«Waneeshia neʼe Jeʼwaa chi Wamaleiwasekai»

1, 2. (1) ¿Kasa eʼnnaajünaka maʼin aaʼujee tü pütchi suluʼukat Deuteronomio 6:4? (2) ¿Jamüsü nüküjaka Moisés tia pütchikat?

EESÜ wanee oración kojutüka maʼin namüin na judíokana, shemá sünülia natuma. Suluʼusü shia Deuteronomio 6:4, shemá shia tü pütchi suʼttakalü aka tü wetsiikulokot süka hebreo. Kakaliainna maʼin na judíokana sünain nachuntawalin tia pütchikat wattaʼa maalü jee nikerotapa chi Kaʼikai. Tia süpülajatü neeʼiyatüin sünain waneeshin neʼe chi Maleiwa naʼwaajakai.

² Tü pütchi suluʼukat Deuteronomio 6:4 nüküjala shia Moisés soʼu juyakat 1473 nüpülapünaa Kürisüto. Nüpütaaya Moisés tia namüin na israeliitakana. Soʼu tia, chajana suluʼu tü mmakat Moab, yapajüshii naya süpüla nalatüinjatüin tü süchikat Jordán jee süpüla nekerotüinjanain suluʼu tü Mma Naapüinjatkat Maleiwa namüin (Deut. 6:1). Nekiipüʼüshi Moisés soʼu 40 juya. Süka tü nünüikikat Moisés, nütütüleʼerüin naya süpüla yalayalainjatüin naaʼin, neʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa jee süpüla waneepiainjanain naya nümaa. ¿Jamüsü naaʼinraka tia? Süka nütüjaain aaʼu wainmainjatüin tü kasa eejiraainjanakalü amaa naya. Süchikijee nüküjüin Moisés tü Poloosükat Pütchi namüin jee waneeirua kasa nuluwataaka anain Maleiwa, nüküjüin namüin tü pütchi suluʼukat Deuteronomio 6:4, 5 (paashajeʼera).

3. ¿Jarat tü pütchi wekirajaainjatkalü anain sünain ekirajaayakat tüü?

³ Natüjaa aaʼu na israeliitakana sünain waneeshin neʼe Jeʼwaa chi Namaleiwasekai. Waneeshia neʼe chi Maleiwa naʼwaajakai na israeliitakana, nia chi Namaleiwasekai na natuushinuukana. ¿Jamaka «waneeshia neʼe Jeʼwaa chi Wamaleiwasekai» nümaka Moisés namüin? ¿Jamüsü sünainpünaaka wakuwaʼipa tü nümakat Moisés sünain alinjachin wapüla Maleiwa süka süpüshuaʼa waaʼin, süka wakuwaʼipa otta watsüin? ¿Jamüsü sünainpünaaka wakuwaʼipa maaʼulu tü pütchi sümakat Deuteronomio 6:4, 5?

WANEESHIA NEʼE JEʼWAA

4, 5. (1) ¿Kasa süküjeeka tü Wiwüliakat wanaa sümaa sümüin ‹waneeshin neʼe Jeʼwaa›? (2) ¿Jamüsü naataka nukuwaʼipa Jeʼwaa suulia tü maleiwayaasü suʼwaajakat wayuu?

⁴ Nnojoishi eein wanee müin aka naaʼin Jeʼwaa. ‹Waneeshia neʼe Jeʼwaa› süka nnojoluin eein wanee eekai müin aka naaʼin. Nüküjüin tia Moisés süka niain Jeʼwaa kakumalain tü kasa chakat iipünaa jee tü Mmakat. Niain neʼe Laülaain saaʼu kasakat süpüshuaʼa jee niain neʼe chi Maleiwa shiimainshikai. Nnojotsü shiain naashajaain achiki Moisés tü alawaa ekirajünakat nüchiki Maleiwa sünain apünüinsüin maleiwa nuluʼu (2 Sam. 7:22). Tü nüküjeekalü achiki Moisés sünain ‹waneeshin neʼe Jeʼwaa› shia süpüla sotuinjatüin naaʼin na israeliitakana niainjachin neʼe Jeʼwaa naʼwaajüin nümüiwaʼa. Nnojoishii aʼwaajüinjanain naya maleiwayaasüirua maʼaka naaʼinrüin shia na wayuu suluʼukana tü pueuloirua pejekat nanain. Naya wayuukana nanouja anainrü pülain na namaleiwasekana saaʼu süpüshi tü kasa nukumajakat Maleiwa.

⁵ Na egipciokana naʼwaajüin chi Kaʼikai süka maleiwain naashin, Ra nünülia natuma. Eetaasü joo wanee Nut sünülia natuma, shiajaʼa tü aituʼukat tia. Geb shia tü Mmakat, naʼwaajüin tiayaʼasa; naʼwaajüin Hapi, shiajaʼa tü süchikat Nilo tü makalü anülia natuma. Aʼwaajüshii naya mürüʼlüyaasa. Atüjaanapejeʼe aaʼu sünain pülashin maʼin Jeʼwaa suulia tia maleiwayaasükalüirua saaʼujee nüntirüin tü poloosükat kasa mojusü saaʼu Egipto. Chi alanaʼleekai suluʼu naʼwaajüin na cananeokana, nia Baal. Nia chi aapakai kata oʼu naashin, chi laülaakai saaʼu tü aituʼukat, chi eʼitirakai juya otta eesü nutuma juya wawaimaajatü. Na kepiakana suluʼu waneeirua mma, nanouja anainrü sünain naaʼinmajünüin nutuma Baal (Núm. 25:3). Aluʼusaʼa na israeliitakana sotuinjatü naaʼin niainjachin neʼe Jeʼwaa naʼwaajaka nümüiwaʼa (Deut. 4:35, 39).

6, 7. (1) ¿Kasa maa süküjeeka tü Wiwüliakat wanaa sümaa sümüin ‹waneeshin neʼe Jeʼwaa›? (2) ¿Kasa naaʼinraka Jeʼwaa süpüla niiʼiyatüin sünain waneeshin neʼe nia?

⁶ Matüjüinsat aʼwanajawaa nukuwaʼipa Jeʼwaa. ‹Waneeshia neʼe Jeʼwaa› süka eein süpüla weʼitaain waaʼin sünain nikeraajeerüin süpüshuaʼaya tü nünüikikat. Matüjüinsat aʼwanajawaa nukuwaʼipa, nnojotsü naainjain wanee kasa naata suulia tü nümakat otta matüjüinsai aküjaa alawaa. ¿Kasa naaʼinraka Jeʼwaa süpüla niiʼiyatüin sünain müin nukuwaʼipa? Wanee kasa naaʼinraka Jeʼwaa shia nüküjatüjülin nümüin Abraham kepiainjanain na nuuʼuliwoʼukana suluʼu wanee Mma anasü. Nnojotsü niiʼiratüin Jeʼwaa tü nümakat, wainma kasa pülasü naainjaka süpüla nikeraajüin tü nünüikikat, 430 juya alataka süpüla nikeraajüin tia (Gén. 12:1, 2, 7; Éx. 12:40, 41).

⁷ Wainma juya süchikijee tia, nüküjüin Jeʼwaa nayainjanain na israeliitakana aküjüliin pütchi nüchiki, müshi nia namüin: «[Matüjüinsai] taya aʼwanajawaa takuwaʼipa. Akaʼaya tapülapünaa otta tachikijee nnojoishi eein wanee Maleiwa naata toulia, tayaʼala müleʼe chi Maleiwakai» (Is. 43:10, TNM; 13; 44:6; 48:12). Talatakajasaʼa naaʼin na israeliitakana süka naʼyataain nümüin chi Maleiwa matüjüinkai aʼwanajawaa akuwaʼipa jee naaʼinrüin waneepia tü nümakat. Müshiʼiya wayakana (Mal. 3:6; Sant. 1:17).

8, 9. (1) ¿Kasa keeʼireeka naaʼin Jeʼwaa naaʼinrüin na aʼyataashiikana nümüin? (2) ¿Jarat tü pütchi nümakat Jesuu eeʼiyataka sünain kojutüin tü nümakat Moisés?

⁸ Tü nüküjakat Moisés namüin na israeliitakana süsoʼirüin naaʼin sünain aijeenain naya waneepia nüpüla Jeʼwaa sümaa naaʼinmajeenain naya. Eepajaʼa wanee kasa nuchuntaka Jeʼwaa namüin: niainjachin neʼe naʼwaajüin nümüiwaʼa süka süpüshuaʼa naaʼin, süka nakuwaʼipa otta natsüin (paashajeʼera «Pütchi pütüjaainjatka aaʼu»). Müshiʼiya na kachonshiikana, nekirajüinjana waneepia nachonnii nüchiki Jeʼwaa. Tia süpülajatü niainjachin neʼe Jeʼwaa nümüiwaʼa naʼwaajüin na tepichikana (Deut. 6:6-9).

⁹ Süka matüjüin aʼwanajawaa tü keeʼireekat naaʼin Jeʼwaa, keeʼireesü naaʼin waaʼinrüin tü nuluwataakalü anain na israeliitakana. Talateere Jeʼwaa watuma, niainjachi neʼe waʼwaajaka nümüiwaʼa süka süpüshuaʼa waaʼin, tü jülüjakat waaʼin otta watsüin. Tia, shia tü alanaʼleekalia sünain anain saʼakajee süpüshuaʼa tü nuluwataakalü anain waya Maleiwa naashin Jesuu jee müsia sünainpünaasü tü pütchi nümakat Moisés (paashajeʼera Marcos 12:28-31). Wekirajaa sünain tü waaʼinrajatkat süpüla weeʼiyatüin sünain waneeshin neʼe Jeʼwaa otta niainjachin neʼe waʼwaajüin nümüiwaʼa.

WAʼWAAJA NEʼE JEʼWAA NÜMÜIWAʼA

10, 11. (1) ¿Kasa wayouktajatka süpüla niainjachin neʼe Jeʼwaa waʼwaajüin nümüiwaʼa? (2) ¿Kasa naaʼinraka na pienchishiikana jimaʼalii süpüla neeʼiyatüin sünain niain neʼe Jeʼwaa naʼwaajüin nümüiwaʼa?

¹⁰ Nia neʼe Jeʼwaa waʼwaajaka nümüiwaʼa. Wayouktajatü waʼwaajüin tü maleiwayaasükalüirua otta wayouktajatü waaʼinrüin wanee kasa naata suulia tü sümakat tü Wiwüliakat süpüla waʼwaajüinjachin Jeʼwaa. Süka niainjaʼa neʼe Jeʼwaa chi Maleiwa shiimainshikai otta chi pülashikai maʼin, niainjachi neʼe waʼwaajaka nümüiwaʼa (paashajeʼera Alateetkat Mapeena 4:11).

¹¹ Tü karalouktakat Daniel, aashajaasü nachiki pienchishii jimaʼalii. ¿Jaralii naya? Nia Daniel, Hananías, Misael otta Azarías. ¿Kasa naaʼinraka süpüla neeʼiyatüin sünain niain neʼe Jeʼwaa naʼwaajüin nümüiwaʼa? Nayouktüin neküin tü eküülü nüpülajakat Maleiwa noulia na aʼyataashiikana nümüin. Müshiʼiya na apünüinshiikana naʼaleewainyuu Daniel, nayouktüin naʼwaajüin jee nasapainkain naya sümülatuʼu wanee ayaakuaa aainjuushika süka ooro nutuma chi aluwataakai saaʼu Babilonia. Natüjaa aaʼu niainjachin neʼe Jeʼwaa naʼwaajüin nümüiwaʼa. Ayatüshiʼiya waneepiain naya nümaa Jeʼwaa (Dan. 1:1–3:30).

12. ¿Kasa wayuu tü eejüinjatkalü oulia waaʼin süpüla ayatüinjachin waʼwaajüin neʼe Jeʼwaa nümüiwaʼa?

¹² Niainjachi Jeʼwaa palajanaka watuma waneepia. Keeʼireere waaʼin niainjachin neʼe waʼwaajüin nümüiwaʼa, eeinjatü waaʼin suulia shiain palajanain watuma wanee kasa nuulia niakai. ¿Kasa wayuu tia eejüinjatka oulia waaʼin? Saʼaka tü poloosükat pütchi naapaka Jeʼwaa nümüin Moisés, nüküjüin nayouktajatüin na israeliitakana naʼwaajüin tü maleiwayaasükalüirua. Eejüinjatü naaʼin suulia tia (Deut. 5:6-10). Wainma sukuwaʼipa aʼwaajaa maleiwayaasü otta eesü eekai kapüleein wayaawatüin saaʼu. Matüjüinsai Jeʼwaa aʼwanajawaa nukuwaʼipa, makalaka keeʼireein naaʼin wayouktüin aʼwaajaa maleiwayaasü. Wekirajaa sünain tü waaʼinrajatkat süpüla wayouktüin tia.

13. ¿Kasa eeka süpüla amojujeʼerüin wakuwaʼipa nümaa Jeʼwaa?

¹³ Suluʼu Colosas 3:5 (paashajeʼera) aküjünüsü süpüshi tü eekat süpüla amojujeʼerüin wakuwaʼipa nümaa Jeʼwaa. Saashin tia wetsiikulokot, suchuntaale maʼin waaʼin kamaʼanaa wainma korolo jee shiale wainmeein nneerü wamaʼana, eesü süpüla müin aka saaʼin wamaleiwase wamüin süka kachiiruain waaʼin tia. Süpüshuaʼa tü kasa mojusü aküjünaka achiki suluʼu Colosas 3:5 sünainpünaasü tü kachiiruaakalü aaʼin washirüü. Isale maʼin waaʼin süchiirua tia, eesü süpüla sülanaʼaleein saalin wapüla nuulialeʼeya Maleiwa. Waaʼinrüle tia, müsü aka saaʼin waʼwaajüle maleiwayaasü. Suluʼujee tia, nnojoluichipa waneeshin neʼe Jeʼwaa wamüin. Jalia maʼin waya suulia tia.

14. ¿Kasa naapiraka oulia waya Juan?

¹⁴ Naapirüin waya Juan suulia washatüin nakuwaʼipa na manoujainsaliikana. Jamüshiijaʼa naya, «keeʼireesü naaʼin kaainjalaa. Nachuntüin naaʼin tü neirakaakat amüin je aʼwaatawaa suluʼu nawashirüin». Naashin Pablo, «chi wayuu eekai nüshateein nakuaippa na manoujainsaliikana, maalinsai Maleiwa nüpüla» (1 Juan 2:15, 16). Eejüinjatü maʼin waaʼin suulia tia. Wayaawata saaʼu müleka anale wamüin anajaa, ashaittaa jee aapajaa kasa mojusü, wayaawata saaʼu washateere nakuwaʼipa na manoujainsaliikana, keeʼireere waaʼin müin waʼanaaya maʼaka naaʼin jee woʼuneere suluʼumüin wanee universidad süpüla washirüinjanain waya (Jer. 45:4, 5). Alüʼütsü maʼin tü mma jeketkat, müsüjeseʼe anain maʼin sotule waaʼin tü pütchi nümakat Moisés. Wayaawatüle saaʼu waneeshin neʼe Jeʼwaa, nieechi neʼe waʼwaajaka nümüiwaʼa otta waaʼinreerü tü nümakat wamüin (Heb. 12:28, 29).

PAAʼINWAJIRAA WAYA NAMAA NA WAWALAYUUKANA

15. ¿Jamüshii nüsoʼiritka Pablo naaʼin na anoujashiikana sünain waneeshin neʼe Jeʼwaa?

¹⁵ ‹Waneeshia neʼe Jeʼwaa› süka keeʼireein naaʼin paaʼinwain waya jee wanaawainjatüin waaʼin sünain tü anoujaakat. Naʼaka na anoujashi namaiwajanakana, eejana eekai judíoin, eekai griegoin, eekai romaanoin otta waneeinnua. Naatawai tü nakuwaʼipakat otta naatawai tü jülüjakat naaʼin. Eeshii eekai kapüleein namüin neʼitaain suluʼu nakuwaʼipa tü ekirajünakalü anain naya jee eekai kapüleein namüin nooʼulaain suulia tü kasa mojusü keejiakat namüin. Müshijeseʼe nüsoʼirüin naya sünain waneeshin chi Maleiwakai, niaʼala neʼe Jeʼwaa (paashajeʼera 1 Corinto 8:5, 6, TNM).

16, 17. (1) ¿Jarat tü pütchi ekeraajakat maaʼutpünaa yaa? (2) ¿Kasa eeka sutuma shikeraajüin tia pütchikat? (3) ¿Kasa eeka süpüla amojujeʼerüin wakuwaʼipa namaa na wawalayuukana?

¹⁶ ¿Müsüche wakuwaʼipa maaʼulu maʼaka naaʼin na anoujashii namaiwajanakana? Naashin Isaías, sajaʼttiamüin tü kasakat süpüshuaʼa, paaʼinwajiraajeerü wayuu sainküinjee mmakat süpüshuaʼa sünain aʼwaajaa Jeʼwaa. Meerü nanüiki naashin Isaías: «Nikirajeena waya sünain tü nuluwataakalü anain otta waainjeerü tü nümakat» (Is. 2:2, 3, TNM). Talatüshii maʼin waya süka weʼrüin shikeraajüin tia pütchikat. Naatawai noumain na wawalayuukana, naatawai nanüikipala otta naatawai nakuwaʼipa. Kottiraashii waya namaa sünain aʼwaajaa Jeʼwaa. Watüjaapejeʼe saaʼu eein süpüla kapüleein wamüin paaʼinwajiraain waya namaa na wawalayuukana süka naatawalin nakuwaʼipa.

¹⁷ ¿Jamüsü paaʼin namaa na wawalayuu suluʼujeejanakana wanee mma naatajatü? Eesü naatale nanüiki puulia, naatain naʼanaaya, eesü naatale nakuwaʼipa jee neküinpala. ¿Nnojotsüche wacheküin namaain waya naya wawalayuukana? ¿Nayache neʼe kamaaka waya waneepia na wanaawakana akuwaʼipa wamaa? ¿Kojutüshiiche wamüin na laülaashiikana suluʼu tü outkajaaleekat eekana joʼuuyüliin woulia jee na naatakana akuwaʼipa woulia? Nnojorüle eejüin waaʼin, eeshii süpüla nnojoliin paaʼinwajiraain waya namaa na wawalayuukana saaʼujee naatain wakuwaʼipa noulia.

18, 19. (1) ¿Kasa wayuu aküjünaka suluʼu Éfeso 4:1-3? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla paaʼinwajiraain waya namaa na wawalayuukana?

¹⁸ ¿Kasache anaka süpüla waaʼinrüin suulia sumojujaain wakuwaʼipa namaa na wawalayuukana? Oonoweeshii waya sümaa tü nümakat Pablo namüin na anoujashii chejeʼewaliikana Éfeso, wainma wayuu washirü chayaa otta naatawai noumain (paashajeʼera Éfeso 4:1-3). Naashin Pablo, nnojotsü pülayaainjatüin waaʼin suʼupala wayuu, anamiainjana waya, waaʼinrüinjatü tü anasükat namüin na eʼrakana wayumüin wamüin otta alinjatü wayuu wapüla. Tia akuwaʼipaakat müsü aka saaʼin süsaʼa piichi eekai ichein maʼin. Aʼyataainjachipajaʼa maʼin wanee wayuu süpüla nnojoluinjatüin sumojujaain nipia. Müshijeseʼe nüküjüin Pablo namüin na anoujashii chajanakana Éfeso sünain nachajaainjatüin sukuwaʼipa süpüla paaʼinwajiraainjanain naya.

¹⁹ Wachajaainjatü sukuwaʼipa wayakana wapüshuaʼa süpüla paaʼinwajiraainjanain waya namaa na wawalayuukana. ¿Jamüinjatü sukuwaʼipa tia watuma? Tü waaʼinrajatkat maʼin palajana shia weʼitaainjatüin suluʼu wakuwaʼipa tü akuwaʼipaa nüküjakalü achiki Pablo. Naashin niakai, nnojotsü pülayaainjatüin waaʼin suʼupala wayuu, anamiainjana waya, waaʼinrüinjatü tü anasükat namüin na eʼrakana wayumüin wamüin otta alinjatü wayuu wapüla. Wanee kasa waaʼinrajatka shia wachajaain sukuwaʼipa süpüla aleewajiraainjanain waya namaa na wawalayuukana. Nnojoleena waya paaʼinwajiraain namaa na wawalayuukana müleka mojujiraakuʼu wamüle namaa. Tia müsü aka saaʼin suwakajaale süsaʼa wanee piichi, eesü süpüla sujuichijaain. Müshiijeseʼe wanoukteʼeramaatüinjanain wanee mojujirawaa. Waaʼinrüle tia, aleeweena otta paaʼinwajiraajeena waya.

20. ¿Kasa ayatüinjatka waaʼinrüin sutuma watüjaain saaʼu waneeshin neʼe Jeʼwaa, chi Wamaleiwasekai?

²⁰ Atütülaasü maʼin waaʼin sutuma watüjaain saaʼu shiimain waneeshin Jeʼwaa, chi Wamaleiwasekai. Akatsüinraasü naaʼin na israeliitakana sutuma natüjaain saaʼu tia soʼu nekerotüin suluʼu tü Mma naapakat Jeʼwaa namüin. Akaʼaya wayakana, akatsüinraajeerü waaʼin süpüla walatüin süchikumüin tü müliaa miyoʼusükat jee süpüla aleewajiraain waya otta paaʼinwajiraain waya namaa na wawalayuukana Paʼaraiisüpa tü mmakat. Ayataʼaya waʼwaajüin Jeʼwaa nümüiwaʼa, ayataʼaya alin nia wapüla otta waʼyataa nümüin süka süpüshuaʼa waaʼin, süka tü jülüjakat waaʼin jee süka watsüin. Ayataʼaya wachajaain sukuwaʼipa süpüla aleewajiraain otta paaʼinwajiraain waya namaa na wawalayuukana. Ayatüle waaʼinrüin tia, meena waya maʼaka saaʼin anneerü nümüin Jesuu otta meerü nünüiki wamüin: «Anakaja jooluʼu jürütkaale tanainmüin süpüla eeinjanain jia waneepia wamaa chaa eere waluwataain, maa aka tü niʼitaatüjütkalia sümaiwa paala nükumajaiwaʼaya tü mmakat je tü kasakat süpüshua» (Mat. 25:34).