ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ
1 Οι παροιμίες του Σολομώντα,+ γιου του Δαβίδ,+ βασιλιά του Ισραήλ:+
2 Για να μάθει* ο άνθρωπος σοφία+ και να δεχτεί διαπαιδαγώγηση·
να κατανοήσει σοφά λόγια·
3 να δεχτεί τη διαπαιδαγώγηση+ που παρέχει ενόραση,
δικαιοσύνη,+ καλή κρίση*+ και ευθύτητα·*
4 για να μεταδοθεί στους άπειρους οξυδέρκεια·+
στον νέο γνώση και ικανότητα σκέψης.+
5 Ο σοφός ακούει και εκπαιδεύεται ακόμη περισσότερο·+
ο άνθρωπος που έχει κατανόηση λαβαίνει επιδέξια κατεύθυνση,*+
6 ώστε να κατανοεί παροιμία και γρίφο,*
τα λόγια των σοφών και τα αινίγματά τους.+
7 Ο φόβος του* Ιεχωβά είναι η αρχή της γνώσης.+
Μόνο οι ανόητοι καταφρονούν τη σοφία και τη διαπαιδαγώγηση.+
8 Άκου, γιε μου, τη διαπαιδαγώγηση του πατέρα σου+
10 Γιε μου, αν οι αμαρτωλοί προσπαθήσουν να σε δελεάσουν, μη συναινέσεις.+
11 Μπορεί να πουν: «Έλα μαζί μας.
Ας στήσουμε ενέδρα για να χύσουμε αίμα.
Θα κρυφτούμε και θα παραμονεύσουμε για αθώα θύματα.
12 Θα τους καταπιούμε ζωντανούς όπως καταπίνει ο Τάφος,*
ολόκληρους, σαν εκείνους που κατεβαίνουν στον λάκκο.
13 Ας αρπάξουμε όλους τους πολύτιμους θησαυρούς τους·
θα γεμίσουμε τα σπίτια μας με λάφυρα.
15 Γιε μου, μην τους ακολουθήσεις.
Κράτησε τα πόδια σου μακριά από τον δρόμο τους,+
16 διότι τα πόδια τους τρέχουν για να κάνουν το κακό·
αυτοί βιάζονται να χύσουν αίμα.+
17 Ασφαλώς είναι μάταιο να απλώνει κάποιος δίχτυ μπροστά στα μάτια ενός πουλιού.
18 Να γιατί αυτοί ενεδρεύουν για να χύσουν αίμα·
κρύβονται για να αφαιρέσουν τη ζωή* άλλων.
20 Η αληθινή σοφία+ φωνάζει δυνατά στον δρόμο.+
Υψώνει τη φωνή της στις πλατείες.+
21 Στη γωνία* των πολυσύχναστων δρόμων φωνάζει.
Στις εισόδους των πυλών της πόλης λέει:+
22 «Ως πότε, άπειροι, θα αγαπάτε την απειρία;
Ως πότε, χλευαστές, θα βρίσκετε ευχαρίστηση στον χλευασμό;
Και ως πότε, ανόητοι, θα μισείτε τη γνώση;+
23 Ανταποκριθείτε στον έλεγχό μου.*+
Τότε θα εκχύσω το πνεύμα μου για εσάς·
θα σας γνωστοποιήσω τα λόγια μου.+
24 Επειδή φώναζα αλλά εσείς αρνιόσασταν να με ακούσετε,
άπλωνα το χέρι μου αλλά κανείς δεν έδινε προσοχή,+
25 αδιαφορούσατε για όλες τις συμβουλές μου
και απορρίπτατε τον έλεγχό μου,
26 εγώ θα γελάσω όταν σας βρει συμφορά·
θα σας περιγελώ όταν έρθει αυτό που τρέμετε,+
27 όταν ξεσπάσει σαν θύελλα αυτό που τρέμετε
και σας πλήξει σαν θυελλώδης άνεμος η συμφορά,
όταν σας βρουν στενοχώριες και βάσανα.
28 Τότε θα με επικαλούνται, αλλά δεν θα απαντώ·
θα με αναζητούν με αγωνία, αλλά δεν θα με βρίσκουν,+
29 επειδή μίσησαν τη γνώση+
και δεν επέλεξαν να φοβούνται τον Ιεχωβά.+
30 Απέρριψαν τις συμβουλές μου·
έδειξαν έλλειψη σεβασμού για όλους τους ελέγχους μου.
32 Διότι το ξεστράτισμα των άπειρων θα τους σκοτώσει,
και ο εφησυχασμός των ανόητων θα τους καταστρέψει.
33 Αυτός όμως που με ακούει θα κατοικεί με ασφάλεια+
και δεν θα τον ανησυχεί ο τρόμος της συμφοράς».+
2 Γιε μου, αν δεχτείς τα λόγια μου
και αποταμιεύσεις τις εντολές μου,+
2 δίνοντας προσοχή με το αφτί σου στη σοφία+
και στρέφοντας την καρδιά σου στη διάκριση·+
3 αν επιπλέον ζητήσεις κατανόηση+
και υψώσεις τη φωνή σου για να σου δοθεί διάκριση·+
4 αν την αναζητάς όπως το ασήμι+
και ερευνάς για αυτήν όπως για κρυμμένους θησαυρούς,+
5 τότε θα κατανοήσεις τον φόβο του Ιεχωβά+
και θα βρεις τη γνώση του Θεού.+
6 Διότι ο Ιεχωβά δίνει σοφία·+
από το στόμα του πηγάζει γνώση και διάκριση.
7 Αυτός αποταμιεύει πρακτική σοφία για τους ευθείς·
είναι ασπίδα για εκείνους που περπατούν με ακεραιότητα.+
8 Προστατεύει τους δρόμους της δικαιοσύνης
και φρουρεί την οδό των οσίων του.+
9 Τότε θα κατανοήσεις τι είναι δίκαιο, σωστό και καλό,
ολόκληρη την πορεία της αγαθότητας.+
10 Όταν η σοφία μπει στην καρδιά σου+
και η γνώση γίνει ευχάριστη για την ψυχή* σου,+
11 η ικανότητα σκέψης θα σε προστατεύει+
και η διάκριση θα σε διαφυλάττει
12 για να σε σώζει από την κακή πορεία,
από τον άνθρωπο που λέει διεστραμμένα πράγματα,+
13 από εκείνους που εγκαταλείπουν τις ευθείες οδούς
για να περπατήσουν στους δρόμους του σκοταδιού,+
14 από εκείνους που χαίρονται με την αδικοπραγία,
που απολαμβάνουν τη διαστροφή της κακίας,
15 εκείνους που έχουν πάρει τον στραβό δρόμο
και που πάντα φέρονται ύπουλα.
16 Αυτή θα σε σώζει από την παραστρατημένη* γυναίκα,
από τα γλυκόλογα* της ανήθικης* γυναίκας,+
17 που εγκαταλείπει τον στενό σύντροφο* της νεότητάς της+
και ξεχνάει τη διαθήκη του Θεού της·
18 διότι το σπίτι της βυθίζεται στον θάνατο
και τα μονοπάτια της οδηγούν σε εκείνους που βρίσκονται ανίσχυροι στον θάνατο.+
19 Κανείς από όσους έχουν σχέσεις μαζί της* δεν θα επιστρέψει
ούτε θα ξαναβαδίσει στους δρόμους της ζωής.+
20 Γι’ αυτό, να ακολουθείς την οδό των αγαθών
και να μένεις στους δρόμους των δικαίων,+
21 διότι μόνο οι ευθείς θα κατοικήσουν στη γη
3 Γιε μου, μην ξεχνάς τη διδασκαλία* μου,
και η καρδιά σου ας τηρεί τις εντολές μου,
2 επειδή θα σου προσθέσουν πολλές ημέρες
και χρόνια ζωής και ειρήνη.+
3 Μην αφήσεις την όσια αγάπη και την πιστότητα* να σε εγκαταλείψουν.+
Δέσε τες γύρω από τον λαιμό σου·
γράψε τες πάνω στην πλάκα της καρδιάς σου·+
4 τότε θα βρεις εύνοια και καλή ενόραση
ενώπιον Θεού και ανθρώπων.+
7 Μη θεωρείς τον εαυτό σου σοφό.+
Να φοβάσαι τον Ιεχωβά και να απομακρύνεσαι από το κακό.
8 Αυτό θα είναι γιατρειά για το σώμα* σου
και αναζωογόνηση για τα κόκαλά σου.
9 Τίμα τον Ιεχωβά με τα πολύτιμα πράγματά σου,+
με τους πρώτους καρπούς* όλης της σοδειάς σου·*+
10 τότε οι αποθήκες σου θα είναι εντελώς γεμάτες,+
και τα πατητήρια σου θα ξεχειλίζουν από καινούριο κρασί.
11 Γιε μου, μην απορρίπτεις τη διαπαιδαγώγηση του Ιεχωβά+
και μην απεχθάνεσαι τον έλεγχό του,+
12 επειδή αυτούς που αγαπάει ο Ιεχωβά τούς ελέγχει,+
όπως ο πατέρας τον γιο για τον οποίο καμαρώνει.+
13 Ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος που βρίσκει σοφία+
και ο άνθρωπος που αποκτάει διάκριση·
14 καλύτερα είναι να αποκτήσει κανείς σοφία παρά ασήμι·
αποφέρει μεγαλύτερο κέρδος από το χρυσάφι.+
15 Είναι πολυτιμότερη από τα κοράλλια·*
τίποτα από όσα επιθυμείς δεν συγκρίνεται με αυτήν.
16 Μακροζωία είναι στα δεξιά της·
πλούτη και δόξα στα αριστερά της.
17 Οι οδοί της είναι ευχάριστες,
και όλοι οι δρόμοι της ειρηνικοί.+
18 Είναι δέντρο ζωής για όσους την αγκαλιάζουν,
και όσοι την κρατούν σφιχτά θα αποκαλούνται ευτυχισμένοι.+
19 Ο Ιεχωβά θεμελίωσε τη γη με σοφία.+
Στερέωσε τους ουρανούς με διάκριση.+
20 Μέσω της γνώσης του χωρίστηκαν τα υδάτινα βάθη,
και οι συννεφιασμένοι ουρανοί στάλαξαν δροσιά.+
21 Γιε μου, να τα έχεις αυτά* πάντα μπροστά στα μάτια σου.
Φύλαξε την πρακτική σοφία και την ικανότητα σκέψης·
22 αυτές θα σου δώσουν ζωή*
και θα είναι στολίδι για τον λαιμό σου·
23 τότε θα περπατάς στον δρόμο σου με ασφάλεια,
26 Διότι ο Ιεχωβά θα είναι η πηγή της πεποίθησής σου·+
αυτός θα φυλάξει το πόδι σου ώστε να μην παγιδευτεί.+
28 Μη λες στον πλησίον σου: «Φύγε και έλα αργότερα! Θα σου δώσω κάτι αύριο»,
αν μπορείς να το δώσεις τώρα.
29 Μη σχεδιάζεις να βλάψεις τον πλησίον σου+
ενώ αυτός ζει κοντά σου νιώθοντας ασφαλής.
31 Μη φθονείς τον βίαιο άνθρωπο+
ούτε να διαλέξεις κάποια από τις οδούς του,
32 διότι ο Ιεχωβά απεχθάνεται το ύπουλο άτομο,+
αλλά είναι στενός φίλος με τους ευθείς.+
33 Η κατάρα του Ιεχωβά είναι πάνω στο σπίτι του πονηρού,+
αλλά εκείνος ευλογεί την κατοικία των δικαίων.+
35 Οι σοφοί θα κληρονομήσουν τιμή,
αλλά οι ανόητοι δοξάζουν την ατίμωση.+
4 Ακούστε, γιοι μου, τη διαπαιδαγώγηση του πατέρα·+
δώστε προσοχή, ώστε να αποκτήσετε κατανόηση,
2 επειδή θα σας δώσω καλή εκπαίδευση·
4 Εκείνος με δίδαξε και μου είπε: «Ας κρατάει γερά η καρδιά σου τα λόγια μου.+
Να τηρείς τις εντολές μου και θα συνεχίσεις να ζεις.+
5 Απόκτησε σοφία, απόκτησε κατανόηση.+
Μην ξεχνάς τα λόγια μου και μην παρεκκλίνεις από αυτά.
6 Μην την εγκαταλείπεις, και θα σε προστατεύει.
Αγάπα την, και θα σε διαφυλάττει.
7 Η σοφία είναι το σπουδαιότερο πράγμα,*+ γι’ αυτό απόκτησε σοφία,
και μαζί με όλα όσα αποκτάς, απόκτησε κατανόηση.+
8 Να την εκτιμάς πολύ, και θα σε εξυψώσει.+
Θα σε τιμήσει επειδή την αγκαλιάζεις.+
9 Θα βάλει όμορφο στεφάνι στο κεφάλι σου·
θα σε στολίσει με εντυπωσιακό στέμμα».
10 Άκουσε, γιε μου, και δέξου τα λόγια μου,
και θα ζήσεις πολλά χρόνια.+
12 Όταν περπατάς, τα βήματά σου δεν θα βρίσκουν εμπόδια·
και αν τρέχεις, δεν θα σκοντάφτεις.
13 Κράτησε σφιχτά τη διαπαιδαγώγηση· μην την αφήσεις.+
Διαφύλαξέ την, γιατί αυτή θα σημάνει ζωή για εσένα.+
14 Μην μπεις στον δρόμο των πονηρών
και μην περπατήσεις στην οδό των κακών.+
16 Διότι αυτοί δεν μπορούν να κοιμηθούν αν δεν κάνουν κακό.
Χάνουν τον ύπνο τους αν δεν κάνουν κάποιον να πέσει.
17 Τρώνε το ψωμί της πονηρίας
και πίνουν το κρασί της βίας.
18 Αλλά ο δρόμος των δικαίων είναι σαν το λαμπρό πρωινό φως
που γίνεται όλο και λαμπρότερο ώσπου να μεσουρανήσει ο ήλιος.+
19 Η οδός των πονηρών είναι σαν το σκοτάδι·
δεν ξέρουν τι τους κάνει να σκοντάφτουν.
20 Γιε μου, πρόσεξε τα λόγια μου·
αφουγκράσου* όσα σου λέω.
21 Να τα έχεις πάντα μπροστά στα μάτια σου·
κράτησέ τα βαθιά μέσα στην καρδιά σου,+
22 διότι είναι ζωή για εκείνους που τα βρίσκουν+
και υγεία για όλο τους το σώμα.*
23 Περισσότερο από όλα όσα φυλάς, προφύλασσε την καρδιά σου,+
γιατί από αυτήν αναβλύζουν οι πηγές της ζωής.
24 Απομάκρυνε από τον εαυτό σου τα ανέντιμα λόγια,+
και κράτα μακριά σου την ύπουλη ομιλία.
27 Μη στραφείς δεξιά ή αριστερά.+
Απομάκρυνε τα πόδια σου από το κακό.
5 Γιε μου, δώσε προσοχή στη σοφία μου.
Αφουγκράσου* όσα διδάσκω για τη διάκριση,+
2 ώστε να περιφρουρείς τις ικανότητες σκέψης σου
και να διαφυλάττεις τη γνώση με τα χείλη σου.+
3 Διότι τα χείλη της παραστρατημένης* γυναίκας στάζουν σαν κηρήθρα+
και το στόμα της είναι απαλότερο από λάδι.+
5 Τα πόδια της κατεβαίνουν στον θάνατο.
Τα βήματά της οδηγούν κατευθείαν στον Τάφο.*
6 Δεν σκέφτεται καθόλου τον δρόμο της ζωής.
Περιπλανιέται, αλλά δεν ξέρει πού πηγαίνει.
7 Τώρα, γιοι μου, ακούστε με
και μην απομακρυνθείτε από τα λόγια μου.
8 Μείνε μακριά της·
μην πλησιάσεις στην είσοδο του σπιτιού της+
9 για να μη χάσεις την υπόληψή σου+
ούτε να υποφέρεις τα υπόλοιπα χρόνια σου·*+
10 για να μην εξαντλήσουν οι ξένοι τους πόρους σου,*+
και να μη βρεθούν οι κόποι σου σε σπίτι αλλοεθνούς.
11 Αλλιώς θα στενάζεις στο τέλος της ζωής σου,
όταν η σάρκα σου και το σώμα σου θα εξασθενούν,+
12 και θα λες: «Γιατί μίσησα τη διαπαιδαγώγηση;
Γιατί περιφρόνησε η καρδιά μου τον έλεγχο;
13 Δεν άκουσα τη φωνή των εκπαιδευτών μου
ούτε έδωσα προσοχή στους δασκάλους μου.
16 Πρέπει οι πηγές σου να σκορπίζονται έξω,
τα ρυάκια των νερών σου στις πλατείες;+
17 Ας είναι αυτά για εσένα μόνο,
και όχι για ξένους μαζί με εσένα.+
18 Ας είναι ευλογημένη η πηγή σου,
και ας χαίρεσαι με τη σύζυγο της νεότητάς σου,+
19 την αξιαγάπητη ελαφίνα και χαριτωμένη αίγα των βουνών.+
Ας σε ευχαριστούν* πάντοτε τα δικά της στήθη.
Ας σε σαγηνεύει διαρκώς η δική της αγάπη.+
20 Γιατί λοιπόν, γιε μου, να σε σαγηνεύει μια παραστρατημένη* γυναίκα
21 Διότι οι οδοί του ανθρώπου είναι ενώπιον του Ιεχωβά·
αυτός εξετάζει όλους τους δρόμους του.+
22 Ο πονηρός παγιδεύεται από τα ίδια του τα σφάλματα,
και θα πιαστεί στα σχοινιά της ίδιας του της αμαρτίας.+
23 Αυτός θα πεθάνει επειδή δεν δέχτηκε διαπαιδαγώγηση
και θα ξεστρατίσει λόγω της υπερβολικής ανοησίας του.
6 Γιε μου, αν έγινες εγγυητής για τον πλησίον σου,+
αν έδωσες το χέρι σου* σε ξένο,+
2 αν παγιδεύτηκες λόγω της υπόσχεσής σου,
αν δεσμεύτηκες με τα λόγια του στόματός σου,+
3 κάνε το εξής, γιε μου, για να ελευθερωθείς,
εφόσον έπεσες στο χέρι του πλησίον σου:
Πήγαινε, ταπεινώσου και ικέτευσε επίμονα τον πλησίον σου.+
4 Μην αφήσεις τα μάτια σου να κοιμηθούν
ούτε τα βλέφαρά σου να γείρουν.
5 Ελευθερώσου όπως μια γαζέλα από το χέρι του κυνηγού,
όπως ένα πουλί από το χέρι του κυνηγού πουλιών.
6 Πήγαινε στο μυρμήγκι, τεμπέλη·+
παρατήρησε πώς ενεργεί και γίνε σοφός.
7 Αν και δεν έχει διοικητή, επόπτη ή άρχοντα,
8 ετοιμάζει την τροφή του το καλοκαίρι+
και συγκεντρώνει τα αποθέματα τροφίμων του τον καιρό του θερισμού.
9 Ως πότε θα μένεις ξαπλωμένος, τεμπέλη;
Πότε θα σηκωθείς από τον ύπνο σου;
10 Λίγος ύπνος, λίγη νύστα,
λίγο σταύρωμα των χεριών για να ξεκουραστείς,+
11 και η φτώχεια σου θα έρθει σαν ληστής,
και η ανέχειά σου σαν οπλισμένος άντρας.+
12 Ο άχρηστος και πονηρός άνθρωπος περιφέρεται μιλώντας ανέντιμα·+
13 κλείνει το μάτι,+ κάνει σήματα με το πόδι του και νεύματα με τα δάχτυλά του.
15 Γι’ αυτό, η συμφορά του θα έρθει ξαφνικά·
μέσα σε μια στιγμή θα συντριφτεί ανεπανόρθωτα.+
16 Έξι πράγματα μισεί ο Ιεχωβά·
μάλιστα εφτά πράγματα απεχθάνεται:*
17 υπεροπτικά μάτια,+ γλώσσα που λέει ψέματα+ και χέρια που χύνουν αθώο αίμα,+
18 καρδιά που ραδιουργεί+ και πόδια που τρέχουν γρήγορα στο κακό,
19 ψευδομάρτυρα που λέει ψέματα σε κάθε του ανάσα+
και οποιονδήποτε σπέρνει φιλονικίες ανάμεσα σε αδελφούς.+
20 Να τηρείς, γιε μου, την εντολή του πατέρα σου
21 Να τα έχεις πάντα δεμένα πάνω στην καρδιά σου·
τύλιξέ τα γύρω από τον λαιμό σου.
22 Όταν περπατάς, θα σε οδηγούν·
όταν ξαπλώνεις, θα στέκονται και θα σε φρουρούν,
και όταν ξυπνάς, θα σου μιλούν.*
23 Διότι η εντολή είναι λυχνάρι,+
ο νόμος είναι φως+
και οι έλεγχοι της διαπαιδαγώγησης είναι η οδός προς τη ζωή.+
25 Μην επιθυμήσεις την ομορφιά της μέσα στην καρδιά σου+
και μην την αφήσεις να σε ξελογιάσει με τα σαγηνευτικά της μάτια,
26 επειδή εξαιτίας πόρνης ξεπέφτει κανείς σε ένα καρβέλι ψωμί,+
η δε μοιχαλίδα κυνηγάει να πιάσει μια πολύτιμη ζωή.*
27 Μπορεί ένας άνθρωπος να βάλει φωτιά στον κόρφο του και να μην κάψει τα ρούχα του;+
28 Ή μπορεί ένας άνθρωπος να περπατήσει πάνω σε πυρωμένα κάρβουνα χωρίς να κάψει τα πόδια του;
29 Το ίδιο ισχύει και για όποιον έχει σχέσεις με τη γυναίκα του συνανθρώπου του·
όποιος την αγγίζει δεν θα μείνει ατιμώρητος.+
30 Τον κλέφτη δεν τον καταφρονούν
αν κλέψει για να χορτάσει* όταν πεινάει.
31 Αν όμως τον πιάσουν, θα πληρώσει εφταπλάσια·
θα παραδώσει όλα τα πολύτιμα πράγματα του σπιτιού του.+
32 Όποιος μοιχεύει με γυναίκα δεν έχει σύνεση·*
αυτός που κάνει κάτι τέτοιο φέρνει καταστροφή στον εαυτό του.*+
34 Διότι η ζήλια κάνει τον σύζυγο έξω φρενών·
δεν θα δείξει συμπόνια όταν πάρει εκδίκηση.+
35 Δεν θα δεχτεί καμία αποζημίωση·*
ούτε θα τον κατευνάσεις, όσο μεγάλο δώρο και αν του προσφέρεις.
7 Γιε μου, να τηρείς τα λόγια μου
και να αποταμιεύεις τις εντολές μου.+
3 Δέσε τες γύρω από τα δάχτυλά σου·
γράψε τες στην πλάκα της καρδιάς σου.+
4 Πες στη σοφία: «Είσαι αδελφή μου»,
και αποκάλεσε την κατανόηση συγγενή σου
6 Από το παράθυρο του σπιτιού μου,
μέσα από το καφασωτό, κοίταξα κάτω
7 και, καθώς παρατηρούσα τους αφελείς,*
διέκρινα μεταξύ των νέων κάποιον νεαρό που δεν είχε σύνεση.*+
8 Αυτός προχωρούσε στον δρόμο κοντά στη γωνία της
και πήγαινε προς το σπίτι της
9 μέσα στο λυκόφως, το δειλινό,+
καθώς πέφτει η νύχτα και το σκοτάδι.
11 Είναι θορυβώδης και αναιδής.+
Δεν μένει* ποτέ στο σπίτι της.
12 Τη μια στιγμή είναι έξω, την επόμενη είναι στις πλατείες
και παραμονεύει σε κάθε γωνία.+
13 Τον αρπάζει και τον φιλάει·
με ξεδιάντροπο ύφος, του λέει:
14 «Έπρεπε να κάνω θυσίες συμμετοχής.+
Σήμερα εκπλήρωσα τις ευχές μου.
15 Γι’ αυτό βγήκα να σε συναντήσω,
να σε αναζητήσω, και σε βρήκα!
16 Έστρωσα ωραία σκεπάσματα στο κρεβάτι μου,
πολύχρωμα λινά από την Αίγυπτο.+
17 Ράντισα το κρεβάτι μου με σμύρνα, αλόη και κανέλα.+
18 Έλα, ας μεθύσουμε από έρωτα μέχρι το πρωί·
ας απολαύσουμε παθιασμένο έρωτα,
19 διότι ο άντρας μου δεν είναι στο σπίτι·
λείπει σε μακρινό ταξίδι.
20 Πήρε μαζί του ένα πουγκί με χρήματα
και δεν πρόκειται να γυρίσει μέχρι την ημέρα που θα έχει πανσέληνο».
21 Τον παροδηγεί με μεγάλη πειστικότητα.+
Τον ξελογιάζει με γλυκόλογα.
22 Μεμιάς αυτός την ακολουθεί σαν βόδι που το πηγαίνουν για σφάξιμο,
σαν ανόητος που θα τιμωρηθεί με ξύλινα δεσμά,*+
23 ώσπου ένα βέλος τρυπάει το συκώτι του·
όπως το πουλί ορμάει στην παγίδα, έτσι και αυτός δεν καταλαβαίνει ότι θα το πληρώσει με τη ζωή* του.+
24 Τώρα λοιπόν, γιοι μου, ακούστε με·
προσέξτε αυτά που λέω.
25 Μην αφήσεις την καρδιά σου να παρασυρθεί ώστε να ακολουθήσει τις οδούς της.
Μην ξεστρατίσεις και βρεθείς στους δρόμους της,+
26 διότι πολλοί έπεσαν σκοτωμένοι εξαιτίας της,+
και θανάτωσε πάρα πολλούς.+
27 Το σπίτι της οδηγεί στον Τάφο·*
κατεβαίνει στους εσωτερικούς θαλάμους του θανάτου.
8 Δεν φωνάζει η σοφία;
Δεν υψώνει τη φωνή της η διάκριση;+
2 Πάνω στα ψηλά μέρη+ δίπλα στον δρόμο,
στα σταυροδρόμια στέκεται.
4 «Σε εσάς φωνάζω, άνθρωποι·
υψώνω τη φωνή μου προς όλους.*
6 Ακούστε, γιατί αυτό που λέω είναι σημαντικό,
τα χείλη μου λένε το σωστό·
7 διότι το στόμα μου λέει χαμηλόφωνα την αλήθεια,
και τα χείλη μου απεχθάνονται ό,τι είναι πονηρό.
8 Όλα τα λόγια του στόματός μου είναι δίκαια.
Δεν λέω τίποτα διεστραμμένο ή ανέντιμο.
9 Είναι όλα σαφή για αυτούς που έχουν διάκριση
και σωστά για όσους έχουν βρει γνώση.
10 Προτιμήστε τη διαπαιδαγώγησή μου από το ασήμι,
και τη γνώση από το εκλεκτότερο χρυσάφι,+
11 διότι η σοφία είναι καλύτερη από τα κοράλλια·*
όλα τα άλλα επιθυμητά πράγματα δεν συγκρίνονται με αυτήν.
12 Εγώ, η σοφία, κατοικώ μαζί με την οξυδέρκεια·
βρήκα τη γνώση και την ικανότητα σκέψης.+
13 Ο φόβος του Ιεχωβά σημαίνει να μισεί κανείς το κακό.+
Μισώ την αυτοεξύψωση, την υπερηφάνεια,+ τον κακό δρόμο και τη διεστραμμένη ομιλία.+
15 Χάρη σε εμένα βασιλεύουν οι βασιλιάδες,
και νομοθετούν δίκαια οι ανώτεροι αξιωματούχοι.+
16 Χάρη σε εμένα κυβερνούν οι άρχοντες,
και κρίνουν με δικαιοσύνη οι ευγενείς.
17 Αγαπώ όσους με αγαπούν,
και όσοι με αναζητούν θα με βρουν.+
18 Πλούτη και δόξα είναι μαζί μου,
μόνιμος πλούτος* και δικαιοσύνη.
19 Ο καρπός μου είναι καλύτερος από το χρυσάφι, ακόμη και από το καθαρό χρυσάφι,
και ό,τι παράγω είναι καλύτερο από το εκλεκτότερο ασήμι.+
20 Περπατώ στην οδό της δικαιοσύνης,
στο μέσο των δρόμων της κρίσης·
21 δίνω πλούσια κληρονομιά σε όσους με αγαπούν
και γεμίζω τις αποθήκες τους.
25 Προτού θεμελιωθούν τα βουνά,
πριν από τους λόφους, τότε ήρθα σε ύπαρξη,
26 όταν εκείνος δεν είχε κάνει ακόμη τη γη και τους αγρούς της
ούτε τους πρώτους σβόλους του χώματος της γης.
27 Όταν ετοίμαζε τους ουρανούς,+ ήμουν εκεί·
όταν χάραζε τον ορίζοντα* στην επιφάνεια των νερών,+
28 όταν στερέωνε* τα σύννεφα εκεί ψηλά,
όταν θεμελίωνε τις πηγές στα βάθη,
29 όταν έθετε διάταγμα για τη θάλασσα
ότι τα νερά της δεν πρέπει να υπερβούν την προσταγή του,+
όταν στερέωνε* τα θεμέλια της γης,
30 τότε ήμουν δίπλα του ως δεξιοτέχνης εργάτης.+
Σε εμένα έβρισκε ιδιαίτερη χαρά+ κάθε ημέρα,
και εγώ ευφραινόμουν πάντοτε ενώπιόν του·+
31 ευφραινόμουν για την κατοικήσιμη γη του
και έβρισκα ιδιαίτερη χαρά στους γιους των ανθρώπων.*
32 Τώρα, γιοι μου, ακούστε με·
ναι, ευτυχισμένοι είναι όσοι τηρούν τις οδούς μου.
33 Ακούστε τη διαπαιδαγώγηση+ ώστε να γίνετε σοφοί,
και μην την παραμελήσετε ποτέ.
34 Ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος που με ακούει
καθώς έρχεται νωρίς* στις πόρτες μου κάθε ημέρα
και περιμένει δίπλα στους παραστάτες μου·
35 διότι όποιος βρίσκει εμένα θα βρει ζωή,+
και έχει την επιδοκιμασία του Ιεχωβά.
9 Η αληθινή σοφία έχτισε το σπίτι της·
σκάλισε τους εφτά στύλους της.
3 Έστειλε τις υπηρέτριές της
να φωνάξουν από τα υψώματα πάνω από την πόλη:+
4 «Όποιος είναι άπειρος ας έρθει εδώ».
Σε εκείνον που δεν έχει σύνεση,* αυτή λέει:
5 «Ελάτε, φάτε το ψωμί μου
και πιείτε και εσείς από το κρασί που έχω αναμείξει.
7 Αυτός που διορθώνει χλευαστή επιζητεί ατίμωση,+
και όποιος ελέγχει πονηρό θα πληγωθεί.
8 Μην ελέγχεις χλευαστή γιατί θα σε μισήσει.+
Έλεγξε τον σοφό και θα σε αγαπήσει.+
9 Δίνε εκπαίδευση στον σοφό και θα γίνει σοφότερος.+
Δίδασκε τον δίκαιο και θα αυξήσει τη γνώση του.
11 Διότι χάρη σε εμένα οι ημέρες σου θα είναι πολλές,+
και χρόνια ζωής θα προστεθούν στη ζωή σου.
12 Αν γίνεις σοφός, είσαι σοφός προς δικό σου όφελος,
και αν είσαι χλευαστής, εσύ και μόνο θα υποστείς τις συνέπειες.
13 Η ανόητη γυναίκα είναι θορυβώδης.+
Είναι αδαής και δεν γνωρίζει απολύτως τίποτα.
14 Κάθεται στην είσοδο του σπιτιού της,
σε ένα κάθισμα στα ψηλά μέρη της πόλης,+
15 φωνάζοντας στους περαστικούς,
σε εκείνους που προχωρούν ευθεία στον δρόμο τους:
16 «Όποιος είναι άπειρος ας έρθει εδώ».
Σε εκείνους που δεν έχουν σύνεση,*+ αυτή λέει:
17 «Τα κλεμμένα νερά είναι γλυκά,
και το φαγητό που τρώγεται στα κρυφά είναι νόστιμο».+
18 Αλλά αυτός δεν ξέρει ότι εκεί είναι όσοι βρίσκονται ανίσχυροι στον θάνατο,
10 Παροιμίες του Σολομώντα.+
Ο σοφός γιος κάνει τον πατέρα του να χαίρεται,+
αλλά ο ανόητος γιος είναι η λύπη της μητέρας του.
2 Οι θησαυροί που κερδίζονται ανέντιμα δεν θα ωφελήσουν,
αλλά αυτό που σώζει από τον θάνατο είναι η δικαιοσύνη.+
3 Ο Ιεχωβά δεν θα αφήσει τον δίκαιο* να πεινάσει,+
αλλά θα στερήσει από τους πονηρούς ό,τι λαχταρούν.
5 Ο γιος που εκδηλώνει ενόραση μαζεύει τη σοδειά το καλοκαίρι,
αλλά ο γιος που κοιμάται βαθιά στη διάρκεια του θερισμού ντροπιάζει τον εαυτό του.+
6 Οι ευλογίες είναι πάνω στο κεφάλι του δικαίου,+
αλλά το στόμα των πονηρών κρύβει βία.
9 Όποιος περπατάει με ακεραιότητα θα περπατάει με ασφάλεια,+
αλλά αυτός που ενεργεί ανέντιμα θα φανερωθεί.+
10 Αυτός που κλείνει το μάτι με πανουργία προκαλεί οδύνη,+
και αυτός που μιλάει ανόητα θα ποδοπατηθεί.+
12 Το μίσος διεγείρει φιλονικίες,
αλλά η αγάπη καλύπτει όλες τις παραβάσεις.+
13 Σοφία υπάρχει στα χείλη του ατόμου που έχει διάκριση,+
αλλά το ραβδί είναι για τη ράχη εκείνου που δεν έχει σύνεση.*+
15 Η περιουσία* του πλούσιου είναι η οχυρωμένη πόλη του.
Η καταστροφή των φτωχών είναι η φτώχεια τους.+
16 Τα έργα του δικαίου οδηγούν σε ζωή·
αλλά τα κέρδη του πονηρού οδηγούν σε αμαρτία.+
17 Αυτός που δέχεται διαπαιδαγώγηση είναι δρόμος προς τη ζωή,*
αλλά όποιος αγνοεί τον έλεγχο κάνει άλλους να ξεστρατίζουν.
20 Η γλώσσα του δικαίου είναι σαν το εκλεκτότερο ασήμι,+
αλλά η καρδιά του πονηρού έχει μικρή αξία.
22 Αυτό που κάνει κάποιον πλούσιο είναι η ευλογία του Ιεχωβά,+
και Εκείνος δεν προσθέτει πόνο* σε αυτήν.
23 Ο ανόητος θεωρεί την αισχρή διαγωγή παιχνίδι,
αλλά η σοφία είναι για τον άνθρωπο που έχει διάκριση.+
24 Αυτό που φοβάται ο πονηρός θα έρθει πάνω του·
αλλά η επιθυμία των δικαίων θα εκπληρωθεί.+
26 Όπως είναι το ξίδι στα δόντια και ο καπνός στα μάτια,
έτσι είναι και ο τεμπέλης σε εκείνον που τον στέλνει να κάνει κάτι.*
31 Το στόμα του δικαίου γεννάει σοφία,*
αλλά η διεστραμμένη γλώσσα θα αφανιστεί.
32 Τα χείλη του δικαίου ξέρουν τι είναι ευχάριστο,
αλλά το στόμα των πονηρών είναι διεστραμμένο.
3 Οι ευθείς οδηγούνται από την ακεραιότητά τους,+
αλλά οι δόλιοι άνθρωποι θα καταστραφούν από την πανουργία τους.+
4 Τα πλούτη* δεν θα ωφελήσουν κατά την ημέρα της σφοδρής οργής,+
αλλά αυτό που θα σώσει από τον θάνατο είναι η δικαιοσύνη.+
5 Η δικαιοσύνη του άμεμπτου κάνει την οδό του ευθεία,
αλλά ο πονηρός θα πέσει λόγω της ίδιας του της πονηρίας.+
6 Οι ευθείς θα σωθούν χάρη στη δικαιοσύνη τους,+
αλλά οι δόλιοι θα παγιδευτούν από τις ίδιες τους τις επιθυμίες.+
7 Όταν πεθαίνει ο πονηρός, η ελπίδα του χάνεται·
μαζί χάνονται και οι προσδοκίες που βασίζονται στη δύναμή του.+
8 Ο δίκαιος διασώζεται από τις στενοχώριες
και στη θέση του καταλήγει ο πονηρός.+
9 Με το στόμα του καταστρέφει ο αποστάτης* τον πλησίον του,
αλλά με τη γνώση διασώζονται οι δίκαιοι.+
10 Χάρη στην αγαθότητα των δικαίων η πόλη χαίρεται,
και όταν αφανίζονται οι πονηροί, ακούγεται χαρούμενη κραυγή.+
12 Όποιος δεν έχει σύνεση* δείχνει περιφρόνηση για* τον πλησίον του,
αλλά ο άνθρωπος που έχει αληθινή διάκριση μένει σιωπηλός.+
13 Ο συκοφάντης περιφέρεται αποκαλύπτοντας εμπιστευτικές συζητήσεις,+
14 Όταν δεν υπάρχει επιδέξια κατεύθυνση,* ο λαός πέφτει,
15 Όποιος γίνεται εγγυητής δανείου για κάποιον ξένο θα έχει οπωσδήποτε κακή κατάληξη,+
αλλά όποιος δεν κάνει* χειραψία κλείνοντας συμφωνία ως εγγυητής θα είναι ασφαλής.
18 Ο πονηρός αποκομίζει απατηλό μισθό,+
αλλά αυτός που σπέρνει δικαιοσύνη λαβαίνει αληθινή ανταμοιβή.+
19 Αυτός που υποστηρίζει σταθερά τη δικαιοσύνη οδεύει προς τη ζωή,+
αλλά αυτός που κυνηγάει το κακό οδεύει προς τον θάνατο.
20 Εκείνοι που έχουν διεστραμμένη καρδιά είναι απεχθείς στον Ιεχωβά,+
αλλά εκείνοι που ακολουθούν άμεμπτη οδό τον ευαρεστούν.+
21 Να είσαι βέβαιος για το εξής:* Ο κακός δεν θα μείνει ατιμώρητος,+
αλλά τα παιδιά των δικαίων θα διαφύγουν.
22 Σαν χρυσό σκουλαρίκι σε ρύγχος γουρουνιού
είναι η ωραία γυναίκα που απορρίπτει τη σύνεση.
23 Η επιθυμία των δικαίων οδηγεί σε καλό,+
η ελπίδα όμως των πονηρών οδηγεί σε σφοδρή οργή.
24 Κάποιος δίνει γενναιόδωρα* και καταλήγει με περισσότερα·+
άλλος κρατάει αυτά που θα έπρεπε να δώσει, αλλά πέφτει στη φτώχεια.+
25 Το γενναιόδωρο άτομο* θα ευημερεί,*+
και όποιος αναζωογονεί* τους άλλους θα αναζωογονηθεί και ο ίδιος.+
26 Ο λαός θα καταραστεί αυτόν που αρνείται να πουλήσει τα σιτηρά,
αλλά θα ευλογήσει εκείνον που τα πουλάει.
27 Όποιος επιδιώκει επιμελώς να κάνει το καλό επιδιώκει εύνοια,+
όσο όμως για εκείνον που αναζητάει το κακό, αυτό και θα τον βρει σίγουρα.+
29 Όποιος φέρνει συμφορά* στο σπιτικό του θα κληρονομήσει άνεμο,+
και ο ανόητος θα είναι υπηρέτης εκείνου που έχει σοφή καρδιά.
31 Πράγματι, αν ο δίκαιος στη γη έχει την ανταπόδοσή του,
πόσο μάλλον ο πονηρός και ο αμαρτωλός!+
12 Όποιος αγαπάει τη διαπαιδαγώγηση αγαπάει τη γνώση,+
2 Ο αγαθός κερδίζει την επιδοκιμασία του Ιεχωβά,
αλλά Εκείνος καταδικάζει τον άνθρωπο που μηχανορραφεί.+
3 Κανείς δεν μπορεί να βρει ασφάλεια στην πονηρία,+
αλλά οι δίκαιοι δεν θα ξεριζωθούν ποτέ.
4 Η άξια σύζυγος είναι στεφάνι για τον σύζυγό της,+
αλλά εκείνη που τον ντροπιάζει με τις πράξεις της είναι σαν σήψη στα κόκαλά του.+
5 Οι σκέψεις των δικαίων είναι ορθές,
αλλά η καθοδήγηση από τους πονηρούς είναι απατηλή.
7 Οι πονηροί θα ανατραπούν και δεν θα υπάρχουν πια,
αλλά το σπίτι των δικαίων θα μείνει όρθιο.+
8 Ο άνθρωπος επαινείται για τη φρόνηση του στόματός του,+
αλλά αυτός που έχει διεστραμμένη καρδιά θα περιφρονηθεί.+
9 Καλύτερα να μη σε έχουν σε μεγάλη υπόληψη και να έχεις υπηρέτη
10 Ο δίκαιος φροντίζει για τα κατοικίδια ζώα του,*+
αλλά ακόμη και το έλεος των πονηρών είναι άσπλαχνο.
11 Όποιος καλλιεργεί τη γη του θα χορτάσει τροφή,+
αλλά όποιος επιδιώκει άχρηστα πράγματα δεν έχει σύνεση.*
12 Ο πονηρός ζηλεύει ό,τι έχουν αρπάξει άλλοι κακοί άνθρωποι,
αλλά η ρίζα των δικαίων καρποφορεί.
13 Ο κακός άνθρωπος παγιδεύεται από τα ίδια τα αμαρτωλά του λόγια,+
αλλά ο δίκαιος γλιτώνει από τη στενοχώρια.
14 Από τους καρπούς της ομιλίας του* ο άνθρωπος χορταίνει αγαθά,+
και τα έργα των χεριών του θα τον ανταμείψουν.
17 Εκείνος που καταθέτει με πιστότητα λέει την αλήθεια,*
αλλά ο ψευδομάρτυρας λέει λόγια απάτης.
18 Τα αστόχαστα λόγια είναι σαν χτυπήματα σπαθιού,
αλλά η γλώσσα των σοφών είναι γιατρειά.+
19 Τα χείλη που λένε την αλήθεια θα παραμείνουν για πάντα,+
αλλά η γλώσσα που λέει ψέματα θα κρατήσει μόνο μια στιγμή.+
20 Απάτη υπάρχει στην καρδιά αυτών που μηχανεύονται κακό,
22 Τα χείλη που λένε ψέματα είναι απεχθή στον Ιεχωβά,+
αλλά όσοι ενεργούν πιστά τον ευαρεστούν.
23 Ο οξυδερκής κρύβει όσα ξέρει,
αλλά από την καρδιά του ανόητου ξεχύνεται η ανοησία του.+
24 Το χέρι των επιμελών θα κυβερνήσει,+
αλλά τα νωθρά χέρια θα υποβληθούν σε καταναγκαστική εργασία.+
26 Ο δίκαιος εξερευνάει τα βοσκοτόπια του,
αλλά η πορεία των πονηρών τούς κάνει να ξεστρατίζουν.
27 Οι τεμπέληδες δεν κυνηγούν θηράματα,+
αλλά η επιμέλεια είναι πολύτιμος θησαυρός για τον άνθρωπο.
28 Ο δρόμος της δικαιοσύνης οδηγεί στη ζωή·+
στο μονοπάτι της δεν υπάρχει θάνατος.
13 Ο σοφός γιος δέχεται τη διαπαιδαγώγηση του πατέρα του,+
2 Από τους καρπούς της ομιλίας του* ο άνθρωπος θα φάει ό,τι είναι αγαθό,+
αλλά επιθυμία* των δόλιων ανθρώπων είναι η βία.
3 Εκείνος που προσέχει το στόμα του* προστατεύει τη ζωή* του,+
αλλά εκείνος που ανοίγει τα χείλη του διάπλατα θα καταστραφεί.+
5 Ο δίκαιος μισεί τα ψέματα,+
αλλά οι ενέργειες των πονηρών φέρνουν ντροπή και ατίμωση.
6 Η δικαιοσύνη προστατεύει εκείνον που ακολουθεί αθώα οδό,+
αλλά η πονηρία προκαλεί την πτώση του αμαρτωλού.
7 Κάποιος προσποιείται ότι είναι πλούσιος, αλλά δεν έχει τίποτα·+
άλλος προσποιείται ότι είναι φτωχός, αλλά έχει μεγάλο πλούτο.
11 Τα πλούτη που κερδίζονται γρήγορα* τελικά θα λιγοστέψουν,+
αλλά τα πλούτη εκείνου που τα μαζεύει λίγο λίγο* θα αυξηθούν.
12 Η προσδοκία* που αναβάλλεται αρρωσταίνει την καρδιά,+
αλλά η επιθυμία που πραγματοποιείται είναι δέντρο ζωής.+
13 Όποιος καταφρονεί τη διδαχή* θα υποστεί τις συνέπειες,+
αλλά εκείνος που σέβεται την εντολή θα ανταμειφθεί.+
15 Η βαθιά ενόραση κερδίζει εύνοια,
αλλά ο δρόμος των δόλιων ανθρώπων είναι κακοτράχαλος.
18 Όποιος αδιαφορεί για τη διαπαιδαγώγηση πέφτει σε φτώχεια και ατίμωση,
19 Όταν η επιθυμία πραγματοποιείται, είναι γλυκιά για τον άνθρωπο,*+
αλλά οι ανόητοι μισούν την απομάκρυνση από το κακό.+
20 Αυτός που περπατάει με τους σοφούς θα γίνει σοφός,+
αλλά αυτός που έχει δοσοληψίες με τους ανόητους θα έχει κακή κατάληξη.+
22 Ο αγαθός αφήνει κληρονομιά στα εγγόνια του,
αλλά ο πλούτος του αμαρτωλού θα αποταμιευτεί για τον δίκαιο.+
23 Το οργωμένο χωράφι του φτωχού αποδίδει πολλή τροφή,
αλλά μπορεί* να σαρωθεί από την αδικία.
14 Η αληθινά σοφή γυναίκα οικοδομεί το σπίτι της,+
αλλά η ανόητη το κατεδαφίζει με τα ίδια της τα χέρια.
2 Αυτός που περπατάει με ευθύτητα φοβάται τον Ιεχωβά,
αλλά αυτός που ακολουθεί ύπουλες* οδούς Τον καταφρονεί.
3 Τα υπεροπτικά λόγια του ανόητου είναι σαν ραβδί,
αλλά τα χείλη των σοφών θα τους προστατεύουν.
4 Όπου δεν υπάρχουν βόδια η φάτνη είναι καθαρή,
αλλά η δύναμη του ταύρου αποφέρει άφθονη σοδειά.
5 Ο αξιόπιστος μάρτυρας δεν ψεύδεται,
αλλά ο ψευδομάρτυρας λέει ψέματα σε κάθε του ανάσα.+
6 Ο χλευαστής αναζητάει σοφία και δεν βρίσκει,
αλλά εκείνος που έχει κατανόηση αποκτάει εύκολα γνώση.+
7 Μείνε μακριά από τον ανόητο,
γιατί δεν θα βρεις γνώση στα χείλη του.+
8 Χάρη στη σοφία ο οξυδερκής καταλαβαίνει πού πηγαίνει,
10 Η καρδιά γνωρίζει την ίδια της την πίκρα,*
και κανένας άλλος δεν μπορεί να συναισθανθεί τη χαρά της.
11 Το σπίτι των πονηρών θα καταστραφεί,+
αλλά η σκηνή των ευθέων θα ευημερεί.
13 Ακόμη και στο γέλιο μπορεί να πονάει η καρδιά,
και η χαρά μπορεί να καταλήξει σε λύπη.
14 Αυτός που παραστρατεί στην καρδιά του θα θερίσει τις συνέπειες των οδών του,+
αλλά ο αγαθός άνθρωπος θερίζει την ανταμοιβή των ενεργειών του.+
16 Ο σοφός είναι επιφυλακτικός και απομακρύνεται από το κακό,
αλλά ο ανόητος είναι απερίσκεπτος* και έχει υπερβολική αυτοπεποίθηση.
19 Οι κακοί θα αναγκαστούν να προσκυνήσουν τους αγαθούς,
και οι πονηροί θα υποκλιθούν μπροστά στις πύλες των δικαίων.
21 Αυτός που καταφρονεί τον πλησίον του αμαρτάνει,
αλλά όποιος συμπονάει τους ασήμαντους είναι ευτυχισμένος.+
22 Δεν θα ξεστρατίσουν εκείνοι που σχεδιάζουν κακό;
Εκείνοι όμως που επιδιώκουν να κάνουν καλό θα λάβουν όσια αγάπη και πιστότητα.+
23 Υπάρχει όφελος σε κάθε μόχθο,
αλλά τα λόγια και μόνο οδηγούν σε ανέχεια.+
24 Το στεφάνι των σοφών είναι ο πλούτος τους,
αλλά η αφροσύνη των ανόητων είναι αφροσύνη και μόνο.+
25 Ο μάρτυρας που λέει την αλήθεια σώζει ζωές,*
αλλά ο μάρτυρας που εξαπατά λέει ψέματα σε κάθε του ανάσα.
26 Ο φόβος του Ιεχωβά χαρίζει μεγάλη σιγουριά στον άνθρωπο+
και θα είναι καταφύγιο για τα παιδιά του.+
27 Ο φόβος του Ιεχωβά είναι πηγή ζωής,
απομακρύνει από τις παγίδες του θανάτου.
28 Ο πολύς λαός είναι το μεγαλείο ενός βασιλιά,+
αλλά ο άρχοντας που δεν έχει υπηκόους καταστρέφεται.
31 Εκείνος που εξαπατά τον ασήμαντο προσβάλλει τον Δημιουργό του,+
αλλά όποιος συμπονάει τους φτωχούς Τον δοξάζει.+
32 Ο πονηρός θα ριχτεί κάτω εξαιτίας της κακίας του,
αλλά ο δίκαιος θα βρει καταφύγιο στην ακεραιότητά του.+
33 Η σοφία αναπαύεται ήσυχα στην καρδιά όποιου έχει κατανόηση,+
αλλά ανάμεσα στους ανόητους κάνει γνωστό τον εαυτό της.
34 Η δικαιοσύνη εξυψώνει ένα έθνος,+
αλλά η αμαρτία είναι ατιμωτική για έναν λαό.
35 Ο βασιλιάς ευαρεστείται με τον υπηρέτη που ενεργεί με ενόραση,+
αλλά εξοργίζεται με εκείνον που ενεργεί επαίσχυντα.+
2 Η γλώσσα των σοφών αξιοποιεί τη γνώση,+
αλλά από το στόμα των ανόητων ξεχύνεται αφροσύνη.
3 Τα μάτια του Ιεχωβά είναι παντού,
παρατηρώντας και τους κακούς και τους αγαθούς.+
6 Στο σπίτι του δικαίου υπάρχουν άφθονοι θησαυροί,
10 Η διαπαιδαγώγηση φαίνεται κακή* σε εκείνον που εγκαταλείπει την οδό,+
αλλά όποιος μισεί τον έλεγχο θα πεθάνει.+
11 Ο Τάφος* και ο τόπος της καταστροφής* είναι απολύτως εκτεθειμένοι ενώπιον του Ιεχωβά.+
Πόσο μάλλον οι καρδιές των ανθρώπων!+
12 Ο χλευαστής δεν αγαπάει αυτόν που τον διορθώνει.*+
Δεν συμβουλεύεται τους σοφούς.+
13 Η χαρούμενη καρδιά χαρίζει πρόσχαρη όψη,
αλλά ο πόνος της καρδιάς συντρίβει το πνεύμα.+
15 Όλες οι ημέρες του ταλαιπωρημένου είναι κακές,+
17 Καλύτερα ένα πιάτο λαχανικά και να υπάρχει αγάπη+
19 Ο δρόμος του τεμπέλη είναι σαν αγκαθωτός φράχτης,+
αλλά η οδός των ευθέων είναι σαν ομαλή λεωφόρος.+
20 Ο σοφός γιος κάνει τον πατέρα του να χαίρεται,+
αλλά ο ανόητος άνθρωπος καταφρονεί τη μητέρα του.+
21 Η ανοησία είναι χαρά για εκείνον που δεν έχει σύνεση,*+
αλλά ο άνθρωπος που έχει διάκριση περπατάει ευθεία μπροστά.+
23 Ο άνθρωπος χαίρεται όταν δίνει τη σωστή απάντηση,*+
και ο λόγος που λέγεται την κατάλληλη στιγμή—πόσο καλός είναι!+
24 Ο δρόμος της ζωής εκείνου που έχει ενόραση οδηγεί προς τα πάνω,+
25 Ο Ιεχωβά θα κατεδαφίσει το σπίτι εκείνων που είναι υπερόπτες,+
αλλά θα διατηρήσει το οροθέσιο της περιουσίας της χήρας.+
26 Ο Ιεχωβά απεχθάνεται τις ραδιουργίες του πονηρού,+
αλλά τα ευχάριστα λόγια είναι αγνά για Εκείνον.+
27 Αυτός που βγάζει ανέντιμο κέρδος φέρνει συμφορά* στο ίδιο του το σπιτικό,+
αλλά αυτός που μισεί τη δωροδοκία θα εξακολουθήσει να ζει.+
28 Η καρδιά του δικαίου στοχάζεται προτού απαντήσει,*+
αλλά από το στόμα των πονηρών ξεχύνονται κακά πράγματα.
29 Ο Ιεχωβά είναι πολύ μακριά από τους πονηρούς,
αλλά ακούει την προσευχή των δικαίων.+
31 Αυτός που ακούει ζωογόνο έλεγχο
έχει θέση ανάμεσα στους σοφούς.+
16 Ο άνθρωπος προετοιμάζει τις σκέψεις της καρδιάς του,*
4 Ο Ιεχωβά έκανε τα πάντα να εξυπηρετούν τον σκοπό του,
ακόμη και τους πονηρούς για την ημέρα της συμφοράς.+
5 Ο υπερήφανος στην καρδιά είναι απεχθής στον Ιεχωβά.+
Να είσαι βέβαιος ότι* δεν θα μείνει ατιμώρητος.
6 Μέσω όσιας αγάπης και πιστότητας γίνεται εξιλέωση για το σφάλμα,+
και χάρη στον φόβο του Ιεχωβά απομακρύνεται κάποιος από το κακό.+
7 Όταν ο Ιεχωβά ευαρεστείται με τις οδούς ενός ανθρώπου,
κάνει ακόμη και τους εχθρούς του να έχουν ειρήνη μαζί του.+
9 Ο άνθρωπος σχεδιάζει την πορεία του στην καρδιά του,
αλλά ο Ιεχωβά είναι αυτός που κατευθύνει τα βήματά του.+
10 Στα χείλη του βασιλιά πρέπει να υπάρχει εμπνευσμένη* απόφαση·+
αυτός δεν πρέπει ποτέ να προδώσει την κρίση.+
11 Η αξιόπιστη πλάστιγγα και ζυγαριά είναι από τον Ιεχωβά·
όλα τα ζύγια στον σάκο είναι έργο του.+
12 Οι πονηρές πράξεις είναι απεχθείς στους βασιλιάδες,+
γιατί ο θρόνος εδραιώνεται με τη δικαιοσύνη.+
13 Η δίκαιη ομιλία ευαρεστεί τους βασιλιάδες.
Αυτοί αγαπούν όποιον μιλάει έντιμα.+
15 Στο φως του προσώπου του βασιλιά υπάρχει ζωή·
η εύνοιά του είναι σαν σύννεφο βροχής την άνοιξη.+
16 Πόσο καλύτερο είναι να αποκτήσει κανείς σοφία παρά χρυσάφι!+
Η απόκτηση κατανόησης είναι προτιμότερη από το ασήμι.+
17 Οι ευθείς αποφεύγουν την οδό της κακίας.
Όποιος διαφυλάττει την οδό του διατηρεί τη ζωή* του.+
18 Η υπερηφάνεια προηγείται της συντριβής,
και το υπεροπτικό πνεύμα της πτώσης.+
19 Καλύτερα να είναι κανείς ταπεινός στο πνεύμα ανάμεσα στους πράους+
παρά να παίρνει από τα λάφυρα εκείνων που είναι υπερόπτες.
20 Όποιος εκδηλώνει ενόραση σε κάποιο ζήτημα θα έχει επιτυχία,*
και όποιος εμπιστεύεται στον Ιεχωβά είναι ευτυχισμένος.
21 Αυτός που έχει σοφή καρδιά θα αποκαλείται άτομο με κατανόηση,+
και όποιος μιλάει με καλοσύνη* προσθέτει πειστικότητα στα λόγια του.+
22 Η ενόραση είναι πηγή ζωής σε όσους τη διαθέτουν,
αλλά οι ανόητοι διαπαιδαγωγούνται από την ίδια τους την ανοησία.
23 Η καρδιά του σοφού παρέχει ενόραση στο στόμα του+
και προσθέτει πειστικότητα στα λόγια του.
25 Υπάρχει οδός που φαίνεται σωστή στον άνθρωπο,
αλλά τελικά οδηγεί στον θάνατο.+
29 Ο βίαιος άνθρωπος παρασύρει τον πλησίον του
και τον οδηγεί σε λάθος δρόμο.
30 Κλείνει το μάτι καθώς μηχανεύεται βλαβερά πράγματα.
Σφίγγει τα χείλη του καθώς κάνει το κακό.
32 Ο μακρόθυμος+ είναι καλύτερος από τον κραταιό,
και αυτός που κρατάει την ψυχραιμία του* από εκείνον που κατακτά πόλη.+
17 Καλύτερα ένα ξεροκόμματο και να υπάρχει ειρήνη*+
παρά ένα σπίτι όπου γίνεται μεγάλο συμπόσιο* και υπάρχουν καβγάδες.+
2 Ο υπηρέτης που διαθέτει ενόραση θα κυβερνήσει τον γιο που προκαλεί ντροπή με τις πράξεις του·
θα πάρει μερίδιο από την κληρονομιά ως ένας από τα αδέλφια.
3 Ο λέβητας του καθαρισμού είναι για το ασήμι και το καμίνι για το χρυσάφι,+
αλλά την καρδιά την εξετάζει ο Ιεχωβά.+
4 Ο πονηρός δίνει προσοχή στα βλαβερά λόγια,
και ο δόλιος άνθρωπος ακούει την κακεντρεχή γλώσσα.+
5 Όποιος χλευάζει τον φτωχό προσβάλλει τον Δημιουργό του,+
και όποιος χαίρεται με τη συμφορά του άλλου δεν θα μείνει ατιμώρητος.+
8 Το δώρο είναι σαν πολύτιμη πέτρα για* τον κάτοχό του·+
όπου και αν στραφεί αυτός, του φέρνει επιτυχία.+
9 Όποιος συγχωρεί* παράβαση επιζητεί αγάπη,+
αλλά αυτός που μιλάει ξανά και ξανά για κάποιο ζήτημα χωρίζει στενούς φίλους.+
10 Η επίπληξη επηρεάζει βαθύτερα ένα άτομο με κατανόηση+
από ό,τι επηρεάζουν εκατό χτυπήματα έναν ανόητο.+
11 Ο κακός άνθρωπος επιζητεί μόνο τον στασιασμό,
αλλά ο αγγελιοφόρος που θα σταλεί να τον τιμωρήσει θα είναι αμείλικτος.+
12 Καλύτερα να συναντήσει κάποιος αρκούδα που της πήραν τα μικρά της
παρά να ανταμώσει ανόητο την ώρα της αφροσύνης του.+
13 Αν κάποιος ανταποδίδει κακό αντί καλού,
το κακό δεν θα λείψει από το σπίτι του.+
14 Όταν αρχίζει κάποιος φιλονικία είναι σαν να ανοίγει υδροφράκτη·*
προτού ξεσπάσει ο καβγάς, σήκω και φύγε.+
15 Αυτός που αθωώνει τον πονηρό και αυτός που καταδικάζει τον δίκαιο+
είναι και οι δυο τους απεχθείς στον Ιεχωβά.
16 Τι ωφελεί τον ανόητο αν έχει τα μέσα για να αποκτήσει σοφία
17 Ο αληθινός φίλος δείχνει πάντοτε αγάπη+
και αποδεικνύεται αδελφός που γεννήθηκε για καιρούς στενοχώριας.+
19 Αυτός που αγαπάει τη σύγκρουση αγαπάει την παράβαση.+
Όποιος κάνει ψηλή την πύλη του επιζητεί τη συντριβή.+
20 Αυτός που έχει ανέντιμη καρδιά δεν θα έχει επιτυχία,*+
και αυτός που μιλάει παραπλανητικά θα καταστραφεί.
21 Όποιος αποκτάει ανόητο παιδί θα έχει βάσανα·
και ο πατέρας ασύνετου παιδιού δεν έχει χαρά.+
22 Η χαρούμενη καρδιά είναι καλό φάρμακο,*+
αλλά το συντετριμμένο πνεύμα απομυζά τη δύναμη του ανθρώπου.*+
24 Η σοφία βρίσκεται ακριβώς μπροστά σε εκείνον που έχει διάκριση,
αλλά τα μάτια του ανόητου περιφέρονται ως τα πέρατα της γης.+
26 Δεν είναι καλό να τιμωρεί κάποιος τον* δίκαιο,
και δεν είναι σωστό να μαστιγώνει αξιότιμους ανθρώπους.
27 Ο άνθρωπος που έχει γνώση συγκρατεί τα λόγια του,+
28 Ακόμη και ο ανόητος που μένει σιωπηλός θα θεωρηθεί σοφός,
και αυτός που σφραγίζει τα χείλη του, άτομο με διάκριση.
18 Όποιος απομονώνεται επιζητεί τις δικές του ιδιοτελείς επιθυμίες·
απορρίπτει* κάθε πρακτική σοφία.
2 Ο ανόητος δεν βρίσκει ευχαρίστηση στην κατανόηση·
προτιμάει να φανερώνει τι βρίσκεται στην καρδιά του.+
3 Όταν έρχεται ο πονηρός, έρχεται και η περιφρόνηση,
και η ατίμωση φέρνει εξευτελισμό.+
4 Τα λόγια του στόματος του ανθρώπου είναι βαθιά νερά.+
Η πηγή της σοφίας είναι γάργαρο ρυάκι.
9 Όποιος τεμπελιάζει στην εργασία του
είναι αδελφός εκείνου που προξενεί καταστροφή.+
10 Το όνομα του Ιεχωβά είναι ισχυρός πύργος.+
Μέσα σε αυτόν σπεύδει ο δίκαιος και προστατεύεται.*+
11 Η περιουσία του πλούσιου είναι η οχυρωμένη πόλη του·
στη φαντασία του είναι σαν προστατευτικό τείχος.+
12 Πριν από τη συντριβή η καρδιά του ανθρώπου είναι επηρμένη,+
ενώ πριν από τη δόξα υπάρχει ταπεινοφροσύνη.+
13 Όταν κάποιος αποκρίνεται για ένα ζήτημα προτού ακούσει τα γεγονότα,
αποδεικνύεται ανόητος και ταπεινώνεται.+
14 Το πνεύμα του ανθρώπου μπορεί να τον στηρίξει στην ασθένειά του,+
15 Η καρδιά του ατόμου που έχει κατανόηση αποκτάει γνώση,+
και το αφτί των σοφών αναζητάει γνώση.
16 Το δώρο ανοίγει τον δρόμο·+
δίνει σε κάποιον πρόσβαση σε σπουδαίους ανθρώπους.
17 Αυτός που εκθέτει πρώτος την υπόθεσή του φαίνεται να έχει δίκιο,+
ώσπου έρχεται η άλλη πλευρά και τον αντικρούει κάνοντάς του ερωτήσεις.*+
18 Το ρίξιμο του κλήρου τερματίζει τις διενέξεις+
και κρίνει τα ζητήματα ανάμεσα σε* ισχυρούς αντιπάλους.
19 Ο προσβεβλημένος αδελφός είναι πιο ανυποχώρητος από οχυρωμένη πόλη,+
και μερικές διενέξεις είναι σαν αμπάρες φρουρίου.+
20 Το στομάχι του ανθρώπου γεμίζει από τους καρπούς της ομιλίας του·*+
αυτός χορταίνει με ό,τι βγαίνει από τα χείλη του.
21 Θάνατος και ζωή είναι στη δύναμη της γλώσσας·+
αυτοί στους οποίους αρέσει να τη χρησιμοποιούν θα υποστούν και τις συνέπειες των λόγων τους.*+
23 Ο φτωχός ικετεύει όταν μιλάει,
αλλά ο πλούσιος απαντάει με σκληρότητα.
24 Υπάρχουν σύντροφοι έτοιμοι να συντρίψουν ο ένας τον άλλον,+
αλλά υπάρχει φίλος πιστότερος από αδελφό.+
19 Καλύτερα να είναι κανείς φτωχός και να περπατάει με ακεραιότητα+
παρά να είναι ανόητος και να λέει ψέματα.+
3 Η ανοησία του ίδιου του ανθρώπου διαστρέφει την οδό του,
και τότε η καρδιά του εξοργίζεται εναντίον του Ιεχωβά.
4 Ο πλούτος προσελκύει πολλούς φίλους,
αλλά τον φτωχό θα τον εγκαταλείψει ακόμη και ο φίλος του.+
5 Ο ψευδομάρτυρας δεν θα μείνει ατιμώρητος,+
και αυτός που λέει ψέματα σε κάθε του ανάσα δεν θα ξεφύγει.+
6 Πολλοί επιζητούν την εύνοια του ευγενούς,*
και ο καθένας είναι φίλος του ανθρώπου που κάνει δώρα.
Αυτός τους κατακλύζει με αιτήματα, αλλά κανείς δεν ανταποκρίνεται.
8 Όποιος αποκτάει σύνεση* αγαπάει τον εαυτό* του.+
Όποιος θεωρεί πολύτιμη τη διάκριση θα έχει επιτυχία.*+
9 Ο ψευδομάρτυρας δεν θα μείνει ατιμώρητος,
και αυτός που λέει ψέματα σε κάθε του ανάσα θα αφανιστεί.+
10 Δεν αρμόζει στον ανόητο να ζει στην πολυτέλεια·
πόσο μάλλον στον υπηρέτη να κυβερνάει άρχοντες!+
11 Η ενόραση του ανθρώπου ασφαλώς καταστέλλει τον θυμό του,+
12 Η οργή του βασιλιά είναι σαν βρυχηθμός λιονταριού,*+
αλλά η εύνοιά του σαν δροσιά πάνω στη βλάστηση.
13 Ο ανόητος γιος προξενεί δεινά στον πατέρα του,+
και η εριστική* σύζυγος είναι σαν στέγη που στάζει αδιάκοπα.+
14 Το σπίτι και ο πλούτος κληρονομούνται από τους πατέρες,
αλλά η συνετή σύζυγος είναι από τον Ιεχωβά.+
16 Αυτός που τηρεί την εντολή διατηρεί τη ζωή* του·+
αυτός που είναι απερίσκεπτος στις οδούς του θα πεθάνει.+
17 Αυτός που δείχνει εύνοια στον ασήμαντο δανείζει στον Ιεχωβά,+
και Εκείνος θα τον ανταμείψει για ό,τι κάνει.+
19 Ο ευέξαπτος άνθρωπος θα υποστεί τις συνέπειες·
αν προσπαθήσεις να τον γλιτώσεις, θα αναγκαστείς να το κάνεις αυτό ξανά και ξανά.+
22 Αυτό που κάνει έναν άνθρωπο επιθυμητό είναι η όσια αγάπη του,+
και καλύτερα να είναι κανείς φτωχός παρά ψεύτης.
23 Ο φόβος του Ιεχωβά οδηγεί στη ζωή·+
εκείνος που τον φοβάται θα αναπαύεται ήσυχα και δεν θα τον βρει κακό.+
24 Ο τεμπέλης βουτάει το χέρι του στη γαβάθα του συμποσίου,
αλλά βαριέται ακόμη και να το ξαναφέρει στο στόμα του.+
25 Να χτυπάς τον χλευαστή,+ ώστε ο άπειρος να γίνει οξυδερκής,+
και να επιπλήττεις αυτόν που έχει κατανόηση, ώστε να αυξηθεί η γνώση του.+
26 Αυτός που κακομεταχειρίζεται τον πατέρα του και διώχνει τη μητέρα του
είναι γιος που προκαλεί ντροπή και ατίμωση.+
27 Γιε μου, αν πάψεις να ακούς τη διαπαιδαγώγηση,
θα παρεκκλίνεις από τα λόγια της γνώσης.
28 Ο άχρηστος μάρτυρας διακωμωδεί τη δικαιοσύνη,+
και το στόμα των πονηρών καταπίνει ό,τι είναι κακό.+
20 Το κρασί είναι χλευαστής,+ το οινοπνευματώδες ποτό είναι ανυπότακτο·+
όποιος παραστρατεί εξαιτίας τους δεν είναι σοφός.+
2 Ο τρόμος* του βασιλιά είναι σαν βρυχηθμός λιονταριού.*+
Όποιος προκαλεί τον θυμό του διακινδυνεύει την ίδια του τη ζωή.+
4 Ο τεμπέλης δεν οργώνει τον χειμώνα,
γι’ αυτό και θα ζητιανεύει στη διάρκεια του θερισμού, όταν δεν θα έχει τίποτα.*+
5 Οι σκέψεις* της καρδιάς του ανθρώπου είναι σαν βαθιά νερά,
αλλά ο άνθρωπος που έχει διάκριση τις ανασύρει.
6 Πολλοί διαλαλούν την όσια αγάπη τους,
αλλά πιστό άνθρωπο ποιος μπορεί να βρει;
7 Ο δίκαιος περπατάει με ακεραιότητα.+
Ευτυχισμένα είναι τα παιδιά* του έπειτα από αυτόν.+
8 Όταν ο βασιλιάς κάθεται στον θρόνο για να κρίνει,+
κοσκινίζει καθετί κακό με τα μάτια του και το απομακρύνει.+
11 Ακόμη και ένα παιδί* γίνεται γνωστό από τις πράξεις του,
ως προς το αν η συμπεριφορά του είναι αγνή και σωστή.+
12 Το αφτί ακούει και το μάτι βλέπει
—ο Ιεχωβά τα έφτιαξε και τα δύο.+
13 Μην αγαπάς τον ύπνο, γιατί θα πέσεις σε φτώχεια.+
Άνοιξε τα μάτια σου, και θα χορτάσεις ψωμί.+
14 «Δεν είναι καλό, δεν είναι καλό!» λέει ο αγοραστής·
μετά φεύγει και καυχιέται για τον εαυτό του.+
16 Πάρε το ρούχο ενός ανθρώπου αν έγινε εγγυητής για κάποιον ξένο·+
πάρε του το ενέχυρο αν το έκανε αυτό για αλλοεθνή γυναίκα.*+
17 Το ψωμί που κερδίζεται με απάτη είναι νόστιμο,
ύστερα όμως το στόμα γεμίζει χαλίκια.+
19 Ο συκοφάντης περιφέρεται αποκαλύπτοντας εμπιστευτικές συζητήσεις·+
μη συναναστρέφεσαι κάποιον που του αρέσει να κουτσομπολεύει.*
20 Όποιος καταριέται τον πατέρα του και τη μητέρα του,
το λυχνάρι του θα σβήσει μόλις πέσει το σκοτάδι.+
21 Η κληρονομιά που αποκτάται αρχικά με απληστία
τελικά δεν θα αποτελέσει ευλογία.+
22 Μη λες: «Θα ανταποδώσω το κακό!»+
Έλπιζε στον Ιεχωβά+ και θα σε σώσει.+
23 Τα παραπλανητικά ζύγια* είναι απεχθή στον Ιεχωβά,
και η ζυγαριά που εξαπατά δεν είναι κάτι καλό.
24 Τα βήματα του ανθρώπου κατευθύνονται από τον Ιεχωβά·+
πώς μπορεί ο άνθρωπος να κατανοήσει την οδό του;*
25 Είναι παγίδα για κάποιον να φωνάζει απερίσκεπτα «Άγιο!»+
και εκ των υστέρων να σκέφτεται την ευχή που έκανε.+
27 Η πνοή του ανθρώπου είναι το λυχνάρι του Ιεχωβά,
το οποίο ερευνάει διεξοδικά τον ενδόμυχο εαυτό του.
30 Οι μώλωπες και τα τραύματα απομακρύνουν* καθετί κακό,+
και τα χτυπήματα εξαγνίζουν τον ενδόμυχο εαυτό.
21 Η καρδιά του βασιλιά είναι σαν ρεύματα νερού στο χέρι του Ιεχωβά.+
Την κατευθύνει όπου Τον ευαρεστεί.+
3 Οι ορθές και δίκαιες πράξεις
ευαρεστούν τον Ιεχωβά περισσότερο από τη θυσία.+
4 Τα υπεροπτικά μάτια των πονηρών και η αλαζονική τους καρδιά
είναι το λυχνάρι που τους καθοδηγεί και αποτελούν αμαρτία.+
5 Τα σχέδια του επιμελούς οδηγούν αναμφίβολα σε επιτυχία,*+
αλλά όλοι οι βιαστικοί οδεύουν αναμφίβολα προς τη φτώχεια.+
7 Η βία των πονηρών θα τους σαρώσει+
επειδή αρνούνται να ενεργήσουν με δικαιοσύνη.
8 Ο ένοχος άνθρωπος ακολουθεί ανέντιμη οδό,
αλλά ο αγνός ενεργεί με ευθύτητα.+
11 Όταν τιμωρείται ο χλευαστής, ο άπειρος γίνεται σοφότερος,
12 Ο Δίκαιος παρατηρεί το σπίτι του πονηρού
και τον ανατρέπει οδηγώντας τον στην καταστροφή.+
13 Όποιος κλείνει το αφτί του στην κραυγή του ασήμαντου
θα φωνάξει και αυτός αλλά δεν θα του απαντήσει κανείς.+
15 Ο δίκαιος χαίρεται να ενεργεί με δικαιοσύνη,+
αλλά αυτό είναι τρομερό για όσους κάνουν το κακό.
16 Ο άνθρωπος που ξεστρατίζει από την οδό της ενόρασης
θα αναπαυτεί στη συντροφιά εκείνων που βρίσκονται ανίσχυροι στον θάνατο.+
17 Αυτός που αγαπάει τις διασκεδάσεις* θα πέσει σε φτώχεια·+
αυτός που αγαπάει το κρασί και το λάδι δεν θα πλουτίσει.
18 Ο πονηρός είναι λύτρο για τον δίκαιο,
και αντί για τον ευθύ παίρνουν τον δόλιο.+
20 Πολύτιμος θησαυρός και λάδι υπάρχουν στο σπίτι του σοφού,+
21 Όποιος επιδιώκει δικαιοσύνη και όσια αγάπη
θα βρει ζωή, δικαιοσύνη και δόξα.+
22 Ο σοφός είναι σε θέση να σκαρφαλώσει* στην πόλη των κραταιών
και να υποσκάψει το οχυρό στο οποίο εμπιστεύονται.+
24 Αυθάδη, αλαζόνα και κομπαστή αποκαλείς
εκείνον που ενεργεί με αλόγιστη αυθάδεια.+
25 Αυτό που ποθεί ο τεμπέλης θα τον θανατώσει
επειδή τα χέρια του αρνούνται να εργαστούν.+
26 Όλη την ημέρα ποθεί με απληστία περισσότερα,
αλλά ο δίκαιος δίνει χωρίς να τσιγκουνεύεται.+
27 Η θυσία του πονηρού είναι απεχθής.+
Πόσο μάλλον όταν την προσφέρει με κακή πρόθεση!*
30 Δεν υπάρχει ούτε σοφία ούτε διάκριση ούτε συμβουλή ενάντια στον Ιεχωβά.+
22 Το καλό όνομα* είναι προτιμότερο από τον μεγάλο πλούτο·+
ο σεβασμός από τους άλλους* είναι καλύτερος από το ασήμι και το χρυσάφι.
2 Ο πλούσιος και ο φτωχός έχουν κάτι κοινό:*
Ο Ιεχωβά τούς δημιούργησε και τους δύο.+
3 Ο οξυδερκής βλέπει τον κίνδυνο και κρύβεται,
αλλά οι άπειροι συνεχίζουν να προχωρούν και υφίστανται τις συνέπειες.*
4 Το αποτέλεσμα της ταπεινοφροσύνης και του φόβου του Ιεχωβά
είναι πλούτος και δόξα και ζωή.+
5 Ο δρόμος του ανέντιμου ανθρώπου έχει αγκάθια και παγίδες,
αλλά όποιος θεωρεί τη ζωή* του πολύτιμη κρατιέται μακριά από αυτά.+
6 Εκπαίδευσε το αγόρι* στην οδό που πρέπει να ακολουθήσει·+
ακόμη και όταν γεράσει δεν θα την εγκαταλείψει.+
7 Ο πλούσιος κυβερνάει τους φτωχούς,
και όποιος δανείζεται είναι δούλος του δανειστή.+
11 Αυτός που αγαπάει την αγνή καρδιά και μιλάει ευχάριστα
θα είναι φίλος του βασιλιά.+
12 Τα μάτια του Ιεχωβά διαφυλάττουν γνώση,
αλλά Αυτός ανατρέπει τα λόγια του δόλιου ατόμου.+
13 Ο τεμπέλης λέει: «Έξω τριγυρίζει ένα λιοντάρι!
Θα με σκοτώσει στη μέση της πλατείας!»+
14 Το στόμα των παραστρατημένων* γυναικών είναι βαθύς λάκκος.+
Εκείνος τον οποίο καταδικάζει ο Ιεχωβά θα πέσει σε αυτόν.
15 Η ανοησία είναι συνδεδεμένη με την καρδιά του αγοριού,*+
αλλά το ραβδί της διαπαιδαγώγησης θα την απομακρύνει από αυτό.+
16 Όποιος εξαπατά τους φτωχούς για να αυξήσει τον πλούτο του+
και όποιος κάνει δώρα στους πλούσιους
θα πέσει στη φτώχεια.
17 Δώσε προσοχή* και άκουσε τα λόγια των σοφών,+
προκειμένου να προσηλώσεις την καρδιά σου στη γνώση μου,+
18 διότι είναι ευχάριστο να τα κρατάς βαθιά μέσα σου,+
ώστε να είναι όλα διαρκώς στα χείλη σου.+
19 Για να είναι στον Ιεχωβά η πεποίθησή σου,
σου δίνω σήμερα γνώση.
20 Δεν σου έγραψα ήδη
δίνοντάς σου συμβουλές και γνώση,
21 ώστε να σε διδάξω αληθινά και αξιόπιστα λόγια
για να επιστρέψεις με ακριβή αναφορά σε αυτόν που σε έστειλε;
22 Μη ληστεύεις τον φτωχό επειδή είναι φτωχός,+
και μη συντρίβεις τον ασήμαντο στην πύλη της πόλης,+
23 διότι ο ίδιος ο Ιεχωβά θα υπερασπιστεί την υπόθεσή τους+
και θα αφαιρέσει τη ζωή* εκείνων που τους εξαπατούν.
24 Μην κάνεις παρέα με ευέξαπτο άνθρωπο
και μη σχετίζεσαι με κάποιον που είναι οξύθυμος,
25 ώστε να μη μάθεις τους τρόπους ενέργειάς του
26 Μην είσαι από εκείνους που κάνουν χειραψία κλείνοντας συμφωνία,
που εγγυώνται για δάνεια.+
27 Αν δεν έχεις να πληρώσεις,
θα σου πάρουν και το κρεβάτι από κάτω σου!
28 Μη μετακινείς αρχαίο οροθέσιο
το οποίο τοποθέτησαν οι προπάτορές σου.+
29 Είδες άνθρωπο επιδέξιο στην εργασία του;
Αυτός θα σταθεί ενώπιον βασιλιάδων·+
δεν θα σταθεί ενώπιον κοινών ανθρώπων.
23 Όταν καθίσεις να φας με βασιλιά,
σκέψου προσεκτικά τι υπάρχει μπροστά σου·
2 συγκράτησε τον εαυτό σου*
αν έχεις μεγάλη όρεξη.*
3 Μη λαχταρήσεις τις λιχουδιές του,
επειδή είναι απατηλή τροφή.
4 Μην εξαντλείσαι προσπαθώντας να πλουτίσεις.+
Στάσου και δείξε κατανόηση.*
5 Όταν γυρίσεις να κοιτάξεις τον πλούτο, δεν θα είναι πια εκεί,+
διότι σίγουρα θα βγάλει φτερά σαν αετός και θα πετάξει στον ουρανό.+
6 Μην τρως το φαγητό του τσιγκούνη·*
μη λαχταράς τις λιχουδιές του,
7 διότι αυτός είναι σαν κάποιον που κρατάει λογαριασμό.*
«Φάε και πιες», σου λέει, αλλά δεν το εννοεί.*
8 Τις μπουκιές που έφαγες θα τις κάνεις εμετό,
και οι φιλοφρονήσεις σου θα έχουν πάει χαμένες.
10 Μη μετακινείς αρχαίο οροθέσιο+
και μην καταπατάς το χωράφι αυτών που δεν έχουν πατέρα.
12 Προσήλωσε την καρδιά σου στη διαπαιδαγώγηση
και το αφτί σου στα λόγια της γνώσης.
13 Μη διστάσεις να διαπαιδαγωγήσεις το αγόρι.*+
Αν το χτυπήσεις με το ραβδί, δεν θα πεθάνει.
15 Γιε μου, αν η καρδιά σου γίνει σοφή,
τότε η δική μου καρδιά θα χαίρεται.+
16 Ο ενδόμυχος εαυτός μου* θα ευφραίνεται
όταν τα χείλη σου θα λένε το σωστό.
17 Ας μη φθονεί η καρδιά σου τους αμαρτωλούς,+
αλλά να νιώθεις φόβο για τον Ιεχωβά όλη την ημέρα,+
18 διότι τότε θα έχεις μέλλον+
και η ελπίδα σου δεν θα χαθεί.
19 Άκου, γιε μου, και γίνε σοφός,
και κατεύθυνε την καρδιά σου στη σωστή οδό.
20 Μην είσαι από αυτούς που πίνουν πολύ κρασί,+
από αυτούς που τρώνε κρέας μέχρις αηδίας,+
21 διότι ο μέθυσος και ο λαίμαργος θα πέσουν σε φτώχεια,+
και η νύστα θα ντύσει με κουρέλια τον άνθρωπο.
22 Άκου τον πατέρα σου, που προκάλεσε τη γέννησή σου,
και μην καταφρονείς τη μητέρα σου επειδή έχει γεράσει.+
23 Αγόραζε* την αλήθεια και μην την πουλάς ποτέ,+
καθώς και τη σοφία, τη διαπαιδαγώγηση και την κατανόηση.+
24 Ο πατέρας του δικαίου σίγουρα θα ευφραίνεται·
όποιος αποκτάει σοφό γιο θα χαίρεται για αυτόν.
25 Ο πατέρας σου και η μητέρα σου θα χαίρονται,
και εκείνη που σε γέννησε θα ευφραίνεται.
26 Γιε μου, δώσε την καρδιά σου σε εμένα,
και τα μάτια σου ας βρίσκουν ευχαρίστηση στις οδούς μου.+
28 Αυτή παραμονεύει σαν ληστής·+
αυξάνει τον αριθμό των άπιστων αντρών.
29 Ποιος έχει συμφορές; Ποιος έχει στενοχώριες;
Ποιος έχει καβγάδες; Ποιος έχει παράπονα;
Ποιος έχει πληγές χωρίς λόγο; Ποιος έχει θολά μάτια;*
31 Μην κοιτάζεις το κόκκινο χρώμα του κρασιού
που λαμπυρίζει μέσα στο ποτήρι και κατεβαίνει ευχάριστα,
32 επειδή στο τέλος δαγκώνει σαν φίδι
και εκκρίνει δηλητήριο σαν οχιά.
33 Τα μάτια σου θα δουν παράξενα πράγματα,
και η καρδιά σου θα πει πράγματα διεστραμμένα.+
34 Θα είσαι σαν να έχεις ξαπλώσει μεσοπέλαγα,
σαν να έχεις ξαπλώσει στην κορυφή του καταρτιού.
35 Θα λες: «Με χτύπησαν αλλά δεν το ένιωσα.*
Με έδειραν αλλά δεν το κατάλαβα.
Πότε θα ξυπνήσω;+
Χρειάζομαι και άλλο ποτό».*
24 Μη φθονείς τους κακούς ανθρώπους
και μη λαχταράς τη συντροφιά τους,+
2 διότι η καρδιά τους στοχάζεται τη βία,
και τα χείλη τους μιλούν για προβλήματα.
4 Μέσω γνώσης τα δωμάτιά του γεμίζουν
με κάθε είδους πολύτιμους και ωραίους θησαυρούς.+
5 Ο σοφός άνθρωπος είναι ισχυρός,+
και με τη γνώση αυξάνει κάποιος τη δύναμή του.
7 Η αληθινή σοφία είναι ανέφικτη για τον ανόητο·+
στην πύλη της πόλης δεν έχει να πει τίποτα.
8 Οποιοσδήποτε σχεδιάζει κακά πράγματα
θα αποκληθεί τεχνίτης στις δολοπλοκίες.+
10 Αν αποθαρρυνθείς την ημέρα της στενοχώριας,*
η δύναμή σου θα είναι λιγοστή.
11 Να σώζεις εκείνους που σύρονται στον θάνατο
και να συγκρατείς εκείνους που πηγαίνουν τρεκλίζοντας προς τη σφαγή.+
Ναι, Εκείνος που σε παρατηρεί* θα καταλάβει
και θα ανταποδώσει στον καθέναν σύμφωνα με τις πράξεις του.+
13 Γιε μου, τρώγε μέλι γιατί είναι ωφέλιμο·
το μέλι της κηρήθρας είναι γλυκό.
14 Παρόμοια, να ξέρεις ότι η σοφία είναι ωφέλιμη για εσένα.*+
Αν τη βρεις, θα έχεις μέλλον,
και η ελπίδα σου δεν θα χαθεί.+
15 Μην παραμονεύεις σαν πονηρός κοντά στο σπίτι του δικαίου·
μην καταστρέψεις τον τόπο της ανάπαυσής του.
16 Διότι ο δίκαιος, ακόμη και αν πέσει εφτά φορές, θα σηκωθεί ξανά,+
αλλά οι πονηροί θα σκοντάψουν εξαιτίας της συμφοράς.+
17 Όταν πέφτει ο εχθρός σου, μη χαίρεσαι,
και όταν σκοντάφτει, ας μην ευφραίνεται η καρδιά σου·+
18 διαφορετικά, ο Ιεχωβά θα το δει και θα δυσαρεστηθεί,
19 Μην αναστατώνεσαι* εξαιτίας των κακών ανθρώπων·
μη φθονείς τους πονηρούς,
20 διότι κανένας κακός δεν έχει μέλλον·+
το λυχνάρι των πονηρών θα σβήσει.+
21 Γιε μου, να φοβάσαι τον Ιεχωβά και τον βασιλιά.+
Ποιος ξέρει τι καταστροφή θα τους επιφέρουν και οι δύο;*+
23 Και αυτά επίσης είναι λόγια των σοφών:
Δεν είναι καλό να εκδηλώνεται μεροληψία στην κρίση.+
24 Αυτόν που λέει στον πονηρό: «Είσαι δίκαιος»,+
θα τον καταραστούν οι λαοί και θα τον κατακρίνουν τα έθνη.
25 Αλλά τα πράγματα θα πάνε καλά για εκείνους που τον ελέγχουν·+
ευλογίες αγαθών θα έρθουν πάνω τους.+
26 Οι άνθρωποι θα σέβονται εκείνον* που απαντάει έντιμα.*+
27 Ολοκλήρωσε την εξωτερική σου εργασία και ετοίμασε τα πάντα στον αγρό·
έπειτα οικοδόμησε το σπίτι* σου.
28 Μην καταθέτεις εναντίον του πλησίον σου χωρίς να υπάρχει βάση.+
Μην εξαπατάς άλλους με τα χείλη σου.+
31 Είδα ότι είχαν φυτρώσει παντού ζιζάνια·
το έδαφος ήταν γεμάτο τσουκνίδες
και ο πέτρινος τοίχος του ήταν γκρεμισμένος.+
32 Το παρατήρησα αυτό και το έλαβα σοβαρά υπόψη μου·
το είδα και πήρα το εξής δίδαγμα:*
33 Λίγος ύπνος, λίγη νύστα,
λίγο σταύρωμα των χεριών για να ξεκουραστείς,
34 και η φτώχεια σου θα έρθει σαν ληστής,
και η ανέχειά σου σαν οπλισμένος άντρας.+
25 Και αυτές επίσης είναι παροιμίες του Σολομώντα,+ τις οποίες μετέγραψαν* οι άνθρωποι του Εζεκία,+ του βασιλιά του Ιούδα:
2 Δόξα του Θεού είναι να κρατάει κρυφό ένα ζήτημα,+
δόξα δε των βασιλιάδων είναι να διερευνούν ένα ζήτημα.
3 Όπως οι ουρανοί είναι ψηλοί και η γη είναι βαθιά,
έτσι και η καρδιά των βασιλιάδων είναι ανεξερεύνητη.
4 Απομάκρυνε τη σκουριά από το ασήμι,
και θα βγει εντελώς καθαρισμένο.+
5 Απομάκρυνε τον πονηρό από την παρουσία του βασιλιά,
και ο θρόνος του θα εδραιωθεί με δικαιοσύνη.+
6 Μην τιμάς τον εαυτό σου ενώπιον του βασιλιά+
και μην παίρνεις θέση ανάμεσα στους επιφανείς,+
7 διότι είναι καλύτερα να σου πει αυτός: «Ανέβα εδώ»
παρά να σε ταπεινώσει μπροστά σε έναν ευγενή.+
8 Μη σπεύδεις να ξεκινήσεις δικαστική διαμάχη,
γιατί τι θα κάνεις αργότερα αν ο πλησίον σου σε ταπεινώσει;+
9 Τακτοποίησε την υπόθεσή σου με τον πλησίον σου,+
αλλά μην αποκαλύπτεις αυτά που σου ειπώθηκαν εμπιστευτικά*+
10 για να μη σε ντροπιάσει εκείνος που ακούει
και να μη διαδώσεις κακά πράγματα* που δεν μπορείς να ανακαλέσεις.
12 Σαν χρυσό σκουλαρίκι και σαν στολίδι από εκλεκτό χρυσάφι
είναι για το δεκτικό αφτί ο σοφός που παρέχει έλεγχο.+
13 Σαν το ψύχος του χιονιού σε ημέρα θερισμού
είναι ο αξιόπιστος αγγελιοφόρος για εκείνους που τον έστειλαν,
14 Σαν σύννεφα και άνεμος που δεν φέρνουν βροχή
16 Αν βρεις μέλι, φάε μόνο όσο χρειάζεσαι,
γιατί αν φας πολύ, μπορεί να το κάνεις εμετό.+
17 Σπάνια να βάζεις το πόδι σου στο σπίτι του πλησίον σου
για να μη σε βαρεθεί και σε μισήσει.
18 Σαν πολεμικό ρόπαλο και σπαθί και αιχμηρό βέλος
είναι ο άνθρωπος που ψευδομαρτυρεί εναντίον του πλησίον του.+
19 Σαν σπασμένο δόντι ή σαν ασταθές πόδι
είναι η εμπιστοσύνη σε αναξιόπιστο* άτομο σε καιρό προβλημάτων.
20 Όπως κάποιος που βγάζει ένα ρούχο σε κρύα ημέρα
και όπως το ξίδι που πέφτει πάνω σε σόδα,*
έτσι είναι αυτός που λέει τραγούδια σε σκυθρωπή καρδιά.+
21 Αν πεινάει ο εχθρός σου,* δίνε του ψωμί να φάει·
αν διψάει, δίνε του νερό να πιει,+
22 διότι έτσι θα συσσωρεύσεις πυρωμένα κάρβουνα στο κεφάλι του,*+
και ο Ιεχωβά θα σε ανταμείψει.
23 Ο βοριάς φέρνει νεροποντή,
και η γλώσσα που κουτσομπολεύει κάνει το πρόσωπο θυμωμένο.+
26 Όπως μια λασπωμένη πηγή και ένα κατεστραμμένο πηγάδι,
έτσι είναι ο δίκαιος που ενδίδει στον* πονηρό.
27 Δεν είναι καλό να τρώει κανείς πολύ μέλι+
ούτε κερδίζει κανείς δόξα επιζητώντας δόξα για τον εαυτό του.+
26 Όπως είναι αταίριαστο το χιόνι μέσα στο καλοκαίρι και η βροχή στον καιρό του θερισμού,
έτσι δεν ταιριάζει και η τιμή στον ανόητο.+
2 Όπως το πουλί έχει λόγο για να φύγει και το χελιδόνι για να πετάξει,
έτσι και η κατάρα δεν πέφτει πάνω σε κάποιον χωρίς πραγματικό λόγο.*
3 Το μαστίγιο είναι για το άλογο, το χαλινάρι για το γαϊδούρι+
και το ραβδί για τη ράχη των ανόητων.+
4 Μην απαντάς στον ανόητο κατά την αφροσύνη του
για να μην πέσεις στο επίπεδό του.*
5 Να απαντάς στον ανόητο κατά την αφροσύνη του
για να μη νομίζει ότι είναι σοφός.+
6 Σαν κάποιον που σακατεύει τα ίδια του τα πόδια και κάνει κακό στον εαυτό του*
είναι αυτός που εμπιστεύεται ζητήματα σε κάποιον ανόητο.
8 Σαν να δένει κάποιος πέτρα σε σφεντόνα
είναι το να δίνει κάποιος δόξα σε ανόητο.+
9 Όπως μια αγκαθιά στο χέρι του μέθυσου,
έτσι είναι και μια παροιμία στο στόμα των ανόητων.
10 Σαν τοξότης που τραυματίζει ανθρώπους στην τύχη,*
έτσι είναι αυτός που μισθώνει τον ανόητο ή τους περαστικούς.
11 Σαν σκύλος που επιστρέφει στον εμετό του,
έτσι και ο άφρονας επαναλαμβάνει την ανοησία του.+
12 Είδες άνθρωπο που νομίζει ότι είναι σοφός;+
Περισσότερη ελπίδα υπάρχει για τον ανόητο παρά για αυτόν.
13 Ο τεμπέλης λέει: «Στον δρόμο τριγυρίζει ένα νεαρό λιοντάρι,
ένα λιοντάρι στην πλατεία!»+
15 Ο τεμπέλης βουτάει το χέρι του στη γαβάθα του συμποσίου,
αλλά νιώθει τόσο κουρασμένος ώστε δεν μπορεί να το ξαναφέρει στο στόμα του.+
16 Ο τεμπέλης νομίζει ότι είναι σοφότερος
από εφτά άτομα που αποκρίνονται συνετά.
17 Σαν κάποιον που αρπάζει σκύλο από τα αφτιά
είναι ο περαστικός ο οποίος εξοργίζεται για* καβγά που δεν είναι δικός του.+
18 Σαν κάποιον παράφρονα που τοξεύει πύρινα βέλη, σαΐτες και θάνατο*
19 είναι ο άνθρωπος που κάνει κακόβουλες φάρσες και λέει: «Για αστείο το έκανα!»+
20 Όπου δεν υπάρχουν ξύλα, η φωτιά σβήνει,
και όπου δεν υπάρχει συκοφάντης, ο καβγάς σταματάει.+
21 Όπως είναι τα κάρβουνα για την ανθρακιά και τα ξύλα για τη φωτιά,
έτσι είναι και ο φιλόνικος άνθρωπος που ξεκινάει τον καβγά.+
24 Εκείνος που μισεί άλλους το καλύπτει αυτό με τα χείλη του,
αλλά μέσα του κρύβει απάτη.
25 Παρότι μιλάει ευχάριστα, μην τον εμπιστεύεσαι,
επειδή στην καρδιά του υπάρχουν εφτά απεχθή πράγματα.*
26 Αν και καλύπτει το μίσος του με δόλο,
η κακία του θα φανερωθεί μέσα στην εκκλησία.
27 Εκείνος που σκάβει λάκκο θα πέσει μέσα,
και η πέτρα γυρίζει σε εκείνον που την κύλησε.+
28 Η γλώσσα που λέει ψέματα μισεί εκείνους τους οποίους συντρίβει,
και το στόμα που κολακεύει προκαλεί καταστροφή.+
3 Η πέτρα είναι βαριά και η άμμος ασήκωτη,
αλλά ο εκνευρισμός που προκαλεί ο ανόητος αποτελεί μεγαλύτερο βάρος και από τα δύο.+
4 Η οργή είναι σκληρή και ο θυμός μοιάζει με πλημμύρα,
αλλά ποιος μπορεί να αντέξει τη ζήλια;+
5 Ο φανερός έλεγχος είναι καλύτερος από την κρυφή αγάπη.+
7 Ο χορτασμένος* απορρίπτει* το μέλι της κηρήθρας,
αλλά για τον πεινασμένο* ακόμη και το πικρό έχει γλυκιά γεύση.
8 Σαν το πουλί που αφήνει* τη φωλιά του
είναι ο άνθρωπος που αφήνει τον τόπο του.
9 Το λάδι και το θυμίαμα ευφραίνουν την καρδιά·
το ίδιο και η γλυκιά φιλία που πηγάζει από ειλικρινή συμβουλή.*+
10 Μην εγκαταλείπεις τον φίλο σου ούτε τον φίλο του πατέρα σου
και μην μπεις στο σπίτι του αδελφού σου την ημέρα της συμφοράς σου·
καλύτερα ο γείτονας που βρίσκεται κοντά παρά ο αδελφός που βρίσκεται μακριά.+
11 Γίνε σοφός, γιε μου, και κάνε την καρδιά μου να χαίρεται,+
ώστε να μπορώ να απαντήσω σε εκείνον που με χλευάζει.+
12 Ο οξυδερκής βλέπει τον κίνδυνο και κρύβεται,+
αλλά οι άπειροι συνεχίζουν να προχωρούν και υφίστανται τις συνέπειες.*
13 Πάρε το ρούχο ενός ανθρώπου αν έγινε εγγυητής για κάποιον ξένο·
πάρε του το ενέχυρο αν το έκανε αυτό για αλλοεθνή γυναίκα.*+
14 Όταν κάποιος ευλογεί τον συνάνθρωπό του με δυνατή φωνή νωρίς το πρωί,
αυτό θα θεωρηθεί κατάρα.
15 Η εριστική* σύζυγος είναι σαν στέγη που στάζει αδιάκοπα μια βροχερή ημέρα.+
16 Όποιος μπορεί να τη συγκρατήσει μπορεί να συγκρατήσει τον άνεμο
και να κρατήσει λάδι με το δεξί του χέρι.
18 Αυτός που φροντίζει μια συκιά θα φάει τον καρπό της,+
και αυτός που φροντίζει τον κύριό του θα τιμηθεί.+
19 Όπως το πρόσωπο κάποιου αντανακλάται στο νερό,
έτσι και η καρδιά ενός ανθρώπου αντανακλάται στην καρδιά κάποιου άλλου.
20 Όπως ο Τάφος και ο τόπος της καταστροφής* δεν χορταίνουν ποτέ,+
έτσι δεν χορταίνουν ποτέ και τα μάτια του ανθρώπου.
21 Όπως δοκιμάζεται το ασήμι στον λέβητα του καθαρισμού και το χρυσάφι στο καμίνι,+
έτσι δοκιμάζεται και ο άνθρωπος από τον έπαινο που λαβαίνει.*
22 Ακόμη και αν κοπανίσεις έναν ανόητο με γουδοχέρι
σαν θρυμματισμένα σιτηρά στο γουδί,
η ανοησία του δεν θα φύγει από αυτόν.
23 Πρέπει να ξέρεις καλά την εμφάνιση του ποιμνίου σου.
Να φροντίζεις επιμελώς τα* πρόβατά σου,+
24 διότι τα πλούτη δεν κρατούν για πάντα+
ούτε το στέμμα* σε όλες τις γενιές.
25 Το χλωρό χορτάρι χάνεται και νέο χορτάρι φυτρώνει,
και συνάγεται η βλάστηση των βουνών.
26 Από τα νεαρά κριάρια φτιάχνεις τα ρούχα σου,
και με τους τράγους πληρώνεις ένα χωράφι.
27 Επίσης, θα υπάρχει αρκετό κατσικίσιο γάλα για να τραφείς,
για να τραφεί το σπιτικό σου και να ζήσουν οι υπηρέτριές σου.
28 Οι πονηροί τρέπονται σε φυγή ενώ δεν τους καταδιώκει κανείς,
2 Όταν υπάρχει παράβαση* στη χώρα, οι άρχοντές της εναλλάσσονται συνεχώς,+
αλλά με τη βοήθεια κάποιου που έχει διάκριση και γνώση, ο άρχοντας* θα κυβερνήσει πολύ καιρό.+
3 Ο φτωχός που εξαπατά τους ασήμαντους+
είναι σαν βροχή που σαρώνει όλες τις σοδειές.
4 Εκείνοι που εγκαταλείπουν τον νόμο επαινούν τον πονηρό,
αλλά εκείνοι που τηρούν τον νόμο αγανακτούν μαζί τους.+
5 Οι κακοί άνθρωποι δεν κατανοούν τη δικαιοσύνη,
αλλά εκείνοι που εκζητούν τον Ιεχωβά κατανοούν τα πάντα.+
6 Καλύτερος είναι ο φτωχός που περπατάει με ακεραιότητα
παρά ο πλούσιος που ενεργεί διεφθαρμένα.+
7 Ο γιος που έχει κατανόηση τηρεί τον νόμο,
αλλά αυτός που κάνει συντροφιά με λαίμαργους ντροπιάζει τον πατέρα του.+
8 Εκείνος που αυξάνει τα πλούτη του με τόκο+ και άδικο κέρδος
τα συσσωρεύει για εκείνον που δείχνει εύνοια στους φτωχούς.+
9 Αυτός που αρνείται να ακούει τον νόμο
—ακόμη και η προσευχή του είναι απεχθής.+
10 Όποιος παροδηγεί τους ευθείς ώστε να πάρουν τον κακό δρόμο θα πέσει στον ίδιο του τον λάκκο,+
αλλά οι άμεμπτοι θα κληρονομήσουν το καλό.+
11 Ο πλούσιος θεωρεί τον εαυτό του σοφό,+
αλλά ο φτωχός που έχει διάκριση βλέπει τι είναι αυτός κατά βάθος.+
12 Όταν θριαμβεύουν οι δίκαιοι, υπάρχει μεγάλη δόξα,
αλλά όταν καταλαμβάνουν την εξουσία οι πονηροί, ο λαός κρύβεται.+
13 Όποιος καλύπτει τις παραβάσεις του δεν θα έχει επιτυχία,+
αλλά όποιος τις ομολογεί και τις εγκαταλείπει θα ελεηθεί.+
14 Ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος που βρίσκεται πάντοτε σε επιφυλακή,*
αλλά όποιος σκληραίνει την καρδιά του θα πέσει σε συμφορά.+
15 Σαν λιοντάρι που βρυχιέται και αρκούδα που ορμάει
είναι ο πονηρός άρχοντας ενός αβοήθητου λαού.+
16 Ο ηγέτης που δεν έχει διάκριση κάνει κατάχρηση της εξουσίας του,+
αλλά όποιος μισεί το ανέντιμο κέρδος θα παρατείνει τη ζωή του.+
17 Όποιος βαρύνεται με ενοχή αίματος επειδή αφαίρεσε τη ζωή κάποιου* θα είναι φυγάς ως τον τάφο.*+
Ας μην τον στηρίζει κανείς.
18 Αυτός που περπατάει άψογα θα σωθεί,+
αλλά αυτός που είναι ανέντιμος στις οδούς του θα πέσει ξαφνικά.+
19 Όποιος καλλιεργεί τη γη του θα έχει πολύ ψωμί,
αλλά όποιος επιδίδεται σε ανώφελες επιδιώξεις θα χορτάσει φτώχεια.+
20 Ο πιστός άνθρωπος θα λάβει πολλές ευλογίες,+
αλλά όποιος βιάζεται να πλουτίσει δεν θα παραμείνει αθώος.+
21 Δεν είναι καλό να μεροληπτεί κανείς,+
αλλά κάποιος μπορεί να αδικήσει ακόμη και για ένα κομμάτι ψωμί.
22 Ο φθονερός* άνθρωπος λαχταράει τον πλούτο
χωρίς να ξέρει ότι θα τον βρει φτώχεια.
23 Όποιος ελέγχει άνθρωπο+ θα βρει αργότερα περισσότερη εύνοια+
από ό,τι κάποιος που κολακεύει με τη γλώσσα του.
24 Όποιος κλέβει τον πατέρα και τη μητέρα του και λέει: «Αυτό δεν είναι κακό»+
είναι σύντροφος του ανθρώπου που προξενεί καταστροφή.+
26 Όποιος εμπιστεύεται στη δική του καρδιά είναι ανόητος,+
αλλά όποιος περπατάει με σοφία θα διαφύγει.+
27 Όποιος δίνει στους φτωχούς δεν θα στερηθεί τίποτα,+
αλλά όποιος κλείνει τα μάτια του στις ανάγκες τους θα λάβει πολλές κατάρες.
28 Όταν καταλαμβάνουν την εξουσία οι πονηροί, ο άνθρωπος κρύβεται,
αλλά όταν αυτοί αφανίζονται, οι δίκαιοι αυξάνουν.+
29 Ο άνθρωπος που σκληραίνει τον τράχηλό του* ύστερα από πολύ έλεγχο+
θα συντριφτεί ξαφνικά και αθεράπευτα.+
2 Όταν οι δίκαιοι είναι πολλοί, ο λαός χαίρεται,
αλλά όταν κυβερνάει ο πονηρός, ο λαός στενάζει.+
3 Ο άνθρωπος που αγαπάει τη σοφία κάνει τον πατέρα του να χαίρεται,+
αλλά όποιος κάνει συντροφιά με πόρνες σπαταλάει τον πλούτο του.+
4 Με τη δικαιοσύνη ο βασιλιάς φέρνει σταθερότητα στη χώρα,+
αλλά ο άνθρωπος που επιδιώκει δωροδοκίες την καταστρέφει.
5 Ο άνθρωπος που κολακεύει τον πλησίον του
απλώνει δίχτυ για τα πόδια του.+
7 Ο δίκαιος ενδιαφέρεται για τα νομικά δικαιώματα των φτωχών,+
αλλά τον πονηρό δεν τον ενδιαφέρουν τέτοια ζητήματα.+
9 Όταν ο σοφός εμπλέκεται σε αντιδικία με τον ανόητο,
ο ανόητος λέει πολλά και χλευάζει, και δεν βρίσκεται λύση.+
11 Ο ανόητος εξωτερικεύει ασυγκράτητα όλα του τα αισθήματα,*+
αλλά ο σοφός παραμένει ήρεμος και τα έχει υπό έλεγχο.+
12 Όταν ο άρχοντας δίνει προσοχή σε ψέματα,
όλοι οι υπηρέτες του θα είναι πονηροί.+
13 Ο φτωχός και ο δυνάστης έχουν κάτι κοινό:*
Ο Ιεχωβά δίνει φως στα μάτια και των δύο.*
15 Το ραβδί* και ο έλεγχος μεταδίδουν σοφία,+
αλλά το παιδί που αφήνεται ανεξέλεγκτο ντροπιάζει τη μητέρα του.
16 Όταν αυξάνονται οι πονηροί, αυξάνονται οι παραβάσεις,
αλλά οι δίκαιοι θα δουν την πτώση τους.+
17 Να διαπαιδαγωγείς τον γιο σου, και αυτός θα σου φέρει ανάπαυση·
18 Όπου δεν υπάρχει όραμα,* ο λαός γίνεται αχαλίνωτος,+
αλλά εκείνοι που τηρούν τον νόμο είναι ευτυχισμένοι.+
19 Ο υπηρέτης δεν διορθώνεται με λόγια,
γιατί παρότι καταλαβαίνει, δεν υπακούει.+
20 Είδες άνθρωπο που βιάζεται να μιλήσει;+
Περισσότερη ελπίδα υπάρχει για τον ανόητο παρά για αυτόν.+
21 Αν ο υπηρέτης είναι παραχαϊδεμένος από μικρός,
αργότερα θα γίνει αχάριστος.
24 Ο συνεργός του κλέφτη μισεί τον εαυτό του.*
Ίσως ακούει την έκκληση για μάρτυρες,* αλλά δεν αναφέρει τίποτα.+
25 Ο φόβος για* τους ανθρώπους αποτελεί* παγίδα,+
αλλά αυτός που εμπιστεύεται στον Ιεχωβά θα προστατευτεί.+
27 Ο άδικος είναι απεχθής στους δικαίους,+
αλλά εκείνος που ακολουθεί ευθεία οδό είναι απεχθής στον πονηρό.+
30 Το βαρυσήμαντο άγγελμα που περιείχαν τα λόγια του Αγούρ, γιου του Ιακέ, τα οποία είπε στον Ιθιήλ, στον Ιθιήλ και στον Ούκαλ.
2 Εγώ είμαι ο πιο αδαής από όλους+
και δεν έχω την κατανόηση που οφείλει να έχει ο άνθρωπος.
3 Δεν έχω μάθει τη σοφία
και δεν κατέχω τη γνώση του Αγιοτάτου.
4 Ποιος ανέβηκε στον ουρανό και μετά κατέβηκε;+
Ποιος μάζεψε τον άνεμο μέσα στις χούφτες του;
Ποιος τύλιξε τα νερά στο ρούχο του;+
Ποιος στερέωσε* όλα τα πέρατα της γης;+
Μήπως ξέρεις πώς λέγεται ο ίδιος και πώς λέγεται ο γιος του;
5 Κάθε λόγος του Θεού είναι καθαρός.+
Αυτός είναι ασπίδα για όσους καταφεύγουν σε εκείνον.+
7 Δύο πράγματα σου ζητώ.
Μη μου τα αρνηθείς προτού πεθάνω.
8 Απομάκρυνε από εμένα την αναλήθεια και τα ψέματα.+
Μη μου δώσεις ούτε φτώχεια ούτε πλούτο.
Δίνε μου απλώς να τρώω όσο φαγητό χρειάζομαι+
9 για να μη χορτάσω και σε αρνηθώ και πω: «Ποιος είναι ο Ιεχωβά;»+
Ούτε να με αφήσεις να φτωχύνω, ώστε να μην κλέψω και ατιμάσω* το όνομα του Θεού μου.
10 Μη συκοφαντείς υπηρέτη στον κύριό του,
αλλιώς μπορεί να σε καταραστεί και να βρεθείς ένοχος.+
11 Υπάρχει γενιά που καταριέται τον πατέρα της
και δεν ευλογεί τη μητέρα της.+
13 Υπάρχει γενιά με μάτια πολύ επηρμένα
που κοιτάζουν πολύ αλαζονικά.+
14 Υπάρχει γενιά με δόντια σαν σπαθιά
και σαγόνια σαν μαχαίρια σφαγής·
καταβροχθίζουν τους ασήμαντους της γης
και τους φτωχούς ανάμεσα από τους ανθρώπους.+
15 Οι βδέλλες έχουν δύο κόρες που φωνάζουν: «Δώσε! Δώσε!»
Τρία πράγματα δεν χορταίνουν,
τέσσερα δεν λένε ποτέ: «Αρκεί!»
17 Το μάτι που χλευάζει τον πατέρα και καταφρονεί την υπακοή στη μητέρα+
τα κοράκια της κοιλάδας* θα το βγάλουν
και τα αετόπουλα θα το φάνε.+
18 Τρία πράγματα υπερβαίνουν την αντίληψή μου,*
και τέσσερα δεν καταλαβαίνω:
19 την οδό του αετού στους ουρανούς,
την οδό του φιδιού πάνω στον βράχο,
την οδό του πλοίου στο πέλαγος
και την οδό ενός άντρα με μια κοπέλα.
20 Αυτή είναι η οδός της μοιχαλίδας:
Τρώει και σκουπίζει το στόμα της·
μετά λέει: «Δεν έκανα τίποτα κακό».+
21 Από τρία πράγματα σείεται η γη,
και τέσσερα δεν αντέχει:
22 τον δούλο όταν βασιλεύει,+
τον ανόητο όταν παρατρώει,
23 τη μισητή* γυναίκα όταν την παίρνει κάποιος για σύζυγο
28 Το σαμιαμίδι+ γαντζώνεται με τα πόδια του
και μπαίνει στο ανάκτορο του βασιλιά.
29 Τρία πράγματα έχουν επιβλητικό βηματισμό,
και τέσσερα προχωρούν με επιβλητικότητα:
30 το λιοντάρι, το κραταιότερο από τα ζώα,
που δεν υποχωρεί μπροστά σε κανέναν·+
31 το λαγωνικό· ο τράγος·
επίσης ο βασιλιάς που έχει μαζί του τον στρατό του.
32 Αν εξύψωσες ασύνετα τον εαυτό σου+
ή αν σχεδίασες να κάνεις κάτι τέτοιο,
βάλε το χέρι σου πάνω στο στόμα σου.+
33 Διότι όπως το χτύπημα του γάλακτος βγάζει βούτυρο
και το χτύπημα της μύτης βγάζει αίμα,
έτσι και η πρόκληση θυμού βγάζει φιλονικίες.+
31 Τα λόγια του βασιλιά Λεμουήλ, το βαρυσήμαντο άγγελμα που του έδωσε η μητέρα του για να τον διδάξει:+
2 Τι να σου πω, γιε μου;
Τι, γιε της μήτρας μου;
Και τι, γιε των ευχών μου;+
4 Δεν αρμόζει σε βασιλιάδες, Λεμουήλ,
δεν αρμόζει σε βασιλιάδες να πίνουν κρασί
ούτε σε άρχοντες να λένε: «Πού είναι το ποτό μου;»+
5 ώστε να μην πιουν και ξεχάσουν τον νόμο
και καταπατήσουν τα δικαιώματα των ασήμαντων.
7 Ας πιουν και ας ξεχάσουν τη φτώχεια τους·
ας μη θυμούνται πια τα βάσανά τους.
8 Να μιλάς υπέρ του άλαλου·
να υπερασπίζεσαι τα δικαιώματα όλων όσων αφανίζονται.+
א [Άλεφ]
10 Ποιος μπορεί να βρει άξια* σύζυγο;+
Αυτή αξίζει πολύ περισσότερο από τα κοράλλια.*
ב [Μπεθ]
11 Ο σύζυγός της την εμπιστεύεται από καρδιάς,
και δεν του λείπει τίποτα πολύτιμο.
ג [Γκίμελ]
12 Τον ανταμείβει με καλό, όχι με κακό,
όλες τις ημέρες της ζωής της.
ד [Ντάλεθ]
13 Αποκτάει μαλλί και λινάρι·
της αρέσει να εργάζεται με τα χέρια της.+
ה [Χε]
14 Είναι σαν τα πλοία των εμπόρων,+
επειδή φέρνει την τροφή της από μακριά.
ו [Βαβ]
15 Επίσης, σηκώνεται ενώ είναι ακόμη νύχτα
και παρέχει τροφή στο σπιτικό της
και μερίδες για τις υπηρέτριές της.+
ז [Ζάγιν]
16 Βάζει στον νου της ένα χωράφι και το αγοράζει·
φυτεύει αμπέλι από τους κόπους της.*
ח [Χεθ]
ט [Τεθ]
18 Βλέπει ότι το εμπόριό της είναι επικερδές·
το λυχνάρι της δεν σβήνει τη νύχτα.
י [Γιοδ]
כ [Καφ]
20 Απλώνει την παλάμη της στον ασήμαντο
και ανοίγει τα χέρια της στον φτωχό.+
ל [Λάμεδ]
21 Δεν ανησυχεί για το σπιτικό της λόγω του χιονιού,
επειδή ολόκληρο το σπιτικό της φοράει ζεστά* ρούχα.
מ [Μεμ]
22 Φτιάχνει τα δικά της κλινοσκεπάσματα.
Τα ρούχα της είναι από λινάρι και πορφυροκόκκινο μαλλί.
נ [Νουν]
23 Ο σύζυγός της είναι πολύ γνωστός στις πύλες της πόλης,+
όπου κάθεται ανάμεσα στους πρεσβυτέρους του τόπου.
ס [Σάμεχ]
24 Αυτή φτιάχνει και πουλάει λινά ρούχα*
και προμηθεύει ζώνες στους εμπόρους.
ע [Άγιν]
25 Είναι ντυμένη με ισχύ και λαμπρότητα,
και αποβλέπει στο μέλλον με σιγουριά.*
פ [Πε]
צ [Τσαδέ]
27 Επαγρυπνεί για τις δραστηριότητες του σπιτικού της,
και ψωμί τεμπελιάς δεν τρώει.+
ק [Κοφ]
28 Τα παιδιά της σηκώνονται και την αποκαλούν ευτυχισμένη·
ο σύζυγός της σηκώνεται και την επαινεί.
ר [Ρες]
29 Υπάρχουν πολλές άξιες* γυναίκες,
αλλά εσύ τις ξεπερνάς όλες.
ש [Σιν]
30 Η γοητεία μπορεί να είναι ψεύτικη και η ομορφιά εφήμερη,*+
αλλά η γυναίκα που φοβάται τον Ιεχωβά θα επαινείται.+
ת [Ταβ]
Κυριολεκτικά «Για να γνωρίσει».
Ή αλλιώς «αυτό που είναι δίκαιο».
Ή αλλιώς «αμεροληψία».
Ή αλλιώς «σοφή καθοδηγία».
Ή αλλιώς «παραβολή».
Ή αλλιώς «Η ευλάβεια για τον».
Ή αλλιώς «τον νόμο».
Ή αλλιώς «Σιεόλ». Πρόκειται για τον κοινό τάφο του ανθρωπίνου γένους. Βλέπε Γλωσσάριο.
Ή αλλιώς «Ρίξε τον κλήρο σου με εμάς».
Ή αλλιώς «θα μοιραστούμε τον ίδιο σάκο (πουγκί)».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Κυριολεκτικά «Στο κεφάλι».
Ή αλλιώς «Επιστρέψτε όταν σας ελέγχω».
Κυριολεκτικά «θα φάνε από τον καρπό».
Ή αλλιώς «τις δολοπλοκίες τους· τα σχέδιά τους».
Βλέπε Γλωσσάριο.
Κυριολεκτικά «ξένη». Προφανώς κάποια που είναι ηθικά αποξενωμένη από τον Θεό.
Ή αλλιώς «πλανερά λόγια».
Κυριολεκτικά «αλλοεθνούς». Προφανώς κάποιας που είναι ηθικά απομακρυσμένη από τον Θεό.
Ή αλλιώς «τον σύζυγο».
Κυριολεκτικά «πηγαίνουν σε αυτήν».
Ή αλλιώς «όποιος κρατάει ακεραιότητα».
Ή αλλιώς «τον νόμο».
Ή αλλιώς «αλήθεια».
Κυριολεκτικά «μη στηρίζεσαι».
Κυριολεκτικά «τον αφαλό».
Ή αλλιώς «το καλύτερο».
Ή αλλιώς «όλου του εισοδήματός σου».
Βλέπε Γλωσσάριο.
Προφανώς εννοεί τις ιδιότητες του Θεού που αναφέρθηκαν στα προηγούμενα εδάφια.
Ή αλλιώς «θα δώσουν ζωή στην ψυχή σου».
Ή αλλιώς «δεν θα χτυπήσει σε τίποτα».
Ή αλλιώς «στους οποίους αυτό οφείλεται».
Ή αλλιώς «αν είναι στη δύναμη του χεριού σου».
Ή αλλιώς «τον νόμο».
Ή αλλιώς «το πρώτιστο».
Κυριολεκτικά «κλίνε το αφτί σου σε».
Κυριολεκτικά «όλη τους τη σάρκα».
Ή αλλιώς «τα ακτινοβόλα μάτια».
Ή πιθανώς «Εξέτασε προσεκτικά».
Κυριολεκτικά «Κλίνε το αφτί σου σε».
Κυριολεκτικά «ξένης». Βλέπε εδ. Παρ 2:16.
Ή αλλιώς «Σιεόλ». Πρόκειται για τον κοινό τάφο του ανθρωπίνου γένους. Βλέπε Γλωσσάριο.
Κυριολεκτικά «ούτε να δώσεις τα χρόνια σου σε κάτι βάναυσο».
Ή αλλιώς «τη δύναμή σου».
Κυριολεκτικά «στο μέσο της σύναξης και της εκκλησίας».
Ή αλλιώς «φρέσκο νερό».
Ή αλλιώς «μεθούν».
Κυριολεκτικά «ξένη». Βλέπε εδ. Παρ 2:16.
Κυριολεκτικά «αλλοεθνούς». Βλέπε εδ. Παρ 2:16.
Δηλαδή κλείνοντας συμφωνία ως εγγυητής.
Ή αλλιώς «απεχθάνεται η ψυχή του».
Ή αλλιώς «τον νόμο».
Ή αλλιώς «θα σε διδάσκουν».
Κυριολεκτικά «αλλοεθνούς». Βλέπε εδ. Παρ 2:16.
Ή αλλιώς «ψυχή».
Ή αλλιώς «να χορτάσει την ψυχή του».
Κυριολεκτικά «στερείται καρδιάς».
Ή αλλιώς «στην ψυχή του».
Ή αλλιώς «κανένα λύτρο».
Ή αλλιώς «τον νόμο».
Κυριολεκτικά «ξένη». Βλέπε εδ. Παρ 2:16.
Κυριολεκτικά «αλλοεθνή». Βλέπε εδ. Παρ 2:16.
Ή αλλιώς «πλανερά της λόγια».
Ή αλλιώς «άπειρους».
Κυριολεκτικά «που στερούνταν καρδιάς».
Ή αλλιώς «με ρούχο πόρνης».
Κυριολεκτικά «Τα πόδια της δεν μένουν».
Ή αλλιώς «με δεσμά για τα πόδια».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Ή αλλιώς «Σιεόλ». Πρόκειται για τον κοινό τάφο του ανθρωπίνου γένους. Βλέπε Γλωσσάριο.
Κυριολεκτικά «προς τους γιους των ανθρώπων».
Κυριολεκτικά «κατανοήστε την καρδιά».
Βλέπε Γλωσσάριο.
Ή αλλιώς «κληρονομικές αξίες».
Ή αλλιώς «Προ αμνημονεύτων χρόνων».
Ή αλλιώς «Γεννήθηκα σαν με πόνους τοκετού».
Κυριολεκτικά «έναν κύκλο».
Κυριολεκτικά «έκανε ισχυρά».
Ή αλλιώς «όριζε».
Ή αλλιώς «στο ανθρώπινο γένος».
Ή αλλιώς «καθώς ξαγρυπνάει».
Ή αλλιώς «στην ψυχή».
Κυριολεκτικά «Έσφαξε τα σφαχτά της».
Κυριολεκτικά «που στερείται καρδιάς».
Ή αλλιώς «τους άπειρους».
Κυριολεκτικά «που στερούνται καρδιάς».
Ή αλλιώς «Σιεόλ». Πρόκειται για τον κοινό τάφο του ανθρωπίνου γένους. Βλέπε Γλωσσάριο.
Ή αλλιώς «την ψυχή του δικαίου».
Ή αλλιώς «φήμη».
Κυριολεκτικά «εντολές».
Κυριολεκτικά «που στερείται καρδιάς».
Ή αλλιώς «Το πολύτιμο πράγμα».
Ή πιθανώς «βρίσκεται στον δρόμο προς τη ζωή».
Ή αλλιώς «κακόβουλες φήμες».
Ή αλλιώς «καθοδηγούν».
Ή αλλιώς «στενοχώρια· δυσχέρεια».
Ή αλλιώς «στον εργοδότη του».
Ή αλλιώς «ελπίδα».
Ή αλλιώς «παράγει τον καρπό της σοφίας».
Ή αλλιώς «απατηλή».
Ή αλλιώς «το ακέραιο πέτρινο ζύγι».
Ή αλλιώς «πολύτιμα πράγματα».
Ή αλλιώς «ασεβής».
Κυριολεκτικά «Όποιος στερείται καρδιάς».
Ή αλλιώς «καταφρονεί».
Κυριολεκτικά «εκείνος που έχει πιστό πνεύμα».
Κυριολεκτικά «καλύπτει το ζήτημα».
Ή αλλιώς «σοφή καθοδηγία».
Ή αλλιώς «σωτηρία».
Κυριολεκτικά «μισεί το να κάνει».
Ή αλλιώς «ελκυστική».
Ή αλλιώς «Ο άνθρωπος όσιας αγάπης».
Ή αλλιώς «κάνει καλό στην ψυχή του».
Ή αλλιώς «ατίμωση».
Κυριολεκτικά «Χέρι με χέρι».
Κυριολεκτικά «σκορπίζει».
Ή αλλιώς «Η γενναιόδωρη ψυχή».
Κυριολεκτικά «θα παχυνθεί».
Κυριολεκτικά «ποτίζει άφθονα».
Ή αλλιώς «ατίμωση».
Βλέπε Γλωσσάριο.
Ή αλλιώς «δεν έχει σύνεση».
Κυριολεκτικά «παραμονεύουν για αίμα».
Κυριολεκτικά «να μην έχεις ψωμί».
Ή αλλιώς «την ψυχή του κατοικίδιου ζώου του».
Κυριολεκτικά «στερείται καρδιάς».
Κυριολεκτικά «του στόματός του».
Ή αλλιώς «την ίδια ημέρα».
Κυριολεκτικά «καλύπτει».
Κυριολεκτικά «αυτό που είναι δίκαιο».
Κυριολεκτικά «αυτοί που είναι σύμβουλοι ειρήνης».
Ή αλλιώς «καταθλίβει τον άνθρωπο».
Ή αλλιώς «διόρθωση».
Κυριολεκτικά «του στόματός του».
Ή αλλιώς «ψυχή».
Ή αλλιώς «αυτά που λέει».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Ή αλλιώς «η ψυχή του δεν έχει».
Ή αλλιώς «η επιμελής ψυχή».
Κυριολεκτικά «θα παχυνθεί».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Κυριολεκτικά «δεν ακούν επίπληξη».
Κυριολεκτικά «χαίρεται».
Ή αλλιώς «συμβουλεύονται ο ένας τον άλλον».
Ή αλλιώς «Τα πλούτη από τη ματαιότητα».
Κυριολεκτικά «μαζεύει με το χέρι».
Ή αλλιώς «ελπίδα».
Ή αλλιώς «τον λόγο».
Ή αλλιώς «Ο νόμος».
Ή αλλιώς «έλεγχο».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Ή αλλιώς «αυτός μπορεί».
Ή αλλιώς «να διαπαιδαγωγήσει· να τιμωρήσει».
Ή πιθανώς «έγκαιρα».
Ή αλλιώς «την ψυχή του».
Ή αλλιώς «ανέντιμες».
Ή πιθανώς «οι ανόητοι εξαπατούν άλλους με».
Ή αλλιώς «την ανάγκη για επανόρθωση».
Ή αλλιώς «υπάρχει καλή θέληση».
Ή αλλιώς «την πίκρα της ψυχής της».
Ή αλλιώς «άπειρος».
Ή αλλιώς «εξοργίζεται».
Ή αλλιώς «ο άνθρωπος που έχει ικανότητες σκέψης».
Ή αλλιώς «άπειροι».
Ή αλλιώς «ψυχές».
Ή αλλιώς «υγεία».
Ή αλλιώς «Η ήπια απάντηση».
Ή αλλιώς «οδυνηρός».
Ή αλλιώς «Η γλώσσα της γιατρειάς».
Κυριολεκτικά «τη συντριβή του πνεύματος».
Ή αλλιώς «τον έλεγχο».
Ή αλλιώς «εισοδήματα».
Ή αλλιώς «σκληρή».
Ή αλλιώς «Σιεόλ». Πρόκειται για τον κοινό τάφο του ανθρωπίνου γένους. Βλέπε Γλωσσάριο.
Ή αλλιώς «και ο Αβαδδών».
Ή αλλιώς «τον ελέγχει».
Ή αλλιώς «επιζητεί».
Ή αλλιώς «καλή».
Ή αλλιώς «αναστάτωση».
Κυριολεκτικά «ταύρος θρεμμένος στο παχνί».
Κυριολεκτικά «που στερείται καρδιάς».
Ή αλλιώς «εμπιστευτική συζήτηση».
Κυριολεκτικά «με την απάντηση του στόματός του».
Ή αλλιώς «Σιεόλ». Πρόκειται για τον κοινό τάφο του ανθρωπίνου γένους. Βλέπε Γλωσσάριο.
Ή αλλιώς «ατίμωση».
Ή αλλιώς «εξετάζει προσεκτικά πώς θα απαντήσει· σκέφτεται προτού μιλήσει».
Ή αλλιώς «Το χαρούμενο βλέμμα χαροποιεί».
Κυριολεκτικά «παχαίνει».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Κυριολεκτικά «καρδιά».
Κυριολεκτικά «Η διευθέτηση των πραγμάτων της καρδιάς ανήκει στον άνθρωπο».
Ή αλλιώς «η σωστή απάντηση». Κυριολεκτικά «η απάντηση της γλώσσας».
Κυριολεκτικά «αγνές».
Κυριολεκτικά «πνεύματα».
Κυριολεκτικά «Μετακύλισε στον Ιεχωβά τα έργα σου».
Κυριολεκτικά «Χέρι με χέρι».
Ή αλλιώς «θεϊκή».
Ή αλλιώς «αποφεύγει».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Κυριολεκτικά «θα βρει καλό».
Ή αλλιώς «και η ελκυστική ομιλία». Κυριολεκτικά «και η γλυκύτητα των χειλιών».
Ή αλλιώς «στη γεύση». Βλέπε Γλωσσάριο.
Ή αλλιώς «ψυχή».
Κυριολεκτικά «το στόμα».
Ή αλλιώς «Ο ραδιούργος».
Ή αλλιώς «δόξας».
Κυριολεκτικά «κυριαρχεί στο πνεύμα του».
Ή αλλιώς «ησυχία».
Κυριολεκτικά «γεμάτο θυσίες».
Ή αλλιώς «Τα εγγόνια».
Ή αλλιώς «γονείς».
Ή αλλιώς «παιδιών».
Ή αλλιώς «ωραία».
Ή αλλιώς «ευγενή».
Ή αλλιώς «είναι πέτρα που φέρνει εύνοια στον».
Κυριολεκτικά «καλύπτει».
Ή αλλιώς «σαν να ανοίγει φράγμα». Κυριολεκτικά «να ελευθερώνει νερά».
Ή αλλιώς «ενώ δεν έχει σύνεση;»
Κυριολεκτικά «που στερείται καρδιάς».
Κυριολεκτικά «δεν θα βρει καλό».
Ή αλλιώς «καλή για γιατρειά».
Ή αλλιώς «ξεραίνει τα κόκαλα».
Κυριολεκτικά «μέσα από τον κόρφο».
Κυριολεκτικά «πίκρα».
Ή αλλιώς «να επιβάλλει κάποιος πρόστιμο στον».
Κυριολεκτικά «ψύχραιμος στο πνεύμα».
Ή αλλιώς «περιφρονεί».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Ή αλλιώς «σαν κάτι που καταπίνεται λαίμαργα».
Κυριολεκτικά «τοποθετείται ψηλά», δηλαδή δεν τον φτάνουν, είναι ασφαλής.
Ή αλλιώς «την απόλυτη απελπισία;»
Ή αλλιώς «τον ερευνάει σε βάθος».
Κυριολεκτικά «χωρίζει».
Κυριολεκτικά «του στόματός του».
Κυριολεκτικά «θα φάνε τους καρπούς της».
Ή αλλιώς «καλή θέληση».
Ή αλλιώς «η ψυχή».
Κυριολεκτικά «βιάζεται με τα πόδια του».
Ή αλλιώς «του γενναιόδωρου ανθρώπου».
Κυριολεκτικά «αποκτάει καρδιά».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Κυριολεκτικά «θα βρει καλό».
Κυριολεκτικά «να αντιπαρέρχεται».
Ή αλλιώς «παράβαση».
Ή αλλιώς «χαιτοφόρου νεαρού λιονταριού».
Ή αλλιώς «γκρινιάρα».
Ή αλλιώς «η οκνηρή ψυχή».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Ή αλλιώς «μην επιθυμήσεις τον». Κυριολεκτικά «μην υψώσεις την ψυχή σου στον».
Ή αλλιώς «ο σκοπός».
Ή αλλιώς «Η φοβερότητα».
Ή αλλιώς «χαιτοφόρου νεαρού λιονταριού».
Ή πιθανώς «θα ψάχνει στη διάρκεια του θερισμού αλλά δεν θα βρίσκει τίποτα».
Ή αλλιώς «Οι προθέσεις». Κυριολεκτικά «Η βουλή».
Κυριολεκτικά «οι γιοι».
Ή αλλιώς «Δύο λογιών πέτρινα ζύγια και δύο λογιών δοχεία μέτρησης».
Ή αλλιώς «αγόρι».
Βλέπε Γλωσσάριο.
Ή αλλιώς «για έναν αλλοεθνή».
Ή αλλιώς «συμβουλή».
Ή αλλιώς «θα εδραιωθούν».
Ή αλλιώς «σοφή καθοδηγία».
Ή αλλιώς «που δελεάζει με τα χείλη του».
Ή αλλιώς «Τα δύο λογιών πέτρινα ζύγια».
Ή αλλιώς «πού πρέπει να πάει;»
Ή αλλιώς «καθαρίζουν».
Ή αλλιώς «τα κίνητρα».
Ή αλλιώς «όφελος».
Ή πιθανώς «για εκείνους που ζητούν τον θάνατο».
Ή αλλιώς «γκρινιάρα».
Ή αλλιώς «Η ψυχή του πονηρού».
Ή αλλιώς «γνωρίζει τι πρέπει να κάνει».
Κυριολεκτικά «η δωροδοκία στον κόρφο».
Ή αλλιώς «απολαύσεις».
Ή αλλιώς «γκρινιάρα».
Κυριολεκτικά «θα καταπιεί».
Ή αλλιώς «να κυριαρχήσει».
Ή αλλιώς «γλιτώνει την ψυχή του».
Ή αλλιώς «με αισχρή διαγωγή!»
Κυριολεκτικά «θα μιλάει για πάντα».
Ή αλλιώς «ο ευθύς εξασφαλίζει την πορεία του».
Ή αλλιώς «Η καλή φήμη». Κυριολεκτικά «Το όνομα».
Κυριολεκτικά «η εύνοια».
Κυριολεκτικά «συναντιούνται».
Ή αλλιώς «την τιμωρία».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Ή αλλιώς «το παιδί· τον νέο».
Κυριολεκτικά «Αυτός που έχει καλό μάτι».
Ή αλλιώς «νομικές αντιδικίες».
Κυριολεκτικά «ξένων». Βλέπε εδ. Παρ 2:16.
Ή αλλιώς «του παιδιού· του νέου».
Κυριολεκτικά «Κλίνε το αφτί σου».
Ή αλλιώς «θα ληστέψει την ψυχή».
Ή αλλιώς «πέσει η ψυχή σου».
Κυριολεκτικά «βάλε μαχαίρι στον λαιμό σου».
Ή αλλιώς «ψυχή γεμάτη επιθυμία».
Ή πιθανώς «Άφησε τη δική σου κατανόηση».
Ή αλλιώς «εκείνου του οποίου το μάτι είναι κακό».
Ή αλλιώς «υπολογίζει μέσα στην ψυχή του».
Κυριολεκτικά «η καρδιά του δεν είναι μαζί σου».
Κυριολεκτικά «Λυτρωτής».
Ή αλλιώς «το παιδί· τον νέο».
Ή αλλιώς «να σώσεις την ψυχή του».
Ή αλλιώς «Σιεόλ». Πρόκειται για τον κοινό τάφο του ανθρωπίνου γένους. Βλέπε Γλωσσάριο.
Κυριολεκτικά «Τα νεφρά μου».
Ή αλλιώς «Να αποκτάς».
Κυριολεκτικά «αλλοεθνής». Βλέπε εδ. Παρ 2:16.
Ή αλλιώς «βλέπει θολά;»
Ή αλλιώς «μαζεύονται για να δοκιμάσουν».
Ή αλλιώς «δεν πόνεσα».
Ή αλλιώς «Θα το αναζητήσω ξανά».
Ή αλλιώς «σπιτικό».
Ή αλλιώς «σοφή καθοδηγία».
Ή αλλιώς «επιτυχία· σωτηρία».
Ή αλλιώς «Οι δολοπλοκίες του ανόητου».
Ή αλλιώς «σε καιρούς προβλημάτων».
Ή αλλιώς «τα κίνητρα;»
Ή αλλιώς «παρατηρεί την ψυχή σου».
Ή αλλιώς «γλυκιά για την ψυχή σου».
Δηλαδή τον εχθρό.
Ή αλλιώς «Μην εξάπτεσαι».
Ή αλλιώς «με εκείνους που θέλουν να έρθει αλλαγή».
Δηλαδή ο Ιεχωβά και ο βασιλιάς.
Κυριολεκτικά «θα φιλήσουν τα χείλη εκείνου».
Ή πιθανώς «Το να απαντάει κάποιος ευθέως είναι σαν να δίνει φιλί».
Ή αλλιώς «σπιτικό».
Ή αλλιώς «θα του ανταποδώσω τα ίσα».
Κυριολεκτικά «που στερείται καρδιάς».
Κυριολεκτικά «έλαβα τη διαπαιδαγώγηση».
Ή αλλιώς «αντέγραψαν και συγκέντρωσαν».
Ή αλλιώς «τα μυστικά των άλλων».
Ή αλλιώς «κακόβουλη φήμη».
Ή αλλιώς «πλαίσια».
Ή αλλιώς «την ψυχή του κυρίου του».
Κυριολεκτικά «δώρο ψεύδους».
Ή αλλιώς «η γλώσσα που μιλάει με πραότητα».
Ή πιθανώς «δόλιο».
Ή αλλιώς «άλκαλι».
Κυριολεκτικά «αυτός που σε μισεί».
Δηλαδή για να μαλακώσεις την καρδιά του και να λιώσεις τη σκληρότητά του.
Ή αλλιώς «γκρινιάρα».
Βλέπε Γλωσσάριο.
Ή αλλιώς «συμβιβάζεται με τον». Κυριολεκτικά «κλονίζεται μπροστά στον».
Ή αλλιώς «δεν συγκρατεί το πνεύμα του».
Ή πιθανώς «έτσι και η άδικη κατάρα δεν πραγματοποιείται».
Ή αλλιώς «για να μη γίνεις ίσος με αυτόν».
Κυριολεκτικά «πίνει βία».
Ή αλλιώς «τα πόδια του κουτσού που κρέμονται».
Ή αλλιώς «που τραυματίζει τους πάντες».
Ή αλλιώς «στον άξονά της».
Ή πιθανώς «ο οποίος ανακατεύεται σε».
Ή αλλιώς «θανατηφόρες σαΐτες».
Ή αλλιώς «σαν κάτι που καταπίνεται λαίμαργα».
Κυριολεκτικά «ένθερμα χείλη με».
Ή αλλιώς «επειδή η καρδιά του είναι εντελώς απεχθής».
Κυριολεκτικά «τι θα γεννήσει».
Κυριολεκτικά «ξένος».
Κυριολεκτικά «κάποιος αλλοεθνής».
Ή πιθανώς «ανειλικρινή· βεβιασμένα».
Ή αλλιώς «Η χορτασμένη ψυχή».
Κυριολεκτικά «ποδοπατάει».
Ή αλλιώς «την πεινασμένη ψυχή».
Ή αλλιώς «αναγκάζεται να φύγει από».
Ή αλλιώς «από συμβουλή της ψυχής».
Ή αλλιώς «την τιμωρία».
Ή αλλιώς «για έναν αλλοεθνή».
Ή αλλιώς «γκρινιάρα».
Κυριολεκτικά «το πρόσωπο του φίλου του».
Ή αλλιώς «ο Σιεόλ και ο Αβαδδών».
Ή αλλιώς «έτσι και ο άνθρωπος είναι ανάλογα με τον έπαινό του».
Ή αλλιώς «Να προσηλώνεις την καρδιά σου στα· Να προσέχεις τα».
Ή αλλιώς «διάδημα».
Ή αλλιώς «νεαρό λιοντάρι».
Ή αλλιώς «εξέγερση».
Κυριολεκτικά «αυτός».
Ή αλλιώς «που φοβάται συνεχώς».
Ή αλλιώς «βαρύνεται με το αίμα κάποιας ψυχής».
Ή αλλιώς «λάκκο».
Ή αλλιώς «άπληστος».
Ή πιθανώς «Η αλαζονική ψυχή».
Κυριολεκτικά «θα παχυνθεί».
Ή αλλιώς «που παραμένει πεισματάρης».
Ή αλλιώς «άμεμπτος».
Ή αλλιώς «την ψυχή».
Ή πιθανώς «αλλά ο ευθύς επιδιώκει να προστατέψει τη ζωή του».
Κυριολεκτικά «όλο του το πνεύμα».
Κυριολεκτικά «συναντιούνται».
Δηλαδή Εκείνος τους δίνει ζωή.
Ή αλλιώς «Η διαπαιδαγώγηση· Η τιμωρία».
Ή αλλιώς «θα δώσει στην ψυχή σου».
Ή αλλιώς «προφητικό όραμα· αποκάλυψη».
Ή αλλιώς «την ίδια του την ψυχή».
Ή αλλιώς «όρκο που περιλαμβάνει κατάρα».
Ή αλλιώς «Το να τρέμει κανείς».
Ή αλλιώς «στήνει».
Ή πιθανώς «ζητούν την εύνοια του». Κυριολεκτικά «ζητούν το πρόσωπο του».
Κυριολεκτικά «ύψωσε».
Ή αλλιώς «προσβάλω».
Κυριολεκτικά «τα περιττώματά της».
Ή αλλιώς «Σιεόλ». Πρόκειται για τον κοινό τάφο του ανθρωπίνου γένους. Βλέπε Γλωσσάριο.
Ή αλλιώς «κοιλάδας του χειμάρρου».
Ή αλλιώς «είναι υπερβολικά θαυμαστά για εμένα».
Ή αλλιώς «μη αγαπητή».
Ή αλλιώς «εκτοπίζει».
Ή αλλιώς «εξαιρετικά σοφά».
Κυριολεκτικά «είναι λαός όχι δυνατός».
Κυριολεκτικά «είναι λαός όχι κραταιός».
Ή αλλιώς «χωρισμένες σε ομάδες».
Ή αλλιώς «στους πικραμένους στην ψυχή».
Ή αλλιώς «την υπόθεση».
Ή αλλιώς «εξαιρετική».
Βλέπε Γλωσσάριο.
Ή αλλιώς «με τα έσοδά της». Κυριολεκτικά «από τον καρπό των χεριών της».
Κυριολεκτικά «Περιζώνει τους γοφούς της με ισχύ».
Η ρόκα και το αδράχτι ήταν ράβδοι με τις οποίες έγνεθαν ή έφτιαχναν κλωστή και νήμα.
Κυριολεκτικά «διπλά».
Ή αλλιώς «εσώρουχα».
Ή αλλιώς «γελάει για τη μελλοντική ημέρα».
Ή αλλιώς «στοργική διδασκαλία· ο νόμος της όσιας αγάπης».
Ή αλλιώς «εξαιρετικές».
Ή αλλιώς «κενή».
Κυριολεκτικά «Δώστε της από τον καρπό των χεριών της».