Bwaina Te Nanoraoi, Bwaina Te Iango Raoi
“Ko na manga tuangia ba . . . a na nanoraoi.”—TITO 3:1, 2.
1, 2. Tera ae taekinna te Baibara ni kaineti ma bwainan te nanoraoi, ao bukin tera bwa e riai?
IEHOVA, bon Tamara are i karawa ae tatangira ao akea tian wanawanana. Kioina ngkai e karikiira, ti kainnanoia ibukin te kairiri ni maiura. (Taian Areru 48:14) E tuangira te tia rimwin Kristo ae te Kristian are Iakobo bwa “te rabakau are mai eta e itiaki moa, ao rimwi e kan raoi, e nimamanei, e kai anaki nanona, e on n te nanoanga ma uaa aika raraoi, e aki nanonano, ao e aki mamana te aba.”—Iakobo 3:17.
2 E kaungaunga ni kangai te abotoro Bauro, “E na ataki taotaonan nanomi irouia aomata ni kabaneia.”a (I-Biribi 4:5) Iesu Kristo bon te Uea ao Atun naba te ekaretia ni Kristian. (I-Ebeto 5:23) Ai kakawakira iroura n tatabemanira nako bwainakin te taotaonakinnano, ae nanona te nanoraoi n ana kairiri Iesu ao te nanoraoi ma aomata!
3, 4. (a) Kabwarabwarai kakabwaia aika reke mani bwainan te nanoraoi. (b) Tera ae ti na rinanona ngkai?
3 Arora ni bwaina te nanoraoi ma te iango raoi e kona ni karekei kakabwaia. E kangai kamatataana: Imwin ae kaotaraeaki aia babaire ae raba taan iowawa i Buritan, angiia bwatintian wanikiba nako, a a tauraoi n ongeaba nakon tuua ni kaineti ma uotakin bwaai ni mwamwananga aika taburoroko ake a boni kaukaki ngkoa n uotii. Ngkana ti kabuta te ka ti kona n nora bonganan te nanoraoi, ke te bonnano i marenaia taani kabuti ka, n aron teimatoan te boraoi n te buti. Man aei are a kona iai ni kawakinaki maiuia te botannaomata.
4 E kangaanga bwainan te nanoraoi irouia angiia i buakora. Ibukin buokara, ti na rinanon tenua iteran te nanoraoi, ni kaineti ma ae nako mai nanora, aroarora nakon te mwaaka ni kairiri, ao raababan bwainan te nanoraoi iroura.
Bukin Tera Bwa E na Bwainaki te Nanoraoi?
5. I aan Te Tua Rinanon Mote, tera ae kona ni kaungaa te toro bwa e na teimatoa n tiku iroun ana toka?
5 Te katoto are riki imwain aia tai Kristian, e katurua kakawakin te nano ae kairiri nakon te nanoraoi. I aan te Tua Rinanon Mote, a riai ni kainaomataki I-Ebera ake taenikai n te tai are e moan koro iai itiua aia ririki ni mwakuri, ke n te Kanimabwi n ririki. Ma e kona naba te toro n rineia bwa e na teimatoa n riki bwa te toro. (Wareka Te Otinako 21:5, 6.) Tera ae na kaungaa te toro bwa e na karaoa aei? Bon te tangira ae kaungaa te toro aei bwa e na teimatoa n aantaeka i aan ana kairiri ana toka ae akoi.
6. E kanga n reitaki te tangira ma te nanoraoi?
6 N aron anne, e na kairira ara tangira ibukin Iehova bwa ti na katabua maiura nakoina ao ni maiuakina ara katabu. (I-Rom 14:7, 8) E korea ae kangai te abotoro Ioane, “Ba bon tangiran te Atua te baei ae tauan ana tua iroura: ao a aki rawawata ana tua.” (1 Ioane 5:3) Te aeka n tangira aei, e aki ukoukora oin nanona. (1 I-Korinto 13:4, 5) E kairira ara tangira ibukia raora bwa ti na nanoraoi ma aomata ao ni moanibwai nanoia nakon nanora. Ti riai ni mutiakin nanoia raora ao n aki kariaia te bangaaomata.—I-Biribi 2:2, 3.
7. Tera kakawakin bwainan te nanoraoi n ara mwakuri ni minita?
7 Ti riai n aki kabwakaia aomata n ara taetae ke n ara mwakuri. (I-Ebeto 4:29) Ni koauana, e na kaumakira te tangira bwa ti na rawa nakoni baika a kona n tuki rikirakeia aomata aika kakaokoro n aroia ao n aia katei, ni kaineti ma aia beku iroun Iehova. N angiin te tai e irekereke aei ma bwainan te nanoraoi. N te katoto, a aki kani kabonganai bwaai ni katamaroa taari aine aika mitinare n aono ake a kona iai n riki baikai bwa bwaai ni kabwakabwaka nakoia taari, e ngae ngke a bon tataneiai ni kabonganai.—1 I-Korinto 10:31-33.
8. E na kanga ni buokira tangiran te Atua ni kananorinanoira n aron ae “mangori riki”?
8 E buokira tangiran Iehova iroura bwa ti na aki kainikatonga. Imwini kauntaekaia taan rimwin Iesu bwa antai ae kakannato riki, ao Iesu e a katea te tei ae uarereke i buakoia. E kabwarabwaraa ni kangai: “Ane mwanea te tei aei n akoia i nanon arau ao e mwaneai n akoai naba; ao ane mwaneai n akoai ao e mwanea Teuare kanakomaiai: ba ane mangori riki i buakomi ni kabaneingkami, ao e kakanato.” (Ruka 9:48; Mareko 9:36) Tao e na rangi ni kangaanga iroura n tatabemanira nako bwa ti na kananorinanoira n aron ae “mangori riki.” Rikiara ae te aki kororaoi ao te nano ni kainikatonga a kairiira bwa ti na ukera te kani kakannato. Ma e na buokira te nanorinano bwa ti na bwaina te nanoraoi.—I-Rom 12:10.
9. Tera ae ti riai n iaiangoia ngkana ti na nanoraoi?
9 Ngkana ti na nanoraoi, ti riai naba n iaiangoiia te koraki ake iai mwaakaia ni kairiri. A ataa raoi te boto n reirei ae kakawaki ni kaineti ma te kairiri, Kristian ni koaua ni kabane. E katereterea aei te abotoro Bauro nakoia I-Korinto ni kangai: “Ao I tangiringkami bwa kam na ataia bwa bon atun te aomata nako Kristo; ao atun te aine te mwane; ao atuni Kristo te Atua.”—1 I-Korinto 11:3.
10. Tera ae kaotaki raoi n arora n nanoraoi ni kaineti ma mwaakan Iehova ni kairiri?
10 Te nanoraoi ni kaineti ma mwaakan te Atua ni kairiri, e kaotia raoi bwa ti onimakinna ao ni kakoauaa bwa bon Tamara ae tatangira. E nori bwaai ni kabane aika riki ao e kona n anganiira kaniwangara. Ataakin aei iroura e na buokira n nanoraoi ma aomata ngkana a aki kaotiota te karinerine ke a unun nakoira. E korea ae kangai Bauro: “Ngkana tao e konaki, ao kam na raoi ma aomata ni kabaneia, n ane kam kona.” E kamataata riki te taeka n reirei anne Bauro ni kangai: “Ngkami aika kam tangiraki, tai iri tangami ni kareke kai, ma kerikaki mai mwain te un: ba e koreaki ae kangai, E taku Iehova, Au bai te irantanga ni kareke kai.”—I-Rom 12:18, 19.
11. Ti na kanga ni kaotia bwa ti nanoraoi n ana kairiri Kristo?
11 Ti riai n nanoraoi naba nakon te mwaaka ni kairiri n te ekaretia ni Kristian. E kateretereaki Kristo Iesu n Te Kaotioti mwakoro 1, bwa e taui ‘itoin’ te ekaretia ni baina te angaatai. (Te Kaotioti 1:16, 20) N angiin te tai, “itoi” aikai, a tei ibukin te rabwata n unimwaane ke mataniwi n ekaretia nako. A nanoraoi mataniwi aika mwiokoaki aikai n ana kairiri Iesu, ao a kakairi n aroarona n akoi nakoia aomata. A bane kaain te ekaretia n aantaeka nakon ana babaire Iesu ibukin “te toro ae kakaonimaki ae wanawana” bwa e na kakatauraoi amwarake ni kaineti ma te onimaki n te tai ae riai. (Mataio 24:45-47) Ni boong aikai, kukureira n reirei ao ni maiuakina te kaetieti aei, e kaotaki raoi iai bwa ti nanoraoi n ana kairiri Kristo, ae karikirakea te rau ao te katiteuanaki.—I-Rom 14:13, 19.
E na Raababara Bwainan te Nanoraoi Iroura?
12. Bukin tera bwa e na iai tian ara nanoraoi?
12 E aki nanonaki bwa ngkana ti na nanoraoi, ti nang aki mutiakina ara onimaki ke aroaroni maiura aika a boboto i aon ana kaetieti te Atua. Tera are a motinnanoia Kristian ngkoa ngke a tuangaki irouia mataniwin aaro bwa a na katoka aia angareirei ni kaineti ma aran Iesu? A taetae Betero ma abotoro ake tabeman ma te ninikoria ni kangai: “E riai riki iran nanon te Atua nakon iran nanoia aomata.” (Mwakuri 4:18-20; 5:28, 29) Ngaia are ni boong aikai, ngkana taan tautaeka a kataia ni katokira man tataekinan te rongorongo ae raoiroi, ti riai ni kataia ni bitii ara aanga bwa ti aonga ni kaangaraoa te kangaanga aei ao n aki kauniia. Ngkana e katabuakaki ara mwakuri nakon auti nako, ti riai ni kakaaei aanga tabeua riki ae ti na kona n reitaki iai ma kaain auti, bwa ti aonga n teimatoa n ongeaba nakon mwiokoara ae e anganira te Atua. N aron naba anne, ngkana ‘taan tautaeka’ a katabua ara bobotaki, ti na karabaira ni botaki ni kurubu aika uarereke.—I-Rom 13:1; Ebera 10:24, 25.
13. Tera ae taekinna Iesu ni kaineti ma te nanoraoi nakoia ake iai mwaakaia ni kairiri?
13 N ana kabwarabwara Iesu i aon te maunga, e kauringia aomata bwa a riai n nanoraoi nakoni mwaaka ni kairiri, ngke e kangai: “Ao ane kan tuanga te tia motiki-taeka i bukim, ba e na taua am kabaraki, ao ko na manga anganna naba niniram. Ao ane kairoroko ba ko na iria teuana te maire, ao ko na airi ma ngaia uoua.” (Mataio 5:40, 41)b N aron anne, mwannanoaia aomata ao te nano ni kani buokiia, e na kairira bwa ti na karaoa ae bati riki nakon are a bubutiira iai.—1 I-Korinto 13:5; Tito 3:1, 2.
14. Bukin tera bwa ti na aki nanoraoi ma taani kabwaoua te koaua?
14 Ti aki riai ni kariaia te nanoraoi bwa e na kareketaatira n aia taeka taani kabwaoua te koaua. E kainnanoaki bwa ti na tei n nene ni kaineti ma aei bwa e aonga ni kateimatoaki iai itiakin te koaua ao te katiteuanaki n te ekaretia. E korea ae kangai ni kaineti ma “taari ni kewe,” Bauro: “Ti bon aki ongo irouia n iri nanoia teuana te aua; ba e aonga ni memena koauan te euangkerio i roumi.” (I-Karatia 2:4, 5) A burenibwai ni kaoti reirei aika kabwaoua te koaua, ma ngkana e riki aei, a teimatoa n tiku n te eti Kristian aika tangira te Atua.
A Riai n Nanoraoi Mataniwi
15. N aaro raa ae a kona iai Kristian aika mataniwi n nanoraoi ngkana a botaki?
15 Teuana i buakon baika riai n reke irouia te koraki ake a na mwiokoaki bwa mataniwi, bon te nanoraoi. E korea ae kangai Bauro: “Ao aio aron te minita ae riai . . . e na nimamanei.” (1 Timoteo 3:2, 3) E rangi ni kainnanoaki riki aei ngkana mwaane aika mwiokoaki aikai a na maroroakin baika kaineti ma te ekaretia. Imwain karaoan te babaire, e kona temanna ma temanna ni kamataata ana iango, ma akea kainnanoan ae a na bane n taetae unimwaane. N tain te maroro, e na bae ni manga bitaki ana iango temanna imwin ongorana n aia taeka ake tabeman ni kaineti ma booto n reirei man te Baibara ake a irekereke ma te bae maroroakinaki. Te unimwaane ae ikawai n te onimaki e na nanoraoi ni butimwaei aia iango ake tabeman, ao n aki kariaia are bon oin ana iango. Ni waakinan te maroro, tao a na bae ni kauntaba aia iango, ma e ibuobuoki tataroakinan baika a iaiangoi ni karikirakea te katiteuanaki i marenaia unimwaane aika nimamannei ao n nanoraoi.—1 I-Korinto 1:10; Wareka I-Ebeto 4:1-3.
16. Tera te nano ae riai ni kaotiotia te mataniwi ae te Kristian?
16 N ana mwakuri ni kabane, e riai te unimwaane ni kakorakoraa n taua ana kaetieti te Atua n te aro ae baireaki raoi. E riai n oti naba arona n anne ngkana e tararuaa te nanai, ao e buokaki naba iai ni kaotiotan mwannanoaia ao akoaia aomata. E korea ae kangai Betero: “Kam na kaamarakea ana nanai te Atua ane mena i buakomi, tiaki ngkai kaanga kam kairoroaki nako iai, ma kam na bareka tarataraana n ai aron nanon te Atua; ao tiaki i bukin te kanibwaibwai n te aro ae aki riai, ma kam na tarataraia n te aro ae a tae nangimi nako iai.”—1 Betero 5:2.
17. A na kanga kaain te ekaretia ni kabane ni kaotiota te nanoraoi nakoia aomata?
17 A kakaitau kaain te ekaretia ake a a kara riki ibukin aia ibuobuoki ake a ataei riki, ao a karineia naba. Ibukin anne, a karineia ake a kara riki ao ni maan n tia ni beku iroun Iehova, rooro n rikirake. (1 Timoteo 5:1, 2) A ukeria mwaane ake a tau ibukin mwioko, unimwaane aika Kristian, ao a reireiniia ao ni kataneiaia naba bwa a na buoka tararuaan ana nanai te Atua. (2 Timoteo 2:1, 2) A riai Kristian n tatabemania nako n ataa kakawakin ana kauring Bauro ae kairaki koreana n te taamnei ae raoiroi ae kangai: “Kam na iri nanoia ami tia kairiri, ao kam na ri aan aia taeka: ba a tantani ni kani kawakin tamneimi, ngkai a nang karakin aroia ni makuri; ba a aonga n tantani ma te kimareirei, ao a na aki ngirangira iai: ba kam aki kabaia iai.”—Ebera 13:17.
Bwainan te Nanoraoi Irouia Kaain te Utu
18. Bukin tera bwa e riai bwainakin te nanoraoi n te utu?
18 A riai kaain te utu ni bwaina te nanoraoi. (Wareka I-Korote 3:18-21.) E kateretereaki n te Baibara tabeia kaain te utu aika Kristian n tatabemania nako. Te tama boni ngaia atun buuna ao ngaia riki ae oin tabena kairaia natiia. E riai te buu te aine ni butimwaea ana kairiri buuna, ao ataei a riai ni kabanei aia konaa n ongeaba, bwa anne te aro ae kakukureia te Uea. A kona ni bane n ibuobuoki kaain te utu ni karekea te katiteuanaki ao te rau n te mwenga, n aroia n nanoraoi ao ni bwainan naba te iango raoi. A mena n te Baibara katoto tabeua aika a na buoka kamatataan te itera aei.
19, 20. (a) Kabotaua ana katoto Eri ma Iehova ni kaineti ma bwainan te nanoraoi. (b) Baikara reireiaia kaaro ae kona n reke mani katoto aikai?
19 Ngke te teei Tamuera ao Eri e mwakuri bwa te ibonga ae rietata i Iteraera. Ma natin Eri ake Obeni ma Bineati ‘bon aomata aika buakaka ao a aki mutiakina Iehova.’ E ongo Eri taekaia aika bubuaka, n ikotaki naba ma aroia ni wewene ni bure ma aine ake a bebeku ni mataroan te umwa ni botaki. Ma tera arona iai? E tuangia Eri bwa ngkana a bure nakon Iehova ao akea ae na tataro ibukia. Ma e kabwaka ni kaetiia ao n reireinia. Ibukin anne, a teimatoa natin Eri aikai ni kawaia ae buakaka. N tokina, e a bairea tuuaaia Iehova bwa te kamateaki. Ngke e ongo Eri taekan mateia, ao e a manga mate ngaia. Ai kananokawakira aei! E mataata bwa e kairua Eri ngke e nanoraoi n aia mwakuri aika bubuaka natina aikai, bwa e kariaia bwa a na teimatoa n aroia aika aki riai.—1 Tamuera 2:12-17, 22-25, 34, 35; 4:17, 18.
20 Ni kaitaraan anne, iangoa aron te Atua nakoia natina aika anera. E miiakina te miitara ae kamimi te burabeti are Mikaia, ike e nora iai ana tabo ni botaki Iehova ma Ana anera. E titirakinia anera Iehova bwa antai te anera ae e na mwamwanaa Uean Iteraera are Aaba bwa e aonga ni bwaka te uea ae buakaka aei. E ongora Iehova n aia iango aika kakaokoro natina aika taamnei aikai, ni karokoa ae e a oti nako temanna n taekinna bwa e na karaoia. E a titiraki ngkanne Iehova bwa e na kanga ni karaoia, ao ngke e a rau nanona, ao e a mwiokoa te anera aei bwa e nang karaoia. (1 Uea 22:19-23) N te aonnaba aei, a kona naba kaain te utu ni karekea reireiaia man te rongorongo aei ni kaineti ma bwainan te nanoraoi. E wanawana te buu te mwaane ae te tama ae te Kristian, ngkana e butimwaei aia iango ao nanoia buuna ma natina. N te itera are teuana, ngkana a a tia ni kaoti aia iango ke baika tangiri te buu te aine ao naati, a riai ngkanne n nanoraoi ni karinei ana kairiri te buu te mwaane, bwa ngaia ae mwiokoaki n te Baibara bwa e na karaoi babaire.
21. Tera ae na rinanoaki n te kaongora are imwina?
21 Ai kakaaitaura ngaira ibukin ana tangira Iehova ao ana kauring aika wanawana, bwa ti na bwabwaina te nanoraoi! (Taian Areru 119:99) N ara kaongora are imwina ti na rinanona bwa e kanga bwainan te nanoraoi ma te iango raoi ni buoka karekean te kakukurei n te mare.
[Kabwarabwara ae nano]
a E kabongana te taeka ae kangaanga rairana n te taetae n Ingiriti ae tii teuana te abotoro Bauro. E kangai te boki teuana: “E irekereke te nanoraoi ma kakeaan oin nanora ao kaotan akoaia ao mwannanoaia aomata.” Mangaia are te taeka ae nanoraoi ao taotaonakinnano e aki nanona te tuamatoa ni kaineti ma maiuakinan ana tua te Atua, ke anakin inaomataia aomata.
b Nora te kaongora ae “If You Are Impressed Into Service,” n Te Taua-n-Tantani ae bwain Beberuare 15, 2005 n te taetae n Ingiriti, iteraniba 23-6.
Ko na Kanga ni Kaeka?
• Baikara uaa aika raraoi aika kona n reke mani bwainan te nanoraoi?
• A na kanga mataniwi ni kaotiota te nanoraoi?
• Bukin tera bwa e kakawaki te nanoraoi n te utu?
[Taamnei n iteraniba 11]
A kakairi unimwaane iroun Kristo n arona n akoia aomata
[Taamnei n iteraniba 13]
Tataroakinan baika a iaiangoi ao bwainan te nanoraoi a na karikirakea katiteuanakiia unimwaanen te ekaretia ngkana a botaki