Γνωρίζετε Εσείς τον Ιεχωβά Όπως ο Νώε, ο Δανιήλ και ο Ιώβ;

1-3. (α) Τι θα μας βοηθήσει να παραμείνουμε πιστοί στον Θεό στη διάρκεια αυτών των τελευταίων ημερών; (β) Τι θα εξετάσουμε σε αυτό το άρθρο;

ΚΑΘΩΣ κορυφώνονται οι τελευταίες ημέρες, οι πονηροί συνεχίζουν να «φυτρώνουν σαν αγριόχορτα». (Ψαλμ. 92:7) Διόλου παράξενο λοιπόν που ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι εγκαταλείπουν τους ηθικούς κανόνες. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, πώς μπορούμε να είμαστε «μικρά παιδιά ως προς την κακία» και παράλληλα «πλήρως αναπτυγμένοι όσον αφορά την κατανόησή [μας]»;​—1 Κορ. 14:20.

² Η απάντηση βρίσκεται στο θεματικό μας εδάφιο, το οποίο λέει εν μέρει: «Εκείνοι που εκζητούν τον Ιεχωβά κατανοούν τα πάντα»​—δηλαδή όλα όσα είναι απαραίτητα για να τον ευαρεστούν. (Παρ. 28:5) Μια παρόμοια σκέψη εκφράζεται και στα εδάφια Παροιμίες 2:7, 9, τα οποία λένε ότι ο Ιεχωβά «αποταμιεύει πρακτική σοφία για τους ευθείς». Ως αποτέλεσμα, οι ευθείς είναι σε θέση να “κατανοούν τι είναι δίκαιο, σωστό και καλό, ολόκληρη την πορεία της αγαθότητας”.

³ Ο Νώε, ο Δανιήλ και ο Ιώβ είχαν αποκτήσει αυτή τη σοφία. (Ιεζ. 14:14) Το ίδιο ισχύει και για τον λαό του Θεού σήμερα. Αλλά τι θα ειπωθεί για εσάς προσωπικά; Κατανοείτε όλα όσα είναι απαραίτητα για να ευαρεστείτε τον Ιεχωβά; Το μυστικό είναι η ακριβής γνώση για εκείνον. Με αυτά υπόψη, ας εξετάσουμε (1) πώς γνώρισαν τον Θεό ο Νώε, ο Δανιήλ και ο Ιώβ, (2) πώς τους ωφέλησε αυτή η γνώση και (3) πώς μπορούμε και εμείς να αναπτύξουμε πίστη σαν τη δική τους.

Ο ΝΩΕ ΠΕΡΠΑΤΗΣΕ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ ΣΕ ΕΝΑΝ ΠΟΝΗΡΟ ΚΟΣΜΟ

4. Πώς γνώρισε ο Νώε τον Ιεχωβά, και πώς τον βοήθησε η ακριβής γνώση;

⁴ Πώς γνώρισε ο Νώε τον Ιεχωβά. Από νωρίς στην ανθρώπινη ιστορία, οι άντρες και οι γυναίκες πίστης μάθαιναν για τον Θεό με τρεις βασικούς τρόπους: παρατηρώντας την ορατή δημιουργία, από άλλους θεοφοβούμενους ανθρώπους, καθώς και από τις ευλογίες που γεύονταν όταν ζούσαν σε αρμονία με τους δίκαιους κανόνες και αρχές του Θεού. (Ησ. 48:18) Παρατηρώντας τη φυσική δημιουργία, ο Νώε θα είχε δει άφθονες αποδείξεις, όχι μόνο για την ύπαρξη του Θεού, αλλά και για τις πολλές αόρατες ιδιότητές του, όπως «η αιώνια δύναμη και η Θειότητά του». (Ρωμ. 1:20) Ως αποτέλεσμα, ο Νώε έκανε κάτι παραπάνω από το να αναγνωρίζει απλώς ότι υπάρχει Θεός. Ανέπτυξε ισχυρή πίστη σε αυτόν.

5. Πώς έμαθε ο Νώε για τον σκοπό του Ιεχωβά σχετικά με την ανθρωπότητα;

⁵ Η πίστη «έρχεται ως επακόλουθο αυτού που ακούει κανείς». (Ρωμ. 10:17) Πώς άκουσε ο Νώε για τον Ιεχωβά; Αναμφίβολα, έμαθε πολλά από τους συγγενείς του. Μεταξύ αυτών ήταν ο πατέρας του, ο Λάμεχ, ένας άνθρωπος πίστης ο οποίος έζησε για κάποιο διάστημα παράλληλα με τον Αδάμ. (Βλέπε εικόνα στην αρχή του άρθρου.) Ήταν επίσης ο παππούς του ο Μαθουσάλα καθώς και ο προπροπάππος του ο Ιάρεδ, ο οποίος έζησε παράλληλα με τον Νώε 366 χρόνια.a (Λουκ. 3:36, 37) Ίσως από εκείνους τους άντρες και ενδεχομένως από τις γυναίκες τους να έμαθε ο Νώε για το ξεκίνημα της ανθρωπότητας, για τον σκοπό του Θεού να γεμίσει η γη με μια δίκαιη ανθρώπινη οικογένεια και για τον στασιασμό στην Εδέμ​—τις συνέπειες του οποίου έβλεπε και ο ίδιος. (Γέν. 1:28· 3:16-19, 24) Ό,τι και αν συνέβη, αυτά που έμαθε άγγιξαν την καρδιά του και τον υποκίνησαν να υπηρετεί τον Θεό.​—Γέν. 6:9.

6, 7. Πώς ενίσχυσε η ελπίδα την πίστη του Νώε;

⁶ Η πίστη ενισχύεται από την ελπίδα. Φανταστείτε λοιπόν πώς πρέπει να ένιωσε ο Νώε όταν έμαθε ότι το όνομά του, που πιθανότατα σημαίνει «ανάπαυση» ή «παρηγοριά», εξέφραζε μια ελπίδα! (Γέν. 5:29, υποσ.) Υπό θεϊκή έμπνευση, ο Λάμεχ είπε: «Αυτός [ο Νώε] θα μας φέρει παρηγοριά για . . . την καταπόνηση που προξενεί στα χέρια μας η γη την οποία καταράστηκε ο Ιεχωβά». Ο Νώε έλπιζε στον Θεό. Σαν τον Άβελ και τον Ενώχ πριν από αυτόν, πίστευε στον «απόγονο» ο οποίος θα έπληττε το κεφάλι του φιδιού.​—Γέν. 3:15.

⁷ Αν και ο Νώε ίσως δεν αντιλαμβανόταν τις λεπτομέρειες της προφητείας του εδαφίου Γένεση 3:15, αναμφίβολα διέκρινε σε αυτά τα λόγια την ελπίδα για απελευθέρωση. Επιπλέον, εκείνη η εδεμική υπόσχεση ταίριαζε με το άγγελμα που διακήρυττε ο Ενώχ, ο οποίος είχε επίσης προείπει την κρίση του Θεού εναντίον των πονηρών. (Ιούδα 14, 15) Το άγγελμα του Ενώχ, το οποίο θα έχει την τελική του εκπλήρωση στον Αρμαγεδδώνα, ασφαλώς ενίσχυσε την πίστη και την ελπίδα του Νώε!

8. Πώς προστάτεψε τον Νώε η ακριβής γνώση για τον Θεό;

⁸ Πώς ωφέλησε τον Νώε η ακριβής γνώση για τον Θεό. Η ακριβής γνώση έδωσε στον Νώε πίστη και θεϊκή σοφία, πράγμα που τον προστάτεψε, ιδίως από πνευματική βλάβη. Για παράδειγμα, επειδή ο Νώε «περπάτησε με τον αληθινό Θεό», δεν περπάτησε, δηλαδή δεν συναναστράφηκε, με τους ασεβείς. Δεν ξεγελάστηκε από τους υλοποιημένους δαίμονες, οι οποίοι ασφαλώς εντυπωσίαζαν τους απίστους και αφελείς με τις υπερανθρώπινες ικανότητές τους​—ίσως μέχρι του σημείου να γίνουν αντικείμενο ειδωλολατρίας. (Γέν. 6:1-4, 9) Επίσης, ο Νώε ήξερε ότι η εντολή να αναπαράγονται και να γεμίσουν τη γη δόθηκε στους ανθρώπους. (Γέν. 1:27, 28) Επομένως, πρέπει να γνώριζε ότι οι σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ γυναικών και υλοποιημένων πνευμάτων ήταν και αφύσικες και εσφαλμένες. Αυτό το συμπέρασμα αναμφίβολα επιβεβαιώθηκε όταν εκείνες οι σχέσεις παρήγαγαν αφύσικους απογόνους. Αργότερα, ο Θεός προειδοποίησε τον Νώε ότι επρόκειτο να φέρει έναν κατακλυσμό στη γη. Η πίστη του Νώε σε αυτή την προειδοποίηση τον υποκίνησε να κατασκευάσει την κιβωτό σώζοντας έτσι το σπιτικό του.​—Εβρ. 11:7.

9, 10. Πώς μπορούμε να μιμούμαστε την πίστη του Νώε;

⁹ Πώς καλλιεργούμε εμείς πίστη σαν του Νώε. Το μυστικό είναι να είμαστε καλοί σπουδαστές του Λόγου του Θεού, να βάζουμε στην καρδιά μας όσα μαθαίνουμε και να αφήνουμε αυτή τη γνώση να μας διαπλάθει και να μας οδηγεί. (1 Πέτρ. 1:13-15) Τότε η πίστη και η θεϊκή σοφία θα μας προστατεύουν από τα πανούργα σχέδια του Σατανά και από το πονηρό πνεύμα του κόσμου. (2 Κορ. 2:11) Αυτό το πνεύμα προάγει την αγάπη για τη βία και την ανηθικότητα. Ωθεί τους ανθρώπους να κάνουν επίκεντρο της ζωής τους τις σαρκικές επιθυμίες. (1 Ιωάν. 2:15, 16) Μπορεί μάλιστα να κάνει όσους είναι πνευματικά αδύναμοι να αγνοήσουν τις αποδείξεις ότι η μεγάλη ημέρα του Θεού είναι κοντά. Προσέξτε ότι, όταν ο Ιησούς σύγκρινε την εποχή μας με τις ημέρες του Νώε, δεν εστίασε στη βία ή στην ανηθικότητα, αλλά στους κινδύνους που ενέχει η πνευματική απάθεια.​—Διαβάστε Ματθαίος 24:36-39.

¹⁰ Αναρωτηθείτε: “Δείχνει ο τρόπος της ζωής μου ότι γνωρίζω αληθινά τον Ιεχωβά; Με ωθεί η πίστη μου, όχι μόνο να ζω σε αρμονία με τους δίκαιους κανόνες του Θεού, αλλά επίσης να τους διακηρύττω;” Είθε οι απαντήσεις σας να δείχνουν ότι και εσείς “περπατάτε με τον αληθινό Θεό”.

Ο ΔΑΝΙΗΛ ΕΚΔΗΛΩΝΕ ΘΕΪΚΗ ΣΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΚΗ ΒΑΒΥΛΩΝΑ

11. (α) Τι αποκαλύπτει για την ανατροφή του Δανιήλ η θεοσεβής αφοσίωση που εκδήλωνε ως νεαρός; (β) Ποιες ιδιότητες του Δανιήλ θέλετε να μιμηθείτε;

¹¹ Πώς γνώρισε ο Δανιήλ τον Ιεχωβά. Ο Δανιήλ προφανώς είχε πάρει καλή εκπαίδευση από τους γονείς του, οι οποίοι του έμαθαν να αγαπάει τον Ιεχωβά και τον γραπτό του Λόγο. Επιπλέον, ο Δανιήλ κράτησε ζωντανή αυτή την αγάπη σε όλη του τη ζωή. Ακόμα και στα βαθιά του γεράματα, μελετούσε προσεκτικά τις Γραφές. (Δαν. 9:1, 2) Γνώριζε πολύ καλά τον Θεό καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ενεργούσε απέναντι στον Ισραήλ. Αυτό φαίνεται πολύ ωραία στην εγκάρδια προσευχή που ανέπεμψε συντετριμμένος ο προφήτης και η οποία βρίσκεται καταγραμμένη στα εδάφια Δανιήλ 9:3-19. Αφιερώστε λίγα λεπτά για να διαβάσετε αυτά τα λόγια και να τα στοχαστείτε, προσπαθώντας να δείτε τι σας λένε για την προσωπικότητα του Δανιήλ.

12-14. (α) Πώς έδειξε ο Δανιήλ θεϊκή σοφία; (β) Πώς ευλογήθηκε ο Δανιήλ για τη θαρραλέα οσιότητά του στον Θεό;

¹² Πώς ωφέλησε τον Δανιήλ η ακριβής γνώση για τον Θεό. Για έναν πιστό Ιουδαίο, η ζωή στην ειδωλολατρική Βαβυλώνα συνεπαγόταν μεγάλες προκλήσεις. Λόγου χάρη, ο Ιεχωβά είπε στους Ιουδαίους: «Να επιζητείτε την ειρήνη της πόλης στην οποία σας εξόρισα». (Ιερ. 29:7) Ταυτόχρονα όμως απαιτούσε την αποκλειστική τους αφοσίωση. (Έξοδ. 34:14) Πώς κατάφερε ο Δανιήλ να εξισορροπήσει τις δύο απαιτήσεις; Η θεϊκή σοφία τον βοήθησε να αντιληφθεί την αρχή της σχετικής υποταγής στις κοσμικές εξουσίες. Αιώνες αργότερα, ο Ιησούς δίδαξε αυτήν ακριβώς την αρχή.​—Λουκ. 20:25.

¹³ Σκεφτείτε τι έκανε ο Δανιήλ όταν ένα επίσημο διάταγμα απαγόρευσε την προσευχή σε οποιονδήποτε θεό ή άνθρωπο εκτός του βασιλιά για 30 ημέρες. (Διαβάστε Δανιήλ 6:7-10) Ο Δανιήλ θα μπορούσε να προβάλει τη δικαιολογία: “Τριάντα ημέρες είναι, δεν είναι και για πάντα!” Αλλά αρνήθηκε να επιτρέψει σε μια βασιλική διαταγή να ακυρώσει τις Γραφικές του υποχρεώσεις. Φυσικά, θα μπορούσε να προσεύχεται πιο διακριτικά ώστε να μη γίνει αντιληπτός. Αλλά ήξερε ότι αυτή η καθημερινή του συνήθεια ήταν πασίγνωστη. Γι’ αυτό, παρότι έτσι διακινδύνευε τη ζωή του, αποφάσισε να μη δώσει ούτε καν την εντύπωση ότι συμβιβαζόταν ως προς τη λατρεία του.

¹⁴ Ο Ιεχωβά ευλόγησε τη συνειδητή και θαρραλέα απόφαση του Δανιήλ σώζοντάς τον θαυματουργικά από έναν βασανιστικό θάνατο. Ως αποτέλεσμα, δόθηκε θαυμάσια μαρτυρία μέχρι τα πέρατα της Μηδοπερσικής Αυτοκρατορίας!​—Δαν. 6:25-27.

15. Πώς μπορούμε να καλλιεργούμε πίστη σαν του Δανιήλ;

¹⁵ Πώς μπορούμε εμείς να καλλιεργούμε πίστη σαν του Δανιήλ. Για να έχουμε ισχυρή πίστη, δεν αρκεί απλώς να διαβάζουμε τον Λόγο του Θεού. Χρειάζεται να “καταλαβαίνουμε το νόημα”. (Ματθ. 13:23) Θέλουμε να έχουμε την άποψη του Ιεχωβά για τα διάφορα ζητήματα, πράγμα που περιλαμβάνει το να αντιλαμβανόμαστε τις Γραφικές αρχές. Επομένως, χρειάζεται να στοχαζόμαστε τα όσα διαβάζουμε. Επίσης σημαντική είναι και η εγκάρδια προσευχή σε τακτική βάση, ιδίως όταν αντιμετωπίζουμε δοκιμασίες ή άλλες προκλήσεις. Αν προσευχόμαστε με πίστη για σοφία και δύναμη, ο Ιεχωβά θα ανταποκρίνεται γενναιόδωρα.​—Ιακ. 1:5.

Ο ΙΩΒ ΕΦΑΡΜΟΖΕ ΤΙΣ ΘΕΪΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΕ ΕΥΚΟΛΟΥΣ ΚΑΙ ΣΕ ΔΥΣΚΟΛΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ

16, 17. Πώς απέκτησε ο Ιώβ ακριβή γνώση για τον Θεό;

¹⁶ Πώς γνώρισε ο Ιώβ τον Ιεχωβά. Ο Ιώβ δεν ήταν Ισραηλίτης. Ήταν όμως μακρινός συγγενής του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ, στους οποίους ο Ιεχωβά είχε αποκαλύψει λεπτομέρειες σχετικά με τον εαυτό του και τον σκοπό του για την ανθρωπότητα. Με κάποιον τρόπο που δεν γνωρίζουμε, ο Ιώβ έμαθε πολλές από αυτές τις πολύτιμες αλήθειες. (Ιώβ 23:12) «Τα αφτιά μου είχαν ακούσει για εσένα», είπε εκείνος. (Ιώβ 42:5) Επιπλέον, ο ίδιος ο Ιεχωβά δήλωσε ότι ο Ιώβ είπε την αλήθεια σχετικά με αυτόν.​—Ιώβ 42:7, 8.

¹⁷ Ο Ιώβ παρατήρησε επίσης πολλές από τις αόρατες ιδιότητες του Θεού στην ορατή δημιουργία. (Ιώβ 12:7-9, 13) Αργότερα, και ο Ελιού και ο Ιεχωβά χρησιμοποίησαν στοιχεία της δημιουργίας για να υπενθυμίσουν στον Ιώβ την ασημαντότητα του ανθρώπου μπροστά στη μεγαλοσύνη του Θεού. (Ιώβ 37:14· 38:1-4) Τα λόγια του Ιεχωβά άγγιξαν την καρδιά του Ιώβ, ο οποίος είπε ταπεινά: «Τώρα ξέρω ότι μπορείς να κάνεις τα πάντα και ότι τίποτα από όσα έχεις κατά νου δεν είναι αδύνατον για εσένα. . . . Μετανοώ με χώμα και στάχτη».​—Ιώβ 42:2, 6.

18, 19. Πώς έδειξε ο Ιώβ ότι γνώριζε αληθινά τον Ιεχωβά;

¹⁸ Πώς ωφέλησε τον Ιώβ η ακριβής γνώση για τον Θεό. Ο Ιώβ είχε βαθύτατη κατανόηση των θεϊκών αρχών. Γνώριζε αληθινά τον Ιεχωβά, και ενεργούσε σύμφωνα με αυτή τη γνώση. Σκεφτείτε: Ο Ιώβ ήξερε πως δεν μπορούσε να ισχυρίζεται ότι αγαπάει τον Θεό και ταυτόχρονα να φέρεται άστοργα στον συνάνθρωπό του. (Ιώβ 6:14) Δεν εξύψωνε τον εαυτό του πάνω από τους άλλους, αλλά έδειχνε αδελφικό ενδιαφέρον για όλους, πλούσιους και φτωχούς. Όπως είπε χαρακτηριστικά: «Αυτός που έπλασε εμένα στη μήτρα δεν έπλασε και αυτούς;» (Ιώβ 31:13-22) Σαφώς, ο Ιώβ δεν είχε επιτρέψει στο κύρος και στον πλούτο που διέθετε στο παρελθόν να διαστρεβλώσουν την άποψή του για τον εαυτό του και τους άλλους. Τι αντίθεση με πολλούς από τους ισχυρούς και πλούσιους του κόσμου!

¹⁹ Ο Ιώβ απέρριπτε κάθε μορφή ειδωλολατρίας​—ακόμα και στην καρδιά του. Ήξερε ότι αν επιδιδόταν στην ψεύτικη λατρεία, η οποία περιλαμβάνει και την αφοσίωση στα υλικά πλούτη, θα είχε αρνηθεί «τον αληθινό Θεό ο οποίος είναι πάνω». (Διαβάστε Ιώβ 31:24-28) Θεωρούσε τον γάμο ιερό δεσμό ανάμεσα σε έναν άντρα και σε μια γυναίκα. Είχε κάνει μάλιστα διαθήκη με τα μάτια του ώστε να μην κοιτάξει ανήθικα μια παρθένα. (Ιώβ 31:1) Θυμηθείτε ότι εκείνη την εποχή ο Θεός ανεχόταν την πολυγαμία. Επομένως, ο Ιώβ μπορούσε να πάρει και δεύτερη σύζυγο αν ήθελε.b Ο ίδιος όμως φαίνεται ότι είχε ως πρότυπο τη γαμήλια ένωση που θέσπισε ο Θεός στην Εδέμ, και εκείνο το πρότυπο το έκανε νόμο για τον εαυτό του. (Γέν. 2:18, 24) Περίπου 1.600 χρόνια αργότερα, ο Ιησούς Χριστός δίδαξε τους ακροατές του να προσκολλούνται στις ίδιες δίκαιες αρχές αναφορικά με τον γάμο και τη σεξουαλική ηθική.​—Ματθ. 5:28· 19:4, 5.

20. Πώς μας βοηθάει η ακριβής γνώση για τον Ιεχωβά και τους κανόνες του να επιλέγουμε καλές συναναστροφές και υγιή ψυχαγωγία;

²⁰ Πώς καλλιεργούμε εμείς πίστη σαν του Ιώβ. Το μυστικό είναι και πάλι να έχουμε ακριβή γνώση για τον Ιεχωβά και να αφήνουμε αυτή τη γνώση να μας καθοδηγεί σε κάθε πτυχή της ζωής. Για παράδειγμα, ο ψαλμωδός Δαβίδ δήλωσε ότι ο Ιεχωβά «μισεί οποιονδήποτε αγαπάει τη βία», και προειδοποίησε για τη συναναστροφή με «δόλιους ανθρώπους». (Διαβάστε Ψαλμός 11:5· 26:4) Πώς σας βοηθούν αυτά τα εδάφια να κατανοήσετε τον τρόπο σκέψης του Θεού; Πώς πρέπει να επηρεάζει αυτή η κατανόηση τις προτεραιότητές σας, τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείτε το Ίντερνετ, καθώς και τις επιλογές σας σε ό,τι αφορά τις συναναστροφές και την ψυχαγωγία; Οι απαντήσεις σας μπορεί να σας δείξουν πόσο καλά γνωρίζετε τον Ιεχωβά. Προκειμένου να παραμένουμε άμεμπτοι στον σημερινό περίπλοκο και πονηρό κόσμο, πρέπει να εκπαιδεύουμε “τις δυνάμεις της διάκρισής” μας ώστε να ξεχωρίζουμε, όχι μόνο το ορθό από το εσφαλμένο, αλλά και το σοφό από το άσοφο.​—Εβρ. 5:14· Εφεσ. 5:15.

21. Τι θα μας καταστήσει ικανούς να κατανοούμε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε για να ευαρεστούμε τον ουράνιο Πατέρα μας;

²¹ Επειδή ο Νώε, ο Δανιήλ και ο Ιώβ αναζήτησαν τον Ιεχωβά με όλη τους την καρδιά, εκείνος τους άφησε να τον βρουν. Τους βοηθούσε να «κατανοούν τα πάντα», δηλαδή όλα όσα ήταν απαραίτητα για να τον ευαρεστούν. Έγιναν έτσι παράδειγμα δικαιοσύνης, και πέτυχαν πραγματικά στη ζωή τους. (Ψαλμ. 1:1-3) Αναρωτηθείτε λοιπόν: “Γνωρίζω εγώ τον Ιεχωβά τόσο καλά όσο τον γνώριζαν ο Νώε, ο Δανιήλ και ο Ιώβ;” Η αλήθεια είναι ότι, χάρη στο αυξημένο πνευματικό φως, εσείς μπορείτε να τον γνωρίσετε ακόμα καλύτερα! (Παρ. 4:18) Γι’ αυτό, να σκάβετε βαθιά στον Λόγο του Θεού. Να κάνετε στοχασμούς γύρω από τα όσα λέει. Να προσεύχεστε για άγιο πνεύμα. Τότε θα πλησιάσετε ακόμα περισσότερο τον ουράνιο Πατέρα σας και θα πορεύεστε με κατανόηση και σοφία μέσα στον σημερινό ασεβή κόσμο.​—Παρ. 2:4-7.