ACHIKII
Lotusü takuwaʼipa nutuma Jeʼwaa
NÜSAKIRÜINKA taya wanee wawala jimaʼai süchiki jaralüin tü wetsiikulo kamalainkat tamüin. Taküjakalaka nümüin shiain Proverbios 3:5, 6 tü makalü anüiki: «Piʼitaa maʼin paaʼin nünain Jeʼwaa, nnojo piʼitaain paaʼin sünain tü pütüjaakalü aaʼu. Jülüja paaʼin nia sünain süpüshuaʼa tü kasa paaʼinrakat, loteetkalaka pukuwaʼipa nutuma». Shiimain maʼin lotuin takuwaʼipa nutuma Jeʼwaa. ¿Kasache naaʼinraka süpüla lotuinjatüin takuwaʼipa nutuma?
NÜKAALINJAIN TAYA TASHI SÜMAA TEI SÜPÜLA LOTUINJATÜIN TAKUWAʼIPA
Süchikijee tü juyakat 1920, oʼttüshii na wayuu kachooinkana taya sünain ekirajawaa sünain tü Wiwüliakat. Tia shia nnojoliiwaʼaya kasaalüin naya. Jemeishi taya suʼttiajee tü juyakat 1939. Jintüliiwaʼaya taya kepiapuʼushii waya chaa Inglaterra otta oʼunapuʼushi taya sünain tü outkajawaakat nümaa tashi otta tei. Kamalainsü maʼin tamüin tü Ekirajawaa süpülajatkalü Aküjaa Pütchi. Sotoyülia taaʼin kooʼuipalajanain taya atumawaa süpüla tasaʼwatüin tü emiyoʼujiakat pütchi, tia shia tü palajatkat takua sünain tü Ekirajawaa süpülajatkalü Aküjaa Pütchi. Aipirua touyase wanaa sümaa tia otta shapaashaatasü taaʼin süka teʼrüin wayuuin miyoʼuyuu na yalajanakana aapajüin tanüiki.
Sünain aküjaa pütchi kaayeruʼu namaa na wayuu kachooinkana taya.
Nüshajapuʼuin chi tashikai sünain wanee karaloʼuta tü tanüikinjatkat sünain aküjaa pütchi. Shiasaʼa wanaa sümaa mekiisalüin touyase, oʼunushi taya sünain aküjaa pütchi tamüiwaʼa. Talatashaatasü maʼin taaʼin wanaa sümaa naashajeʼerüin wanee wayuu tü karaloʼutachon tanüikimaajatka sünain aküjaa pütchi otta naapaain tü karaloʼutakat «Sea Dios veraz». Apantajaashaatashi maʼin taya süpüla taküjainjatüin shia nümüin chi tashikai. Talatashaatasü maʼin taaʼin sutuma tü outkajawaakat jee tü aküjaakat pütchi. Sutuma tia, aʼyataweesü taaʼin waneepia nümüin Jeʼwaa.
Antaleesia suluʼumüin taaʼin tü sümakat tü Wiwüliakat süchikijee nüshajirüin chi tashikai süpüla suluwataanüin tamüin tü rewiisütakat Aapiria Wayuu. Taashajeʼeramaatawalin tü rewiisüta eekai süntüin. Teʼitaʼaleeipa maʼin taaʼin nünain Jeʼwaa. Shiasaʼa suluʼujee tia taapüin taaʼin nümüin.
Soʼu 1950 oʼunushi taya namaa na wayuu kachonkana taya sünain tü outkajawaa miyoʼu kanüliakat «Aumento de la Teocracia», chajatü tia aainjünüin chaa Nueva York. Shiasaʼa jueewoʼulu akoosütoʼu 3 ekirajüna anainrü tü pütchikat «Día del misionero». Soʼu tia, nia ekirajaka sünain tü pütchi napülajatkat na woutiisaainjanakana chi wawalakai Carey Barber, napüshishi nia mapa na Laülaashii Jülüjakana Aaʼin na Aküjaliikana pütchi. Shiasaʼa sajaʼttiamüin tia pütchikat, nüsakirüin na woutiisaainjanakana sünain tü piamasükat pütchi asakinnawaika anain. Tashaʼwalaakalaka, «aa» tamaka shiʼipajee tia pütchikat, 11 touyase wanaa sümaa tia otta tayaawata aaʼu nnojoluin ashaitaain tia. Nnojoipejeʼe taya ekeroteein shirokumüin tü wüinkat süka matüjain taya ashuunajaa. Nuʼunakalaka tamaa nimülia chi tashikai eemüinjachire woutiisaain taya «aneechi pia», nümaka tamüin. Motsoʼochon sümaa tia, eetaayaai tasaʼwatüin shiinaluʼu tü wüinkat. Wainma na wawalayuu akaalinjakana taya soʼu tia, katata chi awoutiisaajakai taya otta katata chi ayuʼlakai taya eejachire woutiisaain taya. Soʼujeʼereʼeya kaʼikat tia, ayatüshia nükaalinjain taya Jeʼwaa süpüla lotuinjatüin takuwaʼipa.
TEʼITAAIN TAAʼIN NÜNAIN JEʼWAA
Sajaʼlajaapa tapüleerua tü bachilleratokot, pürekutsooleeshi taya. Naküjapejeʼe tamüin na ekirajakana taya shiain anain tekirajaale suluʼu wanee eʼikülee miyoʼu. Taapaakalaka sümaa tü namakat tamüin otta toʼttakalaka sünain ekirajawaa suluʼu wanee eʼikülee miyoʼu. Tayaawataka saaʼu iseerüin tachiki taaʼinmaain tü taʼyataainkat nümüin Jeʼwaa otta taaʼinmaataain joo tü tekirajaakalü achiirua. «Anashi tooʼulaale», tamaka suluʼu taaʼin. Tachuntakalaka sooʼopünaa tia nümüin Jeʼwaa otta tashajakalaka wanee karaloʼuta namüin na ekirajüshiikana taya eere taküjain namüin tooʼulaainjachin suulia ekirajawaa sajaʼlajaayamüin juyakat. Teʼitaashaatain taaʼin nünain Jeʼwaa, pürekutsootmaatakalaka taya.
Juulioʼu soʼu 1957 oʼttüshi taya sünain aʼyatawaa waneepia nümüin Jeʼwaa chaa suluʼu tü pueulokot Wellingborough. Tachuntakalaka kaalinwaa namüin na wawalayuu chajanaka suluʼu tü Weteet chajatkat Londres süpüla naküjain tamüin eere wanee wawala eekai kakaliaichin sünain pürekutsooluu süpüla nümaainjachin taya. Watta saalii tü kasa nikirajakalü anain taya chi wawalakai Bert Vaisey, kamalainsü maʼin nümüin aküjaa pütchi otta nükaalinjain taya süpüla yaawainjatüin tatuma tü kaʼi tojuʼitüinjatkalü oʼu sünain aküjaa pütchi. Eepuʼule woutkajaain, eejatü aipiruasü wawalayuu jieyuu jaʼapüinna, eejachi chi wawalakai Bert otta tayakai. Teʼitaain taaʼin nünain Jeʼwaa otta taküjain süchiki tü tanoujakalü anain süka yapawalin tatuma tü outkajawaakat jee tasoutawalin shiʼipajee tü asakinnakalü anain.
Püreesapünaashi taya süka tayoutuin süchiki surulaalüin taya. Shiasaʼa mapa, teʼraajakalaka Barbara, wanee wawala pürekutsoot pesiaat. Kasaatshii waya soʼu 1959 otta yapashii waya süpüla wajütünüinjanain eepünaale neʼe sutuma nupueulose Jeʼwaa. Wajütünaka chamüin Lancashire, wanee mma chasü palaamüin saaʼu Inglaterra. Shiasaʼa eneeroʼu soʼu 1961, tounejaanaka sünain tü Ekirajawaa napülajatkat na Laülaashiikana otta na Aʼyataakana neʼipajee. Waneeinjatü kashi tia ekirajawaakat. Shiasaʼa sajaʼttapa, aneekünüshi taya süpüla talapalaainjachin naaʼu na wawalayuukana. Piama semaana tekirajünüin nutuma wanee wawala kakaliaichikai alapalaain naaʼu na wawalayuukana chaa suluʼu tü mmakat Birmingham otta süntakalaka Barbara eejachire taya. Shiasaʼa süchikijee tia, weitaakalaka wachikuaʼa chaa Lancashire otta Cheshire eejanale paala waya.
ANASÜ MAʼIN WEʼITAALE WAAʼIN NÜNAIN JEʼWAA
Akoosütoʼu soʼu 1962, ajütünüsü wamüin wanee karaloʼuta sutuma Weteet. Karaloʼutakat tia wepirajüinjatü süpüla tü Ekirajaaleekat Galaad, wakasionshii waya wanaa sümaa tia. Wachuntakalaka sooʼopünaa tia nümüin Jeʼwaa, wepirajakalaka tia karaloʼutakat, wajütümaataka shia suluʼumüin Weteet. Jaʼrai kashi süchikijee tia, woʼunakalaka Brooklynmüin (Nueva York) suluʼumüin tü Ekirajaaleekat Galaad sünain tü ekirajawaakat 38, poloo kashi wekirajaain maʼin sünain tü Wiwüliakat.
Suluʼu tü Ekirajaaleekat Galaad, ekirajünüshii maʼin waya süchiki nünüiki Jeʼwaa, süchiki tü nupueulosekat otta nachiki na wawalayuukana sainküin mmakat. Mayaainjeʼe 24 touyase otta 23 suuyase Barbara, wainma tü kasa watüjakat nanainjee na wawalayuu ekirajaakana wanaa wamaa. Talatashaatasü maʼin taaʼin süka taʼyanaajiraain nümaa chi wawalakai Fred Rusk. Nia noʼutku na wawalayuu ekirajakana waya. Wanee kasa nüküjaka wamüin waneepia chia wawalakai shia wachiaainjachipa wanee wayuu, pansaainjatü tia sümaa tü sümakat tü Wiwüliakat. Noʼutku na wawalayuu antawaikana sünain ekirajaa waya wanaa sümaa chajanain waya suluʼu Galaad, nia Nathan Knorr, Frederick Franz otta Karl Klein. Wainma tü kasa watüjakat sünainjee nukuwaʼipa chi wawalaki Alexander Macmillan otta nüküjapuʼuin wamüin süchiki tü naaʼinrakat Jeʼwaa süpüla nükaalinjüinjatüin tü nupueulosekat soʼujee tü juyakat 1914 sünainmüinreʼeya 1919.
EEʼIRATÜSÜ WAʼYATAAIN
Sajaʼttiamüin tü ekirajawaakat suluʼu Galaad, nüküjain wamüin chi wawalakai Nathan Knorr wajütünajanain chaa Áfricamüin suluʼumüin wanee mma kanüliasü Burundi. Wawatiraleejaʼa suluʼumüin tü biblioteca chajatkat suluʼu Weteet süpüla wachajaainjatüin suluʼu tü Anuariokot süchiki jeʼrashiin wawalayuu chaa Burundi. Nnojotpejeʼe wousütüin sünain tia süka shiain wanee mma nnojoyütka aküjünüin aluʼu pütchi. Tia shia wanee mma nnojotka maʼin weʼraajüin. Shapaashaatasü waaʼin soʼu tia, wachuntakalaka maʼin nümüin Jeʼwaa süpüla anainjatüin waaʼin.
Naatashaata maʼin tü kasakalüirua chaʼayaa eeinjanale joo waya. Jaʼisü tü kaʼikat, naata maʼin nakuwaʼipapala na wayuukana otta tü nanüikipalakat. Atüjainjana joo waya aashajawaa francés otta wachajaainjatü joo jalainjanain waya kepiain. Piama kaʼi süchikijee tia, nüntaka Harry Arnott, wanee wawala chajachikai ekirajaain wanaa wamaa suluʼu Galaad. Anaʼlaapünaashi nia wamüin süka chaʼawalin nia Zambiamüin. Nükaalinjakalaka waya süpüla wantajanain sünain wanee miichi eeinjanale kepiain waya. Süpülajünamaatakalaka tü waʼyataainkat nümüin Jeʼwaa natuma na sülaülashiikana tia mmakat süka nnojoluin neʼraajüin jaraliin na aküjaliikana pütchi nüchiki Jeʼwaa. Shiasaʼa shikiralaapa waaʼin sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa suluʼu tia mmakat, aküjünüsü wamüin natuma na sülaülashiikana mma nnojoluin eein süpüla yalain waya nnojorüle eein wamaʼana wanee karaloʼuta aküjünaka aluʼu eein süpüla kepiainjanain waya chayaa. Müshiijeseʼe woʼunuin chejee otta wekiralaainjanain joo suluʼu wanee mma naata. Ajütünüshii waya chaa Ugandamüin.
Shapaashaatasü maʼin waaʼin wanaa sümaa woʼunuin chaa Ugandamüin süka watüjaain saaʼu makaraloʼutsein waya, weʼitaapejeʼe maʼin waaʼin nünain Jeʼwaa. Niasaʼa wanee wawala chejeʼewai Canadá, chajachikai aʼyataain nümüin Jeʼwaa suluʼu tia mmakat, nüküjaka nümüin chi wayuu sülaülajanakai eere suchuntuin wakaraloʼutse, makaraloʼutsein waya. Nüküjaka wamüin chia wayuukai eein süpüla yalain waya suluʼu tia mmakat soʼu jeʼra kashi süpülapünaa saapünüin wamüin wakaraloʼutse. Sünainjee tia, wayaawata aaʼu nükaalinjashaatain waya Jeʼwaa.
Naatashaata maʼin sukuwaʼipa tü aʼyatawaakat nümüin Jeʼwaa chaa Uganda suulia chaa Burundi. Jamüsüjaʼa chaʼayaa Uganda, aküjünüsü pütchi suluʼu, 28 neʼe na wawalayuu eejanakana suluʼu tia mmakat. Wainma na wayuu atüjakana inglés suluʼu tia mmakat. Wayaawatapejeʼe saaʼu wekirajaainjanain sünain nanüikipala naya wayuukana süpüla wakaalinjainjanain na wayuu ekirajaweekana sünain tü Wiwüliakat. Woʼttakalaka sünain aküjaa pütchi chaa Kampala eere saashajaanüin luganda. Shiakalaka wekirajaain anain tia anüikiikat. Mayaainjeʼe kakaliain waya süpüla watüjain süpüleerua, mapüleesat wamüin yootoo namaa na wayuukana waküjapa pütchi namüin. Wayaawatashaatain saaʼu choʼujaain kooʼomüinjatüin tü natüjaainjatkalü aaʼu na wekirajüinkana süchiki tü sümakat tü Wiwüliakat. Shiasaʼa neʼrapa na wekirajüinkana kapülain waaʼin nakuwaʼipa, naküjain wamüin tü suluʼukat naaʼin otta jamüin naaʼin sutuma tü kasa nekirajaakalü anain.
KOJUYATUA WOʼUNAJAAIN
Nuluʼu chi weʼejena walapalaawaikai akajee chaa Uganda.
Talatashaatasü maʼin waaʼin wanaa sümaa wantiraain namaa wayuu ekirajaweekana maʼin sünain tü Wiwüliakat, talataleepejeʼe maʼin waaʼin sutuma naküjain wamüin shiain anain aluʼu waküjale pütchi suluʼupünaa tia mmakat. Sükaalinjain waya tü Weteet chajatkat Kenia süpüla woʼunajaainjanain suluʼupünaa tia mmakat süpüla wachajaain eere choʼujaain pürekutsoot pesiaat aküjainjanaka pütchi chaʼayaa. Kamaneeshaatashii maʼin na wayuu nepiajanakana, kojuyatua maʼin weʼrüin waalin napüla eerejeʼe nnojoluin neʼraajapuʼuin na Aküjaliikana pütchi. Anasü waaʼin natuma otta eeshii nekirüle waya.
Woʼunakalaka Kampalajee, piama kaʼi waya suluʼu türein süpüla wantajanain eemüin tü soʼonulekalü anuwa chakat Mombasa, suluʼu tü mmakat Kenia. Shiasaʼa yalejee anuwaluʼushii waya süpüla wantajanain eemüin wanee kojuyasü mma pasanainkat sünain tü palaakat océano Índico, Seychelles münüsü tia mmakalüirua. Mapa, soʼujee tü juyakat 1965 sünainmüin 1972 eeitpa süpüla tamaain Barbara sünain alapalawaa chaa eemüin tü mmakat Seychelles. Piamashii neʼe na wawalayuu eejanakana suluʼu tia mmakat. Shiasaʼa mapa, akojuyalaashii naya jee sukumajünaka wanee outkajaalee otta wane takua alapalaashi taya naaʼu na wawalayuukana chaa Eritrea, Etiopía otta Sudán.
Aʼwanajaasü sukuwaʼipa aluwatawaa chaa Uganda, nayainnapa aluwataaka na surulaatkana. Keemashaatasü maʼin tü mmapaʼakat soʼu tia, tayaawata aaʼu sünainjee tia, shiain anain waaʼinrüin tü sümakat tü Wiwüliakat süchiki jüüjüüinjanain waya namüin na sülaülashiikana mma (Mar. 12:17). Mapa, achuntunusü namüin na wayuu wattajeʼewalii kepiakana chaa Kenia nashajirüinjanain nanülia chaa eere shipia tü pulusiiakat, waaʼinramaatüinjaʼaya tia. Shiasaʼa mapa, maʼaka jeʼra kaʼi süchikijee tia, ashawaleʼennüsü tü weʼejenakat sutuma tü pulusiiakat. Eejachi tamaa wanee wawala misioneero, mmotsü waaʼin soʼu tia. Nalirajaka waya süchiki wajayajüliin, wamaanaka eemüin shipia tü pulusiiakat. Waküjaka namüin misioneeroin neʼe waya, nnojoliin mojulaain waya otta waküjainya namüin washajirüin paala wanülia, nnojotpejeʼe nanoujain tü wamakat. Wamaanaka eemüin shipia tü pulusiia pejekat sünain eejanale kepiain waya. Anasü waaʼin wanaa sümaa niyaawatüin waya wanee pulusiia jee nüküjaka washajirüinnapain wanülia. Nüjütiraka wachiki.
Soʼunnaa tia, shapaʼawaisü maʼin waaʼin washawaleʼennapa natuma na surulaatkana. Shialeekajaʼa washawaleʼennüle natuma surulaat eekai epeʼrajüin maʼin. Achuntawaipejeʼe maʼin waya nümüin Jeʼwaa otta jimatüsü waaʼin wanaa sümaa wooʼulaanüin walatüin. Shiasaʼa soʼu tü juyakat 1973, aküjünüsü namüin napüshuaʼa na misioneerokana nojuʼitajanain suluʼujee tü mmakat Uganda.
Tayakai sünain ayuʼlaa sükoopiase tü karaloʼutakat Waʼyataain Nümüin Maleiwa chaa Abiyán suluʼu tü Weteet chajatkat Costa de Marfil.
Wajütünakalaka chaa Costa de Marfil, wanee mma chasü wopumüin saaʼu África. Ekiralaainjana joo waya wachikuaʼa sünain nakuwaʼipapala na wayuu kepiakana suluʼu tia mmakat. Aashajaainjana waya waneepia francés otta ekiralaainjana waya sünain nakuwaʼipapala na wawalayuu misioneero naatakana oumain woulia. Weʼrashaatain nükaalinjain waya Jeʼwaa süka wainmain na wayuu aapaamaatakana sümaa tü sümakat tü Wiwüliakat. Tayaawata aaʼulu sümaa Barbara lotuin wakuwaʼipa nutuma Jeʼwaa süka weʼitaain waaʼin nünain.
EEʼIRATÜSÜ SUKUWAʼIPA TÜ ALATAKAT WAMÜIN
Ayuuikalaka Barbara sutuma kanset. Kojuyatua woʼunuin chaa woumainpaʼamüin süpüla tratamientoinjatüin shia. Shiasaʼa soʼu tü juyakat 1983, wayaawata aaʼu iseerüin wachiki ayatüinya waya sünain tü waʼyataainkat chaa África. Mojusü waaʼin sutuma tia.
Mayeinshaatasü Barbara sutuma tü kansetkat wanaa sümaa chajanain waya suluʼu tü Weteet chajatkat Londres, sünaajaakalaka mapa. Nakaalinjain taya na wawalayuu chajanakana Weteet, nükaalinjapejeʼe maʼin taya wanee wawala sümaa nuʼwayuuse süpüla ayatüinjachin taya teʼitaain taaʼin nünain Jeʼwaa. Shiasaʼa mapa, teʼraajaka wanee wawala kanüliasü Ann, antapuʼusü sünain akaalinjaa suluʼu Weteet, pürekutsoot pesiaat shia paala otta aishaatashi Jeʼwaa süpüla. Müsüjeseʼe tayaawatüin saaʼu shiain wanee wayuu anaka maʼin anoula. Kasaatshi taya sümaa soʼu 1989, soʼujeʼereʼeya tia aʼyanaajiraashii waya suluʼu tü Weteet yaakat Londres.
Tayakai sümaa Ann soʼuluʼu tü Weteet jeketkat yaa Gran Bretaña.
Soʼujee tü juyakat 1995 sünainmüin 2018 aluwataanüshi taya eejeere sukumajünüin tü waʼyataainkat süpüla tanaʼlaainjatüin namüin na wawalayuu aʼyataakana suluʼu Weteet sainküin mmakat. Oʼunushi taya suluʼupünaa maʼaka saaʼin 60 mma. Eepünaale tantüin, teʼrüin naaʼinmajashaatain Jeʼwaa na aʼyataashiikana nümüin jaʼitasü kasain alatüin namüin.
Soʼu 2017, oʼunushi taya sünain anaʼlaain namüin na wawalayuukana chaa África. Talatashaatasü maʼin taaʼin süka tamaain Ann süpüla shiʼraajüinjatüin tü mmakat Burundi. Ponoshaatasü maʼin taaʼin süka nakojuyalaain maʼin na wawalayuukana chaʼayaa. Akumajünüsü wanee Weteet suluʼu tü kaaye taküjapuʼukalü aluʼu pütchi soʼu 1964 otta alatüshii suulia 15.500 na wawalayuu eekana suluʼu tia mmakat.
Saʼaka tü mma talapalaainjatkalü aaʼu eejatü sünülia Costa de Marfil, talatakalaka taaʼin sutuma tia. Shiasaʼa wantapa chaʼayaa Abiyán, talatüsü taaʼin, jama chapuʼuin kepiain taya. Teirakaaka sümüin eein sunuumerose nateleeponose na wawalayuu kepiakana suluʼu Weteet, teʼrakalaka nünülia wanee wawala katunkulekai süʼütpaʼa eejanale waya, Sossou nünülia chia wawalakai. Sotusü taaʼin nülapalaapuʼuin chia wawalakai naaʼu na wawalayuukana wanaa sümaa chajachin taya Abiyán. Nnojoipejeʼe niain Sossou chia kanüliakai, nia chi nüchonkai.
Nikeraajüin Jeʼwaa tü nümakat. Sutuma tü kasa teʼrakat, tayaawata aaʼu loteerüin wakuwaʼipa nutuma Jeʼwaa weʼitaale maʼin waaʼin nünain. Maaʼulu yaa, shia keeʼireeka maʼin waaʼin ayatüinya woʼunuin suluʼupünaa tü wopu lotusükat wantaleepaʼaya suluʼumüin tü mma jeketkat (Prov. 4:18).