Atüjashi taya sünainjee nakuwaʼipa na wawalayuu anakana akuwaʼipa

Joʼuushi taya chaa Quebec, suluʼu tü mmakat Canadá, eere saashajaanüin francés. Aishi maʼin taya nüpüla Louis, chi tashikai sümaa Zélia, tü teikat. Wayuu japüleʼe chi tashikai, kamalainpejeʼe nümüin aashajeʼeraa karaloʼuta. Kamalainsü tamüin ashajaa karaloʼuta otta periodisteeshi taya.

Wanaa sümaa 12 touyase, awaraijaashi waaʼu Rodolphe Soucy nümaa wanee naʼaleewain. Aʼyataajiraapuʼushi Rodolphe nümaa chi tashikai. Aküjalii pütchi nüchiki Jeʼwaa naya wayuukana. Nnojotsü teʼraajüin maʼin nachiki na Aküjaliikana pütchi otta nnojotsü kasajatüin tamüin tü nanoujakalü anain. Ponopejeʼe taaʼin nasoutuin sükajee tü Wiwüliakat shiʼipajee tü wasakirakalü anain naya. Naaʼinrüin tia sümaa kamaneein maʼin naya. Müshiʼiya na wayuu kachooinkana taya, ponusü naaʼin tia, müshiijeseʼe woʼttüin sünain ekirajawaa sünain tü Wiwüliakat.

Soʼu tia, koleejiapuʼushi taya suluʼu wanee wachieraato nakoleejiase na katoolikakana. Eeshi taküjale namüin na koleejiajiraakana tamaa süchiki tü tatüjakat sünainjee tü Wiwüliakat. Sacerdoote na ekirajüliikana suluʼu tia koleejiakat, naapaka süchiki taküjawalin namüin na takonpainyeetsekana tü sümakat tü Wiwüliakat. Eeka wanee jashichikai maʼin tamüin sünainjee tia jee nüküjaka namüin na takonpainyeetsekana jintülin eʼrüi wayuumüin taya. Eetaayaai nüküjain sükajee tü Wiwüliakat müleka alawaale tü tamakat. Mayaainjeʼe kapüleein tia alatakat tamüin, tayaawata aaʼu nnojoluin pansaain sümaa tü sümakat tü Wiwüliakat tü nekirajakalü anain suluʼu tia koleejiaakat. «Anataashi tojuʼitüle suluʼujee tia koleejiaakat», müshi taya sünainjee tia. Anashiika shia namüin na wayuu kachooinkana taya jee nalateʼeraka taya suluʼumüin wanee koleejia naatajatü.

NNOJOLICHIPA TAYA MMOLUIN SÜNAIN AKÜJAA PÜTCHI

Mayaainjeʼe tekirajaain sünain tü Wiwüliakat, nnojoishi taya ojuʼitamaatüin sünain aküjaa pütchi sainküin miichi süka mmoluin taya. Kojutusü maʼin sümüin wayuu tü iküleesia katoolikakat otta müliasü maʼin naaʼin na wawalayuukana sünainjee naküjain pütchi. Maurice Duplessis, nia aluwataakai saaʼu Quebec, aleewashi maʼin nia namaa na katoolikakana. Nootuin na wayuukana süpüla napüleeruainjatüin naaʼin na Aküjaliikana Pütchi otta eeshii müliale maʼin naya natuma. Yalayalainjatü maʼin naaʼin wanee wayuu süpüla nüküjainjachin pütchi soʼu tia.

Nükaalinjain taya chi wawalakai John Rae süpüla meimmoluinjachin taya. Chajachi ekirajaain chi wawalakai suluʼu tü Ekirajaaleekat Galaad sünain tü mekietsatkat ekirajawaa. Mayaainjeʼe nütüjain maʼin chia wawalakai, nnojotsü yaletayaain naaʼin. Atüjashi taya sünainjee nukuwaʼipa eerejeʼe nnojoluin nüküjain tamüin pejeewa tü taaʼinrajatkat. Ojuʼitapuʼushi taya nümaa sünain aküjaa pütchi otta nücheʼepuʼujanashi taya süka isain nüchiki aashajawaa francés. Sutuma nümaatalain taya chi wawalakai John, taneeküin taküjalinjachin pütchi nüchiki Jeʼwaa. Woutiisashi taya maayoʼu  26, soʼu 1951, poloo juya süchikijee yootuin taya namaa na aküjaliikana pütchi nüchiki Jeʼwaa.

Paliʼirü waya suluʼu tü outkajaaleekat chaa Quebec, wainmapejeʼe na pürekutsootkana. Pürekutsootshi taya sünainjee teʼrüin anain maʼin nakuwaʼipa. Nnojotsü eein wamaʼana karaloʼuta soʼu tia, shia neʼe waküjaka akajee pütchi tü Wiwüliakat sainküin miichi, müsüjeseʼe watüjainjanain maʼin süpüleerua. Ekirajaashi maʼin taya sünain waneirua wetsiikulo süpüla tasoutuinjachin saaʼu tanoula. Eepuʼushii na wayuu ayoutakana süchiki aashajeʼeraa tü Wiwüliakat, aluʼujasaʼa saapünüle namüin wanee karaloʼuta sutuma tü iküleesia katoolikakat.

Soʼu 1952, kasaatshi taya sümaa Simone Patry, wanee wawala outkajaapuʼukat wanaa tamaa suluʼu tü outkajaaleekat chaa Quebec. Wakolojooka chaa Montreal, wanee juya süchikijee kasaalüin waya kachonshii waya, Lise sünülia tü wachonkat. Ooʼulaatüjüiya taya suulia pürekutsoolin süpülapünaa kasaalüin taya. Wachajaapejeʼe sukuwaʼipa sümaa Simone süpüla shiainjatüin waaʼinmaain tü aküjaakat pütchi jee tü outkajawaakat.

Sülatapa poloo juya, jülüjasü taaʼin pürekutsoolüinjachin taya tachikuaʼa. Soʼu 1962, ounejaanüshi taya sünain tü Ekirajawaa napülajatkat na Laülaashiikana, wanee kashi tia ekirajawaakat. Chajatü tia aainjünüin suluʼu tü Weteet chajatkat Canadá. Kottiraashi taya nümaa chi wawalakai Camille Ouellette. Ponusü taaʼin kamalain nümüin Camille tü aküjaakat pütchi mayaainjeʼe kaʼwayuusein nia jee kachooin nia. Soʼu tia, palit na wawalayuu pürekutsootkana sümaa kachooin naya. Shiapejeʼe niʼyataain maʼin achiirua Camille pürekutsoolüinjachin nia. Wanaa sümaa nümaain taya nütütüleʼerüin taaʼin süpüla pürekutsoolüinjachin taya tachikuaʼa. Sülatapa jeʼra kashi süchikijee tia, tayaawata aaʼu eein süpüla pürekutsoolin taya tachikuaʼa. «Nnojotsü anain tü püneekakat», wainma na makana tamüin, pürekutsootpejeʼe taya tachikuaʼa süka tatüjaain saaʼu nükaalinjeechin taya Jeʼwaa süpüla taküjain maʼin pütchi.

ALEʼEJÜSHII WAYA WACHIKUAʼA CHAA QUEBEC, PÜREKUTSOOTSHII PESIAAT WAYA

Soʼu 1964, aneekünüshi taya sümaa Simone süpüla pürekutsoolüinjanain pesiaat waya chaa Quebec, eejanale joʼuuin waya. Yalajanajaa waya sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa soʼujeʼereʼeya tia. Nnojotsü müliain maʼin waaʼin atumawaa maʼaka saaʼin paalainka, eepejeʼe na wayuu ayoutakana süchiki waküjain pütchi.

Ataʼünüshi taya chaa Sainte-Marie, wanee pueulo pejeka sünain Quebec, saawanoʼulajatü tia aliika. Amaanüshi taya nutuma wanee pulusiia, püreesaka taya atumawaa süka nnojoluin eejatüin tamaʼana wanee karaloʼuta süpüla taküjainjachin pütchi sainküin miichi. Oʼuninnüshi taya laülaapialuʼumüin nümaʼanamüin wanee juez, Baillargeon nünülia. Jaʼyasü naaʼu jashichin maʼin chia wayuukai. «¿Jaraika joo aashajaainjachin püchiirua?», nümaka tamüin. «Niainjachi Glen How»,a tamaka nümüin. Chia nia wanee wawala abogado eʼnnaajünakai maʼin. «Nnojo, chia wayuukai nnojo», nümaka Baillargeon sümaa mmoluwaain nia. Eʼnnaajünüshi maʼin Glen How süka wattain maʼin naalii na wawalayuu akanajakana nutuma laülaapialuʼu. Ajütünüshi taya mapa süka nnojoluin kasain taainjalain naashin na chajanakana laülaapialuʼu.

Kapüleesü maʼin aʼanapajaa miichi süpüla woutkajaainjanain chaa Quebec süka süpülajünüin woulia tü waʼyataainkat. Shiaka waʼanapajüin neʼe wanee anaajaalee kemion. Süka alin maʼin jemiai juyapoʼu, nachuwajaapuʼuin na wawalayuukana wanee maakinachon süpüla paʼayuluinjatüin tia miichikat. Aaturajüshii na wawalayuukana süka tia maakinachonkot süpülapünaa suʼttüin tü outkajawaakat. Kamaʼawaishii naya sünain aaturajaa soʼu tia otta akuentajüshii naya süchiki tü kasa anasü neʼrakat.

Anasü waaʼin süka weʼrüin nakooʼomüinraain na wawalayuukana sutuma süküjünüin maʼin pütchi. Soʼunnaa 1960, eejatü neʼe jeʼrasü outkajaalee süʼütpünaa Quebec, eepünaa tü mmakat Côte-Nord otta tü sütünakat mma kanüliaka Gaspé. Maaʼulu yaa, watta maʼin naalii na wawalayuu kepiakana suluʼu tia mmakat otta anajüsü maʼin tü outkajaalee noutkajaakalü aluʼu.

ANEEKÜNÜSHI TAYA SÜPÜLA TALAPALAAIN NAAʼU NA WAWALAYUUKANA

Soʼu 1970, aneekünüshi taya sümaa Simone süpüla walapalaainjanain naaʼu na wawalayuukana. Soʼu 1973, aneekünüshi taya süpüla nekiipüʼüin taya na alapalaakana naaʼu na wawalayuukana. Soʼunnaa tia taʼyataainkat watta saalii tü kasa anasü tatüjakat sünainjee nakuwaʼipa waneinnua wawalayuu alapalaakana naaʼu na wawalayuukana. Atüjashii naya süpüleerua tü naʼyataainkat. Maʼaka naaʼin Laurier Saumurb nümaa David Splane.c Sujutaapa wanee outkajawaa miyoʼu, yootopuʼushi taya nümaa David otta waküjiraain süchiki tü wanoutuinjatkalü akuwaʼipa süpüla anainjatüin maʼin wekirajia. Soʼu wanee kaʼi, müshi nia tamüin: «Léonce, kamalainsü maʼin tamüin tü pütchi püküjakat sajaʼttiamüin tü outkajawaakat. Wainmapejeʼe maʼin tü paashajaakalü achiki. Tayalejeʼe tayakai, apünüintuasüjeʼe takua sünain ekirajaa süka wattain saalii tü pütchi pikirajakalü anain». Nüküjain tamüin tia süka wainmawalin tü tamakat tekirajapa, choʼujaasü lotoleeinjatüin tanüiki.

Atütüleʼennajatü naaʼin na alapalaakana naaʼu na wawalayuukana nutuma chi eʼitaanakai nekiipüʼüin. Wainmapejeʼe na wawalayuu eʼraajakana taya chaa Quebec, müshiijeseʼe nojuʼiteʼewalin tamaa sünain aküjaa pütchi tantapa nümaa chi wawala alapalaakai naaʼu. Kamalainsü maʼin tamüin ojuʼitaa namaa na wawalayuukana, nnojoipejeʼe jülüjayaain taaʼin chi wawala alapalaakai naaʼu, naya neʼe kamaaka taya na wawalayuukana. Soʼu wanee kaʼi nümaka tamüin wanee wawala alapalaakai naaʼu na wawalayuukana: «Anasiaajeʼe süka pujuʼitüin namaa na wawalayuukana, nnojoipejeʼe motuinjachin taya paaʼin. Choʼujaasia tamüin atütüleʼennaa aaʼin». Nüküjain tia tamüin sümaa kamaneein nia. Sünainjee tü nümakat tamüin tayaawata aaʼu choʼujaain talatirüinjachin kaʼi namaa na wawalayuu alapalaakana naaʼu na wawalayuukana.

Soʼu tü juyakat 1976, alatalaʼa müsü tamüin wanee kasa. Amayeinjaasü tü taʼwayuusekat Simone jee sünaajaka mapa. Sotusü taaʼin anain maʼin sukuwaʼipa, kapülain saaʼin nakuwaʼipa na waneinnua jee miyoʼuin naalin Jeʼwaa süpüla. Achechetshi taya taaʼin soʼunnaa tia süka tojuʼitawalin sünain aküjaa pütchi. Taapüin analuʼut nümüin Jeʼwaa süka nümülialüin taaʼin otta nüchecherüin taaʼin wanaa sümaa tü müliaa teʼrakat. Kasaatshi taya mapa sümaa Carolyn Elliott, wanee pürekutsoot aashajaaka inkülee. Tütüsü maʼin shia, akolojoosü shia chaa Quebec süpüla süküjainjatüin pütchi chayaa. Kamaneesü maʼin shia otta kachipünaasü saaʼin nakuwaʼipa na waneinnua, shialeekajaʼa nakuwaʼipa na japüleʼekana. Sükaalinjain maʼin taya Carolyn sünain alapalawaa naaʼu na wawalayuukana.

WANEE JUYA SOTOKA TAAʼIN WANEEPIA

Eneeroʼu soʼu 1978, aneekünüshi taya süpüla tekirajüinjachin sünain tü palajatkalü Ekirajawaa napülajatka na Pürekutsootkana chaa Quebec. Shapaasü maʼin taaʼin süka nnojoluin tatüjaain saaʼu jamüinjatüin sukuwaʼipa tekirajia, wanaawashi neʼe taya namaa na tekirajüinjanakana. Akalajasaʼa eejanain wawalayuu kakaliainnakana pürekutsoolin, mayaainjeʼe tayain ekirajüin atüjashi taya nanainjee na tekirajüinkana.

Soʼu 1978, eejatü wanee outkajawaa miyoʼu kanüliasü «Fe victoriosa» eere nantüin wawalayuu naatakana oumain. Aainjünüsü tia suluʼu Estadio Olímpico de Montreal. Nnojotsü eeirüin aainjünüin wanee outkajawaa makat aka saaʼin tia chaa Quebec. Alatüshii suulia 80.000 na wayuu eejanakana sünain tia outkajawaakat. Taneekünaka süpüla taashajaainjachin namaa na periodistakana. Wainma na periodista taashajaakana amaa soʼu tia otta talatüsü maʼin taaʼin süka anain maʼin tü aküjünakat süchiki nupueulose Jeʼwaa suluʼupünaa raawia, telewisoot jee suluʼu periódico. Aashajeʼennüshii waya suluʼupünaa telewisoot otta raawia, alatataashii waya suulia 20 oora sünain aashajinnaa otta watta saalii karaloʼuta ashajünaka wachiki. Suluʼujee tia, watta naalii na wayuu eʼraajakana maʼin nüchiki Jeʼwaa otta süchiki tü nupueulosekat.

ALUWATAANÜSHII WAYA SÜNAIN AKÜJAA PÜTCHI NAMÜIN NA AASHAJAAKANA INGLÉS

Soʼujeʼereʼeya woutiisain taya aʼyataashi taya nümüin Jeʼwaa chaa Quebec, eere saashajaanüin francés. Soʼu 1996, ajütünüshi taya chaa Toronto, tia shia wanee mma aashajaanaka aluʼu inglés. «Isataainjaʼa tachiki tia», müshi taya suluʼu taaʼin otta mmotshi maʼin taya seema ekirajaa chayaa süka isaataain sümüin tachiki aashajawaa inglés. Achuntawalinjachi taya kaalinwaa nümüin Jeʼwaa otta teʼitaainjatü maʼin taaʼin sünain nükaalinjeechin taya.

Watta saalii tü kasa anasü teʼrakat soʼunnaa tü piamasükat juya chajachika oʼu taya chaa Toronto. Sükaalinjain maʼin taya Carolyn süpüla nnojoluinjatüin mmoluwaain maʼin taaʼin sünain aashajawaa inglés. Nakaalinjain maʼin taya na wawalayuukana otta natütüleʼerüin taaʼin. Wainma na wawalayuu waʼaleewajaakana amaa.

Mayaainjeʼe wainmain tü taaʼinrajatkat otta yapainjatüin tatuma tü aaʼinnajatkat süpüla tü outkajawaakat miyoʼu piantuaka juyawai, ojuʼitawaishi taya piennoʼu aliika sünain aküjaa pütchi sainküin miichi. «¿Jamüshiche nujuʼiteeka maʼin sünain aküjaa pütchi sümaa wainmain maʼin niʼyataain otta sümaa eeinjatüin wattaʼa tü outkajawaakat miyoʼu?», eeshiijaʼa eera na makana anüiki tachiki. Tayaawatapejeʼe saaʼu sütütülaain taaʼin sutuma taküjain pütchi sümüin wayuu. Jaʼitakajeʼe neʼe maaʼulu, anasü maʼin taaʼin tojuʼitüle sünain aküjaa pütchi.

Soʼu 1998, aneekünüshi taya sümaa Carolyn süpüla pürekutsoolüinjanain pesiaat waya chaa Montreal. Kakaliashi taya aʼyataain sünain akumajaa sukuwaʼipa aküjaa pütchi eere jouluin wayuu. Aashajaapuʼushi taya namaa na periodistakana süpüla tanoutuin sukuwaʼipa tü kasa mojusü aküjünakat nachiki na aküjaliikana pütchi nüchiki Jeʼwaa. Maaʼulu yaa, kamalainsü maʼin tamüin otta sümüin Carolyn waküjain pütchi namüin na wayuu wattajeʼewalii antakana Canadá, na atüjeekana sooʼomüin süchiki tü sümakat tü Wiwüliakat.

Eeirü maʼaka saaʼin 68 juya süchikijee woutiisain taya, kojutusü maʼin tia tamüin. Talatüshi taya süka kamalain tamüin aküjaa pütchi otta süka tekirajüin wayuu süpüla sütüjaainjatüin saaʼu tü shiimainkat nüchiki Jeʼwaa. Miyoʼuyuupa süchoin Lise pürekutsootsü rekulaat shia nümaa chi suʼwayuusekai. Talatüsü taaʼin sutuma teʼrüin shiʼyataain maʼin nümüin Jeʼwaa. Talatapejeʼe taaʼin süka wattain naalii na wawalayuu anakana maʼin akuwaʼipa tapüleerua. Nakaalinjain taya süka anain nanüiki tamüin süpüla aleewainjachin maʼin taya nümaa Jeʼwaa otta süpüla taʼyataainjachin nümüin sünain wainma kasa. Tayaawata aaʼu wekeraajeerüin neʼe tü aʼyatawaa aapünakat wamüin suluʼu nupueulose Jeʼwaa, wooʼulaale nuʼunirüin wakuwaʼipa chi naaʼinkai (Sal. 51:11). Taapüin analuʼut nümüin Jeʼwaa saaʼu taʼyataain nümüin (Sal. 54:6).