E Nanomwaaka n Aki Ongei Mwakuri n Ribuaka

E NAKONAKO Eria rinanon te Mwarua ae Ioretan. E a tia ni mwamwananga nakoiang i nanon wiki aika bati nakon te tabo ae raroa ae Maungan Oreba. E a okira aia baronga tibun Iteraera ngkai ao e a kona n nori bitaki i abana. E a moanna ni maiu aontano imwin te mwautakataka n te tai ae rangi ni maan. E a tabe ni maatim te karau n tain te abue ao a a mena taan ununiki n aia tawaana ni kamaraui aia tano. E bae n reke kabebetean te burabeti ae bati n noran aontano bwa e a manga maiu ma e rangi n tabeaianga riki irouia aomata. A bon aki marurung n te itera n taamnei. E teimatoa n taabangaki te karawawataaki i buakoia ibukin taromauriani Baara ao a bati ana mwakuri Eria ake e riai ni karaoi.a

E nora te mwakuri n ununiki ae korakora Eria are e a tia ni moanaki irarikin te kaawa ae Abera-meora. Iai kaao aika uangaun ma aman aika kabaeaki ni kakauomaniaki ao a kamarautano kurubu aika 12 mwaitiia aikai, ake a a uaia ni karaoi beera n te tano ae aomwaimwai. Te aomata are e kakaaea Eria bon teuare e kaira te kabanea ni kurubu. Bon Eritai are e a tia n rineia Iehova bwa e na onea mwin Eria. E a tia ngkoa Eria n iangoia ae tii ngaia ni kakaonimaki ni koaua nakon te Atua, ao e a bon ingainga ni kani kaitiboo ma teuaei.—1 Uea 18:22; 19:14-19.

E namakina naba te tabwarabwara teutana Eria n tibwaan nako mwiokoana tabeua ke e rawa n oneaki mwina iroun temanna n te tai teuana? Ti aki kona n taekinna ke n iangoia bwa e rangi n tabeaianga ni baikai. Ni koauana, bon “te aomata naba n ai arora.” (Iakobo 5:17) Mangaia are e taekinaki n te Baibara ae kangai: “Ao Eria e nako ina, ao e kaki ninirana i aona.” (1 Uea 19:19, BG) E bae ni karaoaki niniran Eria ni burabeti ae ana kauaatao mani kunin te tiibu ke te kooti ao e oti bwa iai mwiokoana ae kakawaki mairoun Iehova. Ma iai nanona ae rangi ni kakawaki ngke e katokaa i aon angan Eritai. E kukurei n aantaeka Eria n te baere e tua Iehova nakoina bwa e na rinea Eritai bwa te tia onea mwina. E onimakina Atuana Eria ao e ongeaba irouna.

Ni koauana, e korakora ingaingan nanon te ataeinimwaane ae ataei riki aei ni buoka te burabeti are e a ikawai riki. E aki n ae e nang oneaki mwin Eria iroun Eritai ngkekei naba. Ma tao onoua te ririki imwina, e nanorinano Eritai n irira te burabeti ae ikawai riki ma ni buokia, ao e a ataaki imwina riki bwa ngaia “are nunurakina te ran i aoni bain Eria.” (2 Uea 3:11, BG) Ai kabebeteakira nanon Eria ngkai e a reke te tia boutokaia ao ni buokia ae mwaatai! E bae n rangi ni kaan aia iraorao mwaane aika uoman aikai. A boni kaai n ibuobuoki bwa a na nanomwaaka n aki ongei mwakuri n ribuaka ake a taabangaki i aon te aba, man aroia n ikaungaunga i marenaia. Ma ae moamoa riki, e tabe n ririkirake buakakan te uea ae Aaba.

Ko a tia n aitara ma te ribuaka? A a tia n aitara ma anne angiina mai buakora n te aonnaba ae korakora iai te babakanikawai. Ko kona ni buokaki n nanomwaaka ngkana iai raoraom ae tangira te Atua. Ko kona naba ni karekea reireiam ae bati man ana onimaki Eria ngke e kaaitara ma te ribuaka.

“TEI RAKE, RUO NI BUTIMAEA AABA”

A mwakuri korakora Eria ao Eritai ni karikirakea tangiran te Atua irouia aomata. E teretere bwa a kaira te reirei ni kataneiai ibukia burabeti ake tabeman ake a a bae n tia ni baireaki nakoni kuura aika kakaokoro. N te tai ae aki maan, e a karekea mwiokoana ae boou Eria mairoun Iehova ae kangai: “Tei rake, ruo ni butimaea Aaba are aia uea [tibun] Iteraera.” (1 Uea 21:18, BG) Tera ae e a tia ni karaoia Aaba?

E a tia te uea aei n riki bwa te tia tannako man te koaua ao bon uton te buakaka mai buakoia aia uea tibun Iteraera n te tai anne. E a tia ni mare te uea ma Nei Ietebera are e kabutaa aon te aba n taromauriani Baara ao e boni boutokaa neienne. (1 Uea 16:31-33) E irekereke taromauriani Baara ma te katei ae reitaki ma te kakariki, te waaki n taromauri ae te wene ni bure ao ai boni kareanakia naba ataei. Irarikin anne, e a tibwa tia Aaba ni karitei nakon ana tua Iehova are e riai ni kamatea Uean Aturia are Ben-atata ae rangi ni buakaka. E teretere bwa e rawa Aaba n tiringnga ibukini karekeani kaubwaina. (1 Uea, mwakoro 20) Ibukin anne, e a korakora riki te nanonrang, te kanibwaibwai ao ai ana mwakuri n iowawa Aaba ma Nei Ietebera n taai akanne.

Iai ana baareti Aaba i Tamaria ae rangi n totoakaei! Iai naba ana baareti i Ietireera ae raroana tao 37 te kiromita. Ao iai te tawaana ni kureebe i rarikin ana kauoua ni baareti. E mataaiakina mwakoron te aba anne Aaba ae aban Nabota. E kanaanako wetean Nabota ao e tuangnga bwa e na anganna te mwane ke ni kaaibibiti aia tawaana ni kureebe. Ma e taku Nabota nakoina: “E na tukai Iehova, ba N na aki anganiko abaia au bakatibu.” (1 Uea 21:3, BG) E eti matoa Nabota ke e aki bwerengaki? A bati ake a iangoa anne. Ma ni koauana, e ongeaba n Ana Tua Iehova are e aki kariaia tibun Iteraera bwa a na kaboonakoa abaia mairouia aia bakatibu. (Nakoaia Ibonga 25:23-28) E aki riai iroun Nabota bwa e na urua Ana Tua te Atua. Bon te mwaane ae onimaki ao n ninikoria bwa e bon ataia ae karuanikai te kauntaeka nakon Aaba.

Ni koauana, akea iangoan Ana Tua Iehova iroun Aaba. E okira ana auti “ni mata n rawawata ma n un” bwa e aki reke te baere e tangiria. Ti wareka ae kangai: “E wene i aoni nena ni wene, ao e raira nako moana n tan nako, ao e rawa n amarake.” (1 Uea 21:4, BG) Ngke e nora buuna Ietebera bwa e tang n aron te ataei ae aki reke te bwai ae tangiria, e waekoa ni karaoa ana babaire bwa e na karekea te bwai anne ao ni kakaaea naba angan tiringaia te utu ae raoiroi aei.

E rangi ni kangaanga ataakin ana kamwane neiei ao e kamimi norani buakakana. E ataa Ana Tua te Atua te Uea n Aine ae Ietebera ae e tangiraki aia kaotioti uoman taani kakoaua ibukin te bure ae kakaiaki bwa e aonga ni kakoauaaki. (Te Tua-Kaua 19:15) Ngaia are e korei reeta n aran Aaba ao n tuangia mwaane aika rietata nakoaia i aon Ietireera, bwa a na kakaaeia uoman mwaane aika a kukurei ni kabuakakaa Nabota n te aro ae kewe bwa e aonga n anganaki tuuaana ae te mate. E kananokawaki bwa e iraki nanon ana babaire. A kaotioti ni kewe uoman “aomata aika buakaka” ibukin Nabota ike e a karebanaaki iai n uaa matena. Tiaki tii ngaia anne, ma a mate naba natina aika mwaane!b (1 Uea 21:5-14, BG; Nakoaia Ibonga 24:16; 2 Uea 9:26) Ibukin anne, e a taraa ni kukurei Aaba ni kerikaaki man nakoana ni kairiri ao e kariaia buuna bwa e na karaoa are e tangiria ma ni kamateia aomata aika akea aia bure akanne.

Iangoa ana namakin Eria ngke e tuangaki iroun Iehova te bwai are a a tia ni karaoia te uea ma buuna. E kona n rangi ni kabwaranano ngkana a taraa ni kakabwaiaaki riki aomata aika rangi ni buakaka nakoia aomata aika akea aia bure. (Taian Areru 73:3-5, 12, 13) Ni boong aikai, ti aki toki n nori mwakuri n ribuaka aika kakaiaki ao n tabetai a karaoaki naba irouia aomata aika kakannato ake a taku bwa a tei ibukin te Atua. E ngae n anne, ti kona ni karekea kabebetean nanora man te rongorongo aei. E kauringira te Baibara n aei bwa akea te bwai ae raba mairoun Iehova. E nori bwaai ni kabane. (Ebera 4:13) Ao tera te bwai ae karaoia ibukini mwakuri aika bubuaka ake e nori?

“I A REKE I ROUM, AU KAIRIRIBAI?”

E kanakoaki Eria iroun Iehova bwa e na kawara Aaba. E mataata ana taeka te Atua aei: “E mena i nanoni nen arokan Nabota [aika] kureebe.” (1 Uea 21:18, BG) Ngke e tuangaki Aaba iroun Ietebera bwa ai ana bwai te tawaana ni kureebe, e waekoa n teirake ao e nako bwa e na kakukureia n nora ana tawaana ae boou. E tuai iaiangoia ae e tarataraia Iehova. Iangoa taraan ubuna ngke e kamaanna i nanon te tawaana anne ma ana iango aika rangi ni bati ibukini karaoan te onnaroka ae moan te tamaroa iai. Ma akea bwa e a karina naba ni kaoti Eria! E bitaki moan Aaba are e rangi ni kukurei nakon te un ao te riribai ao e a katiinakoi ana taeka aikai: “I a reke i roum, au kairiribai?”—1 Uea 21:20, BG.

A kaotaki aaro n nanobaba aika uoua man ana taeka Aaba. Te moan, n taekinan ae kangai: “I a reke i roum,” e a kaotia iai Aaba nakon Eria bwa e tuai n iaiangoa Iehova. E a boni kaman “reke” teuanne iroun Iehova. E a tia n nora Aaba ni kabongana n te aro ae riao te bwaintangira ae te inaomata n rinea ae e na karaoia ao ni kakukureia imwin ana mwakuri ni kamwane ae buakaka Ietebera. E noraki nanon Aaba iroun te Atua are e kakawaki riki te kanibwaibwai irouna nakon te nano n tituaraoi, te kaetitaeka ae riai ke te nanoanga. Te kauoua, n taekinan ae kangai: “Au kairiribai,” e a kaota iai ana riribai Aaba nakon Eria ae te mwaane are raoraon Iehova ae te Atua, are e kona n tia ni buoka Aaba bwa e na rairaki man aroarona aika karuanikai.

Ti kona ni karekei reireira aika rangi ni kakawaki man nanobaban Aaba. Ti riai n uringnga n taai nako bwa e nori bwaai ni kabane Iehova ae te Atua. N aron te Tama ae tatangira, e ataa tiotionakora man te kawai ae eti ao e kukurei n norira ni karaoi bitaki ni maiura. Ngkana e buokira, e aki toki ni kabonganaia raoraona aika kakaonimaki n aron Eria are e uouota ana taeka te Atua nakoia raona. Ai boni kairuara iangoaia raoraon te Atua bwa ara kairiribai!—Taian Areru 141:5.

Kataamneia aron Eria ngke e kaekaa Aaba ni kangai: “Ko a reke i rou.” E a ataa anuan Aaba bwa bon te tia iraa, te tia tiriaomata ao te tia karitei nakon Iehova ae te Atua. Ai ninikoriara Eria ni kaitaraa te aomata ae buakaka arei! E bon reitaanako motikan taekan Aaba iroun te Atua. E atai baika riki Iehova ae butanakon te buakaka irouia ana utu Aaba ao a a ituaki iai aomata. Ngaia are e a tuangaki Aaba iroun Eria bwa e tua te Atua ‘kamaunaaia,’ ae nanona kamaunaakia kanoan nako te uea. E na boni katuuaaeaki naba Ietebera.—1 Uea 21:20-26, BG.

E aki kakaniko Eria ao n iangoiia aomata bwa a na aki katuuaaeaki aika buakaka man aki eti aroaroia. A kai iangoa anne aomata ni boong aikai. Ti kauringaki n te rongorongo man te Baibara aei bwa e aki tii nori baika riki Iehova ae te Atua ma e na karaoa naba te kaetitaeka ae riai n taina are e a tia n namatia. A karauaki nanora n ana Taeka bwa e a kaan roko te tai are e na kamaunai iai aeka n ribuaka ni kabane n aki toki! (Taian Areru 37:10, 11) Ma ko kona n iango ni kangai: ‘E irekereke ana motikitaeka te Atua ma tii te katuuaa? Iai te nanoanga ni motikitaeka akanne?’

“KO NORA ARON AABA NGKAE E KANANORINANOA I MATAU?”

E bae ni mimi Eria n aron Aaba n ana motikitaeka te Atua. E taekinaki ae kangai n te rongorongo: “Ngke e ongo taeka akekei Aaba, ao e raeuai kunnikaina, ao e karina te kunnikai ae raeroba i aon rabatana, ao e aki mamatam, ao e wene n te kunnikai ae raeroba, ao e nakonako ni karaurau.” (1 Uea 21:27, BG) E kaotiota te rairannano Aaba man arona akanne?

Ti ataia bwa e karaoi bitaki aika raraoi tabeua n aroarona. E kananorinanoa Aaba, ma ni koauana e kangaanga karaoan anne iroun te aomata ae kainikatonga ao ni kamoamoa. Ma e rairannano ni koaua? Iangoa kabotauan Aaba ma te uea are imwina riki ae Manate are e kona n rangi ni buakaka riki nakoina. Ngke e katuuaaeaki Manate iroun Iehova, e kananorinanoa ao ni bubutiia buokana. Ma iai riki te bwai are e karaoia. Imwin anne, e bita maiuna ngke e kanakoi bouannanti ake e karaoi, e kakorakoraa ni beku ibukin Iehova ao e kaungaia ana aomata bwa a na karaoa naba are e karaoia. (2 Rongorongo 33:1-17) Ti nori aeka ni mwakuri akanne iroun Aaba? E kananokawaki bwa ti aki.

E noraki Aaba iroun Iehova ni kaotiota nanokawakina i mataia aomata? E taku Iehova nakon Eria: “Ko nora aron Aaba ngkae e kananorinanoa i matau? Ngkae e kananorinanoa i matau, ao N na aki karokoa te kai n ana bong: ma N na karokoa te kai i aon ana utu n ana bong natina.” (1 Uea 21:29, BG) E kabwaraaki ana bure Aaba iroun Iehova? E aki, bwa tii aika rairannano ni koaua ake a na karekea te aeka n nanoanga anne mairoun te Atua. (Etekiera 33:14-16) Ma ngkai e kaotiota te uringaaba ae bati Aaba, e nanoangaia naba Iehova ni kaineti ma te baere e karaoia. E bon aki nora kakamaakuni kamaunaaia ana utu ni kabane Aaba.

E teimatoa n aki bitaki ana motikitaeka Iehova ibukia aomata nako. E maroro imwina riki Iehova ma ana anera ibukin te anga ae te kabanea n nakoraoi are a na kamwanea Aaba bwa e na ira te buaka are e na mate iai. Imwin te tai ae aki maan, e a koro bukin tuuaan Aaba iroun Iehova. E ikoaki n te buaka ao e tiinako raraana ni karokoa e mate i aon ana kaa ni buaka. E reitaki rongorongona ae kananokawaki ni kangai: Ngke e tebokaki ana kaa ni buaka te uea ao a newenewea raraana kamea tabeman. N norakin aei irouia aomata, e a kakoroaki iai nanon ana taeka Iehova are e tuanga Eria bwa e na kaongoa Aaba ae kangai: “N te tabo are a newenewea raraan Nabota iai kamea ao a na newenewea naba raraam iai.”—1 Uea 21:19, BG; 22:19-22, 34-38.

E riki kamaunaan Aaba bwa te kauring ae karaunano ibukin Eria, Eritai ao ana aomata te Atua ni kabane bwa e bon aki mwaninga Iehova ninikorian Nabota ao ana onimaki. E tuai mani kabwaka ni karokoa te katuuaa ibukin te buakaka Atuan te kaetitaeka ae riai, tao n te tai ae waekoa ke imwina riki ao e aki naba kabwaka n raona ana motikitaeka n te nanoanga ngkana iai bukina ae riai. (Warekaia Iteraera 14:18) Ai boni kakawakira te reirei anne ibukin Eria are e a tia n nanomwaaka i nanon ririki aika bati i aan ana kairiri te uea ae buakaka anne! E a tia ni karaoaki te ribuaka nakoim? Ko ingainga ni kan nora te Atua ni kaetii bwaai nako? Ko karaoa ae riai ngkana ko kakairi n ana onimaki Eria. E teimatoa Eria n tataekina ana rongorongo te Atua ao n nanomwaaka n aki ongei mwakuri n ribuaka ma raona ae kakaonimaki are Eritai!