Wekirajaainjatka anain sünain tü outkajawaakat Wakuwaʼipa otta Waʼyataain nümüin Maleiwa
ENEEROʼU 7-13
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | ALUWATAAUSHIKANA 21, 22
«Shia mata ekeraaja tü nüchekakat Maleiwa»
bt-S 177 püt. 15, 16
«Shia mata ekeraaja tü nüchekakat Maleiwa»
15 Wanaa sümaa chajachin Pablo nipialuʼu Felipe, oʼunajaashi Ágabo naaʼu. Eʼraajünüshi nia natuma na wayuu yalajanakana, natüjaa aaʼuchi niain chi aküjakai alinjatüin jamü wanaa sümaa nuluwataain Claudio (Aluw. 11:27, 28). «¿Jamüshiche nüntaka? ¿Kasache niʼikajaaka achiki?», eeshiijaʼa namajiraale. Nnojotsü chayaain noʼu nuulia Ágabo. Aakatünüsüjeseʼe «nükoreeyase» Pablo nutuma, tia shia tü «achechejiakat nüsheʼin» (Versión Moderna). Tia shia wanee kuluulu nüseʼeruʼupünaapuʼuka wanee wayuu, anaajaanüsü nneerü kachuweerachein suluʼu jee müsia waneirua kasa. Anuu nünüiki Ágabo süchikijee nijiʼnnajiraain najapü otta nuuʼui süka tü kuluutkat: «Chi Naaʼinkai Maleiwa, müshi sünain nijittaaneechin chaʼaya Jerusalén natüma na judíokana chi kokoreeyasekai tü koreeyakat otta sünain naapüneechin natüma sajapuluʼu tü gentilekalüirua» (Aluw. 21:11).
16 Sükajee tia münakat nümüin Pablo, atüjaana aaʼu shiimain nuʼunajachin Jerusalénmüin. Otta aküjünüsü nayainjanain kajapuluʼuin na gentiilekana Pablo natuma na judíokana. Naapapa na yalajanakana tia pütchikat, ainküsü naaʼin. Anuu nünüiki Lucas: «Sütümajee waapüin tüü [...] waʼalijitshantain maʼi Pablo shiiʼiree nnojolin nuʼunüin Jerusalénmüin. Je niakai müshi neʼe wamüin: ¿Jamüshiikai jia jiʼyalajakalaka? Nnojo jümalajeʼerüin taaʼin. Eeshantashi maʼi taya süpüla ejittaanaa, nnojo neʼe shiain süpüla tüü sümüiwa, eeshi taya süpüla ouktaʼayaa chaʼaya Jerusalén naaʼujee chi Senyotkai Jesús» (Aluw. 21:12, 13).
bt-S 178 püt. 17
«Shia mata ekeraaja tü nüchekakat Maleiwa»
17 Aʼalijinnüshi Pablo natuma na anoujashiikana otta nutuma Lucas. Amülialaasü naaʼin Pablo saaliijee niʼrüin mojuin naaʼin na anoujashiikana jee naʼyalajüin naalin. Müshijeseʼe nümüin mayaa: «Nnojo jümalajeʼerüin taaʼin», jee eesü süpüla müin shiaʼayaa: «¡Mojusü taaʼin jutuma!» (Nueva Versión Internacional). Jaʼitashii nachuntashaatain nümüin Pablo otta naʼyalajüin, oʼunajachia neʼe nia naajüin maʼaka nüküjain paala namüin na anoujashii chejeʼewaliikana Tiro. Nüküjapejeʼe namüin na anoujashiikana kasain nuʼunajachin apüla chamüin. ¡Wayuu meimmoluinsai nia jee loto anüikichi! Yalayalasü maʼin naaʼin maʼaka naaʼin Jesuu jee nuʼunaka Jerusalénmüin (Heb. 12:2). Eʼreechi müliaa Pablo, nnojotpejeʼe naainjain shia süka mülieein nia, naaʼinrüin süka anain nümüin nuushikajaain süchiirua nukuwaʼipa Kürisüto.
bt-S 178 püt. 18
«Shia mata ekeraaja tü nüchekakat Maleiwa»
18 ¿Kasa naaʼinraka na anoujashiikana naapapa nünüiki Pablo? Kojutusü namüin tü nümakat, anuu nanüiki: «Süka nnojolin kasakain nia watüma, wooʼulaain. Shia mata ekeraaja tü nüchekakat Maleiwa» (Aluw. 21:14). Mayaapejeʼe natüjaain saaʼu niʼreechin Pablo müliaa, nnojoishii macheʼein naya süchiirua nanüiki. Shia naainjaka tü nümakat Pablo namüin jee nooʼulaain nia süpüla naaʼinrüin tü nüchekakat Jeʼwaa. Nütüjaa aaʼu Pablo outeechin nia sünainjee tü naaʼinrakat, mapüleejeerü nümüin aaʼinraa tia nnojoire naʼaliijain nia na anoujashiikana.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
bt-S 184, 185 püt. 10-12
«Jaapaja tü tanülinjatkat taaʼujiraa»
10 Nnojoishii mojutuin nümüin Pablo na anoujashii aaʼinrakana tü pütchi aapünakat nümüin Moisés, eeshii na nnojoliikana aʼyataain saawanoʼu otta na nnojoliikana eküin asalaa (Roma 14:1-6). Nnojotsü nüküjain Pablo namüin na anoujashiikana noʼyoteʼerüinjatüle nata jee moʼyoteʼerüinjanale naya. Nnojotsü oʼyotoonatüjülüin nüta Timoteo sutuma griegoin chi nüshikai, müshijeseʼe nuluwataain nia Pablo süpüla shiʼyotoonuin nüta suulia mojutuin nia namüin na judíokana (Aluw. 16:3). «Müleka aijiraale waya wapüla sükajee wanoujain nünain [chi Maleiwakai]. Nnojotsü kasajatüin nümüin müleka woʼyotoonüle ata je müleka moʼyotoojule», müsü nünüiki Pablo süka nütüjaain aaʼu nayainjanain aneeküin na anoujashiikana waneʼewai nakua tia (Gal. 5:6). Shiimain manoulain wanee wayuu niʼyoteʼerüle nüta saaʼujee piamasü kasa: niʼyoteʼerüle nüta saaʼujee neʼe naaʼinrüin tü pütchi aapünakat nümüin Moisés otta süpüla anain naya noʼuluʼu Jeʼwaa naashin.
11 Mayaapejeʼe nnojoluin shiimain tü aküjünakat nüchiki Pablo, wainma na anoujashii judío mojushiikana amüin tia. Anuu nanüiki na laülaashiikana nümüin Pablo: «Anaa pienchishii wayuu waʼaka, aapüshii nanüikü paala nümüin Maleiwa sünain naaʼinrüinjatüin wane kasa nümüin süpüla kojuya kaʼi. Je shia sükaliakaʼa maaʼulu süpüla nekeraajüin tü namakat. Puʼuna namaa otta paaʼinra wanaa namaa tü kasa niʼitaakat Moisés wapüleerua wayakana judíokana, tü uleinjatkat akajee wakuaippa nümüin Maleiwakai. Je süchikijee, puwalaaja tü kasa naapajatkat nümüin Maleiwa shikeraajapa sükaʼiya tü naküjakat achikü nümüin otta süliapala tü noojiriajatkat nekii wanaa sümaa nekeraajüin sümaa nanüikü. Paaʼinra tüü. Je mayaa, sütüjaweerü aaʼu tü wayuukalüirua süpüshuaʼa sünain nnojolüin shiimain tü yootokat püchikü sümüinrua. Otta sütüjaweerü aaʼu sünain ayatüʼinya pia lotüin süchiirua tü nuluwataakat anain Moisés» (Aluw. 21:23, 24).
12 «Nnojoishiaajeʼe tayain naashajaain achiki na anoujashiikana, tü naküjeekat shia sülanaʼaleein sujutu namüin tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés», nnojoishi müin Pablo. Nüchajaain sukuwaʼipa süpüla naaʼinrüin tü anakat noʼuluʼu na waneinnua sümaa noonooin waneepia sümüin tü nuluwataakalü anain Jeʼwaa. Anuu tü nüshajakat süpülapünaa tia: «Wanaa sümaa naʼakain taya na judíokana oʼunakana süchiirua tü nüshajakat Moisés, süpüla takaaliijüinjanain naya sünain anoujaa nünain Cristo, taaʼinrüin wanaa namaa tü nüshajakat achiki Moisés, jaʼitaichi taya nnojolin oʼunüin süchiirua tü nüshajakat Moisés maa aka nayakana» (1 Cor. 9:20). Naainjain Pablo tü naluwataakalü anain nia na laülaashiikana. Sükajee tia, wayaawata aaʼu choʼujaain woonooin sümaa nanüiki na laülaakana wapüleerua otta nnojotsü anain macheʼere waya süchiirua saainjünüin tü anakat neʼe wamüin (Heb. 13:17).
(Aluwataaushikana 22:16, TNM) ¿Jamüshi kamaʼaka pia? Pütamaa, puwoutisaaja otta puchunta nünülia süpüla sülaʼajaanüin puulia paainjala›.
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Alu 22:16
puchunta nünülia süpüla sülaʼajaanüin puulia paainjala: Jee eesü süpüla müin shiaʼayaa, «puʼlojoo tü paainjalakat jee punouja nünain». Nnojotsü alaʼajaanüin naainjala wanee wayuu nuulia sükajee tü wüin awoutisaajünakalü aka nia, shia choʼujaaka nunoujain nünain Jesuu jee naaʼinrüin tü kasa anasü nüchekakat chi Maleiwakai nüpüleerua (Alu 10:43; Snt 2:14, 18).
ENEEROʼU 14-20
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | ALUWATAAUSHIKANA 23, 24
«Süchiʼrashi maʼin tü wayuukalüirua otta niiwaʼajüin saaʼin sükajee tü nikirajakalü anain»
bt-S 191 püt. 5, 6
«Nnojo pümalajaain aaʼin»
5 Süchikijee sütütüleʼennüin naaʼin Pablo nutuma Jesuu, eeshii waneinnua judío oonookana nikiira «Pablo süpüla noʼutajachin naaʼin. Otta aküjashii naya süchikü meküinyüü otta nnojolüinjatüin kasain nasüin sümaʼinruʼu nnojolin noʼutüin naaʼin Pablo sümaa namüin: ‹Süsalai waya nütüma Maleiwa nnojorüle wekeraajüin sümaa tü wamakat›». Alatüshii suulia pienchi shikii wayuu judío aaʼinrakana tia (Aluw. 23:12-15). Naya wayuukana aashajaashii namaa na laülaakana napüleerua na sacerdootekana otta na laülaashiikana süpüla neenajirüin Pablo shiiʼiree nasakirayaain nia. Tü keeʼireekat naaʼin shia naʼatapajüin Pablo wopuluʼu süpüla noʼutajachin naaʼin.
6 Niasaʼa wanee nüsiipü Pablo, naapa achikit tü jülüjakat naaʼin na judíokana, oʼunushijeseʼe nia eemüin chi nülaülakai süpüla nüküjain nümüin tü naapakat. Nüjütaka nia Pablo eemüin Claudio Lisias, chi sülaülashikai surulaat süpüla naapirüin nia (Aluw. 23:16-22). ¡Toolotoʼoleeja jimaʼaikai! Na jimaʼalii otta na majayünnüü yalayalakana aaʼin, aishii maʼin naya nüpüla Jeʼwaa süka kojutuin namüin tü sukuwaʼipakat Nuluwataaya, tü nupueulosekat otta aküjashii naya pütchi süchiki nukuwaʼipa Jeʼwaa sünain aluwatawaa.
bt-S 192 püt. 10
«Nnojo pümalajaain aaʼin»
10 Chapa Pablo Cesarea, aluwataanüshi wanee surulaat süpüla niʼrajüin naaʼu suluʼu tü miichi eepuʼule kepiain Herodes. Naya naʼatapajaka nantüin na niʼipolokana chejee Jerusalénjee (Aluw. 23:35). Maʼaka jaʼrai kaʼi, antüshi Ananías chi laülaakai napüleerua na sacerdootekana, antüshii kojuyashii laülaashii otta wanee wayuu pütchipüʼü Tértulo nünülia. Oʼttüshi Tértulo sünain anayaain nünüiki nümüin Félix, nüküjain anain tü naaʼinrakat napüleerua na judíokana, naaʼinrüin tia süpüla paaʼinwaainjachin Félix namaa. Süchikijee tia, oʼttüshi sünain maa nüliajatü Pablo: «Wayuukai chii wamüin, süchiʼrashi maʼi tü wayuukalüirua. Nüʼüta achiküt mmakat sünain niiwaʼajüin saaʼin tü judíokalüirua sükajee tü nikirajakat anain. Otta niaʼyaa, shikiipüʼüjanashi tü nümaajatkalüirua chi Nazaretjeʼewaikai. Otta nuuʼulaküin naaʼinrüin wane kasa mojushiikat atüma nümüin Maleiwa tü miichi aʼwaajüleekat nia, tü anuu wataʼüla anainjee nia. Wekeraajüinjatüyaakaijeʼe tü nükuaippakat sükajee tü eʼitaanakat wapüleerua wayakana judíokana». Jee na wane judío yalajanakana yala, «wanaawasü nanüikü nümaa Tértulo nooʼomüin Pablo» (Aluw. 24:5, 6, 9). Alirajünüshi Pablo sünain niiwaʼajüin saaʼin tü wayuukalüirua, shikiipüʼüin nia wayuu mojulaajüsü, naaʼinrüin wanee kasa mojushiika atuma nümüin Maleiwa tü miichi aʼwaajüleekat. Eeshi süpüla nuʼutunuin aaʼin Pablo sünainjee tia.
bt-S 193, 194 püt. 13, 14
«Nnojo pümalajaain aaʼin»
13 Weenajinnüle laülaapialuʼujee saaliijee tü wanoujakalü anain, waküjünüle achiki weiwaʼajüin saaʼin wayuu otta namaajanain waya waneinnua wayuu mojulaashii, anasü washatüle nukuwaʼipa Pablo. Wanaa sümaa nuʼttuin sünain aashajawaa, nnojoishi nia anayaain nünüiki maʼaka naaʼin Tértulo. Jimatüsü naaʼin Pablo otta kojutusü nümüin na wayuu yalajanakana jutkatüin. Wanaa sümaa naashajaain naaʼujiraa, nnojotsü airuʼuluin nünüiki otta nüküjain tü shiimainkat. Nüküjain Pablo eein waneinnua judío suluʼujeejana tü mmakat Asia, alirajakana nia sünain naainjain wanee kasa mojushiikana nümüin Maleiwa chaa eere tü aʼwaajüleekat. Naashin niakai, nnojoishi nia eenajinnüin chaa laülaapialuʼu natuma naya wayuukana. Suluʼujee tia, nuchuntuin niʼrajiraainjachin namaa chaa laülaapialuʼu (Aluw. 24:18, 19).
14 Shia nüküjaka maʼin Pablo süchiki tü nunoujakalü anain. Yalayalasü naaʼin sünain nüküjain nunoujain süsoʼiraajeerüin naaʼin na outushiikana. Tia shia tü jashichijaakat maʼin anainjee na yalajanakana suluʼu tü kanüliakat Sanedrín (Aluw. 23:6-10). ¿Jamüshi naashajaaka maʼin Pablo süchiki susoʼiraajeerüin naaʼin na outushiikana? Shia süka niain naashajaain achiki Jesuu sünain shiimain nüsoʼiraain aaʼin naʼakajee na outushiikana. Tia nnojotsü nanoujain anain na niʼipolokana (Aluw. 26:6-8, 22, 23). Tü makalü maʼin aaʼujee Pablo shia süka nüküjain süchiki shiimain nüsoʼiraain aaʼin Kürisüto.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Alu 23:6
wayuu taya fariseo: Neʼraajüin Pablo noʼutku na wayuu yalajanakana (Alu 22:5). Wanaa sümaa kashishi wayuu fariseo taya nümüin Pablo, eesüjaʼa sotojoole naaʼin naya wayuukana wanaawain tü nanoujakalü anain nümaa Pablo. Na fariseo yalajanakana suluʼu tü kanüliakat Sanedrín, natüjaa aaʼu niain wanee wayuu kojutuka amüin tü nunoujakalü anain, nnojoliikalaka süpüla naʼalainpalain naya Pablo. Sükajee tü nümakat Pablo, eeshiijaʼa «fariseo Pablo» wamüin, nnojotpejeʼe müin sukuwaʼipa. Na saduceokana nnojotsü nanoujain sünain süsoʼiraajeerüin saaʼin wayuu, nunoujainjaʼa anain tia Pablo namaa na fariseokana. Sutuma tü nüküjakat Pablo namüin na fariseokana wanaawasü naaʼin nümaa. Makaʼa nüküjain Pablo tia, shia süpüla anashiinjatüin nünüiki namüin noʼutku na laülaashii suluʼujanakana tü kanüliakat Sanedrín, nuuntuinjaʼa Pablo tia (Alu 23:7-9). Müsia neʼe sukuwaʼipa nutuma wanaa sümaa yootuin nia nümaa chi aluwataaikai Agripa (Alu 26:5). Mapa, nüküjain tia süchikuaʼa wanaa sümaa nüshajüin karaloʼuta namüin na anoujashii chejeʼewaliikana Filipos (Flp 3:5). Suluʼu Aluwataaushikana 15:5 aküjünüsü nachikiya waneinnua anoujashii eʼraajünaka suluʼu fariseopuʼuin naya (paashajeʼera tü pütchi suluʼujeejatkat tü Wiwüliakat süchiki Alu 15:5).
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Alu 15:5
noʼuluku na fariseo anoujainapakana: Eesüjaʼa müle pütchi nachiki waneinnua anoujashii süka fariseoin naya namaiwa. Eʼnnaajünüshii sükajee tia (paashajeʼera tü pütchi suluʼujeejatkat tü Wiwüliakat süchiki Alu 23:6).
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Alu 24:24
Drusila: Shia tü nüshaleinkat Herodes Agripa I, chi aküjünakai achiki suluʼu Aluwataaushikana 12:1. Apünüinsü nüchonnii. Joʼuusü Drusila soʼutpünaa juyakat 38, nuwala shia Agripa II otta Berenice. Chi palajachikai suʼwayuuse nia Aziz chi chejeʼewaikai Emesa, aluwataashi nia saaʼu Siria. Soʼunnaa juyakat 54, wanaa sümaa 16 suuyase, ooʼulaasü shia nuulia Aziz otta kasaatka shia nümaa chi aluwataaikai Félix. Eesüjaʼa yalajatüle shia wanaa sümaa yootuin Pablo nümaa Félix «süchikü tü aaʼinraakat tü nüchekakat chi Maleiwakai, süchikü tü laülawaakat aaʼin otta süchikü sünain süsalainjatüin wayuu saainjala nütüma Maleiwakai soʼuweena wane kaʼi» (Alu 24:25). Wanaa sümaa nüikalaain Festo sünain aluwatawaa, nnojoishi nüjütüin achiki Pablo nutuma Félix shiiʼiree talateein naaʼin na judíokana nümaa. Naashin waneinnua wayuu, naainjain tia Félix süpüla talatüin saaʼin tü nuʼwayuusekat süka judíoin shia (Alu 24:27).
ENEEROʼU 21-27
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | ALUWATAAUSHIKANA 25, 26
«Achuntushi Pablo nuʼunajachin eemüin César otta aküjashi pütchi nümüin Herodes Agripa»
bt-S 198 püt. 6
«Tachuntüin toʼuninnajachin nünainmüin César»
6 Süka talateein naaʼin na judíokana nutuma Festo, niyaawata aaʼu Pablo eein süpüla nuʼutunuin aaʼin, achuntushijeseʼe nia nuʼunajachin eemüin César süka romanoin nia, anuu nünüiki nümüin Festo: «Anii taya pümülatuʼu piakai, eʼitaaushikai nütüma chi César münakai, acheküsü shikeraajünajatüin takuaippa yaaʼaya. Maa aka pütüjaain saaʼu, nnojotsü kasain taainjalain noulia na judíokana [...] tachuntüin toʼuninnajachin nünainmüin César süpüla niainjachin ekeraajüin takuaippa». Nnojoishi süpüla niyoutajaainjachin mapa wanee wayuu eekai nuchuntuin tia. Anuujeseʼe nünüiki chi aluwataaikai: «Saaʼu puchuntüitpain niainjachin ekeraajüin pükuaippa César, tajütüichipajaʼa pia nünainmüin» (Aluw. 25:10-12). Sünainjee tü naainjakat Pablo, nayaawata aaʼu na anoujashiikana eein süpüla noʼunuin laülaapialuʼumüin sünain akumajaa sukuwaʼipa wanee kasa. Jamüsüjaʼa napülajüle woulia na sülaülashiikana mma waküjain pütchi, oʼuneena waya laülaapialuʼumüin süpüla wakumajüin sukuwaʼipa tia (Sal. 94:20, Nueva Biblia Española).
bt-S 198-201 püt. 10-16
«Tachuntüin toʼuninnajachin nünainmüin César»
10 Naapüin analuʼutka Pablo nümüin chi aluwataaikai Agripa saaʼujee nuuʼulaain nuʼunuin nünainmüin. Niyaawata aaʼu Pablo nütüjain maʼin chi aluwataaikai süpüleerua nakuwaʼipa na judíokana. Müshi Pablo süchiki tü nukuwaʼipakat: «Wayainajaʼa wayakana fariseokana alanaʼaleeka sünain ekeraajaa sümaa tü nuluwataakat anain Maleiwa noulia napüshuaʼa na waneeinnua judíokana» (Aluw. 26:5). Wanaa sümaa fariseopuʼuin nia, niʼitaain naaʼin sünain nüntüinjachin chi Mesíaskai. Shiasaʼa süka nunoujaichipain, niyaawata aaʼu niain Jesuu chi aʼatapajünakai maʼin. Chajachi Pablo sünain ekeraajüna akuwaʼipa süka kaʼatapalain nia makaʼa naaʼin na niʼipolokana. Naʼatapajüin nikeraajüin Maleiwa tü pütchi pansaakat paala namüin na nutuushinuukana. Sutuma tü nümakat Pablo nütüjawee aaʼu Agripa sooʼomüin süchiki tia.
11 Nüküjain Pablo süchiki tü naaʼinrakat naka na anoujashiikana. Müsü nünüiki mayaa: «Shiayaa taajüin taʼyataainka ouktiraainjachin taya süchiirua aaʼinraa kasa mojusü nooʼomüin na anoujashiikana nünain Jesús, chi Nazaretjeʼewaikai [...]. Üttüsü maʼi taaʼin nooʼomüinrua, ashutatataatshijeseʼe taya suluʼupünaa pueulo sainküin mma nnojotkat noumain na judíokana sünain olojoo nachiirua» (Aluw. 26:9-11). Wainma na wayuu yalajanakana atüjaaka saaʼu shiimain tü nümakat Pablo (Gal. 1:13, 23). «¿Jamüsüche shiiʼiranajaaka nukuwaʼipa?», eeshijaʼa nümüle Agripa suluʼu naaʼin.
12 Niyaawata aaʼu Agripa tia sükajee tü nümakat Pablo: «Soʼumaʼa wane kaʼi, suluʼu nayain kaapajalain tamüin shikii otta suluʼu nayain keʼinaajalain shia tajapuluʼu na laülaashiikana naʼakajee na sacerdotekana, oʼunüshi taya Damascomüin süpüla aaʼinraa tüü. Shiasaʼa suluʼu tü wopukot, laülaashikalee, kaleʼo maʼi kaʼikat, teʼrüin wane luusoʼu chejeejatü sirumaluʼujee, katsinsü maʼi suulia nuwarala kaʼikai, ootoloʼoloo müsü pasanainjaakalaka taya süchiki wanaa namaa na tamaajanakana. Oʼnnojooshiijaseʼe waya wapüshuaʼa mmoluʼu otta taapakalaka wane pütchi müsü tamüin süka pütchi hebreo: ‹Sauloo, ¿jamüshi taya pümüin müliakalaka maʼi taaʼin pütüma? Müshi aka pia saaʼin tü paaʼa eʼikaajakat sütüma kojunainrü neʼe süsaʼa saaʼawaa wanaa sümaa süsaʼijünüin [...] süka oʼojia. Pasiruwaajiraashi neʼe pia pükuaippa sünain püchechajaʼalaain toulia›. Asakitshijeseʼe taya: ‹¿Jarai pia, Laülaashikalee?›. Asouktüshijeseʼe chi Senyotkai teʼipajee: ‹Taya Jesús, chi müliakai aaʼin pütüma sünain pulojüin maʼi süchiirua tü wayuu tamaajatkalüirua›» (Aluw. 26:12-15).
13 Süpülapünaa niiʼiyalaain Jesuu nümüin Pablo, mapuʼushi Pablo maʼaka saaʼin paaʼa eʼikaajaka sutuma kojunainrüin neʼe süsaʼa saaʼawaa wanaa sümaa süsaʼijünüin süka oʼojia. Süka jamüin, nnojoluin lotuin sukuwaʼipa nunoula saaʼujee nnojoluin naaʼinrüin tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa. Eeʼiyalaapajaʼa Jesuu nümüin chaa süpünaluʼu Damasco süka ichein nia sünain anouja mayaapejeʼe nnojoluin pansaain tü nunoujakalü anain sümaa tü nümakat Maleiwa. Eeʼiranajaapejeʼe nukuwaʼipa Pablo (Juan 16:1, 2).
14 Aʼwanajaasü nukuwaʼipa Pablo. Nümaka nümüin Agripa mayaa: «Toonookalajaʼaka, laülaashikalee, sümaa süpüshuaʼa tü nümakat tamüin chi eeʼiyataashikai tamüin sirumaluʼujee. Toʼttokolojaʼaya sünain aküjaa namüin na judíokana, palajanaleʼeya Damascojee, je süchikijee Jerusalénmüin je sainküin süpüshuaʼa tü mmakat Judea ottataʼaya namüin na gentilekana, sünain nayaawajaainjanain suulia naainjala, sünain neeʼirataainjanain nünainmüin Maleiwakai otta sünain naaʼinrajatüin kasa neeʼiyatajatkat aka sünain shiiʼiranajaain naaʼin» (Aluw. 26:19, 20). Kakalia Pablo sünain naainjüin tü nümakat Jesuu nümüin soʼu niiʼiyalaain nümüin. ¿Kasa anasü eeka sutuma naainjain tia? Wainma na wayuu anoujakana, na aʼwanajaaka nakuwaʼipa otta na achajaakana nüchiki Maleiwa. Anasü nakuwaʼipa sutuma tia otta kojutushii namüin na sülaülashiikana mma.
15 Nnojotsü jamajatüin namüin na niʼipolokana Pablo tü kasa anasü eeka sünainjee tü naainjakat. Anuu nünüiki Pablo: «Shiajaʼa neʼe taaʼinrakajaʼa tüü, tü anuu nataʼülirüin anainjee taya na judíokana chaʼaya suluʼu tü aʼwaajüleekat Maleiwa otta noʼuteein anainjee taaʼin. ‹Je sükajee nükaaliijüin taya Maleiwakai, aniiyüijaʼa taya ayatüin sünain aküjaa nünüikü sümüin wayuu süpüshuaʼaleʼeya, nünainjee chira wayuu eekai mojutüin nünainmüinreʼeya chira eekai kojutüin sütüma wayuu» (Aluw. 26:21, 22).
16 Choʼujaasü yapainjanain waya süpüla wasoutuin nümüin wanee wayuu eekai nüsakirüin waya süchiirua tü wanoujakalü anain (1 Ped. 3:15). Wasoutuinjanapa saaʼu tü wanoujakalü anain namüin na laülaashiikana suluʼu laülaapia jee na poliitikokana, anasü washatüle nukuwaʼipa Pablo soʼu nusoutuin nümüin Agripa nümaa Festo. Waküjale namüin anain maʼin wakuwaʼipa jee anain nakuwaʼipa na waneinnua sutuma tü sümakat tü Wiwüliakat, eesüjaʼa süpüla süntüin suluʼumüin naaʼin tü waküjakat.
bt-S 202 püt. 18
«Tachuntüin toʼuninnajachin nünainmüin César»
18 Anasü nusoutia Pablo nümüin chi aluwataashikai, anuu nünüiki: «Nnojoishi taya mamainnain. Anashi taya, Festoo, piakai kojutshikai sütüma wayuu. Tü tamakat, kasa lotüsü sümaa shiaʼinya tü shiimainkat. Iraʼasa Agripa, chi aluwataashikai saaʼu wayuu, nütüjaa aaʼulu tü kasa anuu taashajaain achikü, müshijaseʼe taya aashajaain sümaa nnojolüin kasain taaʼawa achikü yaa nuʼupalapünaa. [...] Nümakalaka nümüin Agripa: ‹Piakai laülaashikalee, ¿pünouja anainrü tü namakat na nünüikimaajanakana Maleiwa? Tatüjaa aaʼulu sümaa pünoujain›. Nümaka Agripa nümüin: ‹Nnojoijaʼa taya piyunküinjachin maalü süpüla pünoujiraa sünain niain Cristoin paajüin chi wayuu kanüliakai Jesús›» (Aluw. 26:25-28). Antüsü suluʼumüin naaʼin Agripa nünüiki Pablo mayaapejeʼe nnojoluin watüjain saaʼu shiimainre tü nüküjakalü achiki nümüin Pablo.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Alu 26:14
kojunainrü neʼe süsaʼa saaʼawaa wanaa sümaa süsaʼijünüin [...] süka oʼojia: Tü oʼojiakat shia wanee wunuʼu kasasü maʼin shiʼichi, asaʼitünapuʼusü paaʼa süka süpüla suwaʼülaainjatüin. Jashichire wanee paaʼa nüsheʼetüin tü oʼojiakat, eʼikaa müshia nia sutuma (Jue 3:31). Tia pütchi aküjünakat, eesü shia suluʼu tü karaloʼutairua nashajalakat na griegokana. Majatia paala nukuwaʼipa Saulo süpülapünaa nunoujain. Jamüshijaʼa nia, müliashii na anoujashiikana nutuma, na anakana noʼuluʼu Jeʼwaa otta sünainjee tia eeshi süpüla süsalain nia nutuma Maleiwa (anasü paashajeʼerüle Alu 5:38, 39; 1Ti 1:13, 14). Eeʼiyatünüsü suluʼu Eclesiastés 12:11, müin aka saaʼin oʼojia tü pütchi nümakat wanee wayuu kekiikai maʼin, süka anain sukuwaʼipa wayuu sünainjee.
w03-S 15/11 16 püt. 14
Wakaalinja wanee wayuu süpüla nunoujain
14 Nütüjaa aaʼu Pablo judíoin Agripa. Sutuma nütüjaain aaʼu Pablo niʼrajüin Agripa nakuwaʼipa na judíokana, nüküjain nümüin nnojoluin naatain tü nikirajakalü anain noulia «na nünüikimaajanakana Maleiwa otta tü nümakat Moisés» süchiki outuinjachin chi Mesíaskai otta süsoʼiraainjatüin naaʼin (Aluwataaushikana 26:22, 23). Nümaka nümüin Agripa mayaa: «Piakai laülaashikalee, ¿pünouja anainrü tü namakat na nünüikimaajanakana Maleiwa?». Isasü nüchiki Agripa jamüinjatü nünüiki nümüin Pablo. Müleka «nnojo» nümüle, «wayuu judío manoulasai», müneechi sutuma wayuu. Otta «aa» nümüle, wanaaweerü naaʼin nümaa Pablo otta na nümaajanakana jee «anoujashi nünain Kürisüto», müneechi sutuma wayuu. Niasaʼa Pablo nümaka nümüin: «Tatüjaa aaʼulu sümaa pünoujain». ¿Jamaka nünüiki Agripa? «Nnojoijaʼa taya piyunküinjachin maalü süpüla pünoujiraa sünain niain Cristoin paajüin chi wayuu kanüliakai Jesús» (Aluwataaushikana 26:27, 28). Mayaapejeʼe nnojoluin nunoujain mapa Agripa, makatüsü suluʼu naaʼin tü nümakat Pablo (Hebreokana 4:12).
ENEEROʼU 28–PEʼUREEROʼU 3
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | ALUWATAAUSHIKANA 27, 28
«Anuwaluʼushi Pablo chaa Romamüin»
bt-S 208 püt. 15
«Nnojoleerü jaralüin ouktüin jaʼakajee»
15 Eesüjaʼa nüküjale Pablo süchiki «tü pütchi pansaakat paala nütüma Maleiwa» namüin na nümaajanakana suluʼu tü anuwakat (Aluw. 26:6; Col. 1:5). Sutuma katchin maʼin tü wawaikat, nüküjain Pablo süchiki wanee kasa neʼramaateetka maalü nutuma Maleiwa, anuu nünüiki: «Eeʼiyataashi tamüin wane aapiee [...]. Müshi nia tamüin: ‹Pabloo, nnojo mmolüin pia. Nnojoleechi pia nuuʼulaain Maleiwakai ouktüin süka püntajachiʼinya maʼi nümülatuʼumüin César, chi laülaashikai, süpüla püsouktüinjachin paaʼujiraa. Otta pünainjee, nnojoleerü nuuʼulaain Maleiwakai ouktüin tü wayuukalüirua yaakat pümaa suluʼu tü anuakat›. Je sünainjee tü nümakat tamüin, tamüshii jia: ¡Jalia jia, wayuuinnuaa! ¡Jüchechera jaaʼin! Tanoujain sünain müinjatüʼinya wakuaippa nütüma Maleiwakai maa aka tü münakat tamüin. Shiasa sütükaajeerüinjaʼa tü anuakat wamaa saaʼujee wane mma pasanain sünain tü palaakat» (Aluw. 27:23-26).
bt-S 209, püt 18
«Nnojoleerü jaralüin ouktüin jaʼakajee»
18 Antüshii naya Maltamüin, chasü tia uuchimüin sünain Sicilia (paashajeʼera tü pütchikat «¿Cuál isla corresponde a Malta?», suluʼusü süpana 209). Mayaapejeʼe naatain nanüiki na wayuu kepiakana chayaa, «anashaatashii maʼi naya» namüin na anuwaluʼujanakana (Aluw. 28:2). Nachuwajaaka siki na nepiajanakana süpüla naatulajüin na antapaashiikana süka süʼitüin tü juyakat otta alin maʼin tü jemiaikat. Otta yala, neʼrüin naainjain Pablo kasa pülasü.
bt-S 210, püt. 21
«Nnojoleerü jaralüin ouktüin jaʼakajee»
21 Eejachi chayaa wanee wayuu washirü, Publio nünülia, eeshijaʼa laülaale nia saaʼu tü mmakat Malta. «Chi wayuu laülaashikai yala suluʼu tü mmakat Malta», müshi Lucas naashajaapa nüchiki Publio. Pansaasü tia nüküjakat süka süntünüin anain tia anülieekat sünain shiʼipa wanee kasa akumajuushi sümaiwa otta sünain wanee loosa aainjuushi süka mármol. Mayaapejeʼe ayuulin chi nüshikai Publio, neenajüin naya nipialuʼumüin soʼu apünüin kaʼi. Shiimain maʼin tü nüküjakat Lucas süchiki nüchiʼira chi nüshikai Publio. Müshi nia mayaa: «Eejachi chi nüshikai Publio juʼletiraain sümaa ayuulii. Jaʼisü nüleʼeruʼupünaa otta eʼiijashi nia isha». Aashajaashi Pablo nümaa Maleiwa jee niʼitaaka najapü naaʼu chi ayuuishikai, anaka nia nutuma. Ponusü maʼin naaʼin na nepiajanakana tü naainjakat Pablo, müshiijeseʼe nantirüin eekai ayuulin nümüin süpüla anainjanain naya otta nasülajüin waneirua kasa choʼujaaka nümüin Pablo otta na nümaajanakana (Aluw. 28:7-10).
bt-S 213 püt. 10
«Nnojoleerü jaralüin ouktüin jaʼakajee»
10 Jee ayatüsü müin nünüiki Lucas mayaa: «Wantapa Romamüin, ooʼulaanüshi Pablo kepiayaain suluʼu wane miichi nümüiwa nümaa waneeshichan surulaat eʼrajüshi naaʼu» (Aluw. 28:16). Tia nnojotsü müin aka saaʼin süttüle chi püreesashikai, shiajaʼa neʼe kapüin nia süka kaleena nünain chi surulaat eʼrajakai naaʼu. Mayaapejeʼe müin nukuwaʼipa Pablo, ayatüshi sünain aküjaa süchiki nukuwaʼipa Maleiwa sünain aluwatawaa. Süchikijee neemeraain Pablo apünüin kaʼi, neenajirüin na nemiyoʼusekana na judío yalajanakana Roma süpüla nüküjain pütchi namüin.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Alu 27:9
tü kaʼi saamajakat oʼu tü judíokalüirua juyaʼwai: Tü pütchikat griego ashajünaka anainjee tü pütchikat «saamajakat oʼu» makat, shia saashajaaka achiki tü waneesükat aamajaa aaʼinnajatka saashin tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés. Tia aainjünawaisü soʼu tü Kaʼi Sülaʼajaanakalü Oʼu Naainjala na Israeliitakana. Yom Kipur, eesü sümünüle (süka hebreo yohm hakkippurím, «kaʼi nülatiraka sooʼopünaa naaʼin») (Le 16:29-31; 23:26-32; Nú 29:7). Tü pütchi «mojuu aaʼin» makat, achuntünawaisü saashajaanapa süchiki tia kaʼikat. Süpüshi tü kasa naaʼinrakat na judíokana shia naamajüin (Le 16:29). Süka süshajünüin suluʼu Aluwataaushikana 27:9 tü pütchikat «saamajakat», wayaawata aaʼu shiapuʼuin maʼin aaʼinnüin tia soʼu tü Kaʼi Sülaʼajaanakalü Oʼu Naainjala na Israeliitakana. Aainjünapuʼusü shia sujutaapa tü kashikat settienpüroʼu jee shiale suʼttapa tü kashikat oʼutuupüroʼu.
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Alu 28:11
Cástor otta Pólux: Cástor otta Pólux naya na nüchonniikana Zeus (süka griego Dióskouroi). Naashin na griegokana otta na romaanokana, naya senkeyuukana nüchonnii Zeus (Júpiter) sümaa Leda, tü aluwataasükat saaʼu tü mmakat Esparta. Sunoujapuʼuin wayuu, eein süpüla naaʼinmajüin naya maleiwayaashiikana na oʼunakana suluʼu anuwa otta noʼtteʼerüin naya suulia wawai. Sutuma süküjünüin süchiki tü eejatkat shiʼipoʼunain tü anuwakat, wayaawatüin nüshajalain tia wanee wayuu yalajachikai soʼunnaa tia alatakat.