Washata sukuwaʼipa nanüiki na Leviitakana woʼuraajapa

1. ¿Jarat tü outkajawaa wekirajaainjatkalü anain otta jarat tü pütchi wasouktüinjatkalü eʼipajee?

OUTKAJEʼENNÜSHII na israeliitakana natuma na leviitakana süpüla noʼuraajüinjanain nümüin Jeʼwaa. Ashajünüsü tia suluʼu tü Wiwüliakat, müshii naya: «Jütamaa, jüʼwaaja Jeʼwaa, chi Maleiwakai süpüla kaʼikat süpüshuaʼa» (Neh. 9:4, 5, NM). Wekirajaweerü anain tü outkajawaa naainjakat chaa Jerusalén. Tü eejatkat soʼu juyaka 455 süpülapünaa wakalia, soʼu kaʼika 24 tisri (tü akaratshikat kashi namüin na judíokana). Wekirajaa palajana sünain tü alatakat sünain tia outkajawaakat jee wasoukta shiʼipajee pütchikalüirua tüü: ¿Kasa naaʼinrapuʼuka na israeliitakana süpüla anainjatüin maʼin sukuwaʼipa tia outkajawaakat? ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla anain maʼin wanüiki woʼuraajapa maʼaka naaʼin na leviitakana? (Sal. 141:2.)

TÜ KASHI ALANAʼALEEKAT SÜNAIN ANASÜIN

2. ¿Jamüsü anaka maʼin süpüla washatüin maaʼulu nakuwaʼipa na israeliitakana?

² Keraasü natuma na israeliitakana süsepü Jerusalén süpülapünaa naainjüin tü outkajawaakat (Neh. 6:15). Nekeraajüin tia aʼyatawaakat soʼu jarai shikii piamamüin kaʼi. Shiainjatü joo naaʼinmaaka tü kasa sünainpünaakat nanoula. Makalaka noʼunüin pülaasüpaʼamüin soʼu tü palajatkat kaʼi tisri. Oʼunüshii süpüla naapajüin tü pütchi naashajeʼerakat Esdras otta na leviitakana . Eejana na wayuukana sümaa naʼwayuuse otta na tepichi ayaawatakana saaʼu tü aküjünakat namüin. Jülüjüsü naaʼin tü pütchikat sümaa shaʼwashawalüin naya «wattachon sünainmüinreʼeya kaleʼu kaʼika». ¡Anakatche maʼin ashataa tü nakuwaʼipakat! Mayaainjeʼe anain maʼin tü miichi woutkajaakalü aluʼu maaʼulu, eesü wattale waaʼin suulia tü ekirajünakalü anain waya. Sülatüirüle tia pümüin, ¿kasa paaʼinrajatka? Jülüjüinjatü paaʼin sümaa puuʼulaainjatüin sujutuuin suluʼumüin paaʼin tü pütchikat maʼaka naainjüin shia na israeliitakana. Aʼyalajüshii naya süka nayaawatüin saaʼu nnojoluin noonooin sümaa tü nuluwataakalü anain Maleiwa (Neh. 8:1-9).

3. ¿Jarat tü pütchi jaa namakalü amüin na israeliitakana?

³ Nnojotpejeʼe süpülajatüin müleʼe naküjüin süchiki naainjala tü kaʼi noutkajaakalü oʼu, süpülajatü naʼwaajüin Jeʼwaa sümaa talatüin naaʼin (Núm. 29:1; ). Müshi Nehemías namüin na israeliitakana: «Jika jümaala kasa eekai kaüsüin jee jüsa kasa eekai püsiain otta juluwataa süpüshi nümüin chi nnojoikai aʼlakajaanüin amüin. Süka jamüin, waʼwaajüin chi Senyotkai soʼu kaʼikat tüü. Nnojo mojuin jaaʼin, talateerü jaaʼin nutuma Jeʼwaa». ¿Kasa naainjaka na israeliitakana? Jaa müshii sümüin tü pütchikat sümaa «talatashaanain maʼin naaʼin» (Neh. 8:10-12, NM).

4. (1) ¿Kasa naainjaka na israeliita shikiishiikana napüshi? ¿Kasa tü natüjaakalü aaʼu? (2) ¿Jarat tü kasa alanaʼaleekat maʼin sünain tia miʼiraakat?

⁴ Waneemüin kaʼi süchikijee tia, outkajaashii na israeliita shikiishiikana napüshi. ¿Kasa apüla? Süpüla nekirajaainjanain otta noonooinjanain sümaa tü Pütchi nuluwataakalü anain Maleiwa . Shiasaʼa natüjaapa saaʼu naainjüinjatüin tü miʼiraa kalumaseyaakalü anain naya, soʼu kaʼika poloo jaʼralimüin sünainmüin piama shikii piamamüin, oʼttamaatüshii naya sünain aʼyatawaa süpüla yapainjatüin shia natuma. Ojutaasü tia miʼiraakat süka wanee outkajawaa miyoʼu . ¡Anashaatasü maʼin sukuwaʼipa tia miʼiraakat suulia tü eejatkat nükalioʼu Josué! «Talatashaatasü maʼin naaʼin» na wayuu antakana sünain. Eesü wanee kasa alanaʼaleeka maʼin sünain tia miʼiraakat. Aashajeʼennüsü tü Pütchi nuluwataakalü anain Maleiwa «soʼujee tü palajatkat kaʼi sünainmüinreʼeya tü kaʼi sajaʼttiakat» (Neh. 8:13-18, NM).

TÜ KAʼI NAKÜJAKALÜ OʼU SÜCHIKI NAAINJALA

5. ¿Kasa naainjaka na israeliitakana nnojoliiwaʼaya noʼuraajüin na leviitakana?

⁵ Piama kaʼi süchikijee sajaʼttüin tü miʼiraakat soʼu kaʼika 24 tisri, naküjüin na israeliitakana nnojoluin noonooin sümaa tü Pütchi nuluwataakalü anain Maleiwa. Kaʼikat tia, nnojotsü süpülajatüin nekaain otta talatüin naaʼin. Aamajüshii naya otta naʼatüin nanain wanee kuluulu kaʼlesü süpüla neeʼiyatüinjatüin mojuin naaʼin sutuma tü naainjalakat. Waneemüin kaʼi watta maalü, aashajeʼennüsü süchikuaʼa soʼu apünüin oora tü Pütchi nuluwataakalü anain Maleiwa. Shiasaʼa joo aliika, «nasapainkashii sümaa naküjüin süchiki naainjala nümüin Jeʼwaa, chi Namaleiwasekai» . Sutuma tia, oʼuraajüshii na leviitakana napüleerua na israeliitakana (Neh. 9:1- 4, NM; ).

6. (1) ¿Jamüsü anaka maʼin nanüiki na leviitakana noʼuraajapa nümüin Jeʼwaa? (2) ¿Kasa shikirajaka anain waya tü naainjakat na leviitakana?

⁶ ¿Jamüsü anaka maʼin nanüiki na leviitakana noʼuraajapa nümüin Jeʼwaa? Süka naashajeʼerawalin waneepia tü Pütchi nuluwataakalü anain Maleiwa. Wanaa sümaa noʼuraajüin nümüin Jeʼwaa naküjüin palajana anain maʼin tü kasa nukumajakat Jeʼwaa otta anain maʼin tü nukuwaʼipakat. Süchikijee, naküjüin süchiki tü kasa mojusü naainjakat na israeliitakana otta naküjüin kojuyatua nnojoliin anain naya süpüla «namüliajünüin nutuma Jeʼwaa» (Neh. 9:19, 27, 28, 31, NM). ¿Kasa shikirajaka anain waya tü naainjakat na leviitakana? Jülüjüle waaʼin waneepia tü sümakat tü Wiwüliakat, aneerü maʼin wanüiki woʼuraajapa nümüin Maleiwa, meerü waapajakai saaʼin nünüiki Jeʼwaa süpülapünaa waashajaain nümaa otta waküjeerü nümüin süchiki wainma kasa (Sal. 1:1, 2).

7. (1) ¿Kasa nachuntaka na leviitakana nümüin Jeʼwaa? (2) ¿Kasa watüjaka sünainjee nanüiki na leviitakana?

⁷ ¿Kasa nachuntaka na leviitakana nümüin Jeʼwaa? Waneesia neʼe tü kasa tü nachuntakat. Sajaʼlajaayamüin nanüiki achuntüshii naya napüleerua na israeliitakana. Müshii naya: «Maleiwakalee, pia chi Wamaleiwasekai, chi Miyoʼushikai maʼin, chi Maleiwa pülashikai maʼin, chi kojutükai maʼin sümüin wayuu, chi ekeraajakai nünüiki otta chi aipüraikai maʼin. Nnojo piyüülajüin waya sümaa tü kasa alatakat wamüin, tü alatakat namüin na aluwataashiikana, na laülaashiikana, na sacerdootekana, na pünüikimaajanakana, na watuushinuukana otta süpüshuaʼa tü pupueulose eekat nakalioʼujee na aluwataashiikana Asiria sünainmüinreʼeya kaʼikat tüü» (Neh. 9:32, NM). ¿Kasa watüjaka sünainjee nanüiki na leviitakana? Woʼuraajapa, waʼwaajüinjachi Jeʼwaa palajana otta waapüinjatü tü analuʼutkat nümüin. Süchikijee, eesü süpüla wachuntüin nümüin tü kasa choʼujaakat wamüin.

NAʼWAAJÜIN TÜ NÜNÜLIAKAT MALEIWA

8, 9. (1) ¿Kasa neeʼiyataka aka na leviitakana nnojoluin yaletayaain naaʼin? (2) ¿Jarat tü piamasü kasa wattakat maʼin saalii chaa iipünaa naashin na leviitakana?

⁸ ¿Kasa neeʼiyataka aka na leviitakana nnojoluin yaletayaain naaʼin? Mayaapejeʼe anain maʼin nanüiki nümüin Jeʼwaa, natüjaa aaʼu nnojoluin antapünaain nünain Jeʼwaa tü namakat nümüin. Makalaka nachuntüin nümüin Jeʼwaa süpüla nuuʼulaainjatüin tü nupueulosekat suʼwaajüin nia. Müshii naya: «Juʼwaaja tü nünüliakat, tü alanaʼaleekat suulia wanee anaa otta aʼwaajaa wanee kasa» (Neh. 9:5, NM).

⁹ Ayatshiʼiya müin na leviitakana: «Pia pümüiwaʼa chi kanüliakai Jeʼwaa; pukumajüin tü sirumatuʼukat, tü shüliwai wattakat maʼin saalii chaa iipünaa. Pukumajüin tü mmakat, süpüshuaʼa tü kasa eekat saaʼu, tü palaakat, süpüshuaʼa tü kasa eekat shiroku otta katüsü soʼu putuma süpüshuaʼaleʼeya. Nasapainkashii pünainmüin na aapiee wattakana maʼin naalii chaa iipünaa» (Neh. 9:6, NM). Nukumajala Jeʼwaa süpüshuaʼa tü kasakalüirua sümaʼaleʼeya tü shüliwai wattakat maʼin saalii chaa iipünaa. Nukumajala süpüshuaʼa tü kasa eekat yaa saaʼu tü mmakat. Wainma maʼin tü kasa katakalü oʼu nutuma Jeʼwaa yaa saaʼu tü mmakat otta kachonsü shiairua. Na aapiee wainmakana maʼin chaa iipünaa neʼrüin chi Maleiwakai sünain akumajaa tü kasairua eekat saaʼu tü mmakat (1 Rey. 22:19; Job 38:4, 7). Nnojotsü yaletayaain naaʼin na aapieekana süpüla «nakaaliijüinjanain na wayuu oʼtteʼennüinjanakana» (Heb. 1:14). Washata nakuwaʼipa na aapieekana otta paaʼinwajiraa waya sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa (1 Cor. 14:33, 40).

10. ¿Kasa shikirajaka anain waya tü naainjakat Jeʼwaa nümüin Abraham?

¹⁰ Süchikijee tia, naküjüin na leviitakana tü naainjakat Maleiwa nümüin Abram. Marat paala Sarai, tü nuʼwayuusekat. Shiasaʼa mekietsatpa shikii mekietsatmüin nuuyase, eeʼiratünüsü tü nünüliakat. Niʼitaain Maleiwa Abraham nünülia. Süka jamüin, shikiishi nia wayuu wainma sainküin tü mmakat (Gén. 17:1-6, 15, 16). Nüküjüin Maleiwa nayainjanain na nuuʼuliwoʼukana Abraham kamüinka tü mmakat Canaán. Jamüshijaʼa wanee wayuu, eesü motule naaʼin tü nümakat paala, akaisaʼa Jeʼwaa nnojotsü motuin naaʼin tü nümakat. Nikeraajüin shia. Müshiijeseʼe namüin na leviitakana: «Jeʼwaa, pia chi Maleiwa shiimainshikai, chi aneekakai Abram süpüla püjütüin nia suluʼujee tü mmakat Ur eere kepiain na caldeokana, piiʼiratüin tü nünüliakat süka Abraham. Sükajee piʼrüin waneepiain nia pümaa, püküjüin nümüin paapüinjatüin tü mma noumainkat na kananeokana, [...] namüin na nuuʼuliwoʼukana otta pikeraajüin tü pümakat süka lotuin maʼin pukuwaʼipa» (Neh. 9:7, 8, NM). ¿Kasa shikirajaka anain waya tia? Washatüinjatü nukuwaʼipa chi Maleiwakai otta wekeraajüinjatü tü wamakat (Mat. 5:37).

NAKÜJÜIN SÜCHIKI TÜ KASA PÜLASÜ NAAINJAKAT JEʼWAA

11, 12. (1) ¿Jamaluʼulu tü anülieekat Jeʼwaa? (2) ¿Kasa niiʼiyataka aka Jeʼwaa pansaain nukuwaʼipa sümaa tü nünüliakat?

¹¹ ¿Jamaluʼulu tü anülieekat Jeʼwaa? Nikeraajeerü süpüshuaʼa tü nüküjakalü achiki maluʼulu. Aʼyataashi nia waneepia süpüla naainjüin tia. Watüjaa aaʼu tia sutuma tü naainjakat wanaa sümaa chajanain achepchieein Egipto na nuuʼuliwoʼukana Abraham. Eesüjaʼa süpüla kapüleein maʼin aainjaa tia. Akaisaʼa Jeʼwaa nikeraajüin tü nümakat. Wainma tü kasa naainjakat süpüla niyuʼlüinjanain na israeliitakana otta nüntirüinjanain naya suluʼumüin tü Mma anasükat. Sükajee tü naainjakat, niiʼiyatüin pansaain nukuwaʼipa sümaa tü nünüliakat.

¹² Naashin Nehemías ayatüshii müin na leviitakana nüchiki Jeʼwaa: «Piʼrüin namüliala na watuushinuukana chaa Egipto, pükaaliinjüin naya wanaa sümaa nachuntüin maʼin kaaliinwaa pümüin chaa sotpaʼa tü palaa Ishosükat. Aainjüshi pia kasa pülasü nuʼupala Faraón, noʼupala na nüchepchiakana ooʼulaka noʼupala na wayuu kepiakana nuumainpaʼa. Süka jamüin, aainjüshii naya kasa mojusü namüin na watuushinuukana. Piiʼiyatüin kojutüin tü pünüliakat majaʼa aka saaʼin soʼu kaʼikat tüü. Pukumajeʼerüin wanee wopu pasanainpünaa sünain tü palaakat süpüla nalatüinjanain. Pujutüin na naʼünüükana pasanain sünain tü palaakat maʼaka saaʼin ipa eekai sujutünüin pasanain shiroku wüin eekai miyoʼuin». Süchikijee tia, naküjüin süchiki waneeirua kasa naainjaka Jeʼwaa napüleerua na natuushinuukana, müshii naya: «Piyamülüin na kananeo chajanakana kepiain suluʼu tia mmakat [...]. Ashutüshii naya saaʼu pueulo eekai kasepüin, noumainsü mma eekai anain maʼin, nepiasü piichi eekai kaluʼuin wainma kasa anasü, ishi apotuushi, yüüja kaluʼuka uuwa sümaa oliiwo otta wunuʼulia eekai anain süpüla ekünaa süchon. Eküshii naya, emirashii otta kaüsüshii saaʼu anamiain maʼin pia namüin» (Neh. 9:9-11, 24, 25, NM).

13. (1) ¿Kasa naapaka Jeʼwaa namüin na israeliitakana süpüla naʼwaajüinjachin nia? (2) ¿Kasa naaʼinraka süka tü ekirajünakalü anain naya?

¹³ Wainma tü kasa naainjakat Maleiwa süpüla nikeraajüinjatüin tü nümakat. Süchikijee nojuʼitüin na israeliitakana Egiptojee, aapünüsü pütchi namüin süpüla natüjaainjatüin saaʼu tü naaʼinrajatkat süpüla naʼwaajüinjachin nia. Müshii na leviitakana: «Ashakatüshi pia saaʼumüin tü uuchikat Sinaí, aashajaashi pia namaa chaa iipünaajee, püküjüin namüin tü paaʼinrajatkat müleka kaainjarale naya, tü püchekakat süpüla naaʼinrüin, tü kasa püpülajakat noulia otta tü puluwataakalü anain naya» (Neh. 9:13, NM). Nikirajüin Jeʼwaa na israeliita chainjanakana suluʼumüin tü Mma Anasükat süpüla pansaainjatüin nakuwaʼipa sümaa tü nünüliakat. Akatsaʼa motomaatüin naaʼin tü ekirajünakalü anain naya (paashajeʼera Nehemías 9:17a).

CHOʼUJAASÜ NAMÜIN NACHIAANÜIN

14, 15. (1) ¿Kasa naainjaka Jeʼwaa süpüla naaʼinmajüin na israeliitakana mayaapejeʼe kaainjalain naya? (2) ¿Kasa shikirajaka anain waya tü nukuwaʼipakat Jeʼwaa namüin na israeliitakana?

¹⁴ Wanaa sümaa chajanain na israeliitakana saaʼu tü uuchikat Sinaí, naküjüin nümüin chi Maleiwakai naaʼinrüinjatüin tü nuluwataakalü anain naya. Akatsaʼa naaʼinramaatüin piamasü kasa mojushaatasü maʼin. Shia tü naküjakalü achiki na leviitakana nümüin Jeʼwaa. Mayaapejeʼe ouktajanain naya chaa anoouishii, naaʼinmajüin Jeʼwaa naya. Shiajaʼa namaka na leviitakana nümüin Jeʼwaa: «Süka pümüliajülin maʼin nnojoishii piyüülajüin naya chaa anoouishii [...]. Paapüin eküülü namüin soʼu pienchi shikii juya [...]. Nnojotsü kasain choʼujaain namüin. Nnojotsü ajaʼttüin nasheʼin otta nnojotsü ourulajüin nooʼui» (Neh. 9:19, 21, NM). Naaʼinmajüin waya Jeʼwaa maaʼulu. Nükaaliinjüin waya süpüla ayatüinjanain waya waneepia nümaa. Nnojo washatüin nakuwaʼipa na israeliita ouktakana chaa anoouishii sutuma moonooloin otta manoulain naya. «Tü alatakat namüin, ashajüna achikit süpüla süchiajaainjanain waya suulia waaʼinrajüin tü kasa mojusü naaʼinrapüʼükat.» (1 Cor. 10:1-11.)

¹⁵ Wanaa sümaa chajanain na israeliitakana suluʼu tü Mma Anasükat, amaʼüjiraashii nakuwaʼipa otta naʼajüin nachonnii süpüla naʼwaajüinjanain namaleiwase na kananeokana. Sutuma tia, nuuʼulaain Jeʼwaa müliain naya natuma na wayuu suluʼujeejanakana wanee mma naata. Wanaa sümaa nooʼulaain suulia naainjala, motusü naaʼin Maleiwa tü naainjalakat otta naaʼinmajüin naya noulia na naʼünüükana. «Kojuyatua» sülatüin tia (paashajeʼera Nehemías 9:28, 31b). Müshii na leviitakana: «Kakalia maʼin püchecherüin paaʼin suulia paashichijaain nooʼomüin, püchiaain naya nükajee chi paaʼinkai nakajee na pünüikimaajanakana otta moʼuyaasat nekii suulia pünüiki. Makalaka piyüülajüin naya napüla na wayuu suluʼujeejanakana wanee mma naata» (Neh. 9:30, NM).

16, 17. (1) ¿Kasa alataka namüin na israeliita ayatakana eʼrüin wayumüin nümüin Jeʼwaa? (2) ¿Kasa nayaawataka aaʼu na israeliitakana? ¿Kasa naküjaka nümüin Jeʼwaa?

¹⁶ Süchikijee naleʼejüin na israeliitakana Babiloniajee, ayatshiʼiya naya eʼrüin wayumüin nümüin Jeʼwaa. ¿Kasakaʼa alatüin namüin? Müshii na leviitakana: «Achepchieeshii waya maaʼulu yaa. Achepchieeshii waya suluʼu tü mma paapakat namüin na watuushinuukana süpüla napünajüinjanain suluʼu otta talatüinjatüin naaʼin sümaa tü kasa anasü saapakat namüin. Sutuma kaainjalain waya, naya neʼe ekaka na aluwataalii kachepchiakana waya süpüshuaʼa tü apünajünakat suluʼu tü mmakat [...] müshiijeseʼe weʼrüin maʼin müliaa» (Neh. 9:36, 37, NM).

¹⁷ «Nia Jeʼwaa müliaka atuma waya», ¿müshiiche na israeliitakana? Nnojo. Nayaawata aaʼu choʼujaain nachiaanüin nutuma Jeʼwaa, müshii naya: «Loto akuwaʼipachi pia otta anasü tü paainjakat. Akaajasaʼa wayakana, kaainjalashii. Makalaka wainmain tü kasa alatakat wamüin» (Neh. 9:33, NM). Süpülapünaa nooʼulaain suulia oʼuraajaa, naküjüin nümüin Jeʼwaa noonooinjanain sümaa tü Pütchi nuluwataakalü anain naya (paashajeʼera Nehemías 9:38;c 10:29). Nashajirüin tü namakat suluʼu wanee karaloukta otta aseyaajünüsü natuma mekiisat shikii pienchimüin wayuu laülaashii napüleerua na judíokana (Neh. 10:1-27).

18, 19. (1) ¿Kasa choʼujaaka wamüin süpüla walatüinjanain suluʼumüin tü mma jeketkat? (2) ¿Kasa tü ayatüinjatkat wachuntüin waneepia? ¿Jamüsü waaʼinrüinjatkat tia?

¹⁸ Choʼujaasü nuʼunirüin wakuwaʼipa Jeʼwaa otta nüchiaain waya süpüla walatüinjanain suluʼumüin tü mma jeketkat. Müsü nünüiki chi aluwataaushikai Pablo: «¿Jarai chi achonlu nnojoikai kalioʼuin [achiaanüin, NM] nütüma nüshi?» (Heb. 12:7). Ayatüle waʼyataain waneepia nümüin Maleiwa otta wanoukteʼerüle wakuwaʼipa nükajee chi naaʼinkai, weeʼiyatüin nümüin anain wamüin nuʼunirüin wakuwaʼipa. Müleka kaainjarale waya, moteerü naaʼin Jeʼwaa tü waainjalakat wooʼulaale suulia otta wacheküle nüchiaain waya.

¹⁹ Alüʼütsü maʼin süpüla yaletüinjatüin nutuma Jeʼwaa tü nünüliakat. Wainmeerü tü kasa pülasü naainjakat suulialeʼeya tü naainjakat chaa Egipto (Ezeq. 38:23). Na waneepiakana nümaa Maleiwa, aapüneerü namüin tü mma jeketkat maʼaka saapünüin tü Mma Anasükat namüin na israeliitakana (2 Ped. 3:13). ¡Anakatche maʼin tü aapünajatkat namüin! Ayata wachuntüin waneepia süpüla wuleinjatüin tü nünüliakat Maleiwa. Suluʼu tü wanee ekirajaayakat, wekirajaweerü anain nünüiki Jesuu sünain achuntaa nümüin Maleiwa. Sükaaliinjeena waya tia süpüla anainjanain waya noʼuluʼu Maleiwa maaʼulu otta süpüla kaʼikat süpüshuaʼa.