«Püntaʼaya yaamüin Macedoniamüin»

1-3. (1) ¿Kasa naaʼinraka Maleiwa sükajee tü nüpülainkat süpüla nuʼunirüin nukuwaʼipa Pablo namaa na nümaajanakana? (2) ¿Kasa wekirajaainjatka anain?

OʼUNUSHII waneinnua jieyuu suluʼujee tü pueulokot Filipos tü chakat Macedonia, chaʼwalii naya sotpaʼamüin tü süchi kanüliakat Gangites, nnojotsü miyoʼuin maʼin tia süchikat. Oʼuraajawaishii naya nümüin chi Namaleiwasekai na israelitakana, niʼrüin naya Jehová sünain aaʼinraa tia (2 Crón. 16:9; Sal. 65:2).

² Maʼaka 800 kilómetro wüinpümüin saaʼujee tü mmakat Filipos, eejana waneinnua wayuu oʼunakana suluʼujee tü pueulokot Listra, tü uuchimüinkat saaʼujee Galacia. Maʼaka jeʼra kaʼi süchikijee tia, nantakalaka suluʼumüin wanee wopu nakumala na romanokana kapaʼajanasü ipa, wopumüinsü tia wopukot. Chainjana naya suluʼumüin wanee mma chakat Asia, watta saalii wayuu kepiaka chayaa. Oʼuneeshi maʼin Pablo, Silas otta Timoteo suluʼupünaa tia wopukot süpüla nantajanain Éfesomüin jee waneirua pueulo eere wainmain wayuu nnojoyüliikana aapüin nüchiki Cristo. Ataʼünapejeʼe nakuwaʼipa nutuma Maleiwa sükajee tü nüpülainkat süpülapünaa noʼunuin. Nnojotsü aküjünüin suluʼu tü Bibliakat kasain naaʼinrüin Maleiwa süpüla nütaʼülüin nakuwaʼipa. Nnojoliipejeʼe naya aküjain pütchi chaa Asia süka noʼuninnüin akuwaʼipa nutuma Jesús sükajee tü nüpülainkat Maleiwa. Oʼuninna akuwaʼipachii naya nutuma süpüla noʼunuin suluʼupünaa tü mmakat Asia Menor, sotpünaa tü palaa kanüliakat Egeo jee nantaka sotpaʼamüin tü süchikat Gangites. 

³ Eesü tü kasa watüjakat sünainjee tü naaʼinrakat Jesús süpüla nuʼunirüin nukuwaʼipa Pablo namaa na nümaajanakana chaa Macedoniamüin. Ekirajaainjana waya sünain waneirua kasa alataka soʼu tü piantuakat nukua Pablo sünain aküjaa pütchi soʼujee juyaka 49 So.W.

«Wayaawatüin saaʼu nüjünalain waya Maleiwa» (Aluwataaushikana 16:6-15)

4, 5. (1) ¿Kasa alataka nümüin Pablo jee na nümaajanakana chaa süʼütpaʼa Bitinia? (2) ¿Jalamüinshii naya oʼunuin jee kasa anasü eeka suluʼujee tia?

⁴ Süka nütaʼülüin Jesucristo nukuwaʼipa Pablo jee na nümaajanakana suulia naküjain pütchi chaa Asia, oʼunushii naya palaamüin nakua süpüla naküjain pütchi suluʼupünaa tü mma chakat Bitinia. Kojuya kaʼi waraittüin naya suluʼupünaa tü mmakat Frigia otta Galacia, nnojotsü wainmain wayuu chayaa. Narütkaapa süʼütpaʼamüin Bitinia, nütaʼüla akuwaʼipachii naya Jesús nachikuaʼa sükajee tü nüpülainkat Maleiwa (Aluw. 16:6, 7). Nnojotka natüjaain saaʼu tü naaʼinrajatkat. Natüjaa aaʼu tü nanüikinjatkat jee jamüinjatüin sukuwaʼipa aküjaa pütchi natuma, nnojotpejeʼe natüjaain saaʼu jalainjanain naya aküjain pütchi. Nooʼulaküin noʼunuin Asiamüin otta chaa Bitiniamüin, nütaʼülapejeʼe Jesucristo nakuwaʼipa nachikuaʼa. Nüchajaapejeʼe maʼin sukuwaʼipa Pablo süpüla naküjainjanain pütchi. Noʼunaka wopumüin nakua, waraittüshii naya maʼaka 550 kilómetro, kojuya mma nalataka aluʼupünaa nantaleepaʼaya Troas eejeere anuwaluʼuin naya süpüla nantajanain Macedoniamüin (Aluw. 16:8). Apünüintuapa nuuʼulaküin Pablo nüküjain pütchi, nnojoluitpa ataʼünnüin nukuwaʼipa nutuma Jesucristo.

⁵ Antüshi Lucas naʼakamüin na nümaajanakana Pablo chaa Troas. Anuu nünüiki süchiki tü alatakat: «Shiasaʼa aipaʼa, müshi niʼrakai naaʼin Pablo wanee wayuu Macedoniajeʼewai, shaʼwatüshi nia nümülatuʼu sünain achuntaa nümüin: ‹Püntaʼaya yaamüin Macedoniamüin, pükaalinjaʼaya waya›. Süchikijee niʼrüin Pablo tia, wachajaain sukuwaʼipa süpüla woʼunajanain Macedoniamüin süka wayaawatüin saaʼu nüjünalain waya Maleiwa chamüin süpüla waküjainjanain tü pütchi anakat maʼin» (Aluw. 16:9, 10).a Nütüjaaitpa aaʼu Pablo jalainjanain naküjain pütchi. Talatakajasaʼa maʼin nia süka nüchajaain sukuwaʼipa süpüla nüküjainjatüin süchiki tü pütchi anasükat.

6, 7. (1) ¿Kasa watüjaka sünainjee tü alatakat nümüin Pablo soʼu nüchajaain maʼin sukuwaʼipa nüküjainjachin pütchi? (2) ¿Jamüsü sükatsüinraakaʼa waaʼin sutuma tü alatakat nümüin Pablo?

⁶ ¿Kasa watüjaka sünainjee tü alatakat nümüin Pablo? Jülüjataa waaʼin tüü: ataʼünna akuwaʼipachi Pablo nutuma Maleiwa nuʼunapa chaa Asiamüin jee ataʼünna akuwaʼipachi nia nutuma Jesús nülüʼütpa Bitiniamüin, shiasaʼa nüntapa Troasmüin, oʼuninna akuwaʼipachi nia nutuma Jesús chaa Macedoniamüin. Süka niain Jesús nekiipüʼüin na anoujashiikana, nia oʼuniraka wakuwaʼipa maaʼulu yaa maʼaka nuʼunirüin nukuwaʼipa Pablo (Col. 1:18). Eeshiijaʼa pürekutsooleere waya jee wakolojoweere suluʼumüin wanee mma eere choʼujaain Aküjalii pütchi. Nuʼunireerü wakuwaʼipa Jesús waʼyataale maʼin süchiirua tia. Jülüjataa paaʼin keʼejenale pia wanee wisiküleeta, puwateʼerüinjatü shia süpüla püntajachin eeʼewaire pia. Müinjatia neʼe tü waaʼinrakat wakooʼomüinleere tü waʼyataainkat nümüin Maleiwa süpüla nuʼunirüin wakuwaʼipa Jesús.

⁷ ¿Kasache waaʼinrajatka nnojorüle wountamaatüin tü waʼyataweekalü anain nümüin Maleiwa? ¿Ooʼulaainjanache waya suulia jee jülüjainjatche waaʼin nnojoluin nuʼunirüin wakuwaʼipa Maleiwa? Nnojo. Soto waaʼin kapüleein nümüin Pablo nuuntamaatüin tü naaʼinreekalü amüin. Ayatapejeʼe nüchajaain sukuwaʼipa süpüla nüküjainjachin pütchi nuuntaleepaʼaya shia. Waaʼinmaale wakooʼomüinrüin tü waʼyataainkat nümüin Maleiwa, nükaalinjeena waya (1 Cor. 16:9).

8. (1) ¿Kasa ayataka aluʼu Roma sutuma Filipos? (2) ¿Kasa eeka sünainjee nüküjain pütchi Pablo namüin waneinnua jieyuu?

⁸ Süchikijee nantüin suluʼumüin tü mmakat Macedonia, oʼunushi Pablo namaa na nümaajanakana suluʼumüin tü pueulokot Filipos. Aʼwaataashii maʼin na wayuu chajanakana Filipos süka wayuuin romano naya. Chapuʼushii kepiain Filipos na surulaatpuʼukana namaiwa chaa Roma jee ayatüsü maʼin tü kasa eejatkat Filipos sutuma tü kasa eejatkat chaa Roma. Anuuipaʼa sünain tü pueulokot eejatü wanee süchi nnojotka miyoʼuin maʼin. Nüntakalaka Pablo namaa na nümaajanakana chamüin, eejatiaa naaʼinruʼu wanee oʼuraajülee chayaa.b Antüshii naya soʼu tü sükaliakalü eemerawaa, eejanaka wanee jieyuu napüla sünain aʼwaajaa Maleiwa, nüikalaaka Pablo namaa na nümaajanakana jee naashajaaka namaa nüchiki Maleiwa. Yalajatka sünain aapajaa wanee wayuu kanüliaka Lidia, «nükaalinjaka shia Jehová süpüla kacheʼejüinjatüin shia sümüin nünüiki Pablo». Ponusü maʼin saaʼin tü ekirajünakalü anain shia nutuma Pablo otta na nümaajanakana, müsüjeseʼe woutiisain shia namaʼaleeya na kasayuukana sünain. Suchuntaka nümüin Pablo otta namüin na nümaajanakana makatüinjanain naya shipialuʼu (Aluw. 16:13-15).c

9. ¿Kasa naaʼinraka waneinnua wawalayuu süpüla nashatüin nukuwaʼipa Pablo jee kasa neʼreetka suluʼujee tia?

⁹ Talatakajasaʼa maʼin naaʼin Pablo jee müshiʼiya na nümaajanakana soʼu woutiisain Lidia. Talatüsü maʼin naaʼin Pablo süka nuʼunuin Macedoniamüin sünain aküjaa pütchi jee nüneekünüin nutuma Jehová namaa na nümaajanakana süpüla nusoutuin shiʼipajee nanüiki na jieyuu oʼuraajakana nümüin. Akaʼaya neʼe maaʼulu, watta naalii na wawalayuu okolojookana suluʼumüin wanee mma eere choʼujaain Aküjalii pütchi. Naaʼinrüin tia na jimaʼaliikana, majayünnüü, laülaayuu, eekai kaʼwayuusein jee maʼwayuusein. Mayaainjeʼe neʼrüin müliaa nachecherüin naaʼin süka talatüin naaʼin sutuma eein wayuu makalü aka saaʼin sukuwaʼipa Lidia. Anasü püchajaale sukuwaʼipa süpüla pukooʼomüinrüin piʼyataain nümüin Jehová, eʼreechi pia kasa anasü nutuma Jehová paaʼinrüle tia. Jamüshijaʼa wanee wawala jimaʼai kanüliakai Aarón, okolojooshi nia suluʼumüin wanee mma chaa Centroamérica. Wanaawasü naaʼin namaa na wawalayuu aʼyataakana nümüin Jehová suluʼu wanee mma naata. Anuu nünüiki: «Sutuma taʼyataain nümüin Maleiwa suluʼu wanee mma naata aleewashi maʼin taya nümaa. Talatüsü maʼin taaʼin sutuma tia, mekiisatshii na wayuu tekirajakana sünain tü Bibliakat».

«Napashajaanaka sutuma wayuu» (Aluwataaushikana 16:16-24)

10. ¿Kasa saaʼinraka tü yolujaakalüirua süpüla shiyoutajatüin wayuu tü pütchi nüküjakat Pablo jee na nümaajanakana?

¹⁰ Jashichishi maʼin Satanás sutuma nekirajaain naya wayuukana sünain tü pütchi anakat maʼin jee sutuma woutiisain naya. Sünainjee tia süchajaain maʼin sukuwaʼipa tü yolujaakalüirua shiyoutajatüin wayuu tü pütchi nüküjakat Pablo jee na nümaajanakana. Shiajaʼa saaʼinmaaka tü yolujaakalüirua nnojoluinjatüin saapaain tü wayuukalüirua sümaa tü pütchi nikirajakalü anain Pablo namaa na nümaajanakana. Eejatü chaa Filipos wanee majayüt kaleʼeruʼuka yolujaa jee wainma nneerü nakanajaka na sülaamainkana sünainjee süka süküjawalin tü yolujaakat sümüin tü kasa alatajatkat. Suʼunawaika nüchiirua Pablo jee nachiirua na nümaajanakana, woottüsü shia nachiirua sünain maa: «Wayuukana naainnua nüchepchia chi Maleiwa Miyoʼushikai maʼin. Shia naküjaka jümüin jamüinjatüin jukuwaʼipa süpüla juʼttaainjanain». Saainjain tia sutuma tü yolujaakat süpüla jülüjain saaʼin wayuu nümaʼanajeejatüin Maleiwa tü süküjakat jee tü nikirajakalü anain Pablo. Saaʼinrüinña tia süpüla nnojoluin kasajatüin sümüin wayuu tü nekirajakalü anain na nikirajüinkana Cristo. Niyuʼlapejeʼe Pablo tü yolujaa süleʼerujutkat (Aluw. 16:16-18).

11. ¿Kasa alataka süchikijee niyuʼluin Pablo tü yolujaa süleʼerujutkat wanee majayüt?

¹¹ Nayaawatapa saaʼu na sülaamainkana tü majayütkat nnojoliinnapain süpüla nakanajüin nneerü, nataʼülaka Pablo nümaa Silas jee najaraijaka naya chaa metkaaraluʼumüin, eere süsalapuʼuin saainjala wayuu natuma na aluwataashiikana, shiʼinaajala Roma naya wayuukana. Natüjaa aaʼu na sülaamainkana tü majayütkat naʼürülaanüin anain na judíokana natuma na aluwataashiikana jee kojutusü namüin wayuuin romano naya, anuujeseʼe nanüiki namüin: «Eekajasaʼa wayuukana naainnua, nekeʼeja aaʼinrü wayuu yaa suluʼu tü pueulokot. Wayuusa judío naya jee nekirajüin wayuu sünain akuwaʼipaa ayoutunakat wapüleerua süpüla wakuwaʼipainjatüin jee nnojotkat waaʼinrajatüin, jama wayuuin romano waya», müshii naya nachiki. Nüpashajaanaka Pablo otta Silas sutuma wayuu, nootuin na laülaashiikana «wayuu nooʼomüin süpüla naʼyaajüinjanain naya süka wunuʼu». Püreesaka atumawaa Pablo nümaa Silas, nekerotinnaka nutuma chi kaatsetpüʼükai shiinaluʼumüin «tü kaatsetkat sümaa nuuʼuttuin nasaʼa süʼlatiraluʼupünaa piamasü taapüla jawajawatka maʼin» (Aluw. 16:19-24). Kojosü maʼin piʼyuushi eejachire Pablo otta Silas, niʼrapejeʼe naya Jehová (Sal. 139:12).

12. (1) ¿Kasa nütüjaaka aaʼu Pablo namaa na nümaajanakana? (2) ¿Kasa naainjaka Satanás otta na wayuu nuluwataakana aaʼu süpüla nnojoluin saapaain wayuu sümaa tü pütchi waküjakat?

¹² Anuu nünüiki Jesús namüin na nikirajüinkana maʼaka kojuya juya süpülapünaa tia: «Mülieenaʼaya jia natuma» (Juan 15:20). Soʼu nüntüin Pablo Macedoniamüin namaa na nümaajanakana natüjaa aaʼu mülieenain naya atumawaa. Nayaawata aaʼu nnojolin niain kasirüin tia Jehová, nia Satanás. Müshiʼiya neʼe na wayuu nuluwataaka aaʼu Satanás maaʼulu yaa müliashii na anoujashiikana natuma maʼaka müliapuʼuin Pablo. Aküjünüsü alawaa wachiki suluʼu koleejia jee eere naʼyataain na wawalayuukana shiiʼiree müliain waya atumawaa. Mojusü nanüiki wachiki laülaapialuʼu na shikiipüʼükana tü iküleesiakat suluʼu waneirua mma, anuu tü namakat: «Nnojotsü anajiraain wayuu natuma na aküjaliikana pütchi nüchiki Jehová, nekirajüin wayuu sünain akuwaʼipaa ayoutunakat wapüleerua süpüla wakuwaʼipainjatüin jee nnojotkat waaʼinrajatüin». Eeshii naʼyaajünüle jee püreesale atumawaa na wawalayuukana suluʼu waneirua mma, niʼrapejeʼe Jehová süpüshuaʼa tü kasa aainjünaka naka (1 Ped. 3:12).

Woutiisashii naya (Aluwataaushikana 16:25-34)

13. ¿Jamüshi nüsakinnakaʼa Pablo otta Silas nutuma chi kaatsetpüʼükai süchiki tü naaʼinrajatkat süpüla nuʼttaainjachin?

¹³ Moʼookajasaʼa naaʼin Pablo otta Silas sutuma tü kasa alatakat namüin soʼu kaʼikat tia. Anatkajasaʼa naaʼin süseʼeruʼu aikat müshiijeseʼe noʼuraajüin jee neeʼirajüin nümüin Maleiwa. Sukutkujaʼalaa sümaka tü mmakat, achijiraashijeseʼe chi kaatsetpüʼükai, niʼraka jutatayaa sümüin tü puettoʼu eejatkat suluʼu tü kaatsetkat, isajayaashii naaʼinruʼu na püreesashiikana. «Niyuʼluinjeseʼe tü nüchajaruutsekat, oʼuniraainjachi nia naaʼin», jama nütüjaain saaʼu süsaleechin nia atumawaa tia. Nuʼwaataka Pablo niʼrapa nuʼuniraainjachin naaʼin chi kaatsetpuʼukai sünain maa: «Nnojo puʼuniraain paaʼin, anaa waya wapüshuaʼa». «Waʼlemuñuwaa, ¿kasa taaʼinrajatka süpüla toʼtteʼennajachin?», nümakaʼa namüin sümaa müin jalapaʼakai naaʼin. Nütüjaa aaʼu Pablo otta Silas niain neʼe Jesús oʼtteʼereechin chia wayuukai, anuujeseʼe nanüiki nümüin: «Punouja nünain chi Señotkai Jesús, puʼtteʼenneechika» (Aluw. 16:25-31).

14. (1) ¿Kasa naaʼinraka Pablo otta Silas süpüla nakaalinjain chi kaatsetpüʼükai? (2) ¿Kasa niʼraka Pablo otta Silas sutuma talatüin naaʼin mayaainjeʼe neʼrüin müliaa?

¹⁴ ¿Shiimainchejeʼe nütüjaweein saaʼu chi kaatsetpüʼükai susoutia tü nüsakitkalü anain? Niyaawata aaʼu Pablo nütüjaweein saaʼu chi wayuukai tü nüsakirakalü anain, shiajaʼa neʼe nnojoluin judíoin nia otta nnojoluin nütüjaain saaʼu sünüiki tü Karaloʼuta Nüchikimaajatkat Maleiwa. Ekirajaainjachi nia sünain tü pütchi shiimain suluʼukat tia karaloʼutakat jee oonooinjachi sümaa. Nüküjainjeseʼe Pablo nümaa Silas tü nünüikikat Jehová nümüin. Alatakajasaʼa saalin sülioʼu nasapü namüin sutuma shiain jülüjain naaʼin nekirajüin chi kaatsetpüʼükai. Niʼrüin chia wayuukai nülioʼu Pablo nümaa Silas jee nuʼlojuin shia. «Woutiisaka nia namaʼaleeya na wayuu chajanakana nipialuʼu». Eʼrüshi anaa Pablo nümaa Silas sutuma talatüin naaʼin mayaainjeʼe neʼrüin müliaa (Aluw. 16:32-34).

15. (1) ¿Kasa naaʼinraka waneinnua anoujashii süpüla nashatüin nukuwaʼipa Pablo otta Silas? (2) ¿Jamüshii ayatüinjanakaʼa waküjain pütchi?

¹⁵ Watta naalii wawalayuu maaʼulu yaa aküjakana pütchi sümaa püreesain naya maʼaka naaʼinrüin shia Pablo otta Silas, eʼrüshii naya kasa anasü suluʼujee tia. Jamüsüjaʼa suluʼu wanee mma eere süpülajünüin tü waʼyataainkat nümüin Maleiwa, eeshii maʼaka 40% na wawalayuu anoujakana sünainjee süküjünüin namüin pütchi soʼu püreesain naya (Is. 54:17). Jülüjataa paaʼin nunoujain chi kaatsetpüʼükai süchikijee sukutkujaain tü mmakat. Müsia neʼe maaʼulu, eeshii na wayuu aapaakana sümaa tü pütchi waküjakat sülatüle namüin wanee kasa mayaainjeʼe nnojoluin kasajatüin shia namüin paala. Ayataʼaya waküjain pütchi sümüin wayuu jee yapa waya süpüla wekirajüin shia, jama nanoujaleʼere sünain tü pütchikat soʼu wanee kaʼi.

«Anaataaka joo waya najüteein achiki ojuunaa» (Aluwataaushikana 16:35-40)

16. ¿Kasa alataka waneemüin kaʼi süchikijee niʼyaajünüin Pablo nümaa Silas?

¹⁶ Waneemüin kaʼi süchikijee niʼyaajünüin Pablo nümaa Silas ajütünaa achikichii naya natuma na sülaülajanakana tia mmakat. Anuupejeʼe nünüiki Pablo namüin: «Naʼyaajüin waya suʼupala wayuu sümaa nnojoluin süsalain waya wanee kasa natuma, eerejeʼe wayuuin romano waya jee napüreesajirüin joo wayayaa. Anaataaka joo waya najüteein achiki ojuunaa, nnojoliireejaʼa waya ojuʼitajanain. Anashii nayale antüin sünain ojuʼitiraa waya». Eimmolojooshii na sülaülajanakana mma natüjaapa saaʼu wayuuin romano Pablo nümaa Silas,d shapaasü naaʼin sutuma tia. Naküjain na sülaülakana mma suʼupala wayuu mojuin tü naaʼinrakat nümüin Pablo nümaa Silas saaʼujee naʼyaajüin naya, müsü sukuwaʼipa tia natuma süka naʼyaajüin paala naya suʼupala wayuu. «Süchikijee nachuntaka namüin noʼunajanain suluʼujee tü pueulokot». Nuʼunaka Pablo nümaa Silas süchikijee nakatsüinrüin naaʼin na jekenakana anoujain.

17. ¿Kasa natüjaka na jekenakana anoujain sünainjee nüchecherüin naaʼin Pablo otta Silas?

¹⁷ Nnojoishijeʼe aʼyaajünüin Pablo nümaa Silas naküjatüjürüle wayuuin romano naya (Aluw. 22:25, 26). Naaʼinrüle tia, jülüjasüje naaʼin na anoujashii chajanakana Filipos niyoutuin Pablo nümaa Silas müliain naya atumawaa saaʼujee naküjain pütchi. Nnojoishiijeʼe oonooin waneepia nümaa Maleiwa na anoujashiikana, jama nnojoluin romanoin naya, nnojotsü jaralin asoutajatüin naaʼu. Süka müliain Pablo nümaa Silas atumawaa anasü nakuwaʼipa napüleerua na jekenakana sünain anoujaa, natüjaa aaʼu nuunteerüin wanee anoujashi nüchecherüin naaʼin soʼunnaa müliain nia atumawaa. Saaʼujee nüküjain Pablo nümaa Silas wayuuin romano naya, naküjain na sülaülakana mma suʼupala wayuu mojuin tü aaʼinnaka naka. Suluʼujee tia, jülüjeerü naaʼin na sülaülakana mma tü pütchi aluwataanakalü anain suulia müliain na anoujashiikana natuma.

18. (1) ¿Kasa naaʼinraka na laülaashiikana maaʼulu yaa süpüla nashatüin nukuwaʼipa Pablo? (2) ¿Kasa waaʼinraka süpüla ayatüin waʼyataain nümüin Jehová?

¹⁸ Anasü nakuwaʼipa na laülaashiikana maaʼulu yaa napüleerua na wawalayuukana. Nnojotsü nachuntuin namüin na anoujashiikana naaʼinrajanain wanee kasa nnojotka naaʼinrüin nayakana. Wayaawatüinjatü wakuwaʼipa maʼaka naaʼinrüin shia Pablo süpüla wachuntajanain kaalinwaa namüin na sülaülakana mma müliale waya atumawaa. Eeshii süpüla woʼunuin suluʼumüin wanee laülaapia eeka suluʼu woumain jee shiale suluʼumüin wanee laülaapia eeka suluʼu wanee mma naata. Shia wachekaka achiki ayatüinjanain waʼyataain nümüin Jehová, nnojotsü waʼwanajaweein wanee pütchi aluwataanaka anain. Shiaʼaya waaʼinreeka tü nümakat Pablo namüin na anoujashii chajanakana Filipos poloo juya süchikijee püreesain nia suluʼu tia mmakat, naashin Pablo ayatüinjana aashajaain waya «noʼupala na sülaülashiikana mma süpüla süküjünüinjatüin tü pütchi anakat maʼin» (Filip. 1:7). Jaʼitasü kasain aneekünüin suluʼu laülaapia, ayateenaʼaya waya aküjain tü pütchi anakat maʼin eepünaale nuʼunirüin waya Maleiwa sükajee tü nüpülainkat (Aluw. 16:10).