Anasü tanoula sutuma tü eʼitaanakat tapüleerua

John Mills nünülia chi tashikai, woutiisashi nia soʼu 1913 chaa Nueva York wanaa sümaa 25 nuuyase. Soʼu tia, nia ekirajaka chi wawalakai Russell tü pütchi namüinjatkat na woutiisainjanakana. Okolojooshi mapa chi tashikai chamüin Trinidad, eere niʼraajüin tü teikat. Constance Farmer sünülia otta naʼakajatü shia na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat. Akaaliijünüshi chi wawalakai William Brown nutuma chi tashikai süpüla sünajünüin tü kanüliakat «Foto-Drama de la Creación». Ooʼulaʼaleeshiʼiya naya suulia aaʼinraa tia soʼu 1923, soʼu nuluwataanüin chi wawalakai Brown sümaa nuʼwayuuse chamüin África Occidental. Makatüsü tü teikat nümaa chi tashikai chaa Trinidad, napüshi naya na anoujashii chainjanakana iipünaa.

ANASÜ MAʼIN NUKUWAʼIPA TASHI SÜMAA TEI

Mekietsatshii waya sümüin wei. Rutherford nünülia chi eʼirumaakai, niisholiashi nia chi wawala shikiipüʼükai tü kanüliakat Sociedad Watch Tower. Nutujeejachi taya, joʼuushi taya tisienpüroʼu 30 soʼu 1922. Niisholiashi taya chi wawalakai Clayton Woodworth chi oʼunirapuʼukai sukuwaʼipa tü rewiisütakat The Golden Age, tü anuu joo kanüliain ¡Eeja Waaʼin! Woodworth tanülia, eeshi Worth tamünüle amüin. Koleejiashii waya natuma na kachoinkana waya, shiapejeʼe neʼitaain wapüleerua waʼyataainjanain nümüin Jeʼwaa. Atüjasü maʼin tü teikat süpüla sunoujirüin waya sünain sünüiki tü Wiwüliakat. Jee müshia chi tashikai, akuentajawaishi wamüin süchiki wanee kasa alataka saashin tü Wiwüliakat, anasü maʼin sukuentajia nutuma, müsü weʼrakaijaʼa saaʼin tü nümakat wamüin.

Nnojotsü amülain neʼe naʼyataain wamaa. Jaʼraishii waya suluʼu tooloyuuin, apünüinshii na oʼunakana suluʼu tü Ekirajüleekat Galaad otta müshiʼiya apünüinshii weiyeyuuse, kakaliashii pürekutsoolüin rekulaat chaa Trinidad otta Tobago. Sükajee wekirajünüin natuma na wayuu kachoinkana waya otta anain nakuwaʼipa wapüleerua, müshii neʼitaakai waaʼin «suluʼu nipia Jeʼwaa» maʼaka süküjain Salmo 92:13. Süka tütüin naya sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa, achecheraashii waya sünain aʼyatawaa nümüinya.

Ojuʼitawaishii na wawalayuukana wepialuʼujee süpüla naküjain pütchi. Outkajaʼawaishii na pürekutsootkana chaa miichipaʼa otta yootowaishii naya nüchiki chi wawalakai George Young, chi misionero chejeʼewaikai Canadá, alapalaapünaashi waaʼu chaa Trinidad. Anawaisü maʼin nünüiki chi tashikai sümaa tü teikat nüchiki chi wawalakai Brown sümaa nuʼwayuuse, jama naʼaleewain naya. Chajana naya wawalayuukana chaa África Occidental. Sünainjee tü naaʼinrakat na wawalayuukana, aküjashi taya pütchi polooiwaʼaya juya taya.

TÜ TAAʼINRAKAT TOʼTTAIWAʼAYA SÜNAIN AʼYATAWAA NÜMÜIN JEʼWAA

Soʼunnaa tia, ashajünapuʼusü suluʼu tü rewiisüta weʼitajapuʼukat tü alawaa ekirajünakat suluʼu iküleesia, süküjapuʼuin kachiiruain saaʼin wayuu akanajaa wainma nneerü sünainjee tü kasa suikaakat otta süküjapuʼuin keejiain namüin na poliitikokana aapawaa sünneetse wayuu. Sünainjee tia, soʼu 1936 na nekiipüʼükana na anoujakana nünain Jesuu naashin, nemeʼejüin naaʼin chi aluwataaikai chaa Trinidad süpüla nüpülajüin tü karaloʼutairua eekat sutuma Watch Tower. Wounjuluin tia karaloʼutakalüirua, ayatapejeʼe weitajüin shia sümüin wayuu sajaʼttaleepa. Ojuʼitüshii waya sünain aküjaa pütchi sükajee waneirua karaloʼuta miyoʼuyuu ashajünaka anain pütchi otta pachiiruaashii waya namaa na wawalayuukana jee wisiküleetoʼushii waya sümaa walüʼüjain karaloʼutachein otta karaloʼuta miyoʼuyuu. Wattakualiishii waya sünain aküjaa pütchi namaa na wawalayuu suluʼujanakana wanee kemion alüʼüjaka wanee ajaʼapüjia pütchi miyoʼushaata. Chejeejana naya Tunapuna. Süka namaain taya wawalayuu aʼyataakana nümüin Jeʼwaa süka süpüshuaʼa naaʼin, woutiisashi taya soʼu 16 touyase.

Süka anain nunoula tashi sümaa tei otta sutuma wainmain kasa anasü teʼraka sünain aküjaa pütchi, misioneereeshi taya. Ayatüsia suluʼuin taaʼin tia soʼunnaa tü juyakat 1944 soʼu chajachin taya Aruba sünain aküjaa pütchi nümaa chi wawalakai Edmund Cummings. Soʼu 1945, outkajaashii polooshii wayuu sünain tü Outkajawaakat eere Sotuin Waaʼin Outuin Jesuu. Talatüshii maʼin waya sükajee tia. Waneemüin juya, akumajaasü wanee outkajaalee chayaa.

Shiasaʼa mapa, taashajaaka nüchiki Maleiwa sümüin wanee wayuu taʼyataajiraa amaalü, Oris Williams sünülia. Süküjawalin shiain shiimain tü ekirajünakalü anain shia suluʼu tü iküleesia suʼunakalü aluʼu. Süchikijee tia, sütüjaaka saaʼu jamüin maʼin sünüiki tü Wiwüliakat nüchiki Maleiwa sükajee shikirajünüin sünain. Woutiisaka shia eneeroʼu 5 soʼu 1947. Shiasaʼa mapa, müliashi taya shiiʼiree, kasaatka taya sümaa. Pürekutsootsü rekulaat shia nowienpüroʼu soʼu 1950. Anasü maʼin takuwaʼipa sümaa.

TÜ WAʼYATAAINKAT NÜMÜIN JEʼWAA CHAA NIGERIA

Wounejaanaka sünain tü Ekirajaaleekat Galaad soʼu 1955, wooʼulaaka waʼyataain, woikaka wepia jee waneirua kasa wamaʼanajatka, woʼunakalaka Arubajee. Ajaʼttüsü tü wekirajaakalü anain juulioʼu 29 soʼu 1956, clase 27 de Galaad, münüsü tia. Süchikijee tia, wajütünaka chamüin Nigeria.

Anuu sünüiki Oris süchiki tü waʼyataainkat nümüin Jeʼwaa: «Ekiralaasü taya sünain tü alatawaikat tamüin soʼunnaa misioneerain taya süka niain katsüin atuma taaʼin chi naaʼinkai Maleiwa. Nnojotsü süchekalain taaʼin misioneerain taya, aluʼujasaʼaya chi taʼwayuusekai nia achekaka. Shia tachekapuʼuka kachooin taya. Ooʼulaapejeʼe suulia suchuntaain taaʼin tia, tayaawata aaʼu waküjainjanain maʼin pütchi. Suluʼujeʼereʼeya wojuʼitüin chejee Galaad, shia taaʼinmaaka maʼin taküjainjatüin pütchi süka misioneerain taya. Woʼotoopa suluʼu tü anua kanüliakat Queen Mary, arütkaashi wanainmüin chi wawalakai Worth Thornton, aʼyataapuʼushi nia niʼipajee chi wawalakai Knorr. ‹Kasataalejeseʼe anain jukuwaʼipa sünain oʼunaa, aʼyataainjana jia suluʼu Weteet›, nümakalaka wamüin. Mojukalaka taaʼin sutuma tia. Kamalainpejeʼe tamüin mapa aʼyatawaa suluʼu Weteet. Watta saalii tü kasa taʼyataakalü anain chayaa. Shia kamalainpuʼuka maʼin tamüin jülüjain taaʼin na antüshiikana. Anasü maʼin tamüin aashajawaa sümaa wayuu otta sükajee taʼyataain sünain tia, aashajaapuʼusü taya namaa na wawalayuu chajanakana Nigeria. Antapuʼushii naya mmasuain, mapüsashii, wüinyaasüshii jee outushii jamü naya. Anashiisü tamüin takaaliijain naya süpüla anain naaʼin. Kojutusü tamüin tü taʼyataainkat süka niain taʼyataain amüin Jeʼwaa otta suluʼujee tia, talatüsü maʼin taaʼin». Shiimain anain wakuwaʼipa sünain anoujaa sutuma waʼyataain nümüin Jeʼwaa.

Soʼu 1961, chajachi taya sümaʼana tapüshi chaa Trinidad. Soʼu tia, akuentajüshi chi wawalakai Brown süchiki jamüin nukuwaʼipa chaa África. Taküjaka namüin nawainmalaain na wawalayuukana chaa Nigeria. Nujuupataka taya chi wawalakai Brown jee nümaka nümüin chi tashikai: «Johnny, mayaainjeʼe nnojoluin chejeein pia África, nia oʼunaka Woodworth». «Ayataʼaya müin pukuwaʼipa Worth», nümaka chi tashikai tamüin. Anasü nunoula chi tashikai nümaa chi wawalakai Brown, natütüleʼerüin taaʼin süpüla anain taʼyataain nümüin Jeʼwaa.

Ounejaanüshi taya soʼu 1962 sünain clase 37 de Galaad. Ekirajünüshi taya soʼu poloo kashi. Ounejaanüshi chi wawalakai Wilfred Gooch sünain clase 38 de Galaad jee nüjütünaka chamüin Inglaterra. Niapuʼushi shikiipüʼüka tü aʼyatawaa aainjünakat suluʼu tü Weteet chakat Nigeria, aneekünüshi taya nüchikumüin. Taaʼinrüin tü naaʼinrapuʼukat chi wawalakai Brown, oʼunapuʼushi taya sünain anaʼlawaa namüin na wawalayuukana, teʼraajakalaka naya otta aishii naya tapüla. Mayaainjeʼe nnojoluin wainmain kasa namaʼana maʼaka naaʼin na kepiakana suluʼu mma eere kaʼletsein wayuu, talatüshii naya, tayaawataka saaʼu nnojoluin choʼujaain washirüinjanain waya süpüla anain waaʼin. Antawaishii naya sünain tü outkajawaakat sümaa wulein nasheʼin otta anain naʼanaaya mayaainjeʼe nnojoluin washinnuuin naya. Watta naalii wawalayuu antawaikana sünain wanee outkajawaa miyoʼu suluʼu kemion otta suluʼu wanee wuusü kanüliaka bolekajas.a Eesü süshajünawaire pütchi sünain maʼaka saaʼin tüü: «Kamaʼale meemetüin wanee juya, miyoʼu wüin eeka sutuma».

Shiimain tia pütchikat, kojutusü maʼin waʼyataain nümüin Jeʼwaa, jaʼitasü nnojoluin wainmain maʼin shia. Soʼu 1974, eejana 100.000 wawalayuu chaa Nigeria. Shiaʼala neʼe Estados Unidos sümaa Nigeria eeka aluʼu 100.000 wawalayuu. Akooʼomüinraashii maʼin na wawalayuukana chayaa.

Soʼunnaa tia, eejatü atkawaa chaa Nigeria. Oʼttüsü tia soʼujee 1967 sünainmüinreʼeya 1970. Kojuya kashi nnojoluin waapüin chaa Weteet nachiki na wawalayuu chajanakana Biafra, chaa wüinpejeeruʼu sünain tü süchikat Níger. Weʼikajaapejeʼe namüin tü katchinjatkalü atuma nanoula. Maʼaka taküjain suʼttiajee tü pütchikat, kojuyatua walatüin waneemüin saʼata tü süchikat, oʼuraajüshii waya sümaa weʼitaain waaʼin nünain Jeʼwaa.

Sotoyülia taaʼin keemain maʼin tü mmapaʼakat soʼu tia. Eejana surulaat anakana amüin neʼitüin wayuu, joutsü ayuulii otta wainma kasa mojusü eejatka. Watüjaa aaʼu eein süpüla sülatüin wanee kasa wamüin wanaa sümaa walatawalin tü süchikat. Kapüleepuʼusü maʼin alataa eere eein surulaat süka naliratüin wayuu süpüshuaʼa. Shiapejeʼe keemaleein alataa waneemüin saʼata tü süchikat, suluʼumüin tü mmakat Biafra. Soʼu wanee ai, anualuʼushi taya chejee Asaba chamüin Onitsha. Jee oʼunushi taya sünain atütüleʼeraa naaʼin na laülaashiikana suluʼu tü outkajaaleekat chaa Enugu. Soʼu wanee kaʼi, tatütüleʼerüin naaʼin na laülaashiikana chaa suluʼu tü pueulokot Aba. Apülajünüsü suulia wayuu chayaa shipejaainjatüin luusa saʼwai. Chaa Port Harcourt, oʼuraajüshii waya otta wojuteʼeramaatüin wanee outkajawaa süka nashutüin na surulaatkana naaʼu na surulaat chajanakana Biafra, alatüsü tia kaʼyataluʼu suulia tia pueulokot.

Outkajaʼawaishi taya namaa na wawalayuukana süpüla taküjain namüin alin naya nüpüla Jeʼwaa, naaʼinmajüin naya jee süpüla taküjain namüin wanee pütchi nayaawataka anainjee nnojoliinjanain naya sünainpünaain poliitika otta paaʼinwajiraainjanain naya. Ayatüshii waneepiain nümaa Jeʼwaa na wawalayuu chajanakana Nigeria soʼunnaa tü atkawaa eejatkat chayaa. Aijiraashii maʼin naya jee paaʼinwajiraashii naya jaʼitasü naatain neʼiruku. Talatüsü maʼin taaʼin süka chajachin taya namaa soʼunnaa tia.

Soʼu 1969, chi wawalakai Milton Henschel, nia shikiipüʼüka tü Outkajawaakat miyoʼu kanüliaka «Paz en la Tierra», eere nantüin wawalayuu naatakana oumain. Chajatü aainjünüin tia suluʼu Estadio de los Yankees (Nueva York). Niʼipajanashi taya chi wawalakai Henschel jee atüjashi maʼin taya nünainjee. Jalouisü tia tamüin süka tayain shikiipüʼüin tü Outkajawaakat miyoʼu kanüliaka «Hombres de Buena Voluntad» eere nantüin wawalayuu naatakana oumain soʼu 1970. Chajatü aainjünüin tia outkajawaakat Lagos (Nigeria). Kapüleesü aaʼinraa wanee outkajawaa eekai müin aka saaʼin tia süka jeketüin sajaʼlajaain tü atkawaakat chaa Nigeria, waaʼinrapejeʼe shia süka nükaaliijain waya Jeʼwaa. Eejana 121.128 wayuu sünain otta alatinnüsü shia suluʼu 17 anüikii. Antüshi chi wawalakai Knorr nümaa Henschel otta waneinnua wawalayuu suluʼu katünasü chejee Estados Unidos otta Inglaterra. Woutiisashii 3.775 wawalayuu sünain tia outkajawaakat, alanaʼaleeshiʼiya noulia na woutiisakana soʼu Pentecostés. Watta maʼin saalii taʼyataain sünain tia outkajawaakat. Awainmalaashii maʼin na wawalayuukana.

Alatüsü suulia 30 juya chajachin taya Nigeria. Eeshi talapalaapuʼule naaʼu na wawalayuukana suluʼu tü outkajaaleekat otta eeshi tanaʼlaale namüin na wawalayuu aʼyataakana suluʼu Weteet chaa África Occidental. Anasü namüin na misionerokana natütüleʼennüin aaʼin otta jülüjain naya waaʼin waneʼewai nakua. Taküjawalin namüin jülüjain naya naaʼin Jeʼwaa. Sünainjee taʼyataain nümüin Jeʼwaa, tayaawata aaʼu kapülainjatüin waaʼin nakuwaʼipa na wawalayuukana süpüla ayatüin naʼyataain nümüin Jeʼwaa otta süpüla katchin naaʼin jee paaʼinwajiraain naya.

Nükaaliijain waya Jeʼwaa mayaainjeʼe ayuulin waya otta eejatüin tü atkawaakat chaa Nigeria. Nnojotsü woʼtchejaain amaa anain wakuwaʼipa nutuma. Anuu sünüiki Oris:

«Kojuyatua ayuulin waya sutuma tü kanüliakat malaria. Soʼu wanee kaʼi oʼuchichajaashi Worth sutuma, nuwateʼennaka pitaaruluʼumüin chaa Lagos. Süküjünaka tamüin nnojoleechin anain nia, aawalaapejeʼe nia. Shiasaʼa nüchijiraapa, aashajaashi nia süchiki sukuwaʼipa wanee Aluwatawaa nutuma Maleiwa nümüin Nwambiwe, chi niʼipajanakai chi tottootkai. Chejeeshii waya nipialuʼujee mapa süpüla wekirajüin nia sünain tü Wiwüliakat. Anoujashi nia otta laülaashi nia napüleerua na wawalayuukana chaa Aba. Watta naalii wayuu tekirajaka sünain tü Wiwüliakat süpüla naʼyataain nümüin Jeʼwaa, eejana musulmanes naʼaka. Talatüsü waaʼin sutuma weʼraajüin na wayuu chajanakana Nigeria otta alin wapüla naya, weʼraajüin nakuwaʼipa otta watüjain süpüleerua nanüiki».

Tü watüjakat sünainjee waʼyataain nümüin Jeʼwaa suluʼu wanee mma naatajatü shia alinjanain wapüla na wawalayuukana, jaʼitasü naatain nakuwaʼipa woulia.

WATTAKUALIISHII WAYA ATUMAWAA

Soʼu 1987 aluwataanüshii waya chamüin Santa Lucía, süchikijee chajanain paala waya suluʼu tü Weteet chakat Nigeria. Kamalainpuʼusü wamüin tü waʼyataainkat chaa Santa Lucía, eepajaʼa tü kasa kapüleekalü atuma shia. Chaiwaʼaya waya África, weʼrapuʼuin wainmain nuʼwayuuse wanee wayuu, eekajasaʼa chaa Santa Lucía, kepiajiraashi wanee toolo sümaa wanee jierü sümaa nnojoluin kasaalüin nia sümaa. Nanoutuin nakuwaʼipa na wayuu wekirajakana süka kaawain maʼin Nünüiki Maleiwa.

Sutuma laülaayuuinnapain waya, wajütünaka soʼu juyakat 2005 suluʼumüin tü Weteet chajatkat Brooklyn (Nueva York). Naya ajütaka waya na Laülaashii Jülüjakana Aaʼin na Aküjaliikana Pütchi sainküin Mma. Shiasaʼa soʼu juyakat 2015, anaajaasü Oris, aisü maʼin tamüin sümüliala, yaayütka joo shia tamaa. Taapawalin analuʼut nümüin Jeʼwaa saaʼujee eejatüin shia tamaa. Aleewapuʼushii maʼin waya otta aipuʼushi taya süpüla. Aisü maʼin shia tapüla soʼu tü 68 juya eejatkalü oʼu shia tamaa. Wayaawata aaʼu talatüin wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse otta talatüin nia namaa na nuwalayuukana müleka kojutule nümüin na laülaashiikana nüpüleerua, motule naaʼin tü aainjünakat nümüin, nnojorüle yaletüin naaʼin otta jüüjüüle nia nümüin chi naaʼinkai Maleiwa.

Nia wachuntapuʼuka amüin Jeʼwaa süpüla nükaalinjain waya soʼu mojuin waaʼin saaliijee tü alatakat wamüin. Nia oʼuniraka wakuwaʼipa jee weʼrüin nunoutuin wanee kasa alataka wamüin. Aneetpejeʼe maʼin wakuwaʼipa nutuma mapeena (Is. 60:17; 2 Cor. 13:11).

Nükaaliijain Jeʼwaa chi tashikai, tü teikat otta waneinnua wawalayuu süpüla nawainmalaainjanain na anoujashiikana nünain chaa Trinidad otta Tobago. Eejana jekenainka 9.892 wawalayuu. Otta chaa Aruba eeshii wawalayuu akatchinraka nanoula na waneinnua suluʼu tü outkajaalee toʼunapuʼukalü aluʼu. Maaʼulu yaa, eesü 14 outkajaalee chaa Aruba. Akaataʼaya chaa Nigeria, eeshii maaʼulu 381.398 aküjalii pütchi. Otta müsia chaa Santa Lucía, eeshii 783 aküjalii pütchi nüchiki Jeʼwaa.

Alatüirü suulia 90 touyase. Shiimainjaʼa tü sümakat Salmo 92:14, na suluʼukana nipia Jeʼwaa, «ayateena naya anain laülaapa naya maʼaka saaʼin wunuʼulia eekai anain maʼin süchon». Talatüshi taya süka taʼyataain nümüin Jeʼwaa. Aʼyataashi taya nümüin süka shiain neʼitaain tia tapüleerua na wayuu kachoinkana taya. Saaʼujee alin taya waneepia nüpüla Jeʼwaa, anasü takuwaʼipa maʼaka saaʼin wanee wunuʼulia eekai kasiin maʼin (Sal. 92:13).