Wekirajaainjatka anain sünain tü outkajawaakat Wakuwaʼipa otta Waʼyataain nümüin Maleiwa
Juunioʼu 5-11
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT JEREMÍAS 51-52
«Ekeraajüsü waneepia tü nümakat Jeʼwaa»
(Jeremías 51:11) «Kasa jutuma shiʼichi tü jatükat otta yapa jutuma tü kachueera ounjulaayaka. Süka niain Jeʼwaa ootookai na meedokana süpüla nashutajatüin saaʼu tü mmakat Babilonia süpüla yüütaleeinjatüin shia natuma. Niaʼaya Jeʼwaa pasalaaweeinjachikai saaʼujee tü aʼwaajüleekat nia.
(Jeremías 51:28) Jaashajaajiraa shikiira tia pueulokot. Na aluwataashiikana saaʼu Media otta napüshuaʼa na neʼipajanakana na sülaülashiikana tia mmakalüirua.
it-2-S süp. 356 püt. 2, 3
Medos, Media
Paaʼinwashii namaa na persakana sünain ajaʼttiraa Babilonia. Soʼu juyaka 800 Sü. W., nüküjüin Jeremías chi nünüikimaajachikai Maleiwa niʼitaainjatüin Jeʼwaa suluʼu naaʼin na meedokana nashutajatüin saaʼu tü mmakat Babilonia. Nüküjüin Jeremías nnojoluin kasajatüin namüin na meedokana tü pülaatakat otta nnojoluin talatüin naaʼin sümaa tü oorokot. Najaʼttirajana na jimaʼaliikana süka tü najatüinkat (Isa 13:17-19; 21:2). Suluʼu pütchikat tüü, eeshii süpüla nayajiraain neʼe aashajaanüin achiki na meedokana namaa na persakana. Mapuʼusü natuma na ashajüliikana süchiki tü kasa alatakat sümaiwa, na chejeʼewaliikana Grecia, kottawaishii natuma na meedokana namaʼaleʼeya na persakana. Müsü nnojotkai kasajatüin namüin tü pülaatakat otta tü oorokot süka shiain naaʼinmaain akanajaa otta ashutaa saaʼu Babilonia, makalaka nnojoliishii süpüla nawalaajünüin wanee kasa süpüla nnojoluinjanain nashutüin sooʼomüin tü mmakat Babilonia. Tü jatükat shia natkaayaaka maʼin na meedokana otta na persakana. Naainjawalin süka taapüla, jee shiale süka bronce otta cobre (Anasü paashajeʼerüle Sl 18:34). Eesüjaʼa süpüla müin tü jatü najaʼttirakalü aka na jimaʼalii chajanakana Babilonia, aasajünüsü tü shiʼichikat süpüla kasainjatüin maʼin shia (Jer 51:11).
Suluʼu Jeremías 51:11, 28, aküjünüsü nachiki na «aluwataashiikana saaʼu Media» sünain nayain na ashatukana saaʼu Babilonia. Aluwataashiikana müsü yala süka nnojolin waneeshin neʼe Ciro sünain ashutaa saaʼu Babilonia, eeshii eejanale waneinnua aluwataalii niʼipajana (Anasü paashajeʼerüle Jer 25:25). Jamüsüjaʼa wanaa sümaa sushutunüin aaʼu Babilonia natuma waneinnua surulaat medokana, waneinnua persakana, otta elamitas jee müshia waneinnua pejepünaakana nanain, nia aikkaleʼennaka sünain aluwatawaa wanee wayuu medo kanüliakai Darío, eʼitaanüshi nia sünain aluwatawaa nutuma chi aluwataaikai Ciro chi persakai (Da 5:31; 9:1; Pikirajaa sünain tü pütchikat DARÍO nuum. 1).
(Jeremías 51:30) »Ojoʼlooshii suulia atkawaa na tooloyuu katchinkana maʼin chakana Babilonia, joyotushii neʼe naya eere napülee, ajaʼlajaasü naaʼin, müshii aka neʼe saaʼin jieyuu. Aʼajünüsü nepia otta ashataanüsü sütüraankase nepia.
it-2-S süp. 450 püt. 3
Nabonido
Anasü maʼin tü aküjünakat süchiki tü alatakat soʼu tü ai sushutunakalü aaʼu Babilonia, nnojoishii atkaain na nusurulaatsekana Ciro. Aküjünüsü tia süka nnojoliin natkaain maʼin soʼu aikat tia. Makalaka shikeraajüin tü pütchi nüshajakat Jeremías tü makat: «Ojoʼlooshii suulia atkawaa na tooloyuu katchinkana maʼin chakana Babilonia» (Jer 51:30, TNM).
(Jeremías 51:37) Shipiainjatü neʼe wüchii tü mmakat Babilonia, shipiainjatü shia chacal, apütaajeerü neʼe süchikanain, yüütaleʼejeeria otta moʼoojeerü wayuu süka jee meeʼerapaleerü shia.
(Jeremías 51:62) Jee müinjatü pünüiki mayaa: ‹Jeʼwaakalee, pia piakai aküjaka süchiki mmakat tüü, sünain maluʼuleeinjatüin shia süpüla kaʼikat süpüshuaʼa, nnojotsü kepiainjatüin wayuu suluʼu, jaʼitakajaʼa mürüt nnojoluinjatü suluʼu, yüütaleeinjatü shia süpüla kaʼikat süpüshuaʼa›.
it-1-S süp. 273 püt 1
Babilonia
Soʼujeʼereʼeya maʼin tü juyakat 539 Sü.W., nnojoluitpa eʼnnaajünüin maʼin tü mmakat Babilonia. Piantua sukua shiʼrülüin wayumüin nümüin chi emperador persa Darío I Histaspes, piantuapa naya sünain eʼraa wayumüin ajaʼttinnüsü tia pueulokot. Sukumajünaiwaʼaya süchikuaʼa tia pueulokot eʼrüsü wayumüin nümüin Jerjes I, soʼu tia, aʼluwajünüsü tü suwashirüinkat. Shiasaʼa mapa nüneekeein shia Alejandro Magno süpüla shiainjatüin shikiisüin tü mma nuluwataakalü aaʼu. Mamaʼajaaka nümaa soʼu tü juyakat 323 Sü.W. Nushuta aaʼu shia Nicátor soʼu juyakat 312 Sü.W. Nülüʼüjaka chejee Babilonia sotpaʼamüin tü süchikat Tigris tü kasa nukumajüinjatkalü aka Seleucia eejeeinjachire nuluwataain. Eepuʼusü tia mmakat soʼu nükalia Pedro otta eejana wayuu Judío kepiakana suluʼu, jamüshijaʼa chi aluwataaushikai Pedro, chejeeshi saashin waneirua pütchi nüshajaka (1Pe 5:13). Sünainjee wanee ashajuushi antünaka anain chayaa, atüjaana aaʼu eejatüin tü aʼwaajüleekat Bel chaa Babilonia soʼu juyakat 75 So.W. Atüjaana aaʼu mapa nnojoluin tia mmakat soʼu juyakat 400 So.W. Shia eejatka neʼe süchikanain (Jer 51:37).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Jeremías 51:25) Anuu nünüiki Jeʼwaa: «Anii taya pooʼomüin, pia uuchi mojulaasükat, ajaʼlajeʼeraka süpüshuaʼa tü mmakat, anii taya pooʼomüin, tojuttireerü pia saaʼujee wanee utai otta meerü aka pia saaʼin wanee uuchi eekai saʼajünüin».
it-2-S süp. 423 püt. 2
Uuchi, Utai
Shiyaawase aluwataaya. Shiyaawasesü aluwataaya wanee uuchi suluʼu tü Wiwüliakat (Da 2:35, 44, 45; anasü paashajeʼerüle Isa 41:15; Alat 17:9-11, 18). Watta saalii pueulo sajaʼttiraka Babilonia wanaa sümaa sütkaain, müsüjeseʼe uuchi mojulaasü sümünüin (Jer 51:24, 25). Suluʼu wanee salmo ashajünüsü süchiki tü naaʼinrakat Jeʼwaa, alanaʼaleeshia nia sünain anain suulia wanee uuchi, jorottushi maʼin nia wanaa sümaa nütkaain nümaa wanee wayuu süpülajachi atkawaa (Sl 76:4). Tia uuchikat shiyaawase suluwataaya wayuu eekai jashichin maʼin (anasü paashajeʼerüle Na 2:11-13). Müsü nünüiki David nüchiki Jeʼwaa: «Ayatüsia katsüin maʼin tü uuchi tamaʼanakat putuma», shia nüküjeeka achiki anain maʼin tü nuluwataayakat nutuma Jeʼwaa otta nüikaleʼerüin shia (Sl 30:7; anasü paashajeʼerüle 2Sa 5:12). Mapüleesüjeseʼe wamüin wayaawatüin saaʼu tü aküjünakat suluʼu Alateetkat Mapeena 8:8, aküjünüsü yala süchiki wanee uuchi miyoʼu maʼin jotusü. Shia aküjüneeka achiki wanee aluwataaya eekai sajaʼttirüin kasa süpüshuaʼa.
(Jeremías 51:42) Asetüsü tü palaakat sooʼomüin Babilonia. Nnojotsü jayain sutuma tü sümünakat.
it-2-S süp. 304 püt. 4
Palaa
Surulaat eekai ashutuin. Naashin Jeremías müshii aka saaʼin wanee palaa eeka kalooloin maʼin na ashutakana saaʼu Babilonia (Jer 50:42). Wanaa sümaa «asetüsü tü palaakat sooʼomüin Babilonia» nümüin, shia nüküjeeka achiki tü alatajatka sushutunapa aaʼu Babilonia natuma na meedokana otta na persakana (Jer 51:42; anasü paashajeʼerüle Da 9:26).
Wetsiikulo aashajeʼennajatka
(Jeremías 51:1-11) Anuu nünüiki Jeʼwaa: «Tajüteerü wanee jouktai ajaʼttirüinjatka kasa süpüshuaʼa chaa Babilonia, mülieena maʼin sutuma na wayuu chakana Leb-qamai, 2 awaajuneerü aʼttiee natuma na wayuu tajütüinjanakana jooʼomüin, nnojoleerü kasain apütaain natuma; suluʼujeena naya mmakat süpüshuaʼa sünain aaʼinraa kasa mojusü soʼu tü kaʼi eeinjatkalü oʼu müliaa. 3 »Chi eekai nüchecherüin tü uraichikat anasü nnojorüle müin shia nutuma. Anashi nnojoire nujuʼitüin wanee wayuu sümaa tü nüsheʼin nütkaayakat. »Juʼuta naaʼin na jimaʼaliikana, jajaʼttiraa napüshuaʼa na surulaat chakana suluʼu. 4 Outajana naya suluʼu noumain na caldeokana, asotunuinjana süka jatü suluʼupünaa tü kaayekat. 5 »Ayatayüiya chi Maleiwakai pülashikai maʼin sümaa Israel otta Judá, eeshi Jeʼwaa namaa, chi wainmakai asurulaatse. Mayaainjeʼe wattain maʼin saalii tü kasa mojusü naaʼinrakat nuʼupala chi Namaleiwasekai. 6 »Anashii juwataale suluʼujee Babilonia, jalia maa jia waneʼewai jukua. Jalia amüloulin jia sünainjee shiʼrülüin maʼin wayumüin jüpüleerua, antüsü sükalia süpüla süsalainjanain naya naainjala nutuma Jeʼwaa. Awalaajüinjana naya saaʼu. 7 Maʼaka saaʼin wanee iita asüinyee aainjuushi süka ooro, müsia neʼe sukuwaʼipa Babilonia najapuluʼu Jeʼwaa, süka wanaawain na wayuu sümaa sünain epeʼraa sainküin mmakat süpüshuaʼa, makalaka maaʼin naaʼin sünain aaʼinraa kasa mojusü. 8 Ajuttaaleesia Babilonia, yüütaleesia, jiʼyalaja neʼe süchiirua, jushuleja bálsamo sünain kamaʼa saawalaajeerüle.» 9 «Kasataalejeseʼe anain watuma paala Babilonia, nnojotpajaʼa anain shia. Juuʼulaa mayaa anashii woʼunüle waneʼewai wakua woumainmüin. Wattamüinsü antüin sirumatuʼumüin süchiki sünain süsalainjatüin saainjala. 10 Nia Jeʼwaa chi weʼrakai atuma lotoo akuwaʼipaa. Jalainna waküja chaa Sión süchiki tü naaʼinrakat wapüleerua Jeʼwaa chi Wamaleiwasekai.» 11 «Kasa jutuma shiʼichi tü jatükat otta yapa jutuma tü kachueera ounjulaayaka. Süka niain Jeʼwaa ootokai na meedokana süpüla nashutajatüin saaʼu tü mmakat Babilonia süpüla yüütaleeinjatüin shia natuma. Niaʼaya Jeʼwaa pasalaaweeinjachikai saaʼujee tü aʼwaajüleekat nia.
JUUNIOʼU 12-18
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT LAMENTACIONES 1-5
«Wachechereerü waaʼin nnojoliire washapajaain aaʼin»
(Lamentaciones 3:20, 21) Shiimain soteechin taya paaʼin otta pümüliajeechin taya. 21 Shiaʼaya tü jülüjakat taaʼin tüü, nnojoleerü ashapajaain taaʼin.
(Lamentaciones 3:24) «Niaʼaya Jeʼwaa chi tapaalakai. Taʼatapajeechi nia sümaa nnojoluin süshapajaain taaʼin», maa müsü taaʼin.
w12-S 1/6 süp. 14 püt. 3, 4
Pümüliajeechi taya
Mayaainjeʼe mojuin maʼin naaʼin, jaʼyasü naaʼu niʼitaain maʼin naaʼin sünain nükaaliinjainjachin nia Jeʼwaa müsüjeseʼe müin nünüiki: «Shiimain soteerüin shia paaʼin otta pümüliajeechin taya» (wetsiikulo 20). Nütüjaa aaʼu Jeremías nükaaliinjainjachin nia Jeʼwaa maʼaka naaʼinrüin shia naka napüshuaʼa na aʼyataakana nümüin. ¿Kasache naaʼinrüinjatka Jeʼwaa, chi pülashikai maʼin? (Alateetkat Mapeena 15:3).
Nütüjaa aaʼu Jeremías sümülialaain naaʼin Jeʼwaa naalii na wayuu ayaawajaakana suulia naainjala. Anuu waneʼeya sülatiria pütchikat tia: «Amülialaajeerü paaʼin taalii» (Diccionario de figuras de dicción usadas en la Biblia, Ethelbert W. Bullinger). Anataʼaleesüjaʼa maʼin nukuwaʼipa Jeʼwaa, mayaainjeʼe niain chi Miyoʼushikai saaʼu kasakat süpüshuaʼa, nükaaliinjain na aʼyataashiikana nümüin kasale alatüin namüin otta süpüla anainjatüin nakuwaʼipa nümaa (Salmo 83:18). Anasü naaʼin Jeremías sutuma nütüjaain saaʼu tia. Aʼatapajüshi joo nia sümaa nnojoluin süshapajaain naaʼin (wetsiikulo 21).
w11-S 15/9 süp. 8 püt. 8
Nia Jeʼwaa chi apaalaa aapünakai tamüin
8 Mayaainjeʼe niain Jeʼwaa chi apaalaakai namüin na leviitakana napüshuaʼa. Eejana leviita makana anüiki: «Niaʼaya Jeʼwaa chi tapaalakai», müsü nanüiki süka kanoulain maʼin naya nünain Maleiwa (Lam. 3:24). Müsia nünüiki Asaf chi ashajakai Salmo 73. Wayuukai chia, niapuʼushi wanee wayuu oʼunirakai na leviita eeʼirajüliikana soʼu nükalia David, eesüjaʼa süpüla niain aküjünüin achiki wanee wayuu nuuʼuliwoʼukai Asaf eekai niiʼirajülin (1 Crón. 6:31-43). Jaʼitaichi jaraliin maʼin ashajüin salmokot tüü, jaʼyasü saaʼu nünüiki mojuin naaʼin süka niʼrüin müin anakia maʼin saaʼin nakuwaʼipa na mojulaashiikana. Müsü joo nünüiki sutuma suchunjain naaʼin: «Amülashi neʼe taya wulejüin aaʼin otta maainjalajüin neʼe». Motopünaasü naaʼin anakuwaʼipalin maʼin nia süka niʼyataalin nümüin Jeʼwaa otta niain chi apaalaa aapünakai nümüin. Niyaawata aaʼu mapa tü nukuwaʼipakat, nikerotapa suluʼu tü aʼwaajüleekat Maleiwa anashaatakat maʼin (Sal. 73:2, 3, 12, 13, 17).
(Lamentaciones 3:26, 27) Anashi naʼatapajüle wanee wayuu sümaa koʼutuin nia, waneʼereʼeya nuʼttapa nutuma Jeʼwaa. 27 Anasü nümüin wanee wayuu niʼrüin nümüliala jimaʼaliiwaʼaya nia.
w07-S 1/6 süp. 11 püt. 3, 4
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Lamentaciones
3:21-26, 28-33. ¿Kasa waaʼinrüinjatka süpüla eejiraain waya mayaainjeʼe weʼrüin tü mülia shiimainsükalü maʼin? Asoutushi Jeremías shiʼipajee tia. Soto waaʼin waneepia kamaneein maʼin Jeʼwaa otta naaʼinrüin watta saalii kasa anasü napüleerua na wayuukana. Jamüshijaʼa waya wachecherüinjatüin waaʼin süka katüin woʼu. Nnojotsü yaletayaainajatüin waaʼin sotuinjatü waaʼin eein tü nuuʼulaakat anainjee Jeʼwaa sülatüin kasa mojusü wamüin.
3:27. Eeshi müliale wanee wayuu jimaʼaliiwaʼaya süka nunoujain, eeshi meeʼeraparale nia jee müliain nia atumawaa. «Anasü nümüin wanee wayuu niʼrüin nümüliala jimaʼaliiwaʼaya nia» süka keraajeechi nia süpüla eejiraain sümaa tü kasa mojusü niʼrüinjatkat watta kaʼi.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Lamentaciones 2:17) Naaʼinrüin Jeʼwaa tü nümatüjütkalia paala. Nikeraajüin tü nümakat, tü nuluwataatüjütkalia maʼin sümaiwa paala. Najaʼttirüin kasa süpüshuaʼa sümaa nnojoluin sümülialüin naaʼin. Naapüin pikii namüin na püʼünüükana, talatüshii maʼin naya pikiira.
w07-S 1/6 süp. 9 püt. 4
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Lamentaciones
2:17. ¿Jamüsü nünüiki Jeʼwaa süchiki Jerusalén? Müsü shiaka aküjünüin achiki tü suluʼukat Levítico 26:17, eere sümüin: «Kanainjeena jia taaʼin, ayamüleena jia natuma na jüʼünüükana; shiimain mülieenain maʼin jia natuma, apantajajeena neʼe jia sümaa nnojoluin jaralüin eipiijaain jia».
(Lamentaciones 5:7) Naya kaainjalaka wapüleerua na watuushinuukana. Nnojoliinnapajaʼa naya. Akanasaʼa wayakana, eʼrüshii neʼe waya wamüliala sünainjee naainjala.
w07-S 1/6 süp. 10 püt. 5
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Lamentaciones
5:7. ¿Süsalasüche wayuu nutuma Jeʼwaa sünainjee saainjala sutuushinuu? Nnojo, nnojotsü süsalain wayuu sünainjee saainjala sutuushinuu nutuma Jeʼwaa. Müsü tü Wiwüliakat: «Asouktinneena waya nümüin waneʼewaʼire wakua saaʼu tü waaʼinrapüʼükat» (Roma 14:12). Eepejeʼe süpüla kakaliain tü kasa alatakat sutuma tü waainjalakat otta mojuin nakuwaʼipa wachonnii sutuma. Jamüshiijaʼa na israeliitakana kapüleesü namüin oonowaa sümaa nünüiki Jeʼwaa sünainjee naʼwaajüin maleiwayaashii na natuushinuukana (Éxodo 20:5).
Wetsiikulo aashajeʼennajatka
(Lamentaciones 2:20–3:12) Piiʼiraka tamüin Jeʼwaa, taya tü müliakalü maʼin putuma. ¿Ayatüinjanache na jieyuukana sünain neküin na nachonniikana? ¿Oʼutunajanache neʼe aaʼin na sacerdootekana otta na nünüikimaajanakana Maleiwa suluʼu tü aʼwaajüleekat Maleiwa? 21 Wanaawashii neʼe na jimaʼaliikana nümaa chi eekai laülaain sünain ajulerawaa sainküinpünaa tü kaayekalüirua. Oʼutuna aaʼinchi süka chajaruuta na jimaʼaliikana otta na majayünnüükana. Puʼuta aaʼinchii naya soʼu tü kaʼi jashichikalü oʼu pia, piʼyotooin namüla süka rüi. Nnojotsü amülialüin paaʼin. 22 Puunejaain wayuu tooʼomüin maʼaka puunejaakai naaʼin sünain wanee miʼiraa, müsia aka saaʼin taya wayuu eekai naatain oumain naʼaka na taʼünüükana. Nnojoishi jaraliin isain soʼu tü kaʼi jashichikai oʼu Jeʼwaa outusü wayuu süpüshuaʼa; jaʼitakajaʼa na tachonniikana, na tepijalakana oʼutunaa aaʼin nutuma chi taʼünüükai.
3 Eʼrüshi taya tamüliala sünainjee jashichin maʼin nia. 2 Nuʼunirüin taya, otta waraittüshi taya nutuma saʼaka piyuushi, nnojotsü jaʼyashiin tü wopukot tapüleerua. 3 Müliashi maʼin taya kojuyatua nutuma soʼukaiwai. 4 Jiipüichi neʼe taya nutuma, yütsü teipüse nutuma. 5 Nuutkajeʼerüin taya süpüla niʼitaain tapüleerua wunuʼu eekai outasiroʼuluin shiiʼiree pasanain taya sünain. 6 Nüikaleʼerüin taya eere piyuushin, müshia aka neʼe saaʼin wanee wayuu eekai kakaliaichin outuin. 7 Nüsürülüin wopukot tapüleerua süka wanee süsepü miichi aainjuushi süka ipa. Kapüshi taya nutuma süka kaleena aainjuushi süka cobre, jawatashaatasü maʼin shia. 8 Toʼuraajüle, tachuntule kaaliinwaa, matchinsat tanüiki nutuma. 9 Niʼitaain ipa tapüleerua suluʼu tapüna. Shokotusü nutuma tü wopu toʼunuinjatka aluʼu. 10 Müshi aka naaʼin wane jeesü tooʼomüin, maʼaka naaʼin wanee wasashi eekai nuroloiraain. 11 Mojukuwaʼipai maʼin taya nutuma, yülaʼawashi taya nutuma. Tamüiwaʼashi taya nutuma. 12 Yapasü nutuma tü uraichikat jee nuuʼulaküin taya süka tü jatükat.
JUUNIOʼU 19-25
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT EZEQUIEL 1-5
«Kamalainsü nümüin Ezequiel aashajawaa süchiki nünüiki Maleiwa»
(Ezequiel 2:9–3:2) Teʼrakalaka joo wanee sajapü wayuu, kajapuluʼusü wanee rooyo. 10 Sujutalaaka tü rooyokot toʼupala, ashajuushi sünain süpüleeruajee otta sünain wanee saʼata. Suluʼu tia karalouktakat eejatü süchiki müliaa, leentaa otta aʼyalajaa.
3 Nümakalaka tamüin: «Pika tü kasa eekat püpüla. Pika türa rooyokot, puʼuna paashajaai namüin na wayuu chakana Israel». 2 Teerulaka taanükü, tekakalaka tü rooyokot shiʼipaʼaya nutuma.
w08-S 15/7 süp. 8 püt. 6, 7
¿Kasa waaʼinrajatka süpüla waküjain pütchi sainküin piichi mayaainjeʼe kapüleein shia wamüin?
6 Suluʼu tü karalouktakat Ezequiel aküjünüsü wamüin wanee kasa waküjainjanaka atuma pütchi sümaa yalayalain waaʼin. Niʼrüin Ezequiel naapüin Jeʼwaa nümüin wanee rooyo aashajaaka süchiki «müliaa, leentaa otta aʼyalajaa». Niküinjatü shia naashin Jeʼwaa. Müshi nia nümüin: «Anashi piküle rooyokot tüü süpüla emirain pia». ¿Jamaluʼulu nünüiki Jeʼwaa nümüin? Shia nüküjeeka achiki Jeʼwaa niʼitaainjatüin Ezequiel suluʼu naaʼin tü pütchi nüküjainjatkat. Naaʼinmaainjatü maʼin tia pütchikat. Müsü joo nünüiki Ezequiel: «Shiasaʼa tekapa shia müsü aka saaʼin seʼeje mapa süka püsiain maʼin shia». Kamalainsü maʼin nümüin Ezequiel naashajaain süchiki nünüiki Maleiwa, müshi nikakai saaʼin mapa. Kojutusü nümüin Ezequiel nünüikimaajachin nia Jeʼwaa mayaainjeʼe mojuin shia sümüin wayuu (paashajeʼera Ezequiel 2:8–3:4, 7-9).
7 Tü kasa niʼrakat Ezequiel, anasü maʼin süpüla jülüjain shia naaʼin na anoujashiikana maaʼulu, süka choʼujaain yalayalainjatüin naaʼin sünain aküjaa pütchi mayaainjeʼe shiyoutuin shia wayuu. Süpüla kojutuinjatüin wamüin tü aʼyatawaa naapakat Jeʼwaa wamüin acheküsü icheinjatüin maʼin tü wanoulakat. Nnojoleerü antüin suluʼumüin waaʼin tü sümakat tü Wiwüliakat wamüin müleka wekirajaale sünain eepünaweere neʼe jee waashajeʼerüle neʼe shia sooʼopünaa. ¿Eesüche süpüla kooʼomüin putuma tü kaʼi pikirajaakalü oʼu sünain tü Wiwüliakat otta püchajaain sukuwaʼipa süpüla anainjatüin maʼin shikirajaaya putuma? (Sal. 1:2, 3).
it-1-S süp. 823
Nüleʼeruʼu
Tü kasa nikaka wanee wayuu antüsü shia nüleʼeruʼumüin. Müsia aka neʼe saaʼin tü waaʼinrakat wanaa sümaa wekirajaain otta süntüin tü suluʼumüin waaʼin tü kasa wekirajakalü anain. Müshijeseʼe nümünüin Ezequiel süpüla niküinjatüin wanee rooyo süpüla emirain nia sutuma. Müsü süntakai saaʼin nüleʼeruʼumüin (heb. me·ʽím). Katsüinsü nunoula Ezequiel wanaa sümaa jülüjain maʼin naaʼin tü kasa naashajeʼerakat suluʼujee tü rooyokot. Müshi nikakai saaʼin tü rooyokot otta antüsü shia nüleʼeruʼu (Eze 3:1-6; anasü paashajeʼerüle Alat 10:8-10).
(Ezequiel 3:3) Nümakalaka tamüin: «Anashi piküle tü rooyo taapakat pümüin, anashi emirale pia süka». Shiasaʼa tekapa shia, müsü aka saaʼin seʼeje mapa süka püsiain maʼin shia.
w07-S 1/7 süp. 12 püt. 3
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Ezequiel (shiʼipa 1)
2:9–3:3 ¿Jamüsü püsiaka nümüin Ezequiel tü rooyo süchikimaajaka mojuu aaʼin?
Müsü püsiakai saaʼin nümüin süka kojutushaatasü nümüin niʼyataainjachin nümüin Jeʼwaa maʼaka naaʼin wanee nünüikimaajachi.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Ezequiel 1:20, 21) Eepünaale nujuntaain chi naaʼinkai Maleiwa oʼunusü joo shia nüchiirua; jee müsia tü suuʼuikat yalasü shia saʼatoʼu süka eejatüin sünain sütchin tü kasa katoʼukat. 21 Otta tü suuʼuikat matüjüinsat jalapünawaa suulia, eepünaweere suʼunuin, oʼunusü shia sümaa, eere shaʼwatüin shia, yalajatü shiaʼaya, müleka shiyalennüle iipünaamüin chasü shia iipünaamüinya, yalasü neʼe saʼatoʼu süka eejatüin sünain sütchin tü kasa katoʼukat.
(Ezequiel 1:26-28) Jee yala iipünaa sünain nekii, eejatü wanee müsü aka saaʼin zafiro, meematüsü aka saaʼin wanee niinase wanee aluwataai jee saaʼu tia einaseekat eejachi wanee makai aka saaʼin wayuu joyotuin saaʼu, yalajatü shia iipünaa. 27 Teʼrakalaka wanee wayuu jorottashaatashi maʼin müshi aka saaʼin luusa, müshi aka saaʼin siki chuwatüsü nüʼütpünaa. Jorottashaatasü nüseʼerüjee iipünaamüinreʼeya, otta yala nüseʼerüjee wünapümüin müsü aka saaʼin siki jotusü jee warattuuisü maʼin nuuʼutpünaa. 28 Teʼrakalaka wanee kasa müsü aka saaʼin uraichi saʼakapünaa siruma suʼunnaa miyoʼuin juya. Müsü maʼin sukuwaʼipa tü kasa jorottusü teʼrakat. Müsü aka saaʼin naʼanasia Jeʼwaa. Tasapainkashi taya teʼraiwaʼaya shia, taapakalaka nünüiki wanee wayuu.
w07-S 1/7 süp. 11 püt. 6
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Ezequiel (shiʼipa 1)
1:4–28 ¿Kasa kayaawaseka tü kareeta nuʼunirakat Jeʼwaa? Shiyaawase nupueulose Jeʼwaa, tü chakat iipünaa, eere na aapiee waneepiakana nümaa. Nia oʼuniraka shia nükajee chi naaʼinkai, jaʼyasü maʼin naʼanasia Jeʼwaa. Eesü wanee kasüpolüin anasü maʼin shiyolojo, shiyaawasesü anain maʼin tü jimataa aaʼin eekat nutuma Maleiwa.
(Ezequiel 4:1-7) »Paapaa wanee ladrillo jee piʼitaa shiyaakua Jerusalén sünain. 2 Pukumaja wanee süsepü otta wanee aliikajaaya sünainmüin. Kepiayaa putuma na süʼünüükana sooʼomüin süpüla najaʼttirüin shia. 3 Piʼitaa wanee shiʼipa kachueera akataleʼeraka pia suulia tia pueulokot. Piirakaa sümüin otta jülüjaa paaʼin shia. Meerü sukuwaʼipa süpüla suutkajünüin tia pueulokot, pieechi outkajaaka shia. Shieerü shiyaawaseka tia namüin na Israeliitakana. 4 »Pujuleraa pipeʼeruʼujee, saaʼujee saainjala Israel. Sümaʼinruʼu püshutüin saaʼu tü mmakat pieechi asoutaka saaʼu saainjala tia pueulokot. 5 Anuu maʼin tü juya kaainjalakat oʼu Israel 390 kaʼi. Pieechi asoutaka saaʼu saainjala tia pueulokot 6. Keraainjatü shia putuma. »Jee ajuleraainjachi pia pikialuʼujee süchikijee tia. Asoutajachi pia saaʼu saainjala Judá soʼu 40 kaʼi. Wanee juya tia waneekat kaʼi, shia teʼitaaka tia püpüleerua. 7 Eirakaainjachi pia sümüin suutkajünapa Jerusalén. Masheʼinjatü tü pütünakat, jee püküjüinjatü tü alatajatkat sümüin.
w07-S 1/7 süp. 12 püt. 4
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Ezequiel (shiʼipa 1)
4:1-17 ¿Niachejeʼeya Ezequiel shiyaawaseka suutkajünajatüin Jerusalén? Süka nuchuntuin Ezequiel nümüin Jeʼwaa süpüla nüʼlakajaainjachin süka wanee kasa naata, otta süka «nnojo» nümünüin shiiʼiyatüin tia niain Ezequiel shiyaawaseka suukajünajatüin Jerusalén. Ajuleraashi nia nipeʼeruʼujee saaʼujee saainjala Israel. 390 tü juya kaainjalakalü oʼu Israel, soʼujee juyakat 997 Sü.W. sünainmüinreʼeya 607 Sü.W., wanaa sümaa sajaʼttinnüin Jerusalén. Ajuleraa müshia nia mapa nikialuʼujee saaʼujee kaainjalain Judá soʼu 40 juya oʼttüshii naya sünain kaainjalaa soʼu 647 wanaa sümaa nüneekünüin Jeremías süpüla nünüikimaajachin nia Maleiwa sünainmüinreʼeya tü juyakat 607. Soʼutpünaa maʼin tia 430 kaʼi aʼatapajüshi Ezequiel sümaa palitchoin neʼe tü niküinkat otta yootchon wüin nüsüin. Niiʼiyatüin sükajee tia alinjatüin jamü sushutunapa saaʼu Jerusalén.
Wetsiikulo aashajeʼennajatka
(Ezequiel 1:1-14) Soʼu maʼin tü juyakat 30, soʼu kashika pienchi, jaʼraipa kaʼi suluʼu tü kashikat. Wanaa sümaa chajachin taya naʼaka na wayuu amaanakana, chaa süʼütpaʼa tü süchikat Kebar. Ajutalaa müsia tü sirumatuʼukat, teʼrakalaka waneirua kasa nutuma chi Maleiwakai. 2 Jaʼraipa kaʼi suluʼu tü kashikat, sülatapa jaʼrai juya süchikijee nümaanüin Joaquín, 3 antüsü tü nünüikiakat Jeʼwaa nümüin Ezequiel chi nuchonkai Buzí chi sacerdoote suluʼukai noumain na caldeokana, chaa süʼütpaʼa tü süchikat Kebar, eejachi Jeʼwaa nümaa soʼu kaʼikat tia. 4 Teʼrakalaka wanee jouktai miyoʼu maʼin palaajee sümaa wanee siruma kojosü maʼin otta wanee kasa müsü aka saaʼin siki chuwatüsü otta wanee kasa jorotashaatasü maʼin süʼütpünaa. Otta pasanain sünain eejatü wanee kasa chuwatüsü maʼin maʼaka saaʼin luusa. 5 Jee pasanain sünain eejana waneinnua kasa müshii aka saaʼin pienchisü kasa katoʼulu, müshii aka saaʼin wayuu. 6 Pienchisü noʼupünaa waneʼewai nakua otta tü natünakat müsü aka saaʼin sütüna wüchii suluʼu pienchisüin shia. 7 Püchiratsü tü nasaʼakat, otta süpaʼa tü nooʼuikat müsü aka saaʼin süpaʼa nuuʼui wanee paaʼachon toolo, chinatüsü maʼin shia maʼaka saaʼin cobre eekai jorottuin. 8 Jee suupünaa tü natünakat eejatü wanee müsü aka saaʼin sajapü wayuu, suupünaajatü shia tü pienchisükat natüna. Otta müshia na pienchishiikana koʼupünashii naya sümaa katünayaa namüin. 9 Antiraasü tü natünakat. Nnojoishii ojununtaain naya, ayatüshiʼiya oʼunuin naya. 10 Otta müsia saaʼu pienchisüin noʼupünaa, eejatü suʼupünaa wayuu nanain otta nekialuʼujee, suʼupünaa wasashi, jee na pienchishiikana müshii aka saaʼin suʼupünaa paaʼa toolo nepeʼeruʼujee, jee müshii aka saaʼin suʼupünaa warulapai naya. 11 Müsü maʼin sukuwaʼipa tü noʼupünaakat. Iipünaamüinsü tü natünakat natuma. Eejatü piamasü natüna antiraaka jee koʼyooshii naya süka tü wanee piamasükat. 12 Ayatüshiʼiya naya oʼunüin. Jalapünaale nuʼunuin chi naaʼinkai Maleiwa oʼnushii naya nüchiirua. Nnojoishii ojununtaain. 13 Otta na pienchishiikana kasa katoʼuchii, müshii aka saaʼin siki chuwatüsü. Otta eesü wanee müsü aka saaʼin sikoʼu yalejewaain maka nachiiruajee otta napüleeruajee. Jorottusü maʼin tü sikikat jee ojuʼitüsü shiyaa juya sünainjee. 14 Otta nanainjee na pienchishiikana kasa katoʼuchii ojuʼitaasü nanainjee wanee kasa müsü aka saaʼin shiyaa juya, jee aleʼejüsü shia süchikuaʼa nanainmüin.
JUUNIOʼU 26–JUULIOʼU 2
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT EZEQUIEL 6-10
«¿Eʼitaaneetche pejeetse pünain süpüla puʼtteʼennüin?»
(Ezequiel 9:1, 2) Jee nüküjaka tamüin wanee pütchi sümaa miyoʼuin nünüiki sünain maa: «¡Anashii narütkaale na jülüjakana aaʼin tü pueulokot, najapuluʼuinjatü tü naʼapüla süpülajatkat oʼutaa saaʼin wayuu!». 2 ¡Kaatei! Ojuʼitaashii aipiruashii wayuu suluʼupünaa tü puettoʼu palaajeeruʼukat, keemasü maʼin tü naʼapülakat. Eejachi naʼaka wanee wayuu kasheʼinshi lino, alüʼüjashi wanee tinta maʼaka tü nümaʼanakat wanee seküretaario, eejatü tia nünain niyatapünaa. Ekerotushii naya jee nashawalaaka saʼatoʼu tü aʼajüleekat mürüt, tü aainjuushikat süka cobre.
(Ezequiel 9:3, 4) Otta tü naʼanasiasekat chi Sümaleiwasekai Israel, ayaleʼennüsü noulia na querubinekana, eejatü paala shia naaʼu jee alüʼüjünüsü shia soʼuluʼumüin nipia Jeʼwaa. Jee neenajaka chi wayuu kasheʼinshikai lino, chi alüʼüjakai wanee tinta maʼaka tü nümaʼanakat wanee seküretaario, tü eejatkat nünain niyatapünaa. 4 Jee nümaka Jeʼwaa nümüin: «Pülata suluʼupünaa tü pueulokot Jerusalén, piʼitaa nejeetse na wayuukana neʼipoʼunain, na wayuu eʼrakana maʼin müliaa sutuma tü kasa kashüülasü aainjünakat suluʼu tia pueulokot».
(Ezequiel 9:5-7) Nümakalaka namüin toʼupala: «Jikeroto suluʼupünaa tü pueulokot, nüchiiruajee chi wayuukai, otta juʼutaa saaʼin wayuu. Nnojo sümülialaain jaaʼin saalii otta nnojo japülin jia. 6 Juʼuta naaʼin chi eekai laülaain, eekai jimaʼaliin, eekai majayülüin, eekai jintülin otta eekai jierüin, pajaʼttira naya. Nnojo jamajüin jutuma wayuu eʼitaanakat ejeetse, juʼtta yaajee eejee tü aʼwaajüleekat». Nayaka noʼutuin aaʼin palajana na laülaayuu eejanakana soʼuluʼu tü piichikat. 7 Jee nümaka namüin: «Jiʼyarülaja tü piichikat, jachitaa jutuma na outushiikana suluʼu tü paatiakat. ¡Jümayaa süchiirua!». Noʼunakalaka sünain ajaʼttiraa na wayuukana.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Ezequiel 7:19) »›Nojuteerü tü pülaata namaʼanajatkat suluʼupünaa tü kaayekat otta müsia tü ooro namaʼanajatkat, ayoutuneerü neʼe. Nnojoleena naya isajüin nuulia Jeʼwaa süntapeena nükalia jaʼitasü wainmain ooro jee pülaata namaʼana. Nnojoleerü anain naaʼin jee nnojoleena emirain naya süka shiain kaainjalain atuma naya.
w09-S 15/9 süp. 23 püt. 10
Kojutushaatasü maʼin niain ekirajüin waya Jeʼwaa
10 Nia anaka Jeʼwaa süpüla yapain atuma waya süka nütüjaain saaʼu tü kasa alatajatkat. Nukumajüitpa akuwaʼipa tü naaʼinrajatkat napüleerua na wayuukana (Isa. 46:9, 10). «Alüʼütsü tü nükalia Jeʼwaa keemakat maʼin», saashin tü Wiwüliakat (Sof. 1:14, TNM). Süntapeena tia kaʼikat, shieerü ekeraajaka tü sümakat Proverbios 11:4, TNM: «Süntapeena nükalia, nnojoleerü kasain anain apüla tü korolo kojutusükat. Kateetpejeʼe noʼu wanee wayuu sutuma tü lotookalü akuwaʼipaa». Shia kojutuleeinjatka aleewain waya nümaa Jeʼwaa najaʼttirapeena na nuluwataakana aaʼu Satanaa. Nnojoleerü kasain saamüin wamüin tü nneetkat maʼaka süküjain Ezequiel 7:19, TNM: «Nojuteerü tü pülaata namaʼanajatkat suluʼupünaa tü kaayekat otta müsia tü ooro namaʼanajatkat, ayoutüneerü neʼe». Aneesü watuma tü kasa waneekakat maaʼulu yaa sutuma watüjaain saaʼu tia.
(Ezequiel 8:12) Jee nümakalaka tamüin: «¿Piʼrüirü tü naaʼinrakat saʼaka piyuushi na laülaashii chajanakana Israel? Naaʼinrüin tia namüiwaʼapa naya suluʼu nepia. ‹Nnojoishii niʼrüin waya Jeʼwaa. Nnojoishi yaain nia mmapaʼa›», müshii neʼe naya.
w11-S 15/4 süp. 26 püt. 14
¿Wooʼulaainche niain oʼunirüin waya Jeʼwaa nükajee chi naaʼinkai?
14 Shiimainre kanoulain waya, shiimainjeechi Jeʼwaa wamüin. Eeshii süpüla jooin waya süpüla kaainjalaa nnojorüle waaʼinrüin tia. Jülüjataa waaʼin tü naaʼinrakat na waneinnua laülaashii soʼu nükalia Ezequiel. Nüküjain Jeʼwaa nümüin Ezequiel tü kasa yarüttüsü naaʼinrakat naya laülaashiikana ojuunaa, müshi nia nümüin: «¿Piʼrüirü tü naaʼinrakat saʼaka piyuushi na laülaashii chajanakana Israel? Naaʼinrüin tia namüiwaʼapa naya suluʼu nepia. ‹Nnojoishii niʼrüin waya Jeʼwaa. Nnojoishi yaain nia mmapaʼa›» (Eze. 8:12 TNM). ¿Kasa maka atuma naainjala? Shia sutuma nnojoluin niʼrüin Maleiwa tü naainjalakat naküjainruʼu. Nnojoishi shiimain Jeʼwaa namüin.
Wetsiikulo aashajeʼennajatka
(Ezequiel 8:1-12) Soʼu tü aipiruakat juya, soʼu kashikat aipirua, jaʼraipa kaʼi suluʼu kashika, chajachi taya joyotuin tepialuʼu otta eejana tamülatuʼu na laülaashii chajanakana Judá. Süntaka nütchin Maleiwa taaʼu. 2 Jee teʼrakalaka wanee wayuu müshi aka saaʼin sukuwaʼipa tü sikikat, niyatapünaajee wünapümüin eesü siki nünain otta niyatapünaajee iipünaamüin eejatü wanee kasa jorottusü maʼin. 3 Jee niyurulüin tanainmüin wanee kasa müsü aka saaʼin najapü jee naapaaka taya süka najapü otta sülüʼüjaka taya wanee kasa katoʼulu chaa iipünaamüin, wünaapünaa sünain tü sirumakat. Teʼrakalaka Jerusalén sutuma tü kasa niiʼiyatakat Maleiwa tamüin, eeka tü puettoʼu chakat palaamüiin, eere tü shiyaawasekat achunjaa, tü suchunjeekalü atuma wayuu. 4 ¡Kaatei! Eejatü chayaa naʼanasia chi Sümaleiwasekai Israel, müsü aka saaʼin tü teʼrakat paala eeka tü patajatshiikat. 5 Otta nümakalaka tamüin: «Piirakaa chaa palaamüin». Teirakaaka palaamüin, eejatka tü shiyaawasekat achunjaa chaa palaajeeruʼu sünain supuettoʼuse tü aʼajüleekat. 6 Jee nümakalaka tamüin: «¿Piʼrüin tü kasa yarüttüsü naaʼinrakat? Tü kasa naaʼinrakat na israeliitakana süpüla wattaluʼuin taya suulia tü piichi taʼwaajünakat aluʼu. Piʼreerü sooʼomüin tia kasa yarüttüsükat». 7 Jee nümaaka taya eeka supuettoʼuse tü paatiakat, teʼraka wanee koʼushii sünain tü süsepükat. 8 Otta nümaka joo tamüin: «Pootojo türa koʼushiikat». Tootojoko shia otta teʼraka wanee puettoʼu. 9 Nümakalaka joo tamüin: «Pikerota piʼraiwa tü kasa yarüttüsü aainjünakat yaʼayaa». 10 Tekerotoka jee teʼraka tü kasa eejatkat, eejatü shiyaakua kasa mmapünaajatü sümaa wüchii keemasü maʼin, otta eejatü tü maleiwayaasü chajatkat Israel jee sünain süsepü tia piichikat eejatü shiyaakua tia maleiwayaasükalüirua. 11 Eejana 70 wayuu laülaashii saʼakajee Israel nümaajana Jaazanías chi nüchonkai Safán, shaʼwatüshi nia pasanain nanain, eejatü najapuluʼu waneʼewai nakua tü aʼajiakat kasa jemeta eejuut, kaittüsü iipünaamüin tü sümüsainkat. 12 Jee nümakalaka tamüin: «¿Piʼrüirü tü naaʼinrakat saʼaka piyuushi na laülaashii chajanakana Israel? Naaʼinrüin tia namüiwaʼapa naya suluʼu nepia. ‹Nnojoishii niʼrüin waya Jeʼwaa. Nnojoishi yaain nia mmapaʼa›», müshii neʼe naya.