ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΗΣ

1 Τα λόγια του συναθροιστή,*+ γιου του Δαβίδ, βασιλιά στην Ιερουσαλήμ.+

 7 Όλοι οι ποταμοί* χύνονται στη θάλασσα, και όμως η θάλασσα δεν γεμίζει.+

Στον τόπο από όπου πηγάζουν οι ποταμοί, εκεί επιστρέφουν για να κυλήσουν ξανά.+

10 Υπάρχει κάτι για το οποίο μπορεί να πει κάποιος: «Να και κάτι καινούριο»;

12 Εγώ, ο συναθροιστής, είμαι βασιλιάς του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ.+ 13 Αποφάσισα μέσα στην καρδιά μου να μελετήσω και να εξερευνήσω με σοφία+ ό,τι έχει γίνει κάτω από τους ουρανούς+—τις θλιβερές ασχολίες που έδωσε ο Θεός στους γιους των ανθρώπων, με τις οποίες είναι απασχολημένοι.

16 Είπα λοιπόν μέσα μου: «Απέκτησα μεγάλη σοφία, μεγαλύτερη από κάθε άλλον που υπήρξε πριν από εμένα στην Ιερουσαλήμ,+ και η καρδιά μου απέκτησε πάρα πολλή σοφία και γνώση».+ 17 Προσήλωσα την καρδιά μου στο να γνωρίσω τη σοφία, τον παραλογισμό* και την ανοησία,+ ώσπου κατάλαβα ότι και αυτό είναι κυνήγι του ανέμου.

2 Έπειτα είπα μέσα μου: «Ας δοκιμάσω τις απολαύσεις* για να δω τι καλό προσφέρουν». Αλλά και αυτό επίσης ήταν ματαιότητα.

 2 Είπα για το γέλιο: «Είναι παραλογισμός!»

και για τις απολαύσεις:* «Τι ωφελούν;»

3 Αποφάσισα να διαπιστώσω τι καλό προσφέρει η εντρύφηση στο κρασί,+ διατηρώντας παράλληλα τη σοφία μου. Επιδόθηκα ακόμη και στην ανοησία για να εξακριβώσω ποιο είναι το καλύτερο που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι στις λίγες ημέρες της ζωής τους κάτω από τους ουρανούς. 4 Ασχολήθηκα με μεγάλα έργα.+ Έχτισα για τον εαυτό μου σπίτια+ και φύτεψα αμπέλια.+ 5 Έφτιαξα για τον εαυτό μου κήπους και πάρκα και φύτεψα μέσα σε αυτά κάθε είδους καρποφόρα δέντρα. 6 Έφτιαξα για τον εαυτό μου δεξαμενές νερού για να ποτίζω ένα άλσος* με θαλερά δέντρα. 7 Απέκτησα υπηρέτες και υπηρέτριες,+ ενώ είχα και υπηρέτες που γεννήθηκαν στο σπιτικό μου.* Απέκτησα επίσης πολλά ζωντανά—βόδια και γιδοπρόβατα+—περισσότερα από όλους όσους έζησαν πριν από εμένα στην Ιερουσαλήμ. 8 Συσσώρευσα για τον εαυτό μου ασήμι και χρυσάφι,+ τους θησαυρούς βασιλιάδων και επαρχιών.*+ Συγκέντρωσα για τον εαυτό μου τραγουδιστές και τραγουδίστριες, και απέκτησα αυτό που φέρνει μεγάλη ευχαρίστηση στους γιους των ανθρώπων—τη γυναίκα, και μάλιστα πολλές γυναίκες.* 9 Έτσι λοιπόν, έγινα σπουδαίος και ξεπέρασα όλους όσους ήταν πριν από εμένα στην Ιερουσαλήμ.+ Και δεν έχασα τη σοφία μου.

10 Δεν αρνήθηκα στον εαυτό μου τίποτα από όσα επιθύμησα.*+ Δεν στέρησα από την καρδιά μου κανένα είδος απόλαυσης,* γιατί η καρδιά μου χαιρόταν με όλη τη σκληρή εργασία μου, και αυτή ήταν η ανταμοιβή* μου για όλη τη σκληρή εργασία μου.+ 11 Όταν όμως συλλογίστηκα όλα τα έργα που έκαναν τα χέρια μου και όλη τη σκληρή εργασία που είχα επιτελέσει μοχθώντας,+ είδα ότι τα πάντα ήταν μάταια, κυνήγι του ανέμου·+ τίποτα κάτω από τον ήλιο δεν είχε πραγματική αξία.*+

12 Έπειτα έστρεψα την προσοχή μου στη σοφία, στον παραλογισμό και στην ανοησία.+ (Διότι τι μπορεί να επιτελέσει ο άνθρωπος που έρχεται μετά τον βασιλιά; Μόνο ό,τι έχει ήδη επιτελεστεί.) 13 Και είδα ότι η σοφία υπερτερεί από την ανοησία,+ ακριβώς όπως το φως υπερτερεί από το σκοτάδι.

14 Ο σοφός έχει τα μάτια του ανοιχτά·*+ αλλά ο ανόητος βαδίζει στο σκοτάδι.+ Επιπλέον, κατάλαβα ότι όλους τους περιμένει η ίδια κατάληξη.+ 15 Τότε είπα μέσα μου: «Ό,τι συμβαίνει στον ανόητο θα συμβεί και σε εμένα».+ Οπότε τι κέρδισα που έγινα τόσο σοφός; Είπα λοιπόν μέσα μου: «Και αυτό επίσης είναι ματαιότητα». 16 Διότι δεν υπάρχει παντοτινή ανάμνηση ούτε για τον σοφό ούτε για τον ανόητο.+ Στις ημέρες που θα έρθουν, όλοι θα ξεχαστούν. Και πώς θα πεθάνει ο σοφός; Όπως και ο ανόητος.+

17 Κατέληξα λοιπόν να μισήσω τη ζωή,+ επειδή καθετί που γίνεται κάτω από τον ήλιο μού φάνηκε δυσάρεστο, γιατί τα πάντα ήταν μάταια,+ κυνήγι του ανέμου.+ 18 Μίσησα όλα αυτά για τα οποία είχα εργαστεί τόσο σκληρά κάτω από τον ήλιο,+ επειδή πρέπει να τα αφήσω στον άνθρωπο που θα έρθει έπειτα από εμένα.+ 19 Και ποιος ξέρει αν αυτός θα είναι σοφός ή ανόητος;+ Ωστόσο, θα αναλάβει τον έλεγχο όλων των πραγμάτων που απέκτησα εγώ κάτω από τον ήλιο με μεγάλο κόπο και σοφία. Και αυτό επίσης είναι ματαιότητα. 20 Άρχισα λοιπόν να απελπίζομαι μέσα στην καρδιά μου για όλη τη σκληρή εργασία που είχα επιτελέσει μοχθώντας κάτω από τον ήλιο. 21 Διότι ο άνθρωπος μπορεί να εργαστεί σκληρά, καθοδηγούμενος από σοφία, γνώση και επιδεξιότητα, αλλά πρέπει να παραδώσει τα πάντα* σε κάποιον που δεν εργάστηκε για αυτά.+ Και αυτό επίσης είναι ματαιότητα και μεγάλη τραγωδία.*

22 Τι κερδίζει πραγματικά ο άνθρωπος από όλη τη σκληρή εργασία του και τη φιλοδοξία που τον ωθεί* να εργάζεται σκληρά κάτω από τον ήλιο;+ 23 Διότι όλες τις ημέρες του οι ασχολίες του τού φέρνουν πόνο και απογοήτευση.+ Ακόμη και τη νύχτα η καρδιά του δεν ξεκουράζεται.+ Και αυτό επίσης είναι ματαιότητα.

24 Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο για έναν άνθρωπο από το να τρώει και να πίνει και να βρίσκει ευχαρίστηση στη* σκληρή εργασία του.+ Και αυτό επίσης έχω διαπιστώσει ότι είναι από το χέρι του αληθινού Θεού,+ 25 διότι ποιος τρώει και ποιος πίνει καλύτερα από εμένα;+

26 Ο αληθινός Θεός δίνει σοφία, γνώση και χαρά στον άνθρωπο που τον ευαρεστεί,+ αλλά τον αμαρτωλό τον βάζει να συγκεντρώνει και να συσσωρεύει αγαθά για να τα δώσει σε εκείνον που ευαρεστεί τον αληθινό Θεό.+ Και αυτό επίσης είναι ματαιότητα, κυνήγι του ανέμου.

9 Τι κερδίζει από όλες τις προσπάθειές του αυτός που εργάζεται;+ 10 Είδα τις ασχολίες τις οποίες έδωσε ο Θεός στους γιους των ανθρώπων για να είναι απασχολημένοι. 11 Όλα τα έκανε ωραία,* το καθένα στον καιρό του.+ Έβαλε μάλιστα την αιωνιότητα στην καρδιά τους. Και όμως οι άνθρωποι δεν θα ανακαλύψουν ποτέ το έργο του αληθινού Θεού από την αρχή ως το τέλος.

12 Συμπέρανα ότι δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο για αυτούς από το να χαίρονται και να κάνουν καλό όσο ζουν,+ 13 καθώς επίσης ότι ο καθένας πρέπει να τρώει και να πίνει και να χαίρεται για όλη τη σκληρή εργασία του. Αυτό είναι δώρο Θεού.+

14 Κατανόησα ότι όλα όσα κάνει ο αληθινός Θεός θα παραμείνουν για πάντα. Τίποτα δεν μπορεί να προστεθεί σε αυτά και τίποτα δεν μπορεί να αφαιρεθεί. Ο αληθινός Θεός τα έκανε έτσι, προκειμένου οι άνθρωποι να τον φοβούνται.+

15 Οτιδήποτε συμβαίνει έχει ξανασυμβεί, και αυτό που πρόκειται να γίνει έχει ξαναγίνει·+ αλλά ο αληθινός Θεός αναζητάει αυτό που έχει επιδιωχθεί.*

16 Επίσης, είδα κάτω από τον ήλιο το εξής: Στον τόπο της απόδοσης κρίσης υπήρχε ανομία, και στον τόπο της δικαιοσύνης υπήρχε αδικία.+ 17 Είπα λοιπόν μέσα μου: «Ο αληθινός Θεός θα κρίνει και τους δικαίους και τους αδίκους,+ γιατί υπάρχει καιρός για κάθε δραστηριότητα και κάθε πράξη».

18 Είπα επίσης μέσα μου, όσον αφορά τους γιους των ανθρώπων, ότι ο αληθινός Θεός θα τους εξετάσει και θα τους δείξει ότι δεν διαφέρουν από τα ζώα, 19 γιατί η κατάληξη για τους ανθρώπους και η κατάληξη για τα ζώα είναι μία· τα πάντα έχουν την ίδια κατάληξη.+ Όπως πεθαίνουν αυτά, έτσι πεθαίνουν και εκείνοι· τα πάντα έχουν ένα και το αυτό πνεύμα.*+ Επομένως, ο άνθρωπος δεν υπερέχει από τα ζώα, γιατί όλα είναι μάταια. 20 Τα πάντα πηγαίνουν στον ίδιο τόπο.+ Τα πάντα προέρχονται από το χώμα+ και τα πάντα επιστρέφουν στο χώμα.+ 21 Ποιος ξέρει πραγματικά αν το πνεύμα* των ανθρώπων ανεβαίνει πάνω και αν το πνεύμα* των ζώων κατεβαίνει κάτω στη γη;+ 22 Είδα ότι δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο για τον άνθρωπο από το να βρίσκει ευχαρίστηση στην εργασία του,+ επειδή αυτή είναι η ανταμοιβή* του· διότι ποιος μπορεί να του δώσει τη δυνατότητα να δει τι θα συμβεί αφού φύγει;+

4 Έστρεψα πάλι την προσοχή μου σε όλες τις πράξεις καταπίεσης που γίνονται κάτω από τον ήλιο. Είδα τα δάκρυα των καταπιεσμένων, και δεν υπήρχε κανείς να τους παρηγορήσει.+ Οι καταπιεστές τους είχαν την εξουσία, και δεν υπήρχε κανείς να τους παρηγορήσει. 2 Και μακάρισα τους νεκρούς που είχαν ήδη πεθάνει παρά τους ζωντανούς που ζούσαν ακόμη.+ 3 Σε ακόμη καλύτερη θέση όμως είναι εκείνος που δεν έχει γεννηθεί+ και δεν έχει δει τις φρικτές πράξεις που γίνονται κάτω από τον ήλιο.+

4 Και είδα ότι πολλή προσπάθεια* και πολλή επιδέξια εργασία οφείλονται στην αντιζηλία μεταξύ των ανθρώπων·+ και αυτό επίσης είναι ματαιότητα, κυνήγι του ανέμου.

5 Ο ανόητος σταυρώνει τα χέρια του και έτσι η σάρκα του λιώνει.*+

6 Καλύτερα μία χούφτα ανάπαυση παρά δύο χούφτες σκληρή εργασία και κυνήγι του ανέμου.+

7 Έστρεψα την προσοχή μου σε ένα άλλο παράδειγμα ματαιότητας κάτω από τον ήλιο: 8 Υπάρχει άνθρωπος που είναι ολομόναχος, δεν έχει κανέναν· δεν έχει ούτε γιο ούτε αδελφό, αλλά δεν σταματάει να εργάζεται σκληρά. Τα μάτια του δεν χορταίνουν ποτέ τα πλούτη.+ Μήπως όμως αναρωτιέται: “Για ποιον εργάζομαι σκληρά και στερούμαι* καλά πράγματα”;+ Και αυτό επίσης είναι ματαιότητα και θλιβερή ασχολία.+

9 Καλύτερα να είναι δύο παρά ένας,+ επειδή αυτοί έχουν καλή ανταμοιβή* για τη σκληρή εργασία τους. 10 Διότι αν ο ένας πέσει, ο άλλος μπορεί να βοηθήσει τον σύντροφό του να σηκωθεί. Αλλά τι θα συμβεί σε εκείνον που πέφτει και δεν υπάρχει κανείς να τον βοηθήσει να σηκωθεί;

11 Εξάλλου, αν πλαγιάσουν δύο μαζί, θα μείνουν ζεστοί, αλλά ένας μόνος του πώς μπορεί να παραμείνει ζεστός; 12 Και κάποιος μπορεί να υπερισχύσει εναντίον ενός, αλλά δύο μαζί μπορούν να του αντισταθούν. Και το τριπλό σχοινί δεν κόβεται γρήγορα.*

13 Καλύτερα ένα φτωχό αλλά σοφό παιδί παρά ένας ηλικιωμένος αλλά ανόητος βασιλιάς,+ ο οποίος δεν έχει πια την απαραίτητη σύνεση για να προσέξει μια προειδοποίηση.+ 14 Διότι βγήκε* από τη φυλακή για να γίνει βασιλιάς,+ παρότι γεννήθηκε μέσα στη φτώχεια+ κατά τη βασιλεία εκείνου. 15 Σκέφτηκα όλους τους ζωντανούς που περπατούν κάτω από τον ήλιο, καθώς και το τι γίνεται με τον νεαρό διάδοχο που παίρνει τη θέση του άλλου. 16 Αν και οι υποστηρικτές του είναι αμέτρητοι, εκείνοι που θα έρθουν αργότερα δεν θα είναι ευχαριστημένοι μαζί του.+ Και αυτό επίσης είναι ματαιότητα, κυνήγι του ανέμου.

5 Πρόσεχε τα βήματά σου όποτε πηγαίνεις στον οίκο του αληθινού Θεού·+ καλύτερα να πλησιάζεις για να ακούς+ παρά να προσφέρεις θυσία όπως την προσφέρουν οι ανόητοι,+ γιατί δεν αντιλαμβάνονται ότι αυτό που κάνουν είναι κακό.

2 Μη βιάζεσαι να ανοίξεις το στόμα σου, και η καρδιά σου ας μη μιλάει απερίσκεπτα ενώπιον του αληθινού Θεού,+ διότι ο αληθινός Θεός είναι στους ουρανούς ενώ εσύ είσαι στη γη. Να γιατί τα λόγια σου πρέπει να είναι λίγα.+ 3 Διότι οι πολλές έγνοιες φέρνουν το όνειρο,+ και τα πολλά λόγια τη φλυαρία του ανόητου.+ 4 Όποτε κάνεις ευχή στον Θεό, μην καθυστερείς να την εκπληρώσεις,+ γιατί εκείνος δεν βρίσκει ευχαρίστηση στους ανόητους.+ Ό,τι ευχηθείς εκπλήρωσέ το.+ 5 Καλύτερα να μην ευχηθείς κάτι, παρά να το ευχηθείς και να μην το εκπληρώσεις.+ 6 Μην επιτρέψεις στο στόμα σου να σε κάνει να αμαρτήσεις,*+ και μην πεις μπροστά στον άγγελο* ότι ήταν λάθος.+ Γιατί να κάνεις τον αληθινό Θεό να αγανακτήσει με αυτά που λες και να καταστρέψει το έργο των χεριών σου;+ 7 Διότι όπως οι πολλές έγνοιες οδηγούν σε όνειρα,+ έτσι και τα πολλά λόγια οδηγούν στη ματαιότητα. Εσύ όμως να φοβάσαι τον αληθινό Θεό.+

8 Αν δεις να καταπιέζονται οι φτωχοί και να παραβιάζεται η κρίση και η δικαιοσύνη στην περιοχή σου, μην εκπλαγείς.+ Διότι αυτόν τον αξιωματούχο τον παρατηρεί κάποιος ανώτερός του, και υπάρχουν άλλοι που βρίσκονται ακόμη πιο ψηλά από αυτούς.

9 Επίσης, τα κέρδη από τη γη μοιράζονται σε όλους τους· ακόμη και ο βασιλιάς τρέφεται από τον αγρό.+

10 Αυτός που αγαπάει το ασήμι δεν θα χορτάσει ασήμι, ούτε θα χορτάσει εισόδημα αυτός που αγαπάει τον πλούτο.+ Και αυτό επίσης είναι ματαιότητα.+

11 Όταν αυξάνονται τα αγαθά, αυξάνονται και εκείνοι που τα τρώνε.+ Και πώς ωφελείται ο κάτοχός τους, εκτός από το ότι τα κοιτάζει με τα μάτια του;+

12 Γλυκός είναι ο ύπνος εκείνου που υπηρετεί, είτε τρώει λίγο είτε πολύ, η αφθονία όμως του πλούσιου δεν τον αφήνει να κοιμηθεί.

13 Υπάρχει μια μεγάλη τραγωδία* που έχω δει κάτω από τον ήλιο: πλούτη που κάποιος τα συσσώρευσε και του βγήκε σε κακό. 14 Εκείνα τα πλούτη χάθηκαν εξαιτίας ενός καταστροφικού εγχειρήματος,* και όταν αυτός αποκτήσει γιο, δεν θα του έχει μείνει απολύτως τίποτα.+

15 Όπως κάποιος βγήκε γυμνός από τη μήτρα της μητέρας του, έτσι και θα φύγει, όπως ήρθε.+ Και δεν μπορεί να πάρει μαζί του τίποτα απολύτως για όλη τη σκληρή εργασία του.+

16 Και αυτό επίσης είναι μεγάλη τραγωδία:* Όπως ακριβώς ήρθε, έτσι και θα φύγει· και τι κερδίζει εκείνος που εργάζεται σκληρά για τον άνεμο;+ 17 Επιπλέον, κάθε ημέρα τρώει μέσα στο σκοτάδι πολύ απογοητευμένος, άρρωστος και οργισμένος.+

18 Να τι έχω δει ότι είναι καλό και σωστό: να τρώει κανείς και να πίνει και να βρίσκει ευχαρίστηση για όλη τη σκληρή εργασία+ την οποία επιτελεί μοχθώντας κάτω από τον ήλιο τις λίγες ημέρες ζωής που του έδωσε ο αληθινός Θεός, επειδή αυτή είναι η ανταμοιβή* του.+ 19 Επίσης, όταν ο αληθινός Θεός δίνει σε έναν άνθρωπο πλούτη και υλικά αποκτήματα,+ καθώς και τη δυνατότητα να τα απολαμβάνει, εκείνος πρέπει να παίρνει την ανταμοιβή* του και να χαίρεται με τη σκληρή του εργασία. Αυτό είναι δώρο Θεού.+ 20 Διότι δεν θα καταλάβει* πώς περνούν οι ημέρες της ζωής του, επειδή ο αληθινός Θεός τον κρατάει απασχολημένο με τη χαρά της καρδιάς του.+

6 Υπάρχει μια ακόμη τραγωδία* που έχω δει κάτω από τον ήλιο, και είναι κοινή ανάμεσα στους ανθρώπους: 2 Ο αληθινός Θεός δίνει σε κάποιον πλούτη, υλικά αποκτήματα και δόξα, ώστε δεν του λείπει τίποτα από όσα επιθυμεί·* και όμως ο αληθινός Θεός δεν του δίνει τη δυνατότητα να τα απολαμβάνει, παρότι ένας ξένος άνθρωπος μπορεί να τα απολαμβάνει. Αυτό είναι ματαιότητα και μεγάλη δυστυχία. 3 Αν ένας άνθρωπος γίνει πατέρας εκατό φορές και ζήσει πολλά χρόνια και φτάσει σε μεγάλη ηλικία, αλλά δεν απολαύσει* τα αγαθά του προτού καταλήξει στον τάφο,* πρέπει να πω ότι ένα παιδί που γεννήθηκε νεκρό είναι σε καλύτερη θέση από εκείνον.+ 4 Διότι αυτό ήρθε στον κόσμο μάταια και έφυγε μέσα στο σκοτάδι, και το όνομά του τυλίγεται από το σκοτάδι. 5 Παρότι δεν είδε ποτέ τον ήλιο ούτε έμαθε τίποτα, εντούτοις βρίσκεται σε καλύτερη θέση* από τον άλλον.+ 6 Τι ωφελεί να ζήσει κανείς δύο φορές χίλια χρόνια αλλά να μην απολαύσει τίποτα; Δεν πηγαίνουν όλοι στον ίδιο τόπο;+

7 Όλη η σκληρή εργασία του ανθρώπου γίνεται για να γεμίσει το στόμα του,+ αλλά η όρεξή του* δεν ικανοποιείται ποτέ. 8 Διότι σε τι υπερτερεί ο σοφός από τον ανόητο+ ή τι ωφελεί τον φτωχό το ότι ξέρει πώς να επιβιώνει;* 9 Καλύτερα να απολαμβάνει κανείς αυτό που βλέπει με τα μάτια του παρά να περιπλανιέται ακολουθώντας τις επιθυμίες του.* Και αυτό επίσης είναι ματαιότητα, κυνήγι του ανέμου.

10 Οτιδήποτε υπάρχει έχει ήδη πάρει όνομα, και έχει γίνει γνωστό τι είναι ο άνθρωπος· και αυτός δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί με* εκείνον που είναι δυνατότερός του. 11 Όσο περισσότερα είναι τα λόγια* τόσο περισσότερη είναι η ματαιότητα, και σε τι ωφελούν τον άνθρωπο; 12 Ποιος γνωρίζει τι είναι το καλύτερο που μπορεί να κάνει ο άνθρωπος τις λίγες ημέρες της μάταιης ζωής του, οι οποίες περνούν σαν σκιά;+ Διότι ποιος μπορεί να του πει τι θα συμβεί κάτω από τον ήλιο αφού φύγει;

7 Το καλό όνομα* είναι καλύτερο από το καλό λάδι,+ και η ημέρα του θανάτου είναι καλύτερη από την ημέρα της γέννησης. 2 Καλύτερα να πάει κανείς σε σπίτι όπου υπάρχει πένθος παρά σε σπίτι όπου γίνεται γιορτή,+ επειδή αυτό είναι το τέλος κάθε ανθρώπου, και οι ζωντανοί πρέπει να το βάλουν στην καρδιά τους. 3 Η στενοχώρια είναι καλύτερη από το γέλιο,+ γιατί το λυπημένο πρόσωπο κάνει την καρδιά καλύτερη.+ 4 Η καρδιά των σοφών βρίσκεται σε σπίτι όπου υπάρχει πένθος, αλλά η καρδιά των ανόητων βρίσκεται σε σπίτι όπου υπάρχει χαρά.*+

5 Καλύτερα να ακούει κανείς την επίπληξη κάποιου σοφού+ παρά το τραγούδι ανόητων. 6 Διότι όπως τρίζουν τα αγκάθια κάτω από το τσουκάλι, έτσι ακούγεται και το γέλιο του ανόητου·+ και αυτό επίσης είναι ματαιότητα. 7 Αλλά η καταπίεση μπορεί να οδηγήσει τον σοφό σε παραλογισμό, και η δωροδοκία διαφθείρει την καρδιά.+

8 Καλύτερο το τέλος ενός ζητήματος παρά η αρχή του. Καλύτερα να είναι κανείς υπομονετικός παρά να έχει υπεροπτικό πνεύμα.+ 9 Μη θίγεσαι εύκολα,*+ γιατί η ευθιξία φωλιάζει στον κόρφο των ανόητων.*+

10 Μη λες: «Γιατί ήταν οι παλιότερες ημέρες καλύτερες από αυτές;» διότι δεν είναι σοφό να το ρωτάς αυτό.+

11 Η σοφία μαζί με κληρονομιά είναι καλό πράγμα και αποτελεί πλεονέκτημα για όσους βλέπουν το φως της ημέρας.* 12 Διότι η σοφία αποτελεί προστασία,+ όπως και τα χρήματα αποτελούν προστασία,+ αλλά το πλεονέκτημα της γνώσης είναι το εξής: Η σοφία διατηρεί τη ζωή του κατόχου της.+

13 Σκέψου το έργο του αληθινού Θεού· ποιος μπορεί να ισιώσει αυτό που εκείνος έκανε στραβό;+ 14 Όταν η ημέρα είναι καλή, να αντανακλάς αυτή την καλοσύνη,+ αλλά την ημέρα της αντιξοότητας* να σκέφτεσαι ότι ο Θεός έκανε και τη μία και την άλλη,+ ώστε οι άνθρωποι να μην είναι βέβαιοι για* οτιδήποτε θα τους συμβεί στο μέλλον.+

15 Στη διάρκεια της μάταιης ζωής μου+ έχω δει τα πάντα—από τον δίκαιο που αφανίζεται παρά τη δικαιοσύνη του+ ως τον πονηρό που ζει πολύ παρά την κακία του.+

16 Μη γίνεσαι υπέρμετρα δίκαιος+ ούτε να παρουσιάζεσαι υπερβολικά σοφός.+ Γιατί να καταστρέψεις τον εαυτό σου;+ 17 Μην είσαι υπερβολικά πονηρός ούτε να είσαι ανόητος.+ Γιατί να πεθάνεις πρόωρα;+ 18 Το καλύτερο είναι να αντιλαμβάνεσαι τη μία προειδοποίηση αλλά να μην ξεχνάς και την άλλη·+ διότι αυτός που φοβάται τον Θεό προσέχει και τις δύο.

19 Η σοφία κάνει τον σοφό ισχυρότερο από δέκα δυνατούς άντρες σε μια πόλη.+ 20 Δεν υπάρχει δίκαιος άνθρωπος στη γη που να κάνει πάντα το καλό και να μην αμαρτάνει ποτέ.+

21 Επίσης, μη δίνεις σημασία σε καθετί που λένε οι άνθρωποι·+ αλλιώς μπορεί να ακούσεις τον υπηρέτη σου να σε καταριέται· 22 διότι ξέρεις καλά μέσα στην καρδιά σου ότι πολλές φορές και εσύ έχεις καταραστεί άλλους.+

23 Όλα αυτά τα εξέτασα με σοφία και είπα: «Θα γίνω σοφός». Αλλά κάτι τέτοιο ήταν πέρα από τις δυνατότητές μου. 24 Ό,τι έχει γίνει είναι απρόσιτο και εξαιρετικά βαθύ. Ποιος μπορεί να το κατανοήσει;+ 25 Εγώ κατηύθυνα την καρδιά μου στο να γνωρίσω, να εξερευνήσω και να αναζητήσω τη σοφία και την αιτία των πραγμάτων, καθώς και στο να κατανοήσω την πονηρία της ανοησίας και την αφροσύνη του παραλογισμού.+ 26 Έπειτα ανακάλυψα το εξής: Πικρότερη από τον θάνατο είναι η γυναίκα που μοιάζει με δίχτυ κυνηγού, της οποίας η καρδιά είναι σαν συρόμενα δίχτυα και τα χέρια σαν αλυσίδες φυλακής. Εκείνος που ευαρεστεί τον αληθινό Θεό θα ξεφύγει από αυτήν,+ αλλά ο αμαρτωλός παγιδεύεται από αυτήν.+

27 «Αυτό βρήκα», λέει ο συναθροιστής.+ «Ερεύνησα τα πράγματα ένα προς ένα για να φτάσω σε κάποιο συμπέρασμα, 28 αλλά αυτό που αναζητούσα* διαρκώς δεν το βρήκα. Έναν άντρα* μεταξύ χιλίων βρήκα, αλλά μια γυναίκα μεταξύ αυτών δεν βρήκα. 29 Αυτό μόνο βρήκα: Ο αληθινός Θεός έκανε τους ανθρώπους ευθείς,+ αλλά εκείνοι ακολούθησαν τα δικά τους σχέδια».+

8 Ποιος είναι σαν τον σοφό; Ποιος ξέρει να λύνει προβλήματα;* Η σοφία του ανθρώπου φωτίζει το πρόσωπό του και απαλύνει τη βλοσυρή του όψη.

2 Εγώ λέω: «Υπάκουσε στις προσταγές του βασιλιά+ από σεβασμό για τον όρκο που έδωσες στον Θεό.+ 3 Μη βιάζεσαι να φύγεις από την παρουσία του.+ Μην υποστηρίζεις τίποτα κακό·+ διότι εκείνος είναι σε θέση να κάνει ό,τι τον ευχαριστεί, 4 επειδή ο λόγος του βασιλιά έχει απόλυτη ισχύ·+ ποιος μπορεί να του πει: “Τι είναι αυτό που κάνεις;”»

5 Αυτός που τηρεί την εντολή δεν θα πάθει τίποτα κακό,+ και η σοφή καρδιά θα ξέρει τον σωστό χρόνο και τρόπο.*+ 6 Για κάθε ζήτημα υπάρχει χρόνος και τρόπος,*+ επειδή τα βάσανα των ανθρώπων είναι πάμπολλα. 7 Αφού κανείς δεν γνωρίζει τι θα γίνει, ποιος μπορεί να πει πώς θα γίνει;

8 Όπως κανένας άνθρωπος δεν εξουσιάζει το πνεύμα* ούτε μπορεί να το εμποδίσει, έτσι και κανένας δεν εξουσιάζει την ημέρα του θανάτου.+ Όπως κανένας δεν αποστρατεύεται στη διάρκεια του πολέμου, έτσι και η πονηρία δεν θα επιτρέψει σε όσους την πράττουν να ξεφύγουν.*

9 Όλα αυτά τα είδα, και προσήλωσα την καρδιά μου σε κάθε έργο που γίνεται κάτω από τον ήλιο, ενόσω άνθρωπος εξουσιάζει άνθρωπο προξενώντας του βλάβη.*+ 10 Και είδα να θάβουν τους πονηρούς, εκείνους που έμπαιναν και έβγαιναν στον άγιο τόπο, αλλά σύντομα λησμονήθηκαν στην πόλη όπου ενεργούσαν έτσι.+ Και αυτό επίσης είναι ματαιότητα.

11 Επειδή η ποινή εναντίον μιας κακής πράξης δεν εκτελείται γρήγορα,+ η καρδιά των ανθρώπων αποθρασύνεται και κάνει το κακό.+ 12 Αν και ένας αμαρτωλός μπορεί να κάνει το κακό εκατό φορές και ωστόσο να ζήσει πολύ καιρό, εγώ ξέρω ότι τα πράγματα θα εξελιχθούν καλά για εκείνους που φοβούνται τον αληθινό Θεό, επειδή τον φοβούνται.+ 13 Αλλά για τον πονηρό τα πράγματα δεν θα εξελιχθούν καλά,+ ούτε θα παρατείνει τις ημέρες του που είναι σαν σκιά,+ επειδή δεν φοβάται τον Θεό.

14 Στη γη συμβαίνει κάτι μάταιο:* Υπάρχουν δίκαιοι τους οποίους μεταχειρίζονται σαν να είχαν ενεργήσει με πονηρία,+ ενώ υπάρχουν πονηροί τους οποίους μεταχειρίζονται σαν να είχαν ενεργήσει δίκαια.+ Λέω ότι και αυτό επίσης είναι ματαιότητα.

15 Εγώ λοιπόν συνέστησα τη χαρά,+ επειδή δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο για τον άνθρωπο κάτω από τον ήλιο παρά να τρώει και να πίνει και να χαίρεται· αυτό πρέπει να τον συνοδεύει καθώς εργάζεται σκληρά τις ημέρες της ζωής του,+ τις οποίες του δίνει ο αληθινός Θεός κάτω από τον ήλιο.

16 Προσήλωσα την καρδιά μου στο να αποκτήσω σοφία και να δω όλες τις δραστηριότητες* που λαβαίνουν χώρα στη γη,+ μένοντας ακόμη και άυπνος ημέρα και νύχτα.* 17 Έπειτα σκέφτηκα όλο το έργο του αληθινού Θεού και αντιλήφθηκα ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να κατανοήσουν όσα συμβαίνουν κάτω από τον ήλιο.+ Όσο σκληρά και αν προσπαθούν, δεν μπορούν να τα κατανοήσουν. Ακόμη και αν ισχυρίζονται ότι είναι αρκετά σοφοί ώστε να τα μάθουν, δεν μπορούν πραγματικά να τα κατανοήσουν.+

9 Έτσι λοιπόν, τα σκέφτηκα σοβαρά όλα αυτά και συμπέρανα ότι οι δίκαιοι και οι σοφοί, καθώς και τα έργα τους, βρίσκονται στα χέρια του αληθινού Θεού.+ Οι άνθρωποι δεν ξέρουν τίποτα για την αγάπη και το μίσος που υπήρξαν πριν από αυτούς. 2 Όλοι έχουν ακριβώς την ίδια κατάληξη:+ οι δίκαιοι και οι πονηροί, οι αγαθοί,+ οι καθαροί και οι ακάθαρτοι, εκείνοι που θυσιάζουν και εκείνοι που δεν θυσιάζουν. Ο αγαθός είναι το ίδιο με τον αμαρτωλό· αυτός που ορκίζεται είναι το ίδιο με εκείνον που το σκέφτεται καλά πριν ορκιστεί. 3 Κάτω από τον ήλιο συμβαίνει κάτι θλιβερό: Επειδή όλοι έχουν την ίδια κατάληξη,+ η καρδιά των ανθρώπων είναι γεμάτη κακία· ενόσω ζουν, έχουν παραφροσύνη μέσα στην καρδιά τους και μετά πεθαίνουν!*

4 Για όποιον βρίσκεται ανάμεσα στους ζωντανούς υπάρχει ελπίδα, επειδή ένας ζωντανός σκύλος είναι σε καλύτερη θέση από ένα ψόφιο λιοντάρι.+ 5 Διότι οι ζωντανοί γνωρίζουν ότι θα πεθάνουν,*+ αλλά οι νεκροί δεν γνωρίζουν τίποτα απολύτως+ ούτε έχουν πια καμιά ανταμοιβή,* επειδή κάθε ανάμνηση για αυτούς έχει σβήσει.+ 6 Επίσης, η αγάπη τους, το μίσος τους και η ζήλια τους έχουν κιόλας αφανιστεί, και αυτοί δεν έχουν πια καμιά συμμετοχή σε όσα γίνονται κάτω από τον ήλιο.+

7 Πήγαινε, φάε την τροφή σου με χαρά και πιες το κρασί σου με εύθυμη καρδιά,+ επειδή ο αληθινός Θεός έχει ήδη ευαρεστηθεί με τα έργα σου.+ 8 Ας είναι τα ρούχα σου πάντοτε λευκά,* και να βάζεις ανελλιπώς λάδι στο κεφάλι σου.+ 9 Να απολαμβάνεις τη ζωή με την αγαπημένη σου σύζυγο+ όλες τις ημέρες της μάταιης ζωής σου, τις οποίες σου έδωσε Εκείνος κάτω από τον ήλιο, όλες τις ημέρες της ματαιότητάς σου, γιατί αυτός είναι ο κλήρος* σου στη ζωή και στη σκληρή εργασία που επιτελείς μοχθώντας κάτω από τον ήλιο.+ 10 Οτιδήποτε μπορείς να κάνεις,* κάνε το με όλες τις δυνάμεις σου, γιατί στον Τάφο,*+ εκεί όπου πηγαίνεις, δεν υπάρχει δυνατότητα ούτε για εργασία ούτε για σχέδια ούτε για γνώση ούτε για σοφία.

11 Είδα και κάτι άλλο κάτω από τον ήλιο: Δεν κερδίζουν πάντα οι ταχείς τον αγώνα δρόμου ούτε νικούν πάντα οι κραταιοί στη μάχη+ ούτε έχουν πάντα οι σοφοί την τροφή ούτε διαθέτουν πάντα οι ευφυείς τα πλούτη+ ούτε είναι πάντα επιτυχημένοι εκείνοι που έχουν γνώση,+ επειδή σε όλους προκύπτουν απροσδόκητες καταστάσεις* σε ανύποπτο χρόνο. 12 Διότι ο άνθρωπος δεν γνωρίζει πότε έρχεται ο καιρός του.+ Σαν τα ψάρια που πιάνονται σε κακό δίχτυ και τα πουλιά που πιάνονται σε παγίδα, έτσι και οι γιοι των ανθρώπων παγιδεύονται σε καιρό συμφοράς, όταν αυτή τους βρίσκει ξαφνικά.

13 Επίσης, παρατήρησα και αυτό σχετικά με τη σοφία κάτω από τον ήλιο—και μου έκανε εντύπωση: 14 Υπήρχε μια μικρή πόλη που είχε λίγους άντρες. Κάποτε ήρθε εναντίον της ένας κραταιός βασιλιάς, την περικύκλωσε και έστησε μεγάλα πολιορκητικά έργα εναντίον της. 15 Στην πόλη βρέθηκε ένας φτωχός αλλά σοφός άντρας, ο οποίος την έσωσε με τη σοφία του. Αλλά κανείς δεν θυμήθηκε τον φτωχό άντρα.+ 16 Και εγώ είπα μέσα μου: “Η σοφία είναι καλύτερη από την κραταιότητα,+ αλλά η σοφία του φτωχού καταφρονείται, και κανείς δεν δίνει προσοχή στα λόγια του”.+

17 Καλύτερα να δίνει κανείς προσοχή στα ήρεμα λόγια των σοφών παρά στις κραυγές εκείνου που κυβερνάει ανόητους.

18 Η σοφία είναι καλύτερη από τα όπλα του πολέμου, αλλά ένας και μόνο αμαρτωλός μπορεί να καταστρέψει πολλά καλά.+

10 Όπως οι ψόφιες μύγες κάνουν το λάδι του αρωματοποιού να βρομάει και να βγάζει φυσαλίδες, έτσι και μια μικρή ανοησία αμαυρώνει τη σοφία και τη δόξα.+

2 Η καρδιά του σοφού τον οδηγεί στον σωστό δρόμο,* αλλά η καρδιά του ανόητου τον οδηγεί στον εσφαλμένο δρόμο.*+ 3 Σε όποιον δρόμο και αν περπατάει ο άφρονας, του λείπει η σύνεση*+ και δείχνει σε όλους ότι είναι άφρονας.+

4 Αν ο θυμός* ενός άρχοντα ανάψει εναντίον σου, μην αφήσεις τη θέση σου,+ γιατί η ηρεμία μετριάζει μεγάλες αμαρτίες.+

5 Είδα κάτι θλιβερό κάτω από τον ήλιο, ένα λάθος συνηθισμένο για εκείνους που έχουν εξουσία:+ 6 Οι ανόητοι τοποθετούνται σε πολλές υψηλές θέσεις, αλλά οι ικανοί* παραμένουν σε χαμηλές θέσεις.

7 Είδα υπηρέτες έφιππους, αλλά άρχοντες να πηγαίνουν με τα πόδια σαν υπηρέτες.+

8 Εκείνος που σκάβει λάκκο μπορεί να πέσει μέσα,+ και εκείνον που γκρεμίζει πέτρινο τοίχο μπορεί να τον δαγκώσει φίδι.

9 Εκείνος που λατομεί πέτρες μπορεί να τραυματιστεί από αυτές, και εκείνος που σκίζει κούτσουρα μπορεί να κινδυνεύσει από αυτά.*

10 Αν ένα σιδερένιο εργαλείο στομώσει και δεν το ακονίσει κάποιος, τότε αυτός θα αναγκαστεί να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια. Η σοφία όμως συντελεί στην επιτυχία.

11 Αν το φίδι δαγκώσει τον γητευτή προτού εκείνος το γητεύσει, τότε ο επιδέξιος γητευτής* δεν ωφελείται σε τίποτα.

12 Τα λόγια από το στόμα του σοφού φέρνουν εύνοια,+ αλλά τα χείλη του ανόητου τον καταστρέφουν.+ 13 Τα πρώτα λόγια που βγαίνουν από το στόμα του είναι ανοησία,+ και τα τελευταία του είναι ολέθρια παραφροσύνη. 14 Ωστόσο, ο ανόητος συνεχίζει να μιλάει.+

Ο άνθρωπος δεν γνωρίζει τι θα γίνει· ποιος μπορεί να του πει τι θα συμβεί έπειτα από αυτόν;+

15 Η σκληρή εργασία του ανόητου τον εξαντλεί, επειδή δεν ξέρει ούτε πώς να πάει στην πόλη.

16 Τι φοβερό που είναι για μια χώρα όταν ο βασιλιάς είναι παιδί+ και οι άρχοντες αρχίζουν το φαγοπότι από το πρωί! 17 Τι καλό που είναι για τη χώρα όταν ο βασιλιάς είναι γιος ευγενών και οι άρχοντες τρώνε σε κατάλληλη ώρα για να παίρνουν δυνάμεις, όχι για να μεθούν!+

18 Από τη μεγάλη τεμπελιά τα δοκάρια της οροφής κρεμούν, και από τα νωθρά χέρια το σπίτι στάζει.+

19 Το ψωμί* παρασκευάζεται για το γέλιο, και το κρασί κάνει τη ζωή ευχάριστη,+ αλλά τα χρήματα καλύπτουν κάθε ανάγκη.+

20 Ακόμη και με τη σκέψη σου* μην καταραστείς τον βασιλιά,+ και μην καταραστείς τους πλούσιους μέσα στο υπνοδωμάτιό σου· διότι ένα πουλί* μπορεί να μεταφέρει τον ήχο* ή ένα φτερωτό πλάσμα μπορεί να επαναλάβει αυτό που ειπώθηκε.

11 Ρίξε* το ψωμί σου στα νερά,+ γιατί έπειτα από πολλές ημέρες θα το ξαναβρείς.+ 2 Δώσε μερίδιο από τα αγαθά σου σε εφτά ή και σε οχτώ,+ γιατί δεν ξέρεις τι συμφορά θα συμβεί στη γη.

3 Αν τα σύννεφα γεμίσουν νερό, θα ρίξουν βροχή στη γη· και αν κάποιο δέντρο πέσει προς τον νότο ή προς τον βορρά, θα μείνει όπου πέσει.

4 Αυτός που παρατηρεί τον άνεμο δεν θα σπείρει, και αυτός που κοιτάζει τα σύννεφα δεν θα θερίσει.+

5 Όπως ακριβώς δεν ξέρεις πώς επενεργεί το πνεύμα στα κόκαλα του παιδιού μέσα σε μια έγκυο,*+ έτσι δεν ξέρεις και το έργο του αληθινού Θεού, ο οποίος κάνει όλα τα πράγματα.+

6 Σπείρε τον σπόρο σου το πρωί και ας μην αναπαυτεί το χέρι σου ως το βράδυ·+ γιατί δεν ξέρεις ποιο θα έχει επιτυχία, αυτό ή εκείνο, ή αν και τα δύο θα εξελιχθούν καλά.

7 Το φως είναι γλυκό, και είναι καλό να βλέπουν τα μάτια τον ήλιο. 8 Αν ένας άνθρωπος ζήσει πολλά χρόνια, ας τα απολαύσει όλα.+ Αλλά πρέπει να θυμάται ότι οι ημέρες του σκοταδιού μπορεί να είναι πολλές· όλα όσα πρόκειται να συμβούν είναι ματαιότητα.+

9 Να απολαμβάνεις, νεαρέ, τα νιάτα σου, και ας χαίρεται η καρδιά σου στις ημέρες της νιότης σου. Να ακολουθείς τις οδούς της καρδιάς σου και να πηγαίνεις όπου σε οδηγούν τα μάτια σου· να ξέρεις όμως ότι ο αληθινός Θεός θα σε φέρει σε κρίση* για όλα αυτά.+ 10 Απομάκρυνε λοιπόν από την καρδιά σου τα πράγματα που φέρνουν αναστάτωση και διώξε από το σώμα* σου τα βλαβερά πράγματα· διότι η νιότη και η άνοιξη της ζωής είναι ματαιότητα.+

12 Να θυμάσαι λοιπόν τον Μεγαλειώδη Δημιουργό σου στις ημέρες της νιότης σου,+ προτού έρθουν οι ημέρες της στενοχώριας*+ και φτάσουν τα χρόνια που θα λες: «Δεν βρίσκω καμιά ευχαρίστηση σε αυτά»· 2 προτού σκοτεινιάσει ο ήλιος, το φως, η σελήνη και τα άστρα,+ και επιστρέψουν τα σύννεφα μετά* τη νεροποντή· 3 την ημέρα που οι φύλακες του σπιτιού θα αρχίσουν να τρέμουν και οι δυνατοί άντρες θα λυγίσουν και οι γυναίκες θα πάψουν να αλέθουν, επειδή θα έχουν λιγοστέψει, και εκείνες που κοιτάζουν από τα παράθυρα θα αντικρίζουν σκοτάδι·+ 4 όταν οι πόρτες στον δρόμο θα έχουν κλείσει, όταν ο ήχος του μύλου που αλέθει θα χαμηλώσει, όταν θα ξυπνάει κανείς με τον ήχο ενός πουλιού, και όταν όλες οι κόρες του τραγουδιού θα ατονήσουν.+ 5 Επίσης, ο άνθρωπος φοβάται τα ύψη, και τρόμος παραμονεύει στον δρόμο. Η αμυγδαλιά ανθίζει,+ η ακρίδα σέρνεται και η κάππαρη σκάζει, επειδή ο άνθρωπος πορεύεται προς την κατοικία όπου θα παραμείνει πολύ καιρό+ και οι πενθούντες περπατούν στον δρόμο.+ 6 Να τον θυμάσαι προτού αφαιρεθεί το ασημένιο σχοινί και συντριφτεί η χρυσή κούπα και σπάσει η στάμνα στην πηγή και συντριφτεί ο υδροτροχός της στέρνας. 7 Τότε το χώμα επιστρέφει στη γη,+ όπως ήταν, και το πνεύμα* επιστρέφει στον αληθινό Θεό ο οποίος το έδωσε.+

8 «Απόλυτη ματαιότητα!» λέει ο συναθροιστής.+ «Όλα είναι μάταια».+

9 Ο συναθροιστής δεν είχε γίνει μόνο σοφός, αλλά επιπλέον δίδασκε συνεχώς στον λαό όσα ήξερε,+ στοχαζόταν και έκανε επισταμένη έρευνα προκειμένου να συγκεντρώσει* πολλές παροιμίες.+ 10 Ο συναθροιστής ζήτησε να βρει ευχάριστα λόγια+ και να καταγράψει ακριβή λόγια αλήθειας.

11 Τα λόγια των σοφών είναι σαν βούκεντρα,+ και το σύνολο των λόγων τους είναι σαν καλά μπηγμένα καρφιά· έχουν δοθεί από έναν και μόνο ποιμένα. 12 Για οτιδήποτε εκτός από αυτά, γιε μου, άκου την προειδοποίηση: Το να γράφει κάποιος πολλά βιβλία δεν έχει τέλος, και η πολλή αφοσίωση σε αυτά είναι κουραστική για τη σάρκα.+

13 Το συμπέρασμα λοιπόν, αφού ακούστηκαν όλα, είναι: Να φοβάσαι τον αληθινό Θεό+ και να τηρείς τις εντολές του,+ επειδή αυτή είναι όλη η υποχρέωση του ανθρώπου.+ 14 Διότι ο αληθινός Θεός θα κρίνει κάθε πράξη, μεταξύ αυτών και κάθε κρυφή ενέργεια, ως προς το αν είναι καλή ή κακή.+