«Anasü aire püpüla wayuu süpüshua»

1, 2. (1) ¿Jarat tü wanee pütchi alanaʼaleekat sünain anasüin naashin Jesuu? (2) ¿Jarat tü pütchi wekirajaainjatkalü anain sünain ekirajaayakat tüü?

WANAA SÜMAA nüsakinnüin Jesuu nutuma wanee fariseo sünain jaralin tü alanaʼaleekat sünainjee tü pütchi aapünakat nümüin Moisés, müshi Jesuu nümüin: «Alinjachi püpüla Jeʼwaa süka süpüshuaʼa paaʼin, süka süpüshuaʼa pukuwaʼipa otta süka tü jülüjakat paaʼin». Sünain tü palajatkat ekirajaaya, wekirajaaitpa anain kasain sünainpünaain tia nümakat Jesuu. Eepajaʼa wanee suwalaʼata tü pütchi alanaʼaleekat sünain anasüin naashin Jesuu, shia tü makat: «Anasü aire püpüla wayuu süpüshua maa aka alin pia püpülajiraa» (Mat. 22:34-38 NM; Mat. 22:39).

² Nüküjüin Jesuu, alinjatüin wapüla wayuu maʼaka alin waya wapülajiraa. ¿Jaraliiche maʼin na wayuu alinjanakana wapüla? ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla weeʼiyatüin sünain alin naya wapüla? Wekirajaajeerü anain tia pütchikat sünain ekirajaayakat tüü.

NA WAYUU ALINJANAKANA WAPÜLA

3, 4. (1) ¿Kasa nüküjaka achiki Jesuu nümüin chi wayuu asakitkai nia sünain jaralin alinjatüin nüpüla? (2) ¿Kasa naaʼinraka chi wayuu samariajeʼewaikai süpüla nükaaliinjüin chi judío mayeinshikai? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat.)

³ Müshi wanee wayuu nümüin Jesuu: «¿Jaralii na aijanakana tapüla paajüin?». Nüküjüin jooluʼu Jesuu nümüin nüchiki wanee wayuu kamaneeshi samariajeʼewai süpüla nikirajüin nia sünain alinjatüin wayuu süpüshuaʼa nüpüla ( paashajeʼera Lucas 10:29-37). Naashin Jesuu, eejachi wanee wayuu judío palasütakai wopuluʼu sutuma nüsheʼejünüin jee nuʼutünapünaain aaʼin natuma waneeinnua wayuu kaʼruwarannuu. Shiasaʼa nülatapünaaka neʼe wanee sacerdoote nüʼütpünaa chi wayuu asheʼejuushikai. Akaataaja neʼe wanee wayuu nuuʼuliwoʼu Leví, nnojoishi nükaaliinjüin wayuukai. Aluʼutaajaʼa niainjaʼa akaaliinjüin nia wanee wayuu samariajeʼewai. Eereje mojujiraain na wayuu judíokana namaa na samariajeʼewaliikana (Juan 4:9).

⁴ Chi wayuu samariajeʼewaikai nüshorotirüin seita sümaa wiino saaʼu nülioʼu chi wayuu mayeinshikai. Nümaaka nia suluʼumüin wanee atunkülee otta naapaka piamasü nneerü denario nümüin chi wayuu aaʼinmajakai tü atunküleekat. ¿Kasa apüla? Süpüla tü choʼujaakat nümüin chi mayeinshikai. Wanee denario, shia niʼyataainjut wanee wayuu soʼu wanee kaʼi (Mat. 20:2). Sutuma tü naainjakat chi wayuu samariajeʼewaikai, niiʼiyatüin mayaa sünain alin nüpüla chi wayuu mayeinshikai. Eesü süpüla washatüin nukuwaʼipa chi wayuu samariajeʼewaikai, shiajasaʼa alinjatüin wapüla wayuu süpüshuaʼa sümaa sümülialaainjatüin waaʼin naaliin, jaʼitairü naatain noumain jee tü nakuwaʼipakat.

5. Süchikijee tü juʼrakan alatakat Nueva York, ¿kasa naaʼinraka na wawalayuukana süpüla neeʼiyatüin alin wayuu napüla?

⁵ Maaʼulu yaa, watta naalii wayuu eekai mamülialain amüin wayuu; joutsü maʼin wayuu kaainjarannuu otta eekai mojutüin wayuu namüin (2 Tim. 3:1-3). Jamüsüjaʼa süchikijee tü juʼrakan alatakat Nueva York oʼutuupüroʼu soʼu 2012, watta naalii wayuu müliakana sutuma suʼunüin tü luusakat nepialuʼu, alin jemiai namüin otta choʼujaain waneeirua kasa namüin. Jee müsia aʼluwajünüsü noulia tü kasa eejatkalüirua nepialuʼu. Aluʼusaʼa na aküjüliikana pütchi nüchiki Jeʼwaa, akaaliinjiraashii naya otta nakaaliinjüin na wanee wayuu müliakana. Naainjüin tia na wawalayuukana saaʼu alin wayuu napüla. ¿Kasa maa waaʼinrajatka süpüla weeʼiyatüin alin wayuu wapüla?

¿KASA WAAʼINRAJATKA SÜPÜLA WEEʼIYATÜINJATÜIN ALIN WAYUU WAPÜLA?

6. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wakaaliinjüin wayuu sükajee tü Wiwüliakat?

⁶ Wakaaliinjüinjana naya sükajee tü Wiwüliakat. Wanaa sümaa waküjüin pütchi, wakatsüinrüin naaʼin na wayuukana sükajee tü sümakat tü Wiwüliakat (Roma 15:4). Süka waküjüin namüin tü pütchi anasükat süchiki Nuluwataaya Maleiwa, weeʼiyatüin sünain alin naya wapüla (Mat. 24:14). Talatüshii maʼin waya sutuma waküjüin sümüin wayuu nünüiki Jeʼwaa, chi Maleiwa kaʼatapalakai atuma wayuu (Roma 15:13).

7. (1) ¿Kasa nümaka Jesuu suluʼu Mateo 7:12? (2) ¿Jameerü wakuwaʼipa waaʼinrüle tü nümakat Jesuu?

⁷ Waaʼinrüinjatü tü nümakat Jesuu suluʼu Mateo 7:12. Wanaa sümaa nikirajüin Jesuu wainma wayuu saaʼu wanee uuchi, müshi nia: «Anasü müleka jaaʼinrüle tü anasükat sümüin wayuu, maa aka jücheküin saaʼinreein tü anasükat jümüin. Shia aluwataanaka anain wayuu nütüma Moisés ooʼulaka natüma na nünüikimaajanakana Maleiwa» (Mat. 7:12). Waaʼinrüle tü nümakat Jesuu, pansaajeerü wakuwaʼipa sümaa tü pütchi aapünakat nümüin «Moisés» (shia Génesis sünainmüin Deuteronomio) otta tü namakat «na nünüikimaajanakana Maleiwa» (shia süpüshi tü karalouktairua Ashajuushika süka Hebreo). Tü sümakat karalouktakat tüüirua, shiiʼiyatüin sünain anain nutuma Jeʼwaa na aikana apüla wayuu. Müshi Jeʼwaa nükajee Isaías: «Jaaʼinra tü anasükat otta loto jukuwaʼipa. [...] Anataʼaleeshijaʼa maʼin chi wayuu oonookai sümaa pütchikat tüü» (Is. 56:​1, 2, NM). Aire wayuu wapüla sümaa lotuin wakuwaʼipa, aneena maʼin waya nutuma Jeʼwaa.

8. (1) ¿Jamüshii alinjanaka wapüla na waʼünüükana? (2) ¿Kasa naaʼinreetka na waʼünüükana aire naya wapüla?

⁸ Alinjana wapüla na waʼünüükana. Müshi Jesuu: «Jiʼraajüin tü nümapüʼükat Moisés namüin na jutuushinuukana sümaiwa paala, tü makat mayaa: ‹Anashii aire jüpüla jüpüshi judíokana. Otta na jüʼünüükana, anashii kanainre jaaʼin naya›. Otta tanüiki tayakai jooluʼu jümüin, müsü mayaa: Anashii aire jüpüla na jüʼünüükana. Je anashii juchuntüle nümüin Maleiwa naaʼu na eʼrüliikana wayumüin jümüin süpüla jiʼnnaajünüinjanain sünain nüchooin jia Maleiwa chakai iipünaa, süka nüntirüin nuwarala chi kaʼikai je nüʼitirüin tü juyakat sünainmüin wayuu eekai kaainjaralin je eekai anamiain» (Mat. 5:43-45). Wanaaweematüsü nünüiki Pablo sümaa tü nümakat Jesuu. Müshi Pablo: «Müleka aire jamü sümüin wane jüʼünüü, anakaja jikirüle shia. Je münyaasüle nia, anakaja jüsülajüle wüin nüsüin» (Roma 12:20; Prov. 25:21). Sünain tü pütchi aapünakat nümüin Moisés, aküjünüsü namüin na israeliitakana nakaaliinjüinjatüin namüʼlüin na naʼünüükana (Éx. 23:5). Naaʼinrüle tia, eeshii süpüla aleewajiraain naya namaa na wayuu mojujiraapuʼukana namaa. Müsia neʼe sukuwaʼipa maaʼulu yaa, waaʼinrüle tü anasükat namüin na wayuu eʼrüliikana wayumüin wamüin, eeshii süpüla naʼwanajaain nakuwaʼipa. Otta eesü süpüla keeʼireein naaʼin aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa.

9. ¿Kasa waaʼinrajatka naashin Jesuu mojujiraale wakuwaʼipa namaa na wawalayuukana?

⁹ «Anajiraainjana waya sümaa wayuu süpüshuaʼa.» (Heb. 12:​14, NM.) Nnojoluinjatpajaʼa motuin waaʼin anajiraainjanain waya namaa na wawalayuukana. Müshi Jesuu: «Sükajee tüü, wanaa sümaa püsülajüin kasa nümüin Maleiwa eere süpülee asülajaa, müleka sotüle paaʼin sünain mojuin nünüiki pümüin wane puwala, anakaja müleka püpütüle tü püsülajüinjatkat yaala süʼütpaʼa tü süpüleekat asülajaa süpüla puʼunüinjachin nünainmüin chi puwalakai süpüla pukumajiraain sukuaippa nümaa. Je süchikijee, aleʼeja meechia pia süpüla asülajaa nümüin Maleiwa» (Mat. 5:​23, 24). Aneerü wakuwaʼipa nutuma Jeʼwaa müleka aire wapüla na wawalayuukana otta wachajaale sukuwaʼipa süpüla wanoukteʼeramaatüin wanee mojujirawaa namaa.

10. ¿Kaseerü alataka wamüin wayoujakuʼu wamüle wayuu?

¹⁰ Nnojoluinjatü mojuin wanüiki süchiki wayuu. Müshi Jesuu: « ‹Kaainjarai nia› anakaja nnojorule jümüin sümüin wane wayuu. Müleka jaaʼinrüle tia, ‹Kaainjarai pia› meechi chi Maleiwakai jümüin. Süka jamüin, müleka mamüliajule chi wayuukai jütüma, nnojoleena jia nümüliajüin Maleiwa. Je müleka jiyoujüle nia sünainjee wane wwatua neʼe naainjala, akaweenia jiakana nütüma Maleiwa jaʼitasü wwatuain neʼe jaainjala. Jia ayoojaakana waneepia na juwalayuukana, müshii aka jia naaʼin wane wayuu eekai niʼrüin yarüttüsü suluʼu noʼu chi nuwalakai sünain, ‹Tawalaa, anashi tayuʼrule tü yarüttüsükat suluʼujee poʼu›, sünain nümüin nümüin. Otta nnojotsü nütüjaain aaʼu sünain eein wane saʼata wunuʼu suluʼu tü noʼukalia maʼi. Jiakana piamakana akuaippa, müleka juuʼulaale suulia kaainjalaa, juunteerü jiiʼiyatüin namüin na juwalayuukana sünain kaainjalain naya» (Mat. 7:1-5). Tü wekirajaakat sünainjee tü pütchikat shia nnojoluinjatüin mojuin wanüiki nümüin wanee wayuu eekai kaainjalain. Eesü waainjüle wanee kasa mojuleeka suulia tü naainjakat chia wayuukai.

TÜ ANAKALÜ SÜPÜLA WAAʼINRÜIN

11, 12. ¿Kasa waaʼinrajatka shiimainre alin wayuu wapüla?

¹¹ Shiimainre alin wapüla na wayuukana, waküjüinjatü namüin tü pütchi anasükat süchiki Nuluwataaya Maleiwa maʼaka naainjapuʼuin shia Jesuu (Luc. 8:1). Müshi nia namüin na nikirajüinkana: «Jüküjainjat[ü] tachiki sümüin wayuu süpüla sünoujainjatüin tanain. Jikirajeena naya süpüla nayainjanain na tekirajüinkana maa aka jiakana» (Mat. 28:​19, 20). Süka woonooin nümaa Jesuu, wakaaliinjüin wayuu süpüla sujuʼitüinjatüin suluʼujee tü wopu jerutsü sünainmüinkat tü ouktaakat. Otta wakaaliinjüin naya süpüla noʼunüin suluʼu tü wopu mouisü sünainmüinkat tü kataakat oʼuu (Mat. 7:​13, 14). Anashaatasü maʼin nümüin Jeʼwaa tü waaʼinrakat.

¹² Watta naalii wayuu nükaaliinjaka Jesuu süpüla nayaawatüinjatüin saaʼu choʼujaain Jeʼwaa namüin (Mat. 5:3). Eere wanee wayuu ekirajaweekai nünain Maleiwa, wekirajamaatüin nia sünain tü pütchi anasü aapünakat wamüin nutuma Maleiwa (Roma 1:1). Nayasaʼa na aapaakana sümaa tia pütchikat, anajiraashii naya nümaa Maleiwa saaʼu naapajiraain nikii Jesuu süpüla ouktaa (2 Cor. 5:​18, 19). Tü aküjaakat pütchi shia wanee sukuwaʼipa anaka maʼin süpüla weeʼiyatüin sünain alin wayuu wapüla.

13. ¿Jamüsü paaʼin sutuma pikirajüin wayuu nüchiki Jeʼwaa?

¹³ Wanaa sümaa yapain watuma tü wanüikinjatkat namüin na wayuu wouyantaainjanakana anainmüin otta wekirajüle naya sünain tü Wiwüliakat, wekirajüin naya sünain oonowaa nümaa Jeʼwaa. Eepajaʼa na eeʼiratüinjanakana wainma kasa sünainjee nakuwaʼipa (1 Cor. 6:9-11). Talatüshii maʼin waya sutuma neenaküin Jeʼwaa «na kettaakana süpüla katüin noʼu waneepia» sümaa nükaaliinjüin naya süpüla aleewajiraainjanain naya nümaa (Aluw. 13:​48, NM). Wanaa sümaa nekirajaain na wayuukana sünain tü Wiwüliakat, talatüsü naaʼin sutuma kaʼatapalainnapain naya. Nnojoluitpa shapaain naaʼin süka neʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa. Müshiʼiya wayakana, talatüshii maʼin waya saaʼu waküjüin nünüiki Jeʼwaa sümüin wayuu. Tia shia wanee aʼyatawaa anashaatasü maʼin.

NÜKÜJÜIN PABLO JAMÜINJATÜIN MAʼIN NUKUWAʼIPA WANEE ANOUJÜSHI

14. ¿Jarat tü pütchi anakat maʼin pümüin sünainjee tü nümakat Pablo suluʼu 1 Corinto 13:4-8?

¹⁴ Nüküjüin Pablo jamüinjatüin maʼin nukuwaʼipa wanee anoujüshi eekai aipüralin wayuu. Aire wapüla wayuu maʼaka nüküjüin Pablo, aneena waya noʼuluʼu Jeʼwaa, nnojoleena maʼin mojujiraain waya sümaa wayuu otta talateerü waaʼin ( paashajeʼera 1 Corinto 13:4-6, 8; 1 Corinto 13:7a). Wekirajaa sünain tü nümakat Pablo otta wekirajaa sünain tü waaʼinrajatkat süpüla weʼitaain suluʼu wakuwaʼipa tü nümakat.

15. (1) ¿Kasa washatüinjatka sünainjee nukuwaʼipa Jeʼwaa? (2) ¿Jamüsü nnojoluinjatka yaletayaain waaʼin otta nnojoliinjanaka waʼwaataain suluʼu wakuwaʼipa?

¹⁵ Aire wapüla wayuu «nnojoleerü akulajaain [w]aaʼin sünain kamanewaa namüin». Kamaneeshi Jeʼwaa sümüin wayuu süpüshuaʼa, mayaapejeʼe kaainjaraliin waya. Müinjanaʼaya wayakana, kamaneeinjana sümüin wayuu jaʼitainna kaainjalain naya jee mojuin nanüiki wamüin. Aire wapüla wayuu, «nnojoleerü achunjain [w]aaʼin». Jamüshijaʼa eere wanee wawala aapünakai amüin wanee aʼyatawaa suluʼu tü outkajaaleekat jee eere nümaʼana wanee kasa nnojotka wamaʼana, nnojoishii waya achumujüinjanain saaʼu tia. Shiimainre alin wayuu wapüla, nnojoleerü yaletayaain waaʼin otta nnojoleena waya aʼwaataain suluʼu wakuwaʼipa. Saashin tü Wiwüliakat, niyouktüin Jeʼwaa «chi wayuu eekai pülain naaʼin» (Sant. 4:6).

16, 17. ¿Kasa aküjünaka suluʼu 1 Corinto 13:​5, 6 süpüla weeʼiyatüin sünain alin wayuu wapüla?

¹⁶ Aire wayuu wapüla, nnojoleena waya eʼrüliin wayumüin namüin, nnojoleena waya aküjüin waʼalain namüin, nnojoleena waya aʼluwajüin noulia jee müsia nnojoleerü waaʼinrüin wanee kasa niyouktaka Jeʼwaa. Aipüraliire waya, nnojoleerü kapülain waaʼin wakuwaʼipa neʼe wamüiwaʼa, kapüleerü waaʼin nakuwaʼipa na waneeinnua (Filip. 2:4).

¹⁷ Shiimainre alin wayuu wapüla, nnojoleena waya «aashichijaain maalü namüin sümaa nnojolüin motüin [w]aaʼin süpüshua tü kasa mojusü naaʼinrakat paala [w]amüin» (1 Tes. 5:15). Nnojoleena anain waya noʼuluʼu Maleiwa müleka üttakuʼu müle waaʼin sünain wayuu. Nnojotsü anain tia süka mojeerüin wakuwaʼipa otta eesü süpüla waainjüin kasa mojusü sümüin wayuu (Lev. 19:18). Shia anaka aluʼu motule waaʼin tü kasa mojusü saainjakat wayuu wamüin. Sutuma alin wayuu wapüla, nnojoleerü talatüin waaʼin sülatüle kasa mojusü nümüin wanee wayuu üttakai aaʼin wooʼomüin ( paashajeʼera Proverbios 24:​17, 18b).

18. ¿Kasa shikirajaka anain waya tü sümakat 1 Corinto 13:7 süchiki tü sukuwaʼipainjatkat saaliin wayuu wapüla?

¹⁸ Naashin Pablo, aire wapüla wayuu «[w]alatireerü sooʼopünaa [w]aaʼin tü naainjalakat». Wanaa sümaa naashajaain wamaa wanee wayuu süpüla walatirüin sooʼopünaa waaʼin tü naainjalakat wamüin, motomaatüsü waaʼin naainjala. Süka jamüin, alin wayuu wapüla. Shiimainrejeʼe alin wayuu wapüla, «[w]anoujeerü anain süpüshuaʼa tü namakat». Jamüsüjaʼa tü waashajeʼerakat suluʼu tü Wiwüliakat jee tü shikirajakalü anain waya nupueulose Jeʼwaa, wanouja anainrü tia. Sutuma alin wayuu wapüla, «[w]aʼatapaleerü tü namakat». Waʼatapalüin shikeraajüin süpüshuaʼa tü nümakat Jeʼwaa. Shiasaʼa sünainjee alin wayuu wapüla, waküjüin namüin tü waʼatapalakat (1 Ped. 3:15). Wanaa sümaa sülatüin wamüin kasa mojusü, oʼuraajüshii waya nümüin Jeʼwaa otta waʼatapajüin nükaaliinjüin waya. Tü wanee kasa waaʼinrakat sutuma alin wayuu wapüla, shia wachechereʼerüin waaʼin. Müleka müliale waya atumawaa jee saainjüle wayuu kasa mojusü wamüin, wachecherüin waaʼin suʼunnaa tia. Tü pütchi sajaʼttiamüinkat nünüiki Pablo, müsü mayaa: «Tü aliikat apüla wayuu, ayateerü cheʼojaain waneepia». Na wayuu aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa, neeʼiyateerü sünain alin wayuu napüla süpüla kaʼika süpüshuaʼa.

ALINJATÜ WAPÜLA WAYUU MAʼAKA AIJIRAAIN WAYA WAPÜLAJIRAA

19, 20. ¿Jarat tü pütchi suluʼujeejatkat tü Wiwüliakat aküjaka alinjatüin wapüla wayuu?

¹⁹ Waaʼinrüle tü sümakat tü Wiwüliakat, aijeerü wapüla wayuu waneepia otta aijeena waya wapülajiraa (Mat. 22:39). Keeʼireesü naaʼin Jeʼwaa nümaa Jesuu müinjatüin wakuwaʼipa. Alinjatü wapüla wayuu süpüshuaʼa jaʼitairü naatain noumain, jaʼitairü naatain nakuwaʼipa. Kapüleere wamüin aaʼinraa tia, wachunta nümüin Jeʼwaa nükaaliinjai waya nükajee chi naaʼinkai. Müle shia watuma, aneena waya noʼuluʼu Jeʼwaa otta nükaaliinjeena waya (Roma 8:​26, 27).

²⁰ Choʼujaashaatasü maʼin alinjatüin wapüla wayuu maʼaka aijiraain waya wapülajiraa. Saashin tü Wiwüliakat, tia shia «tü pütchi oʼunirakat sukuwaʼipa wayuu» (Sant. 2:​8, NM). Sünain tü pütchi aapünakat nümüin Moisés, wainma tü kasa nuluwataakalü anain Jeʼwaa na israeliitakana süpüla alinjatüin wayuu napüla. Kakalia süchikijee tia, nüshajüin Pablo wanee pütchi nutuma Jeʼwaa, müsü mayaa: «Müsü tü nuluwataakat anain Moisés: ‹Ai jüpüla wayuu süpüshua maa aka alin pia püpülajiraa›, müsü. Müleka juuʼulaküle tia, nnojoleerü jaaʼinrüin tü kasa achiajaanakat oulia waya nütüma» (Roma 13:8-10). Alinjana wapüla na wayuukana.

21, 22. ¿Jamüshi alinjachika wapüla Maleiwa jee müsia wayuu?

²¹ Jülüjapa waaʼin kasain alinjanain aaʼujee wapüla na wayuukana, soteesü waaʼin tü nümakat Jesuu nüchiki chi Nüshikai, müshi nia: «Nüntirüin nuwarala chi kaʼikai je nüʼitirüin tü juyakat sünainmüin wayuu eekai kaainjaralin je eekai anamiain» (Mat. 5:43-45). ¿Kasa shikirajaka anain waya tia? Alinjatüin wapüla wayuu jaʼitairü kaainjaralin jee anamiain shia. Wekirajaaitpa anain shiain anain maʼin waküjüle pütchi namüin süchiki tü Nuluwataayakat Maleiwa. Shiasaʼa naapaale sümaa tia pütchikat, aleeweechi nia nümaa Maleiwa. ¿Eesüche wanee kasa analeeka suulia tia? Nnojorüleejaʼa.

²² Watüjaaitpa aaʼu alinjachin wapüla Maleiwa süka süpüshuaʼa waaʼin, süka süpüshuaʼa wakuwaʼipa otta süka tü jülüjakat waaʼin. Otta wekirajaaitpa anain tü waaʼinrajatkat süpüla weeʼiyatüin alin wayuu wapüla. Aire wapüla Jeʼwaa otta na wayuukana, weeʼiyateerü sünain woonooin sümaa tü nümakat Jesuu. Otta müsia aneerü maʼin wakuwaʼipa noʼuluʼu Jeʼwaa, chi Washi iipünaajachikai.