Jaikuaave hag̃ua
Umi sinagóga síglo primérope guare: Ko taʼanga ohechauka umi mbaʼe orekóva peteĩ sinagóga síglo primérope guare ojetopa vaʼekue Gamálape. Ko siuda opyta 10 kilómetro noréste gotyo pe Mar de Galiléagui. Koʼápe ojehechauka mbaʼéichapa oiméne raʼe umi sinagóga ymaite guare.
¿Mbaʼéichapa oñepyrũ rakaʼe umi sinagóga?
PE PALÁVRA sinagóga ou peteĩ palávra griégagui heʼiséva “asambléa” térã “ñembyaty”. Pe oñehenói lája ohechauka porã la ojejapóva umi sinagógape, pórke ymaite guive upépe oñembyaty umi judío orresivi hag̃ua instruksión ha oadora hag̃ua Ñandejárape. Escrituras Hebréaspe ndojetopái moõve pe palávra sinagóga, péro umi Escrituras Griegas ohechauka koʼã lugár de rreunión oĩma hague síglo primérope.
Enterove lénto umi expérto heʼi umi sinagóga oñepyrũ hague ojepuru judiokuéra oiko tiémpope Babilóniape. Pe Encyclopaedia Judaica heʼi: “Umi judío ojegueraha vaʼekue upépe ndorekovéima vaʼekue pe témplo, ha oiko hikuái peteĩ tetã ahénope. Añetehápe haʼekuéra oikotevẽ kuri konsuélo, upévare oñembyaty jepi káda tánto, posívlemente káda sábado, ha olee Ñandejára Ñeʼẽ”. Upéi, ojelivera rire chupekuéra, umi judío osegi oñembyaty, oñemboʼe ha olee Ñandejára Ñeʼẽ. Upéicha rupi haʼekuéra ojapo umi sinagóga entéro umi lugár oho haguépe oiko hikuái.
Síglo primérope, umi sinagóga haʼe vaʼekue pe lugár iñimportantevéva umi judíope g̃uarã. Umichaháre, umi judío oikóva Mar Mediterráneo ypýpe, Médio Oriéntepe ha umi oĩva Israélpe oñembyaty okomparti ha oadora hag̃ua Ñandejárape. Peteĩ profesór hérava Lee Levine, ombaʼapóva pe Universidad Hebrea de Jerusalénpe heʼi: “[Umi sinagóga] haʼe vaʼekue peteĩ lugár ojestudia hag̃ua, ojeʼu hag̃ua umi tembiʼu isagrádova ha avei oservi vaʼekue kómo trivunál. Upépe avei oñeñongatu umi fóndo orekóva umi judío, oñembyaty umi hénte oñeʼẽ hag̃ua polítikare térã ohasa hag̃ua tiémpo oñondive”. Ko profesór heʼi avei: “Umi sinagóga ojepuru vaʼekue prinsipálmente oñemombaʼeguasu hag̃ua Ñandejárape”. Upéicha rupi, ndajahecharamói Jesús pyʼỹinte oho hague umi sinagógape (Mar. 1:21; 6:2; Luc. 4:16). Péicha haʼe omboʼe ha omokyreʼỹ umi ótro ohóvape. Oñeforma rire pe kongregasión kristiána, apóstol Pablo ojepokuaa vaʼekue avei opredika sinagogaháre. Umi persóna omombaʼéva Ñandejárape katuete oho vaʼekue umi sinagógape, upévare Pablo og̃uahẽre peteĩ siudápe tenondete voi oho pe sinagógape opredika hag̃ua (Hech. 17:1, 2; 18:4).