Eiporavo porã umi palávra reiporútava

ÑAÑEMONGETA jave ñande rapichándi tekotevẽ jaiporavo porã umi palávra jaiporútava, ¿mbaʼérepa? Pórke peteĩ palávra opyta porãramo jepe peteĩ situasiónpe, ndajaiporuporãiramo ikatu ñambopochy umi ñanerendúvape. Jaiporúramo hendapeʼỹ peteĩ palávra, ikatu ‘jaikutu rasy’ ñande rapichápe. Péicha ñañeʼẽramo ikatu oñepensa japoi rei reinteha ñande jurúgui térã ñanemaledukadoha. Oĩ heta palávra orekóva dóvle sentído, umíva jaiporúramo umi ñanerendúva ikatu ipochy térã opensa jaapoʼiha chupekuéra (Prov. 12:18; 15:1). Péro “pe ñeʼẽ porã katu ñanembopyʼarory” ha omoñeñandu porã umi ñanerendúvape (Prov. 12:25). Añetehápe ijetuʼu jaiporavo porã umi palávra ani hag̃ua ñambopochy avavépe. Salomón iñarandúramo jepe, heta oñehaʼã “ojuhu hag̃ua ñeʼẽ iporãvéva, oskrivi hag̃ua hekoitépe umi ñeʼẽ añeteguáva” (Ecl. 12:10).

Oĩ idióma ojeporuhápe diferénte palávra oñeñeʼẽta jave umi persóna ijedávape térã umi autoridápe, ojehechauka hag̃ua ojerrespetaha chupekuéra. Upéicharõ, ndajaiporúiramo umi palávra ñañeʼẽ jave hendivekuéra, ikatu opensa hikuái ñanemaledukadoha. Opyta vaíta avei ñañepyrũramo jajalava umi hénte renondépe. La Bíbliape oñemanda voi ñandéve jarrespeta vaʼerãha ñande rapichápe, ko konsého jasegi vaʼerã enterove, jepe jaikohárupi umi hénte ndojepokuaái ojapo péicha. Ñandejára Ñeʼẽ heʼi: “Pemombaʼe opaichagua yvypórape” (1 Ped. 2:17). Umi osegíva koʼã konsého oñeʼẽ jave ohechauka orrespetaha entéro persónape, tahaʼe imitãva térã ijedávape.

Ko múndope umi hénte ojepokuaa itieʼỹ ha iñeʼẽ kyʼa, oiméne ojapo péicha openságui igustovetaha la heʼíva, oñehenduka hag̃ua, térã oñeʼẽ upéicha noñehaʼãi rupi omehora oñeʼẽkuaave hag̃ua. Oiméramo nde reñeʼẽ raʼe péicha restudia mboyve la Biblia, katuete ijetuʼúne ndéve rekambia hag̃ua, péro ikatu remehora. Ñandejára espíritu ikatu nepytyvõ, péro nde avei reñehaʼã vaʼerã reaprende hetave palávra, koʼýte umi oporomombaretéva ha oporomokyreʼỹtava (Rom. 12:2; Efes. 4:29; Col. 3:8).

Palávra ndahasýiva oñentende. Tekotevẽterei reiporu umi palávra isensíllo ha ndahasýiva oñentende hag̃ua, pórke umi hénte nontendéiramo la eréva, oimoʼãta hikuái reñeʼẽha ótro idiómape (1 Cor. 14:9).

Oĩ ojepokuaáva oiporu palávra naentéroi oikuaáva, por ehémplo umi doktór oiporu umi término ñande ndajaiporuguasúiva. Jepe umi doktórpe ikonosído umi palávra ótrope ijetuʼúta ontende hag̃ua. Oĩ persóna oiporúramo jepe palávra ifásilva oñentende hag̃ua, ojereterei oñeʼẽ jave, upévare umi hénte noñatendevéima hese ha oñepyrũma opensa ótra kósare.

Rejapo jave diskúrso reiporavo vaʼerã umi palávra entéro ikatúva ontende, umi ijeskuelaʼíva jepe. Péicha jasegíta Jehová ehémplo, haʼe imbaʼerechakuaa umi imboriahumi ha ijestudioʼívandi (Job 34:19). Oiméramo tekotevẽ katuete reiporu nde diskúrsope peteĩ palávra naentéroi oikuaáva, remyesakã vaʼerã mbaʼépa heʼise.

Reiporavo vaʼerã umi palávra ndahasýiva oñentende hag̃ua, péicha pe mensáhe og̃uahẽvéta umi nerendúvape. Reiporu vaʼerã avei umi fráse mbykývante, ifásilva oñentende hag̃ua. Ha remombeʼúta jave umi idéa reipotáva opyta umi nerendúva akãme, ere vaʼerã direktoite ha hesakuaitépe.

Eiporu diferénte palávra ha hendaitépe. Eñehaʼãke embojopara mimi umi palávra reiporúva, rejeporekáramo retopáta heta palávra ikatúva reiporu. Péicha la nde diskúrso ndaikaiguemoʼãi ha umi hénte ohendusevéta. ¿Mbaʼépa ikatu rejapo reaprende hag̃ua hetave palávra?

Relee jave peteĩ informasión remarka vaʼerã umi palávra ndereikuaáiva mbaʼépa heʼise reheka hag̃ua diksionáriope. Umívagui eiporavo umi ndegustavéva ha eñehaʼã eiporu meme. Péro eñatende mbaʼéichapa oñepronunsia vaʼerã ha eiporu hendaitépe reñeʼẽ jave. Péicha mbeguekatúpe reaprendéta hetave palávra ha reñemongetakuaavéta. Upéicharamo jepe, reñatende vaʼerã ani repronunsia vai térã reiporu hendapeʼỹ umi palávra, pórke umi nerendúva opensáta ndereikuaaiha mbaʼépa la eréva.

Ñande ningo ñaaprendese hetave palávra ikatu hag̃uáicha ñaporomboʼe hekoitépe, ndahaʼéi ñañembovale hag̃ua. Umi oñemoñeʼẽkuaáva ha oñemoarandúva oipota umi hénte ombotuicha chupe. Ñande katu ñaipytyvõse ñande rapichápe ha upévare ñamehorase. Ñanemanduʼa vaʼerã Ñandejára Ñeʼẽ heʼívare: “Umi iñarandúva, oñeʼẽ jave oiporu hekoitépe umi mbaʼe oikuaáva” (Prov. 15:2). Reñeʼẽ jave reiporavo vaʼerã umi palávra ndahasýiva oñentende hag̃ua ha eñehaʼã eiporu hendaitépe. Péicha ndaikaiguemoʼãi umi mbaʼe eréva, síno igústota ha omokyreʼỹta umi nerendúvape.

Eñehaʼã eiporu hendaitépe umi palávra pyahu reaprende vaʼekue, por ehémplo oĩ palávra ojojoguaitereíva, péro káda uno ojeporu diferénte situasiónpe. Koʼã mbaʼe rerekóramo enkuénta reñeʼẽ jave, oñentendéta la eréva ha nerembopochymoʼãi avavépe. Iporãta avei rejapysaka porãramo umi oñeʼẽ ha opronunsia porãvare umi palávra. Ikatu rehecha umi diksionário oĩháme umi palávra ojojoguáva (sinónimo) térã oĩháme umi palávra heʼiséva lo kontrário (antónimo). Reñepyrũ mboyve reiporu peteĩ palávra reikuaa porã raẽ vaʼerã mbaʼépa heʼise, mbaʼéicha oñepronunsia ha mbaʼéicha javépa opyta porãve reiporu.

Remombeʼúramo algún detálle, pe informasión opyta porãvéta umi nerendúva akãme. Por ehémplo, peteĩ diskursánte ikatu heʼi: “Upérõ guare hetaiterei hénte hasy”. Térã ikatu omyesakãve ha heʼi: “Pe primera gérra mundiál rire, pe grípe españóla sapyʼaitépe ojuka hetaiterei héntepe, 21 millónpe voi”. Péicha oñentende porãve pe informasión. Ikatu hag̃uáicha remombeʼu koʼãichagua detálle, tekotevẽ reikuaa porã pe oiko vaʼekue ha eiporavo porã umi palávra reiporútava.

Oñentende hag̃ua la eréva ndereikói vaʼerã rejereterei reñeʼẽ jave. Reiporúramo hetaiterei palávra remyesakã hag̃ua peteĩ mbaʼénte, amo ipahápe rekonfundipa jeýta umi nerendúvape. Péro hesakuaitépe reñeʼẽramo oñentende porãvéta umi mbaʼe iñimportantevéva ha umi hénte imanduʼavéta hese. Jesús oporomboʼe porãiterei vaʼekue, ha umi héntepe ndahasýi vaʼekue ontende hag̃ua chupe. Nde ikatu reaprende chugui (ehecha mbaʼépa heʼi Mateo 5:3-12 ha Marcos 10:17-21).

Umi palávra nepytyvõtava reñeʼẽ hag̃ua kyreʼỹme ha con sentimiénto. Reaprendévo hetave palávra, reiporavo vaʼerã umi nepytyvõtava remog̃uahẽ porãve hag̃ua pe informasión umi nerendúva korasõme. Por ehémplo umi palávra ñanemomýiva ñaneñeʼẽrendu hag̃ua ha oporomokyreʼỹva. Epensa avei mbaʼeichagua palávrapa ikatu reiporu rehechauka hag̃ua mborayhu ha hetave sentimiénto.

La Bíbliape rejuhúta hetaiterei palávra nepytyvõtava reñeʼẽ hag̃ua kyreʼỹme ha con sentimiénto. Por ehémplo Jehová heʼi vaʼekue proféta Amós rupive: “Pehekáke iporãva ha ani ivaíva [...]. Pemboyke ivaíva ha pehayhu iporãva” (Amós 5:14, 15). Proféta Samuel heʼi vaʼekue rréi Saúlpe: “Koestedía Jehová omondoro ha oipeʼaite ndehegui pe goviérno Israelpegua” (1 Sam. 15:28). Jehová oñeʼẽrõ guare Ezequiélpe oiporu palávra opokóva ikorasõre, haʼe heʼi: “Entéro koʼã isrraelíta ikaprichóso ha ipyʼahatã” (Ezeq. 3:7). Avei ohechauka hag̃ua mbaʼeichaitépa ivai umi isrraelíta ojapóva, Jehová oporandu: “¿Ikatúpa peteĩ yvypóra omonda Ñandejárape? Peẽ ningo chemonda hína” (Mal. 3:8). Proféta Daniel omombeʼúrõ guare pe oiko vaʼekue Babilóniape heʼi “Nabucodonosor ipochy rendy” hague Sadrac, Mesac ha Abednego noñesũi haguére pe taʼanga renondépe. Upévare omanda tojepoi chupekuéra pe “tatakua rendýpe”. Japilla hag̃ua mbaʼeichaitépa oiméne haku raʼe pe tatakua, Daniel omombeʼu Nabucodonosor omanda hague “toñembyakuve pe tatakua siete vése mas”. Umi soldádo omombo vaʼekue umi mbohapy kuimbaʼépe, omanomba hakuetereígui pe tatarendy osẽva pe tatakuágui (Dan. 3:19-22). Pe semána Jesús omano mboyve, haʼe oñeʼẽ umi Jerusalenguápe ha con sentimiénto heʼi: “¡Hetaite ningo añehaʼã ambyaty ne membykuéra, pe ryguasu ombyatyháicha imembykuéra ipepo guýpe! Péro peẽ ndapeipotái. ¡Péina! Pende róga ojeheja reíma peẽme” (Mat. 23:37, 38).

Reiporavo porãramo umi palávra, umi nerendúva ikatúta oñeimahina umi mbaʼe remombeʼúva hína. Haʼetéta voi ohechapáva ha oñandúva umi mbaʼe oikóva. Ikatúta ohendu umi hénte oñeʼẽ jave, térã ohetũ umi tembiʼu ryakuã. Katuete umi hénte oñekonsentra porãvéta umi mbaʼe erévare ha igustoitereíta chupekuéra.

Oĩ umi palávra opokóva ñane korasõre, sapyʼánte ikatu voi ñanemyasẽ térã ñanembopuka. Oiméramo jajepyʼapy, oĩ palávra omeʼẽva ñandéve esperánsa ha ñanepytyvõ jahayhuve hag̃ua ñande Apoharépe. Por ehémplo Salmo 37:10, 11, 34; Juan 3:16, ha Apocalipsis 21:4, 5 heʼíva oipytyvõma hetaiterei héntepe oñemoag̃uive hag̃ua Jehováre.

Releévo la Biblia ha umi puvlikasión omeʼẽva “tembiguái jeroviaha ha iñarandúva” reaprendéta hetave palávra ha fráse (Mat. 24:45). Aníkena releénte koʼãva, eiporavo guei umi ndegustavéva ha eñehaʼã eiporu meme.

Ereko enkuénta mbaʼéichapa ojeskrivi ha ojelee ne idiómape. Heta hénte ohechakuaa oñeʼẽha atravesadopa, nomohendaporãi rupi umi palávra ha fráse. ¿Mbaʼépa ikatu oipytyvõ chupekuéra omehora hag̃ua?

Oimérõ reho gueteri eskuélape, reaprovecha vaʼerã reaprende hag̃ua mbaʼéichapa ojeskrivi, ojelee ha oñeñeʼẽ hekópe. Nerentendeporãirõ peteĩ mbaʼe reporandukuaa nde profesórpe. Ani reimoʼã ndaideprovechomoʼãiha ndéve umi mbaʼe reaprendéva eskuélape. Umíva ikatu hína nepytyvõ ndekatupyryve hag̃ua predikasiónpe.

Oĩ avei umi ndorekói vaʼekue oportunida oaprendévo olee ha oskrivi hag̃ua, térã koʼág̃a oñehaʼãva hína oaprende peteĩ idióma pyahu. ¿Mbaʼépa ikatu rejapo reiméramo pe situasiónpe? Aníkena reñedesanima ha repensa ndaikatumoʼãiha remehora. Heta mbaʼe ikatu reaprende reñatendéramo mbaʼéichapa oñeʼẽ umi hénte, upévare rejapysaka porã vaʼerã umi diskursánte ikatupyrývare. Avei releévo la Biblia ha ñane puvlikasionkuéra rehecha vaʼerã mbaʼéichapa oñemohenda umi palávra ha fráse, ha mbaʼéicha javépa ojeporu vaʼerã umíva. Rejepokuaa vaʼerã reiporu meme umi mbaʼe reaprendéva.

Umi hénte ko mundopegua ohaʼanga jepi oñeʼẽ lája umi kantánte famóso, péro haʼekuéra ojepokuaa oñeʼẽ vai térã atravesadopa. Avei umi narkotrafikánte, hénte hekovaíva ha umi patotéro oreko avei la oñeʼẽ lája, ha umi palávra oiporúva oreko jepi dóvle sentído. Naiporãmoʼãi ñande kristiáno ñahaʼanga chupekuéra, pórke umi hénte ñanerendúva ikatu opensa ñande haʼeha hesekueragua (Juan 17:16).

Reñeʼẽramo atravesadopa ha péicha péichante, ndaikatumoʼãi reñeʼẽ porã degolpete rejapo jave nde diskúrso. Upévare rejepokuaa vaʼerã reñeʼẽ hekopete káda día ha tereime reimehápe. Péicha, repredika térã rereko jave nde párte ndahasymoʼãi ndéve reñeʼẽ hag̃ua hekoitépe.