia bwa te mwaane ao te aine ao e kangai, ‘Ibukin aei ao e na kitana tamana ma tinana te mwaane ao e na nim ma buuna, ao a na riki n tii te irikona naaka uoman’? Ao ai tiaki ngkai uoman naakai, bwa ai tii te irikona. Mangaia ae ane e botiia te Atua ao ke a tai karaureia, aomata. . . . Bwa teuare buuraure ma buuna ao e a manga mare ma temanna, e wene ni kimoa. Ma e kona ni buuraure teuanne ngkana e a tia ni wene ni bure neienne.”​—Mat. 19:​4-6, 9.

2. E aera ngkai a riai n tia ni mare i aan te tua naake a kaai ni maeka bwa taanga? Ngkana ko a tia ni mare, ko koaua raoi bwa e eti am mare i aan te tua ao e kinaaki n te tautaeka?

• “Teimatoa ni kauringia bwa a na aantaeka ao n ongeaba nakon taian tautaeka ao mwaaka n tautaeka.”​—Tit. 3:1.

• “Ke e karineaki te tekateka ni mare irouia aomata ni kabane, ao e na aki kamwaraeaki te reitaki n te mare, bwa e na motiki taekaia taani wene ni bure ao taani wene ni kimoa te Atua.”​—Ebera 13:4.

3. Tera tabem n am utu?

• “Natiu, kakauongo nakon ana reirei ni kaetieti tamam, ao tai kaaki taekan ana kaetieti tinam.”​—TaeRab. 1:8.

• “Te buu te mwaane bon atuni buuna, n aron naba te Kristo ngkai atun te ekaretia . . . Buumwaane, teimatoa n tangiriia buumi, n aron naba te Kristo ngkai e tangira te ekaretia.”​—IEbe. 5:​23, 25.

• “Taama, kam na tai kaunia natimi, ma kam na kaikawaiia i nanon ana reirei ni kaetieti ao ana kaungaunga Iehova.”​—IEbe. 6:4.

• “Ngkami aika ataei, kam na ongeaba irouia ami karo ni bwaai ni kabane, bwa e kakukurei aei iroun te Uea.”​—IKoro. 3:20.

• “Ngkami aika buuaine, kam na aantaeka nakoia buumi.”​—1Bet. 3:1.

4. E aera ngkai ti riai ni kaota te karinerine ibukin te maiu?

• “[Te Atua] ae anga te maiu ma te ikeike ao bwaai ni kabane nakoia aomata nako. . . . Boni ngaia ae ti maiu irouna ao ti kakammwakuri, ao iai ngaira.”​—Mwa. 17:​25, 28.

5. E aera ngkai ti aki riai ni kamatea temanna, n ikotaki naba ma te teei ae tuai ni bungiaki?

• “Ngkana iai aomata aika boo n un ao a kaikoaka te aine ae bikoukou . . . ma ngkana iai ae e mate, ko na kabooa ngkanne te maiu ni boona ae te maiu.”​—TeOti. 21:​22, 23.

• “A norai naba matam ngke I a tibwa beru. A koreaki bwaina nako i nanon am boki ni kaineti ma boong ake a moan riki iai, imwain rikini bwain rabwatau ni kabane.”​—TaiAre. 139:16.

• “E riribai Iehova . . . baai aika katutua raraan te aomata ae akea ana bure.”​—TaeRab. 6:​16, 17.

6. Tera ana tua te Atua ni kaineti ma te raraa?

• “Kam na teimatoa n rawa . . . [nakon] te raraa, ao maan aika koonaki roroaia.”​—Mwa. 15:29.

7. E aera ngkai ti riai n tangiriia tarira ao mwaanera ni Kristian?

• “I anganingkami te tua ae boou, bwa kam na itangitangiri i marenami, n arou ae I tangiringkami, ao kam na itangitangiri naba. Ao ane a na ataingkami aomata ni kabane bwa bon taan rimwiu ngkami, n aei: ngkana kam itangitangiri.”​—Ioa. 13:​34, 35.

8. Ibukin totokoani butinakon te aoraki ae ewewe, ae e kamamate nakoia aomata: (a) E aera ngkai e riai te aomata ae aoraki n aki biririmoa ni kaota ana namakin, n irabwati, ke ni kaboria ma aomata? (b) E aera ngkai e aki riai te aomata anne n un ngkana a iangoia tabemwaang bwa a na aki kaoa nakoni mwengaia? (c) E aera ngkai e riai te aomata ae tao e ewekaki n te aoraki ae ewewe ni baireia bwa e na tuoa moa raraana imwain ae e moana te iraorao ni karekenano? (d) E aera ngkai e riai te aomata anne ni kaongoa te tia babaire n te rabwata n unimwaane taekan aorakina imwaini bwabetitoana?

• “Kam na tai taarau iroun temanna n te bwai teuana, ma tii n te itangitangiri. . . . ‘Ko riai n tangira raom n aomata n aron tangiram i bon iroum.’ E aki karaoa ae buakaka nakon temanna te tangira.”​—IRom 13:​8-10.

• “Kam na aki tii tabeakin oin aromi, ma kam na tabeakin naba aroia tabemwaang.”​—IBir. 2:4.

9. E aera ngkai e kantaningaira Iehova bwa ti na kabwarai aia bure tabemwaang?

• “Teimatoa n taotaon nanomi i marenami ao tauraoi n ikabwarabure ngkana iai bukini ngurenguremi i marenami, n aron Iehova ngke e tauraoi ni kabwarai ami bure, ao kam riai naba ni karaoa anne.”​—IKoro. 3:13.

10. Tera ae ko riai ni karaoia ngkana e uaraoiko te tari temanna ke e babakanikawai nakoim?

• “Ngkana e bure tarim, naako ao kaota ana bure nakoina n tii ngkoe ma ngaia. Ngkana e ongo iroum, ao ko kaoka iai tarim nakon te kawai ae eti. Ma ngkana e aki ongo, kaai n airi ma temanna ke uoman i rarikim, n te aro are e na kona ni kaetaki bwaai nako n aia kaotioti taani kakoaua aika uoman ke teniman. Ma ngkana e aki ongo irouia, taetae nakon te ekaretia. Ngkana e aki ongo naba iroun te ekaretia, ao ko na taraia bwa kaain te aonnaba ke te tia rikoa te taekiti.”​—Mat. 18:​15-17.

11. Tera aron Iehova n iangoi buure aikai?

▪ Te wene ni bure

▪ Kabonganaani bouannanti n te taromauri

▪ Te wene ni bure irouia aika titeboo aroia ni mwaane ke n aine

▪ Te iraa

▪ Te takaakaro n te mwane

▪ Te koro ni manging

• “Tai burebureaki, bwa aomata aika taani wene ni bure, taan taromaurii bouannanti, taani wene ni kimoa, mwaane aika baka ni kan aine, mwaane aika wewene ni bure ma raoia ni mwaane, taan iraa, aomata aika nanonrang, taani kokoro ni manging, taani kabuakaka, ao taan aonikai ni kuribwai, a na aki karekea ana Tautaeka n Uea te Atua.”​—1Kor. 6:​9, 10.

12. Tera ae ko motinnanoia bwa ko na karaoia ni kaineti ma te wene ni bure, n ikotaki naba ma aeka ni wene ni bure aika kakaraoaki irouia aika tiaki taanga ni mare?

• “Birinako man te wene ni bure!”​—1Kor. 6:18.

13. E aera ngkai ti riai ni kararoaira mani kabarekaara n te baakee, n te kouben, ao ni bwaai riki tabeua aika kamwaraea te rabwata ke mani kamanenaan taian drug?

• “Kam na anga rabwatami bwa te karea ae maiu ae itiaki, ao ae butimwaeaki iroun te Atua, ae te beku ibukin te Atua ma wanawanami. Ao katoka katotongan aron te waaki ae ngkai i aon te aba, ma kam na onikaki n aromi ni kabooui ami iango, bwa kam aonga ni kakoauaa raoi bwa tera nanon te Atua ae raoiroi ma n riai ao ni kororaoi.”​—IRom 12:​1, 2.

14. Baikara aia mwakuri tabeua taimonio ake a katabuakaki iroun te Atua?

• “E aki riai n noraki i buakomi . . . te tia kaiwa, te tia tabunea, te tia ukoukori kanikinaeani baika tuai n riki, te tia kakaraoi, te tia bubutii buokana iroun te tia rorokoia taimonio, ke te tia kaiwani kanoan taai aika a na roko, ke te tia titirakinia maate.”​—TuaKau. 18:​10, 11.

15. Ngkana e karaoa te bure ae kakaiaki te aomata, ma e kani buokaki iroun Iehova, tera ae e riai ni karaoia naba ngkekei?

• “I a kaota au bure nakoim, I aki karabaa au kairua. I taku: ‘N na kaotii au bure nakon Iehova.’ ”​—TaiAre. 32:5.

• “Iai ae e aoraki i buakomi? Ke e weteiia unimwaanen te ekaretia, ao a na tataro ibukina ao ni kabiria n te bwaa n aran Iehova. Ao e na marurung te aomata ae aoraki n te tataro ae nako man te onimaki, ao e na kateirakeaki iroun Iehova. Ao ngkana e a tia ni karaoa ae bure ao e na kabwaraaki ana bure.”​—Iak. 5:​14, 15.

16. Tera ae ko riai ni karaoia, ngkana ko ataia bwa e a tia ni karaoa te bure ae kakaiaki te Kristian temanna?

• “Ngkana iai temanna ae bure ibukina bwa e ongo te wewete nakoia aomata nako bwa a na anga te kakoaua, ao boni ngaia te tia kakoaua bwa e nora ke e ongo te bwai ae riki ma e aki kaotia, ao ngkanne e na katuuaaeaki ibukin ana bure.”​—NakIbo. 5:1.

17. Ngkana e katanoataaki bwa ai tiaki Ana Tia Kakoaua Iehova te aomata temanna, tera arora nakon te aomata anne?

• “Kam na katoka te reitaki ma te aomata ae aranaki bwa te tari ma bon te tia wene ni bure, ke te aomata ae nanonrang, ke te tia taromaurii bouannanti, ke te tia kabuakaka, ke te tia kokoro ni manging, ke te tia aonikai ni kuribwai, ao kam aki naba riai n amwarake ma te aeka n aomata anne.”​—1Kor. 5:11.

• “Ngkana iai ae e roko iroumi ao e aki uota te reirei aei, ao tai butimwaeia ni karinna n ami auti ke ni kamauria.”​—2Ioa. 10.

18. E aera ngkai a riai raoraom ni kaan n tangira Iehova?

• “Ane e nakonako ma akana wanawana ao e na wanawana, ma e na rotakibuaka ane e irekereke ma akana nanobaba.”​—TaeRab. 13:20.

• “Tai burebureaki. A urui aroaro aika raraoi taian iraorao aika bubuaka.”​—1Kor. 15:33.

19. E aera ngkai a tei i nuka Ana Tia Kakoaua Iehova ni kaineti ma te waaki n tautaeka?

• “A aki arona aroia kaain te aonnaba, n arou naba ngai ae [Iesu ae] I aki arona aroia kaain te aonnaba.”​—Ioa. 17:16.

20. E aera ngkai ko riai n ongeaba iroun te tautaeka?

• “Ke a a aantaeka aomata nako irouia ake a mwiokoaki n te mwaaka n tautaeka, bwa akea te mwaaka n tautaeka ma tii mairoun te Atua. E kaakiia aika tautaeka ngkai te Atua ni nneia aika kakaokoro nako.”​—IRom 13:1.

21. Tera ae ko na karaoia ngkana iai te kauntaba i marenan aia tua aomata ao ana tua te Atua?

• “E riai riki bwa ti na ongeaba iroun te Atua bwa te tia tautaeka, nakon ae ti na ongeaba irouia aomata.”​—Mwa. 5:29.

22. Tera te kibu ae e na buokiko n teimatoa ni kaokoroko ma te aonnaba ngkana ko rinea am mwakuri?

• “Ane e na aki manga tabeka te kabaang te natannaomata teuana n ekaanako te natannaomata teuana, ao a na aki naba manga reireinia te buaka.”​—Mika 4:3.

• “Au aomata, kam na otinako mai nanona [ae taekani Baburon ae Kakannato] ngkana kam aki kan ibuokanibwai ma ngaia n ana bure ao ngkana e aki kan reke kaimi ni baika kamamate ake a na reke irouna.”​—TeKao. 18:4.

23. Te aeka ni kamataku ao ni kaakibotu raa ae ko na rineia, ao te aekaki raa ae ko na rawa nako iai?

• “Iehova . . . e riribaa ane e tangira te iowawa.”​—TaiAre. 11:5.

• “Ribaa te buakaka ao nimta te raoiroi.”​—IRom 12:9.

• “Kam na teimatoa n iangoi baikai, aika bwaai ni kabane aika koaua, bwaai ni kabane aika kakawaki, bwaai ni kabane aika eti, bwaai ni kabane aika itiaki, bwaai ni kabane aika kauekea te tangira, bwaai ni kabane aika atongaki bwa a raoiroi, bwaai ni kabane aika riai, ao bwaai ni kabane aika riai ni kamoamoaaki.”​—IBir. 4:8.

24. A aera Ana Tia Kakoaua Iehova ngkai a aki riai n taromauri ma kaain Aaro ake tabeua riki?

• “Kam aki kona n amwarake n ana ‘taibora Iehova’ ao n aia taibora taimonio.”​—1Kor. 10:21.

• “E taku Iehova, . . . ‘kam na otinako mai buakoia, ao kaokoroingkami, ao katoka ringakin te bwai ae kamwara.’ ”​—2Kor. 6:17.

25. Baikara booto n reirei aika a na buokiko ni motinnanoia bwa ko na ira te bukamaru teuana ke ko na aki?

• “A rereitaki ma natannaomata, ao a katotongi aroia. A teimatoa n toro irouia aia bouannanti, ao a riki baikai bwa te bwai ni kamwane nakoia.”​—TaiAre. 106:​35, 36.

• “A bon aki ataa te bwai teuana akana mate.”​—TeMin. 9:5.

• “A aki arona aroia kaain te aonnaba, n arou naba ngai ae I aki arona aroia kaain te aonnaba.”​—Ioa. 17:16.

• “Kam a tia ni kabanea ami tai ae bon tau n taai aika nako n irii nanoia kaain te aonnaba ngke kam waakina kakaraoan te aroaro ae kammaira, taiani kaibwabwaru, te moi manging n te aro ae riao, botaki aika akea te taubaang iai, te kaboo n te moi manging, ao ai taromauriani bouannanti ae riribaaki.”​—1Bet. 4:3.

26. A kangaa katoto n te Baibara ni buokiko ni motinnanoia bwa ko na bukamarui rekenibong ke ko na aki?

• “Te katenua ni bong bon ana rekenibong Barao, ao e karaoa te baka n amwarake nakoia ana toro ni kabane ao e kaotinakoa mataniwia taan uouota ana mwangko ao mataniwia taan umum nako mataia ana toro. Ao e kaoka mataniwia taan uouota ana mwangko nakon nakoana ae te tia uouota ana mwangko . . . Ma e taura mataniwia taan umum.”​—KBwaai 40:​20-22.

• “Ngke e a bukamaruaki ana rekenibong Erote, ao e mwamwaie iai natin Eroria te aine. E rangi ni kukurei Erote irouna n te aro are e a taetae n tuea bwa e na anganna te baere e na butiia. E taku neiei i aani wiwinakina iroun tinana: ‘Kaamai atun Ioane te tia Bwabetito i aon te raurau.’ Mangaia are e kanaanako bwa e na kabakuaki roroan Ioane n te karabuuti.”​—Mat. 14:​6-8, 10.

27. E aera ngkai ko kan ira aia kairiri unimwaane?

• “Kam na ongeaba irouia akana kairiri i buakomi ao kam na aantaeka, bwa a teimatoa n tantani ni kawakini maiumi ngkai a na anga taekan aroia iai, bwa a aonga ni karaoa aei ma te kimwareirei ao a na aki rawawata, bwa e karuanikai aei nakoimi.”​—Ebera 13:17.

28. E aera ngkai e kakawaki iroum ao irouia am utu bwa kam na kakamwawaa ami tai ni wareware ao n reirei n te Baibara?

• “E rangi ni kimwareirei n ana tua Iehova, ao e wareware n Ana tua ni karauraua bwanaana ni ngaina ao ni bong. E na riki bwa ai aron te aroka ae unikaki i rarikini karaanga n ran, ae te aroka ae karikiuaa n taina, ao e aki rai baana. Ao a na nakoraoi bwaai nako aika e karaoi.”​—TaiAre. 1:​2, 3.

29. E aera ngkai ko tangiria ni kaakaei botaki n taromauri ao n anga am kaeka iai?

• “N na taekina aram nakoia tariu, ao N na karaoiroiko i buakon te botaki n aomata.”​—TaiAre. 22:22.

• “Ti na iaiangoira i marenara bwa ti aonga ni kaungaira nakon te tangira ma mwakuri aika raraoi, ao ti na aki kaaki arora ni bobotaki, n aron ae a taneiai iai tabemwaang, ma ti na kaungaira i marenara, ni kakorakoraira riki iai ngkai ti a nora te bong arei bwa e a kaan.”​—Ebera 10:​24, 25.

30. Tera te mwakuri ae te kabanea ni kakawaki are e anganira Iesu bwa ti na karaoia?

• “Mangaia are naako, reireinia aomata mai buakoia botannaomata nako bwa a na riki bwa taan rimwiu ao bwabetitoiia . . . , reireinia bwa a na kakairi ni bwaai ni kabane ake I tua nakoimi.”​—Mat. 28:​19, 20.

31. Ngkana ti bwaintangira nakon te mwakuri ibukin te Tautaeka n Uea ke ni buokiia taari, tera te anua ae e kukurei iai Iehova?

• “Karinea Iehova n am bwai aika kakawaki.”​—TaeRab. 3:9.

• “Ke e karaoa ae e kataua i nanona temanna ma temanna, tiaki n aron ae akea nanona iai ke e tebonaki nako iai, bwa te Atua e tangira ane e anga ma kukurein nanona.”​—2Kor. 9:7.

32. Baikara kangaanga ake a kantaningaia Kristian bwa a na rinanona?

• “A a kukurei akana bwainikirinaki ibukin te raoiroi, bwa aia bwai te Tautaeka n Uea ae bwaini karawa. Kam a kukurei ngkana a kabwainrangingkami aomata, ma ni bwainikiriningkami ao n uaraoingkami ibukiu. Kam na kakatonga ao kam na rangi ni kimwareirei, bwa e rianako kaniwangami i karawa, bwa bon anne naba aroni bwainikirinaia burabeti ake rimoa.”​—Mat. 5:​10-12.

33. E aera ngkai bon te kakabwaia ae okoro ngkana ko bwabetitoaki bwa temanna Ana Tia Kakoaua Iehova?

• “E a riki am taeka irou bwa kakatongan ao kimwareirein nanou, bwa I ingoanaki n aram, ngkoe ae Iehova ae [te Atua].”​—Ier. 15:16.

E kakaraoaki te bwabetito n aia runga ao n aia bwabwaro Ana Tia Kakoaua Iehova. N raabanen te kabwarabwara ibukin te bwabetito, ao te tia kabwarabwara e na tuangia taani bwabetito bwa a na teirake ao ni kaekai titiraki aika uoua aikai n te bwanaa ae nene:

1. Ko a tia ngkai n raira nanom man am bure ao ni katabua maium nakon Iehova, ao n onimakina ana anga ni kakamaiu rinanon Iesu Kristo?

2. Ko ataia bwa bwabetitoakim, e a kaotiko bwa temanna ngkoe Ana Tia Kakoaua Iehova, ao ko a kaaina ana botaki Iehova?

Aia kaeka taani bwabetito ae matoa nakon titiraki aikai, a a riki bwa te bwai ni “kaotioti i mataia aomata,” ae a a onimakina te karea ni kaboomwi ao a a tia ni katabui raoi maiuia nakon Iehova. (IRom 10:​9, 10) A riai taani bwabetito ni kaman tataroi ao n iaiangoi titiraki aikai, bwa a aonga ni kona ni kaeka ma nanoia ni koaua.

Ko a tia ni katabua maium nakon Iehova n te tataro, ni berita nakoina bwa ko na taromauria n tii ngaia ao ni moanibwaia karaoan nanona bwa te kabanea ni kakawaki ni maium?

Ko a kakoauaa raoi ngkai bwa ko a tauraoi ni bwabetito?

Tera te onea ae tau ibukin te bwabetito? (1Tim. 2:​9, 10; Ioa. 15:19; IBir. 1:10)

Ti riai ni kunnikainira “n te aro ae riai ma te iangoraoi” ae e na oti iai bwa ti “karinea te Atua.” Ngaia are a na aki oneiia taani bwabetito n te kunnikai n tebotebo ke ni kunnikai aika korobokiaki. A riai ni kunnikainia n ae taraaraoi, ae itiaki, ae kan, ao ae tau ibukin te botaki aei.

Tera aroaron te aomata ae riai ni kaotiotia ngkai e nangi bwabetitoaki? (Ruka 3:​21, 22)

E riki ana bwabetito Iesu bwa te katoto ibukia Kristian aika bwabetitoaki ni boong aikai. E ataia Iesu ae te bwabetito bon te mwaneka ae kakawaki, ao e oti anne n aroarona ao n ana mwakuri. Ngaia are te tabo ni bwabetito bon tiaki te tabo n takaakaro, ke n uaua, ke waaki riki tabeua aika a na kona ni kamangora kakawakin te tai anne. E na aki naba riai ni kaotia te Kristian ae boou bwa aongkoa e a reke irouna te tokanikai ae korakora. E ngae ngke bon te tai ni kimwareirei tain te bwabetito, ma e riai ni kaotaki te kimwareirei anne n te aro ae riai.

E na kangaa kaakaean te botaki n taromauri ao te ikoikotaki ma kaain te ekaretia ni buokiko ni waakinaanako karaoan am katabu nakon Iehova?

E aera ngkai e rangi ni kakawaki bwa ko na kateimatoa am babaire ae nakoraoi ibukin am ukeuke n reirei i bon iroum, ao ibukin uataboan te mwakuri ni minita ni katoatai, imwini bwabetitoam?