RONGORONGONI MAIUIA
Nimabwi Ara Ririki ni Kabwanina Ara Tai n te Mwakuri ni Minita n te Tabo ae Uakaan ma te Arctic Circle
“E boni bebete iroum te bwaiania, bwa a kaai ni mena n te koaua am karo ao a kona ni boutokaiko.” Akanne ara taeka nakon raoraora are e kabwanina ana tai n te mwakuri ni minita. E kaeka neiei ni kangai: “Ma taraia! Bon tii temanna Tamara ngaira ni kabane.” Iai reireiara ae kakawaki man ana kaeka: E tabeakinia ana toro Tamara are i karawa ao e kakorakoraia. Ni koauana, e noraki koauan te iango anne ni baika a riki ni maiura.
TI NAKO man te utu aika taan ununiki i aon Northern Ostrobothnia, i Finland, ao bon tengaun mwaitira irouia ara karo. Ti rotakibuaka n te Kauoua ni Buaka Are Kabutaa Aonnaba ngke ti uarereke. E ngae ngke ti maeka tebubua te maire raroara man taabo ni buaka ma ti bon rotakibuaka naba ni kakamaakuna. Ngke a boomwiaki kaawa ake i rarikira aika Oulu ma Kalajoki, ao ti bon nora te ota ae ura i karawa n te bong. Ti kaumakaki irouia ara karo bwa ti na karabaira n te tai ae waekoa ngkana ti nori wanikiba ni buaka i etara. Ma ngke e taekina taekan te bwaretaiti n te aonnaba ae akea iai te ribuaka mwaanera are te karimoa ae Tauno ao a a rangi n ringaki nanora iai.
E reiakini koaua man te Baibara Tauno ngke 14 ana ririki man aia boki Taan Reirei n te Baibara. Ni moanakin te Kauoua ni Buaka Are Kabutaa Aonnaba, e rawa ni kaaina te taanga ni buaka ibukina bwa e kauntaba ma mataniwin nanona are kataneiaaki n te Baibara ike e a karabuutinaki. Ikanne are e a karaoaki nakoina te mwakuri n iowawa ae riao. Bon tii anne te bwai are e a kamatoaa nanona iai bwa e na beku iroun Iehova, ao imwini kainaomataana e a ingainga riki n ana mwakuri ni minita. Ti kaungaaki n ana katoto ae rangi n raoiroi mwaanera bwa ti na kaei bobotaki aika kakaraoaki irouia taani Kakoaua n te kaawa ae i rarikira. Ti kaakaei naba bwabwaro, e ngae ngke e kainnanoaki te kakorakora ni kaikoan ara tianti ibukini mwanangara. Ti itui kunnikaia kaain rarikira, ao ti uniki anian ao ni kiniki uaan taiani beeri. Kioina ngkai a bati tabetabera n ara ununiki, ti aikoa kona ni kaai ni kaei bwabwaro n taai nako, ma e nako temanna imwin temanna ni katoa ririki.
E rikirake tangiran Iehova iroura man reiakinani koaua ibukina ma ana kantaninga, ao ti a motinnanoia bwa ti na katabui maiura ibukina. N 1947, a kaai ni katabui maiuia rinanon te bwabetito n te ran, Annikki ngke 15 ana ririki ao Aili 17. E bwabetitoaki n te ririki naba anne tarira ae Saimi. Ti reirei naba n te Baibara ma tarira ae Linnea are e a tia ni mare. A a riki naba Linnea ma ana utu bwa Ana Tia Kakoaua Iehova. Imwini bwabetitoara, ti boni katei tiara bwa ti na bwaiania, ike ti a beku iai bwa auxiliary bwaiania n te tai teuana ma teuana.
KARAOAN TE MWAKURI NI MINITA NI KABWANINAN ARA TAI
N 1955, ti a mwaing nako Kemi ae te kaawa mai meang riki. E ngae ngke ti kaai ni mwakuri ni kabwanina ara tai, ma ti bon teimatoa naba ni kani bwaiania ma ti raraoma bwa ti aki kona ni boutokaira. Ti a iangoia bwa ti riai moa ni karaoa ara kaikomwane teutana. Ti a bon tibwa tia naba ni maroro ma te tari te aine ae bwaiania, are e taekinaki mai moa. Ti a buokaki n anne n noria bwa e aki boto te beku iroun Iehova ni kabwaninan ara tai tii mani kaubwaira ke aia boutoka ara utu. Te bwai ae rangi ni kakawaki bwa ti riai n onimakina Tamara are i karawa.
N te tai anne, e a reke ae bon tau man ara kaikomwane ibukini boutokaakira i nanon uoua te namwakaina. Ngaia are ni Mei 1957, ti a kanakoa ara bubutii ma ti raraoma bwa ti na kona ni bwaiania i nanon uoua namwakaina ke tiaki i Pello ae kaawan Lapland are i etan te Arctic Circle. Imwin uoua te namwakaina, e bon teimatoa naba n nikirana ara kaikomwane, ngaia are ti a manga bubutii riki bwa ti na bwaiania ibukin uoua riki te namwakaina. Uoua te namwakaina imwina, e teimatoa naba n iai ara mwane. Ti a kakoauaa raoi ngkai bwa e tabeakinira Iehova. Imwin 50 te ririki ni bwaiania, e bon teimatoa naba n nikirana ara kaikomwane! Ngkana ti ururing rikaaki, ti a namakinna iai bwa kaanga e tautaua baira Iehova ao n taekina ae kangai nakoira: “Tai maku, ba te tia buokiko ngai.”—Itaia 41:13, BK.
Imwin 50 te ririki ni bwaiania, e bon teimatoa naba n nikirana ara kaikomwane!
N 1958, e a taekinna ara mataniwi n te aono ae uarereke bwa ti na mwaing nakon te kaawa ae Sodankylä, i Lapland ni mwakuri iai bwa special bwaiania. N te tai anne, bon tii temanna te tia Kakoaua ae te tari te aine iai. E reiakina te koaua n te aro ae rangi ni kakannongora. E mwananga natina te mwaane nako Helsinki ae kautun Finland, ni kaineti ma te neweaba ibukin ana bwai n reirei. Ngke a tabe ni mwananga ataein te reirei n te kaawa anne ao e a anga naba Te Taua-n-Tantani te tari te aine ae e a kara nakon te teinimwaane anne are e tei n te kabanea n rain ao n tuangnga bwa e na angan tinana. E karaoa tuangana te teinimwaane anne, ike e a waekoa iai ni kunea tinana bwa bon te koaua te baere e warekia.
Ti kabooa tangoan te ruu teuana ae mena i etan te auti n taokai. Ti boni kakaraoi bobotaki ikanne. N te moantai, boni ngaira uoman kaain te botaki ao te tari te aine n te tabo anne ma natina te aine. Ti kaai ni wareki kaongora ibukin te reirei aika a kaineti ma te Baibara. Imwina, e a manga roko bwa e na mwakuri n te auti n taokai te mwaane temanna are e a tia n reirei n te Baibara ma taani Kakoaua. E moana reitakina ao ana utu ma ara kurubu. Imwin tabeua te tai, e a kaai ni bwabetitoaki ma buuna. E a manga kaira ara bobotaki te tari te mwaane aei. Irarikin anne, a a manga moana irirakini bobotaki mwaane tabeman ake a mwakuri naba ikanne ao ni butimwaei koaua man te Baibara. Tabeua te ririki imwina, e a rikirake ara kurubu n te aro ae e a bubura ike e a tei iai te ekaretia.
KANGAANGA AKE TI AITARA MA NGAAI
E karekea te kangaanga nakon ara mwakuri n uarongorongo ananauni kawaira ni mwakuri. N tain te kabuebue, ti nanakonako, ti bwatika ao ti bwennarina naba ni kawariia aomata n ara aono. Ti rangi ni buokaki n ara bwatika. Ti boni kamanenai naba ibukini kaeani bwabwaro ao ni kawariia ara karo ake a maeka tebubua te maire raroaia mairoura. N tain te kamwaitoro, ti bwati n te karangaina nakon te kaawa anne ao n nakonako man te auti teuana ma teuana. Imwini banen te kaawa teuana, ti a manga kawara are imwina. E a rangi ni matenten te tino ao a aikoa rangi n tane raoi kawai n taai nako. Ti aki toki n tou mwini mwanekani kaa ake a katikaki n aoti ake a kona n noraki i aon te tino. N tabetai, a rabunaki mwanekan aia kaa ake a katikitikaki n aoti naake a mwananga mai mwaina, ao ni moani Maati nakoni Mei e a moanna n ran te tino ao ni bokaboka n te aro are e a kangaanga te nakonako iai.
Ti bon karini kunnikaira aika ti na abue iai n tain te kamwaitoro ke te tino. Ti bwaini uoua ke tenua taian socks ake a na kamanoi waera man te mwaitoro aika karaoaki ni kunia maan n ikotaki ma taian boots aika kaau aika rabwati waera ni waerake. Ma a aki toki n onrake ara kau n te tino. N rokora ni kaintamwaraken te auti, ti buutii ara kau ao n ioi ni kanakoa te tino are iai. A mwaimwai naba rabin ara kunnikai ni kamwaitoro aika mwarairai ngkana ti ribuakon te tino. Ngkanne ngkana e a rangi ni mwaitorotoro, a a buraoki rabin ara kunnikai akanne ao kaanga a a rangi ni matoatoa. E taku te ainenumwa temanna: “E boni koaua ami onimaki ngkai kam anga nanomi n nakonako n te aeka ni kamwaitoro aei.” Ti a tia n nakonako n te raroa ae 11 tabun te kiromita nakon te auti anne.
Ibukin ananaun te kawai, ti a tiku nako naba n angiin te tai n uaa e bong ni mwengaia aomata n taabo akanne. Ngkana e a moanna n roo, ti a bubutii naba ara tabo are ti na kona n tiku iai. E ngae ngke e aki tau te mwenga are ti kamaekaaki iai ma a rangi n iraorao ma n akoi aomata n aki tii karekea ara tabo ni matu ma a karekei naba kanara. A aki toki ni karekei nnera ni matu aika kunin maan n aron te ria ke te bea. N tabetai, ti mwengaraoi teutana te tai. N te katoto, e kairira temanna te aine nakon ana auti ae bubura are e mena iai te auti n iruwa i eta, ao e mena imwaira te kainiwene ae rangi n tikiraoi ma n rabunaki n te rabuna ae e reitinaki n te mainaina. A bati ara tai aika ti maroroakina iai te Baibara ma kaain te auti ni karokoa bwakanakon te tai. N te tabo teuana, ti matu n iteran aia ruu te taanga teuana ao ngaiia n are teuana. E kona ni waakinako ara maroro ma ngaiia n te Baibara n te tairiki ni karokoa te kariringaina. A ikaruoruo n tabeki aia titiraki riki, teuana imwin teuana.
TE MWAKURI NI MINITA AE UAANA
E aki maiu aon Laptland ma e rangi n tamaroa ao e kakaokoro aron tamaroana ni kaineti ma bibitakin te tai i nanon te ririki. Ma a rangi n tamaroa riki aomata iai ake a tangira Iehova. Mai buakoia aomata aika a raoiroi nanoia ake ti uarongorongo nakoia bon iai naba mwaane aika taani korokai ake a kaembwa i Lapland. N tabetai, a kona ni bati mwaane n te auti teuana ae uarereke are ti rin iai ngaira aine aika tii uoman. A kan ongoraei rongorongo man te Baibara mwaane aika kokorakora aikai ao ni kukurei ni butimwaei booki.
A bati ara rongorongo aika kakukurei. N te bong teuana, ti a aikoa kauia ara bwati bwa e rimoa taina bwa ni nimaua te miniti. Ngaia are ti a iangoia bwa ti na tokara te bwati tewaana nakon te kaawa ae kaokoro. Ti bon tuai mani mwakuri n te tabo anne mai mwaina. Ma ni moan ara auti, ao ti a kaitiboo naba ma te ateiaine are e taekina ae kangai: “Ngaia I boni kantaningaingkami.” Ti a tia ni kaira te reirei n te Baibara ma tarina. E a tia te aine aei ni bubutiia tarina bwa e na babaire ma ngaira bwa ti na kawaria ni bon te bong naba anne. Ma e ngae n anne, e aki roko te rongorongo anne iroura. E moanaki te reirei ma neiei n te Baibara ma ana utu naba ake a maeka n uakaan ma ana auti. Ma e aki maan imwin anne, ti a ikotiia ara reirei n te Baibara n reireinia n teuana te tai ike a a bati iai aika a roko. Man te tai anne ni karokoa ngkai, a a bati man te utu aei aika riki bwa Ana Tia Kakoaua Iehova.
N 1965, ti a manga mwiokoaki nakon ara ekaretia n taai aikai ae Kuusamo, ae mena raoi i aan te Artic Circle. N te tai anne, bon tii tabeman taan uarongorongo n te ekaretia. N te moantai, e taraa ni kangaanga karaoan ara aono ae boou aei. A rangi n taua te Aro aomata iai ao n riribaira naba. Ma e ngae n anne, a bati aika karinea te Baibara ike ti a kona ni karekea te bwai ae ti boraoi n iango iai ibukin te maroro. Ngaia are teutana imwin teutana, ti a kataia ni kinaia riki kaaina ao imwin tao uoua te ririki, e a moanna ni bebete moanakin taian reirei man te Baibara.
TI TEIMATOA NI KAKAONIMAKI N TE MWAKURI NI MINITA
E aikoa tau korakorara ni kabongnga n te mwakuri ni minita ni boong aikai ma ti teimatoa n uataboa te mwakuri anne, n angiin te tai ni katoabong. E a bebete riki kabutanakoan te rongorongo ae raoiroi iroura nakoia aomata n ara aono ae bubura, ngke e kaungaaki Aili iroun ai natira te mwaane bwa e na reireinna n turaiua ao e reke naba ana raitienti n 1987 ngke 56 ana ririki. Ti a rangi ni buokaki riki ni katean te tabo n taromauri ngke ti mwaing nakon ara auti are e tena ma ngaia.
Ti karekea te kimwareirei ae korakora n norakin te rikirake. Ngke ti moana ara mwakuri ni kabwanina ara tai i meangin Finland, bon tii tabeman taan uarongorongo ake a uamae n te tabo ae rangi ni bubura anne. Ao a a riki ngkai ekaretia tabeua bwa te aono teuana. N angiin te tai n taai ni bobotaki ibukin ruunga ao bwabwaro, e bae n roko temanna nakoira ni kabwarabwaraa ao n titirakinira bwa ti kinaa ke tiaki. N taai tabetai, ti a bon tia ni kairi reirei n te Baibara ni mwengan temanna ngke e uarereke. E a tia n unikaki te koraa i nanon ririki ke tatabebwi te ririki mai mwaina, ma e a karikiua!—1 I-Korinto 3:6.
N 2008, e a koro iai 50 ara ririki n special bwaiania. Ti kaitaua Iehova ngkai ti kona ni kaungaira i marenara bwa ti na nanomwaaka n ana mwakuri ae rangi ni kakawaki aei. Ti a tia ni kabebetea maiura, ma ti tuai man tare n te bwai teuana. (Taian Areru 23:1) Ai aki wanawanara ngaira ngke ti a bon raraoma naba n te moantai! E kakukurei bwa i nanon ririki aikai ni kabane, e a tia Iehova ni kakorakoraira n aron are e beritanna n Itaia 41:10 (BK) ni kangai: “N na kakorakorako ma ni buokiko, N na kawakiniko ba I eti ma ni korakora.”