EKIRAJAAYA 51
Waaʼinrajatka süpüla jimatüin waaʼin soʼunnaa müliaa
«Nnojo shapaain jaaʼin jee nnojo mmoluin jia» (JUAN 14:27, TNM).
JAYEECHI 8 Nia Jeʼwaa Tounjulaayaka
SÜCHIKI TÜ WEKIRAJAAINJATKALÜ ANAINa
1. (1) ¿Kasa wayu tü jimataa aaʼin nümaʼanajeejatkat Maleiwa? (2) ¿Jamüsü aneetka wakuwaʼipa sutuma? (Filipos 4:6, 7).
EESÜ wanee jimataa aaʼin nnojotka shiʼraajüin wayuu maʼleekalia. Tia shia tü jimataa aaʼin nümaʼanajeejatkat Maleiwa, shiajaʼa jutatüle naaʼin wanee wayuu sutuma aleewain maʼin nia nümaa chi Washi iipünaajachikai. Jimatüle waaʼin nutuma Maleiwa, anasü waaʼin (paashajeʼera Filipos 4:6, 7, TNM). Aleewashii waya namaa na aikana apüla Jehová otta aleewashii maʼin waya nümaa chi Maleiwa jimatakai atuma waaʼin (1 Tes. 5:23). Weʼraajapa nukuwaʼipa chi Washikai, weʼitaapa waaʼin nünain jee woonoopa sümaa nünüiki, jimatüsü waaʼin nutuma. Suluʼujee tia jutatüsü waaʼin suulia shapawaa aaʼin soʼunnaa müliaa.
2. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu eein süpüla jimatüin waaʼin nutuma Maleiwa?
2 ¿Eesüche süpüla jimatüin waaʼin nutuma Maleiwa soʼunnaa müliaa? ¿Eesüche süpüla jimatüin waaʼin eejaʼalaa sümüle wanee ayuulii keemasü, sülatalaʼa sümüle wanee kasa, sülatüle kasachiki jee süpüleeruaanüle waaʼin saaʼujee wanoujain? Eesüjaʼa shiyoʼujaale saaʼin wayuu sutuma tia. Anuu wanee pütchi nümaka Jesús namüin na nikirajüinkana: «Nnojo shapaain jaaʼin jee nnojo mmoluin jia» (Juan 14:27, TNM). Wainma na wawalayuu aaʼinrakana tü nümakat Jesús. Süka nükaalinjain naya Jehová, jimatüsü naaʼin soʼunnaa müliaa.
JIMATÜSÜ WAAʼIN EEJAʼALAA SÜMÜLE WANEE AYUULII KEEMASÜ
3. ¿Jamüsü süpüla nnojoluin jimatüin waaʼin soʼunnaa wanee ayuulii eekai keemain?
3 Eesü süpüla suʼwanajaain wakuwaʼipa sutuma wanee ayuulii eekai keemain. Jülüjataa waaʼin jamüin nakuwaʼipa watta naalii wayuu sutuma tü ayuuliikat COVID-19. Wainma na asakinnakana süchiirua jamüin naaʼin soʼunnaa tia ayuuliikat, wainma na aküjakana naʼakajee matunkuin naya. Soʼunnaa tia ayuuliikat, akooʼomüinraashii na shapaakana aaʼin, na mojukana maʼin aaʼin, na asüliikana, na akaijüliikana, na asheʼejakana naʼwayuuse jee na oʼuniraweekana aaʼin. Eejaʼalaa sümüle wanee ayuulii keemasü eere kepiain pia, ¿kasa paaʼinrajatka süpüla nnojoluin shapaain maʼin paaʼin jee jimatüin paaʼin nutuma Maleiwa?
4. ¿Jamüsü jimataka waaʼin sutuma watüjaain saaʼu tü nümakat Jesús süchiki tü alatüinjatkat sülüʼütpa sükalia süpüla sajaʼttüin tü kasa mojusükat?
4 Nüküjatüjülia Jesús eejeerüin ayuulii eekai keemain sainküinpünaa mmakat sülüʼütpa sükalia süpüla sajaʼttüin tü kasa mojusükat (Luc. 21:11). ¿Jamüsü jimataka waaʼin sutuma tü nümakat Jesús? Jimatüsü waaʼin süka watüjaatüjüliain aaʼu sülatajatüin tia. Weʼrüin shikeraajüin tü nümatüjütkalia Jesús. Jüüjüüshiijeseʼe waya sümüin tü nümakat Jesús namüin na kepiainjanakana soʼunnaa sülüʼülüin sükalia süpüla sajaʼttüin tü kasa mojusükat, müshi nia: «Nnojotpejeʼe ainkuuinjatüin jaaʼin» (Mat. 24:6, TNM).
Sutuma tü pütchi akürawaajuushikat suluʼujee tü Bibliakat eesü süpüla jimatüin waaʼin soʼunnaa wanee ayuulii keemasü. (Paashajeʼera tü pütchikat 5).
5. (1) Saashin Filipos 4:8, 9, ¿kasa wachuntajatka nümüin Jehová eejaʼalaa sümüle wanee ayuulii eekai keemain? (2) ¿Jamüsü anaka waapajüle tü pütchi akürawaajuushikat suluʼujee tü Bibliakat?
5 Eejaʼalaa sümüle wanee ayuulii eekai keemain, eesü wainmajüle waaʼin saaʼu wakuwaʼipa jee mmorüle waya. Tia shia tü alatakat sümüin wanee wawala kanüliasü Desi.b Süchikijee outuin chi sülaülakai, chi süpriimosekai jee chi tottoot shiʼrajeʼerawaipuʼukai amaʼana sutuma tü ayuuliikat COVID-19, mmotsü shia suulia ayuulin shia jee suulia sülateerüin shia sünainmüin tü shiikat, jama laülaairüin shia. Jee müsia mmotsü shia suulia amüloulin shiʼyataain jee jülüjawaisü saaʼin jalejeekuwalüinjatüin süpüla tü nneerü shiyaʼlajüinjatkalü aka tü eküütkat jee süpüla suwalaajüin tü piichi kaluʼukat shia. Matunkuinsat shia sutuma shapaakuʼu müin saaʼin. Suuntapejeʼe mapa jimatüin saaʼin. ¿Jamüsü suuntaka tia? Lotusü maʼin sünüiki nümüin Jehová süpüla jimatüinjatüin saaʼin nutuma otta jülüjasü saaʼin kasa anasü (paashajeʼera Filipos 4:8, 9, TNM). Süpüla saapajüin nünüiki Jehová shiʼitaʼawalin tü pütchi akürawaajuushikat suluʼujee tü Bibliakat. Anuu sünüiki: «Sutuma anain namüraluʼu na aashajeʼerakana tü pütchikat, jutatüsü taaʼin suulia shapawaa aaʼin jee sotusü taaʼin kachipünaain taya naaʼin Jehová» (Sal. 94:19).
6. ¿Jamüsü sükatsüinraka waaʼin wekirajaale sünain tü Bibliakat jee woutkajaale?
6 Eejaʼalaa sümüle wanee ayuulii eekai keemain, eesüjaʼa wooʼulaale suulia aaʼinraa waneirua kasa waaʼinrapuʼuka. Jalia waya suulia wooʼulaain wekirajaain sünain tü Bibliakat sutuma jee moʼunuin waya sünain tü outkajawaakat. Suluʼu tü karaloʼuta aapünakat wamüin jee müsia suluʼu waneirua video, aashajaasü nachiki waneinnua wawalayuu alatakana amüin kasa meemataka aka saaʼin tü alatakat wamüin sümaa waneepiain naya nümaa Jehová (1 Ped. 5:9). Sükajee tü outkajawaakat eesü süpüla jülüjain waaʼin pütchi anaka maʼin suluʼujee tü Bibliakat, eesü süpüla wakatsüinrüin naaʼin na waneinnua jee müsia nakatsüinrüin waaʼin (Roma 1:11, 12). Sotule waaʼin tü naaʼinrakat Jehová süpüla nükaalinjain na aʼyataashiikana nümüin soʼunnaa ayuulin naya, soʼunnaa mmoluin naya jee namüiwaʼain, akatsüinraajeerü tü wanoulakat otta weʼitaajeerü maʼin waaʼin sünain nükaalinjeenain waya.
7. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla washatüin nukuwaʼipa chi aluwataaushikai Juan?
7 Ayataʼaya wachajaain maʼin sukuwaʼipa süpüla waashajaain namaa na wawalayuukana. Soʼunnaa wanee ayuulii eekai keemain, eeshii süpüla nnojoliin kottuin waya namaa na waneinnua jee namaa na wawalayuukana. Soʼunnaa tia, eesüjaʼa müle waaʼin maʼaka naaʼin chi aluwataaushikai Juan, chi eʼreekai maʼin amüin Gayo chi naʼaleewainkai (3 Juan 13, 14). Süka nütüjaain saaʼu nnojolin süpüla nuʼunuin nümaʼanamüin Gayo, müshijeseʼe nüshajüin karaloʼuta nümüin. Nnojoliire süpüla kottuin waya namaa na wawalayuukana, anashii wayamaajüle naya, waainjale videollamada jee waluwataale mensaaje namüin. Ayatüle waashajaain namaa na wawalayuukana, jimateerü waaʼin jee nnojoleerü sümüiwaʼain waaʼin. ¿Kasa waaʼinrajatka shapaale maʼin waaʼin? Anashii waashajaale namaa na laülaashiikana jee waapaa sümaa tü namakat wamüin (Is. 32:1, 2).
JIMATÜSÜ WAAʼIN SÜLATALAʼA SÜMÜLE KASA
8. ¿Jamüsü süpüla nnojoluin jimatüin paaʼin sülatalaʼa sümüle wanee kasa pümüin?
8 Süsetüle wüin eere kepiain pia, sukutkujaale mma jee saʼajaale pipia, eesüjaʼa kakalieerüle shapaain paaʼin. Nünaajaale wanee püpüshi jee amülouire tü kasa pümaʼanakat, eesüjaʼa aire pümüin tia, mojule paaʼin jee jashichire pia. Nnojotpejeʼe maluʼuluin tia paaʼinmaain tü kasa pümaʼanakat jee manoulain pia. Kapüleesia tü alatakat pümüin otta nnojoleerü ponuin naaʼin na waneinnua mojule paaʼin sutuma (Job 1:11). Jaʼitairü kasain alatüin wamüin, eesü süpüla jimatüin waaʼin. Wekirajaa sünain tü waaʼinrajatkat.
9. ¿Jamüsü sükatsüinraka waaʼin tü nümatüjütkalia Jesús sülatalaʼa sümüle wanee kasa wamüin?
9 Eeshii waneinnua wayuu jülüjakana aaʼin nnojoleerüin kasain alatüin namüin, eejapejeʼe waaʼin wayakana saaʼujee tü nümakat Jesús. Watüjaa aaʼu sükooʼomüinraajeerüin tü kasa mojusü alatakat otta eesüjaʼa süpüla sülatüin tia wamüin. Süpülapünaa sajaʼttinnüin tü kasa mojusükat naashin Jesús, akutkujaweerü maʼin tü mmakat jee alateerü waneirua kasa mojusü (Luc. 21:11). Nüküjainña jouleerüin tü mojulawaakat, müsüjeseʼe weʼrüin jouluin kaʼruwarannuu, na mojulaashiikana jee saainjünüin kasa mojusü (Mat. 24:12). Nnojotsü nüküjain Jesús sülateerüin tia namüin namüiwaʼa na wattaluʼukana oulia Jehová. Wainma na aʼyataashiikana nümüin Maleiwa müliakana aaʼin sutuma sülatüin kasa mojusü namüin (Is. 57:1; 2 Cor. 11:25). Eesüjaʼa nnojoleerüle naaʼinrüin Jehová wanee kasa pülasü wapüleerua soʼunnaa sülatüin wamüin wanee kasa, watüjaapejeʼe saaʼu naapeerüin tü kasa choʼujaakat wamüin süpüla jimatüin waaʼin.
10. ¿Jamüshii kanoulaka waya yapale waya süpülapünaa sülatalaʼa sümüin wanee kasa wamüin? (Proverbios 22:3).
10 Nnojoleerü shapaain maʼin waaʼin yapale waya süpülapünaa sülatalaʼa sümüin wanee kasa wamüin. Waaʼinrüle tia, ¿nnojotsüche weʼitaain waaʼin nünain Jehová? Nnojo, nnojotsü shiain tia. Yapale waya süpülapünaa sülatalaʼa sümüin wanee kasa wamüin, jaʼyeerü waaʼu weʼitaain waaʼin sünain naaʼinmajeenain waya Jehová soʼunnaa tia. ¿Jamüsü waküjaka tia? Shia süka süküjain tü Bibliakat anain eejüle waaʼin suulia jamajüin waya (paashajeʼera Proverbios 22:3). Sükajee tü pütchi ojuʼitakat suluʼu rewiisüta, sükajee tü outkajawaakat jee waneirua pütchi aküjünaka, naapirüin waya na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain süpüla eejüin maʼin waaʼin süpülapünaa sülatalaʼa sümüin wanee kasa wamüin.c ¿Kasa waaʼinrajatka shiimainre weʼitaain waaʼin nünain Jehová? Jüüjüweena waya sümüin tü nümakat wamüin müinmaʼa yaa süpülapünaa sülatalaʼa sümüin wanee kasa wamüin.
Eeshii süpüla woʼttaain yapatüjüliire waya süpülapünaa sülatalaʼa sümüin wanee kasa. (Paashajeʼera tü pütchikat 11).d
11. ¿Kasa watüjaka sünainjee tü saaʼinrakat Margaret?
11 Jülüjataa waaʼin tü alatakat sümüin wanee wawala kanüliasü Margaret. Nachuntuin na pulusiiakana sümüin süpütüinjatüin shipia süka saʼajaain tü wunuʼuliakalüirua. Awatawaain müsü tü wayuukalüirua süpüleerua tia alatakat, müsüjeseʼe mojushiin alataa suluʼupünaa tü karateetkat, jama wattain saalii kemion. Kaitüsü maʼin sümüsain tü sikikat, makataka Margaret suluʼu seʼejena. Eejatü wanee maapa suluʼu saaʼawalia, müsüjeseʼe sütüjaain saaʼu jalapünaainjatüin sülatüin. Süka suʼunapuʼuin suluʼu tia karateetkat, shiʼraajüin shia jee sütüjaa aaʼu jalapünaainjatüin sülatüin sülataʼala sümüle wanee kasa. Süka yapatüjülüin shia, nnojotsü jamajüin.
12. ¿Jamüshii jüüjüüka waya sümüin tü aluwataanakalü anain sülatalaʼa sümüle kasa?
12 Eeshii nachuntule wamüin na pulusiiakana makatüinjanain waya wepialuʼu jee shiale woʼunuinjanain suluʼujee süpüla naaʼinmajüin waya jee suulia jamajüin waya. Eeshii waneinnua wayuu nnojoliikana aaʼinrüin tü nachuntakat na pulusiiakana namüin süka nnojoleein napüteein tü kasa namaʼanakat. ¿Müsüche wakuwaʼipa waya anoujashiikana? Anuu sünüiki tü Bibliakat wamüin: «Süpüla nuʼwaajünüinjachin chi Senyotkai sütüma wayuu wainma, anakaja müleka jüüjüüle jia namüin napüshua na wayuu sülaülakana mma» (1 Ped. 2:13, 14). Akaʼaya na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain, naluwataain waya sünain aaʼinraa waneirua kasa süpüla naaʼinmajüin waya, maʼaka saaʼin waapüinjatüin namüin na laülaashiikana sunuumerose waserulaatse jee wepia süpüla nakaalinjamaatüin waya sülatalaʼa sümüle wanee kasa wamüin. ¿Waapüinche tia namüin na laülaashiikana? Eesüjaʼa naküjale wamüin makatüinjanain wepialuʼu jee wojuʼituinjanale suluʼujee otta tü waaʼinrajatkat süpüla wousütüin anain tü choʼujaakat wamüin. Eesüjaʼa naküjale wamüin tü waaʼinrajatkat süpüla wakaalinjain na waneinnua. Nnojorüle waaʼinrüin tia, eeshii süpüla jamajüin waya jee jamajüin na laülaashiikana, na aaʼinmajakana waya (Heb. 13:17). Anuu sünüiki Margaret: «Oʼttaasü taya sutuma jüüjüüin taya sümüin tü naluwataakalü anain na wawalayuukana».
13. ¿Kasa naaʼinraka wainma wawalayuu apütakana nepia süpüla talatüin naaʼin jee jimatüin naaʼin?
13 Wainma wawalayuu apütakana nepia sutuma sülatalaʼa sümüin kasa noumainpaʼa, sutuma atkawaa jee sutuma kasachiki. Nachajaain maʼin sukuwaʼipa süpüla nekiʼralaainjanain eere nantüin otta aʼyataamaatüshii naya nümüin Maleiwa. Ayatüshii naya sünain aküjaa tü pütchi anakat maʼin süchiki nünüiki Maleiwa eepünaale nantüin maʼaka naaʼinrüin shia na anoujashii namaiwajana aʼwalakajaakana sainküin mmakat sutuma süpüleeruaanüin naaʼin (Aluw. 8:4). Süka naküjain maʼin tü pütchi anakat, naaʼinmaasü tü kasa anasü eejeetkat Nuluwataapeena Maleiwa suulia naaʼinmaain tü kasa mojusü alatakat namüin. Sutuma naaʼinrüin tia, talatüsü naaʼin jee jimatüsü naaʼin.
JIMATÜSÜ WAAʼIN SÜPÜLEERUAANAPA WAAʼIN SAAʼUJEE WANOUJAIN
14. ¿Jamüsü kapüleejeetka wamüin jimatüin waaʼin süpüleeruaanüle waaʼin saaʼujee wanoujain?
14 Süpüleeruaanapa waaʼin saaʼujee wanoujain, eesüjaʼa süpüla süsünneʼennüin woulia wainma kasa jimataka atuma waaʼin jee talataka atuma waaʼin. Talatüshii waya woutkajaapa, waküjapa pütchi jee waaʼinrapa waneirua kasa sümaa nnojoluin waaʼinmaain maʼin püreeseenain waya atumawaa. Süpülajünapa woulia tia, eesüjaʼa shapaale waaʼin saaʼujee tü alateetkat wamüin mapeena. Nnojotsü mojuin mojule waaʼin sutuma tia, shiajaʼa neʼe eejüinjatüin waaʼin suulia sümalajeʼerüin tü wanoulakat maʼaka nüküjain shia Jesús namüin na nikirajüinkana (Juan 16:1, 2). ¿Kasakaʼa waaʼinrüinjatüin süpüla jimatüin waaʼin süpüleeruaanapa waaʼin saaʼujee wanoujain?
15. ¿Jamüshii nnojoliinjanaka weimmolojooin süpüleeruaanüle waaʼin saaʼujee wanoujain? (Juan 15:20; 16:33).
15 Anuu sünüiki tü Bibliakat wamüin: «Chi wayuu eekai keisalain sümüin nukuaippa nuʼupala Maleiwa, shiʼreechi amüin nia wayuu saaliijee nünoujain nünain Jesucristo» (2 Tim. 3:12). Eeshi wanee wawala kanüliashi Andréi kapüleekai amüin naapaain amaa tia pütchikat wanaa sümaa süpülajünüin tü aʼyatawaakat nümüin Maleiwa suluʼu tü mma kepiakalü aluʼu nia. «Watta naalii na Aküjaliikana pütchi kepiakana yaʼaya, nnojoleena waya püreesain wapüshuaʼa», maa müsü naaʼin. Mayaainjeʼe nikiiruʼuin tia, nnojotsü jimatüin naaʼin, shapaakuʼu müsü naaʼin waneepia. Eekajasaʼa na wane wawalayuukana, neʼitaain tia najapuluʼu Jehová jee nnojotsü nekiiruʼuin nnojoleenain püreesain naya. Natüjaa aaʼu eein süpüla sülatüin tia namüin jee nnojotsü shapaain maʼin naaʼin maʼaka shapaain naaʼin Andréi. Niyaawataka saaʼu Andréi anain naaʼinrüle tü naaʼinrakat naya wawalayuukana sümaa niʼitaainjatüin naaʼin nünain Maleiwa. Naaʼinrapa tia, jimatüsü naaʼin otta talatüsü naaʼin mayaainjeʼe sülatüin kasa mojusü nümüin. Eesiaʼaya süpüla müin waaʼin maʼaka naaʼin Andréi. Nüküjain Jesús süpüleeruaaneerüin waaʼin saaʼujee wanoujain, eepejeʼe süpüla waneepiain waya nümaa Maleiwa naashin (paashajeʼera Juan 15:20; 16:33, TNM).
16. ¿Jaralii jüüjüüinjanaka amüin waya süpüleeruaanapa waaʼin saaʼujee wanoujain?
16 Wanaa sümaa süpülajünüin woulia tü waʼyataainkat nümüin Maleiwa, eesü süküjale wamüin Weteet jee nayale na laülaashiikana tü waaʼinrajatkat süpüla naaʼinmajüin waya otta tü waaʼinrajatkat süpüla ayatüinjatüin saapünüin wamüin tü akatchinrüinjatkat wanoula jee süpüla ayatüinjanain waküjain pütchi soʼunnaa tia. Ayataʼaya waya jüüjüüin sümüin tü aluwataanakalü anain waya, jaʼitasüjaʼa nnojoluin wayaawatüin maʼin saaʼu jamüin waluwataanaka sünain aaʼinraa wanee kasa (Sant. 3:17). Jalia waküjaʼalayaai nachiki na wawalayuukana jee süchiki tü naʼyataainkat nümüin Maleiwa namüin na wayuu nnojoliikana anain süpüla natüjaain saaʼu tia (Ecl. 3:7).
¿Kasa paaʼinrajatka süpüla jimatüin paaʼin soʼunnaa wanee müliaa? (Paashajeʼera tü pütchikat 17).e
17. ¿Kasa waaʼinrüinjatka maʼin maʼaka naaʼinrüin shia na aluwataaushikana?
17 Wanee kasa nütkaaka aaʼujee Satanás namaa na aʼyataashiikana nümüin Maleiwa shia süka naluwataanüin sünain aküjaa nüchiki Jesús sümüin wayuu (Alat. Map. 12:17). Nnojo mmoluin waya neema Satanás otta neema na nümaajanakana. Talateerü waaʼin jee jimateerü waaʼin waküjale pütchi jee wekirajüle wayuu nüchiki Maleiwa. Wanaa sümaa nachiaanüin na aluwataaushikana suulia aküjaa pütchi natuma na laülaashiikana napüleerua na judíokana, ayatüshii naya waneepiain nümaa Maleiwa sümaa noonooin sümaa nünüiki. Ayatüshii naya aküjain tü pütchikat, müshiijeseʼe talatüin naya (Aluw. 5:27-29, 41, 42). Wanaa sümaa süpülajünüin woulia tü waʼyataainkat nümüin Maleiwa, atüjeeshii waya süpüleerua wakuwaʼipa süpüla waküjain tü pütchikat (Mat. 10:16). Wachajaale maʼin sukuwaʼipa süpüla waaʼinrüin tia, jimateerü waaʼin nutuma Jehová otta waküjeerü tü pütchi oʼtteʼerüinjatkat wayuu.
«EEJEECHIKALAKA JÜMAA CHI MALEIWA JIMATAKAI ATUMA SAAʼIN WAYUU»
18. ¿Jarai chi aapakai wamüin tü jimataakalü aaʼin?
18 Anasü watüjaale maʼin saaʼu eein süpüla jimatüin waaʼin soʼunnaa müliaa. Sotuinjatü waaʼin soʼunnaa tia, niain Jehová ountaka jimatüin atuma waaʼin. Weʼitaa waaʼin nünain eejaʼalaa sümüle wanee ayuulii eekai keemain, sülatalaʼa sümüle kasa wamüin jee süpüleeruaanüle waaʼin saaʼujee wanoujain. Jüüjüü waya namüin na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain otta jülüja waaʼin tü kasa anasü naapeetkat Maleiwa wamüin. Waaʼinrüle tia, eejeechi wamaa «chi Maleiwa jimatakai atuma saaʼin wayuu» (Filip. 4:9, TNM). Sünain tü wane ekirajaayakat, wekirajaajeerü anain tü waaʼinrajatkat süpüla wakaalinjain na wawalayuukana süpüla jimatüin naaʼin nutuma Maleiwa soʼunnaa tü müliaa neʼrakat.
JAYEECHI 38 Naaʼinmajeein pia Jeʼwaa
a Nüküjain Jehová naapeerüin jimataa aaʼin namüin na aikana apüla nia. ¿Kasa wayu tü jimataa aaʼin naapüinjatkat Maleiwa? ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla naapüin shia wamüin? Eejaʼalaa sümüle wanee ayuulii keemasü, sülatalaʼa sümüle kasa wamüin jee süpüleeruaanüle waaʼin saaʼujee wanoujain, ¿jamüsü jimateetka waaʼin nutuma Maleiwa soʼunnaa tia? Wasouteerü eʼipajee tia pütchikat sünain ekirajaayakat tüü.
b Aʼwanajaanüsü waneirua anüliee.
c Paashajeʼera tü pütchikat «Cuando golpea un desastre. Qué hacer para sobrevivir», ojuʼitaka suluʼu ¡Eeja Waaʼin!, nuumero 5 soʼu 2017 (alijunaikiruʼusü).
d SÜCHIKI TÜ AYAAKUAAKAT: Yapatüjülia wanee wawala süpüla sujuʼitüin shipialuʼujee süpülapünaa sülatalaʼa sümüin wanee kasa.
e SÜCHIKI TÜ AYAAKUAAKAT: Wanee wawala kepiakai eere süpülajünüin woulia tü aʼyatawaakat nümüin Maleiwa, atüjashi süpüleerua nukuwaʼipa süpüla nüküjain pütchi.