RONGORONGORA RIMOA
A Bati Aika Buokaki n Reiakina te Koaua Man te Baibara n te Birim ae te “Eureka Drama”
“EUREKA!” Nanon te taeka anne, “E a reke irou!” N te ka-19 n tienture, a a bwaroakina te koora i California, U.S.A aomata aika bati ao e kona n ongoraeaki takaruaean te taeka aei ngkana e kunea te koora te tia keni koora. Ma e ngae n anne, e a tia Charles Taze Russell ma raona aika Taan Reirei n te Baibara ni kunea te bwai ae moan te kakawaki riki ae te koaua man te Baibara. Ao a ingainga n tibwaia nakoia aomata nako.
N tain te kabuebue n 1914, a a tia aomata aika mirion ma mirion mani kaawa aika bubura ni botaki n nora te birim ae te “Photo-Drama of Creation” ae wanua aoana are e kaotaki iai baike a riki i nanoni nga ma nga te ririki n nako, are e karaoaki irouia kaain te International Bible Students Association (I.B.S.A.) ae Taan Reirei n te Baibara ni Katobibia te Aonnaba. Kioina ngkai iai taamnei n te birim ae boto i aon te Baibara aika kakammwakuri man anainano, a kara man aki kakammwakuri, a ringa te nano taetaena ao katangitangina aika tonuraoi, a a kairaki iai taani mataku bwa a na nora moani karikani bwaai nako n tokin Ana Tautaeka Iesu ae Maanna Tenga te Ririki.—Te Kaotioti 20:4.a
Ma tera aroia te koraki ake a maeka ni kaawa aika uarereke ao n taabo ake i tinanikuni kaawa? A kaotinakoa n Aokati 1914 kaain te botaki ae te I.B.S.A., te birim ae te “Eureka Drama”—ae mwakoron te birim ae te “Photo-Drama” ae kai uouotaki ma akea taamnei tabeua iai, ibukina bwa a aonga te koraki ake a bwarua te koaua n reke aia tai ni mataku iai. Iai tenua mwakorona aika ko kona n rineia mai iai ao a bane n tauraoi n taetae aika rangi ni bati: Te “Eureka X” ae kanoana ana taeka ni kabane te tia babaire ao katangitang aika raweaki. Te “Eureka Y” ae kanoana rawerawe ni kabane n ikotaki naba ma taamnei aika aki kammwakuri aika karanaki n te aro ae rangi n tamaroa. Te “Eureka Family Drama” ae kanoana ana taeka te tia babaire ake a rineaki ao anene n nebonebo ake a katauaki bwa a na kamanenaaki n te mwenga. A kona naba ni karekeaki bwaai ni katangitangi aika boraoi ao bwaai ni kaoti taamnei.
A kona Taan Reirei n Te Baibara ni kaota te taamnei aei n akea boona ae taekan rongorongon te Tautaeka n Uea n taabo ake i tinanikun te kaawa ao n rokoroko naba n aono aika boou e ngae naba ngkana akea te mitiin ni kaoti taamnei ke te rabuna ae bubura. E kona ni katangaki kanoan te “Eureka X” ae tii te anene n te ngaina ke n te bong. E kona ni kaotaki te “Eureka Y” n te mitiin ni kaoti taamnei ibukin taamnei aika aki kakammwakuri n te aeka n taura teuana ngkana akea te iti. E taekinaki n te ribooti n te Taua-n-Tantani mai Finnish ni kangai: “Ti kona ni kaotii taamnei aikai n angiin taabo. Ai boni koauara anne!”
N oneani mwin ae a na kabooaki taabo ni kaoti taamnei aika bubura aika tatangoaki, a aki toki Taan Reirei n te Baibara ni karekei taabo aika akea booia n aron umwanreirei, taabo ni boowi, taabo n tataninga n te turein ao ruu ni katangaina ni mwenga aika bubura. A bati taamnei ake a kaotaki i tinanikun te mwenga ma te “rabuna” ae te kunnikai ae bubura ae mainaina are a katinea n te auti are a kakawakinaki iai aroka. E korea ae kangai Anthony Hambuch: “A aki toki taani kawakinia maan ni karaoi kaintekateka mani kaai aika bubura aika mwaitikurikuri, ni karinani raoi bwa a aonga ni kona n tekateka ma te kukurei aomata ao ni mataku ni kanoan te kaetieti.” A kabongana kaain te tiim ae te “Eureka” te “Drama wagon” ae te kaa ae kokokaki irouia aoti ibukin aia bwai ni kaoti taamnei, nnen oneaia, aia bwai ni kamaangang i buakonikai ao aia bwai ni kuuka.
E moa mwaitiia taani matakuakina te “Eureka” man te ware ae uarereke nakon te ware ae bubua ma bubua. N te United States ao 400 ake a ira te kaoti taamnei n te umwanreirei teuana n te kaawa ae 150 kaaina. N taabo riki tabeua, a rianna tabeman n nako ao n oki n te raroa ae 8 te kiromita bwa a na nora te “Eureka Drama.” I aon Sweden ao a botaki n ana auti ae uarereke Charlotte Ahlberg kaain rarikina ao a “rangi n ringaki nanoia” n ongoraei taian rawerawe. E roko mwaitiia aomata ae tao 1,500 n te kaawa ni keni koora ae raroa nako i Aotiteria ngke e kaotaki iai te taamnei. E ribootinaki n te Taua-n-Tantani bwa i nanon reirei ni kauarinan ao aika rietata, “a anaaki nanoia taan rabakau ao ataein te reirei iai n taamnei ao bwanaa aika raweaki ma katangitangina aika tonuraoi.” E rangi n tatangiraki naba te “Eureka Drama” n taabo ake iai auti ni kaoti taamnei aika bubura iai.
UNIKANI KORAAN TE KOAUA
E a riki te “Eureka Drama” bwa te bwai ni mwakuri ae bongana ibukini “Karababaan te Mwakuri n Angareirei” ike a a kanakoaki iai man aia kuura Taan Reirei n te Baibara, taani kabwarabwara bwa a na moana kateani kuura aika boou i aon te angareirei. Ai boni batira ake a noria bwa e kangaanga ataakin raoi mwaitiia ake a nora te “Eureka Drama!” A bati kanoan te “Drama” ake a kabonganaaki ni katoatai. Ma n 1915, bon tii 14 mai buakoia tiim aika 86 ake a kaota te “Drama” aika a katoatai ni kaoki aia ribooti. Ni kaotan te nanokawaki ni waare ngkai a aki bane tiim ni kaoki aia ribooti, e taekinaki n te ribooti n tokin te ririki bwa a a tia aomata aika e raka i aon teuana te mirion mwaitiia n nora te “Drama.” A bubutii aia boki ake aanaki man te Baibara aomata aika tao 30,000 mwaitiia.
E kona n aki ururingaki te “Eureka Drama” n rongorongon rimoa, ma a a tia n nora te birim ae rangi n okoro aei mirion ma mirion aomata mai Aotiteria nako Argentina, Aberika Maiaki nako Buritan, Ireland ao aaba ake a otabwaninia, Inria ao te Caribbean. A bati i buakoia ake a kunea te koaua man te Baibara ae te bwai ae rangi ni kakawaki riki nakon te koora ao a a kona n takaruaea te taeka ae “Eureka!”
a Nora “Rongorongora Rimoa—Te Birim Ibukin te Onimaki ae ai 100 te Ririki Manna” n Te Taua-n-Tantani ae bwain Beberuare 15, 2014, iteraniba 30-32.