Mbaʼéichapa ikatu ñahekomboʼe mitãrusukuérape

1, 2. Mbaʼe mbaʼépa ohasa mitãrusukuéra okakuaa aja?

JAIKUAÁNINGO peteĩ mitãrusu térã mitãkuña ndahaʼeiha peteĩ mitãicha orekóva 5 térã 10 áño. Umi mitãrusukuéra okakuaa aja ombohovái heta provléma, péro ikatu avei ohasa porã ha ovyʼa. Pór ehémplo José, David, Josías ha Timoteo ohechaukavaʼekue mitãrusukuéra ikatuha heko porã ha oĩ porã Jehovándi (Génesis 37:​2-11; 1 Samuel 16:​11-13; 2 Reyes 22:​3-7; Hechos 16:​1, 2). Heta mitãrusu ha mitãkuña koʼag̃agua hembiapo porã avei haʼekuéraicha. Oiméne nde reikuaa hetápe.

² Heta mitãrusu ha mitãkuña katu ndovyʼái. Mitãrusukuéra niko ipire porãhágui ipire vai sapyʼa. Ojapose hikuái heta mbaʼe ijeheguíntema, ha ipochy itúva térã isy heʼíramo chupekuéra ojapovaʼerã. Péro umi mitãrusu ndoikuaái gueteri heta mbaʼe ha upévare oikotevẽ ituvakuéra oipytyvõ chupekuéra. Ñanemitãme ikatu heta javyʼa, péro heta vése ijetuʼu jepi tuvakuéra ha mitãrusukuéra oñontende hag̃ua. Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ mitãrusukuérape okakuaa aja?

3. Mbaʼéichapa tuvakuéra ikatu oipytyvõ itaʼyrakuérape osẽ porã hag̃ua?

³ Tuvakuéra ojapóramo Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva oipytyvõta itaʼyrakuérape osẽ porã hag̃ua. Ymaite guive ha opa tetãme, túva, sy, mitãrusu ha mitãkuñanguéra ojapóva la Biblia heʼíva osẽ porãiterei (Salmo 119:1).

ÑAÑEMONGETA PORÃ

4. Mbaʼérepa iñimportánte ñañemongeta mitãrusukuérandi?

⁴ La Biblia heʼi: “Ndaiporihápe ñemongeta mbaʼeve nosẽporãi” (Proverbios 15:22). Ñane família michĩme heta ñañemongetákuri hendivekuéra. Koʼág̃a katu tuichavéma ha koʼýte iñimportánte jajapo upéva. Haʼekuéra ndopytaguasuvéi ógape, ha oĩve iñirũnguéra eskuelapeguándi. Ndaikatúiramo ñañemongeta porã ñane familiakuérandi, ikatu pe mitãrusu ndojepokuaavéi oñeʼẽ ñanendive ha oñemohaʼeño. Mbaʼépa jajapokuaa ñañemongeta meme hag̃ua?

5. Mbaʼérepa mitãrusukuéra oñehaʼãvaʼerã oñemongeta ituvakuérandi?

⁵ Tuvakuéra ha mitãrusukuéra oñehaʼãvaʼerã oñemongeta porã. Añetehápe koʼág̃a ikatu ijetuʼuve pe mitãrusúpe oñeʼẽ hag̃ua itúva ha isýndi. Péro enterove ñanemanduʼavaʼerã ko mbaʼére: “Tetã oñesãmbyhy vaíramo oñehundi, oĩháme ñemongeta katu opuʼã” (Proverbios 11:14). Upéicharõ iporã mitãrusukuéra ha ituvakuéra oñemongeta. Umi mitãrusu ohechakuaáramo ko mbaʼe oipotáta oñepytyvõ chupekuéra. Koʼág̃a ningo haʼekuéra ombohovái provléma ijetuʼúva. Avei ohechakuaavaʼerã hikuái ituvakuéra oservíva Jehovápe ikatupyryha oñemoñeʼẽ hag̃ua chupekuéra. Ituvakuéra ohasáma hetave mbaʼére ha avei heta áñore oñangareko hesekuéra. Pe mitãrusu iñakã porãva nomboykemoʼãi ituvakuérape.

6. Mbaʼépa ojapóta umi túva imbaʼeporãva, itaʼyrakuéra oñemongetase jave hendivekuéra?

⁶ Ikatu hag̃uáicha oñemongeta porã oñondive, tuvakuéra openavaʼerã itaʼyrakuérare oñeʼẽse jave hendivekuéra. Sy ha túva oñehaʼãvaʼerã oñemongeta itaʼyrakuérandi, hembiapo hetáramo jepe. La Biblia heʼi oĩha “ára oñekirirĩ hag̃ua ha ára oñeñeʼẽ hag̃ua” (Eclesiastés 3:7). Peteĩ mitãrusu oñemongetase jave iporã itúva okirirĩ ha ojapysakami hese. Ikatúningo pe túva ostudiase, opytuʼuse térã omyatyrõ oimeraẽ mbaʼe hógape. Péro itaʼýra oñeʼẽséramo hendive iporã omboyke ojapóva ha ojapysaka hese. Nopenáiramo hese, ikatu ótrope pe mitãrusu noñembojavéima hendápe. Ñanemanduʼamíntena Jesús ojapovaʼekuére. Peteĩ jey haʼe opytuʼuse, péro heta hénte ou hendápe. Upémarõ haʼe opytuʼurangue oñepyrũ omboʼe chupekuéra (Marcos 6:​30-34). Heta mitãrusu ha mitãkuña ningo oikuaa itúva ha isy hembiapoitereiha, péro oipota avei oñehendu chupekuéra oikotevẽ jave. Upévare ñahenduvaʼerã ñane familiakuérape ha ñañehaʼã ñantende chupekuéra.

7. Mbaʼérepa tuvakuéra omboykevaʼerã tiémpo oĩ hag̃ua ifamíliandi?

⁷ Ñanemanduʼáramo umi mbaʼe jajapovaʼekuére ñane mitãrusúrõ guare, japukáta heta mbaʼére. Ha upéva ñanepytyvõta ñantendeve hag̃ua ñande raʼykuérape ha jajogueraha porãve hag̃ua hendivekuéra. Mbaʼépa ojapo jepi tuvakuéra oĩ rei jave? Nomboykéiramo tiémpo oĩ hag̃ua hogayguakuérandi, umi mitãrusu ikatu opensa ikompañerokuéra kolehiopegua ojepyʼapyveha hesekuéra. Upéva oikóramo pyaʼeterei oikéta provlémape hikuái.

MBAʼE REHE ÑAÑEʼẼVAʼERÃ

8. Mbaʼéichapa ikatu ñamboʼe ñane familiakuérape ombaʼapo kyreʼỹ ha heko potĩ hag̃ua?

⁸ Oimérõ umi túva nomboʼéi gueteri ifamíliape ombaʼapo kyreʼỹ hag̃ua, ha ani hag̃ua ijapu ha imonda, koʼág̃a oñepyrũvaʼerã (1 Tesalonicenses 4:11; 2 Tesalonicenses 3:10). Iporã avei tuvakuéra omboʼe mitãrusukuérape omombaʼe hag̃ua teko potĩ (Proverbios 20:11). Tuvakuéra ikatu omboʼe heta mbaʼe iñehémplo rupive. Umi ména ndojeroviáiva Ñandejárare ningo ikatu oguerovia ‘ñeʼẽʼỹ rehe pe tembireko reko porã rupi’. Upéicha avei mitãrusukuéra ikatu oaprende iporãva ohechávo ituvakuéra ojapóva (1 Pedro 3:​1, BNP). Péro ndahaʼéi upéva añónte ojapovaʼerã tuvakuéra. Umi mitãrusu ha mitãkuña ningo ohendu ha ohecha heta mbaʼe vai káda día. Upévare iporã tuvakuéra oikuaa mbaʼépa opensa ifamília umi mbaʼe ohecháva ha ohendúvare. Upearã tekotevẽ oñemongeta porã hendivekuéra (Proverbios 20:5).

9, 10. Mbaʼérepa iporã tuvakuéra oñeʼẽ séyso rehe ifamiliakuérape, ha mbaʼéichapa ikatu ojapo upéva?

⁹ Avei iñimportánte ñañemongeta porã hendivekuéra séyso rehe. Hasýpa ñandéve ñañeʼẽ chupekuéra ko mbaʼére? Upéicharamo jepe ñañehaʼãvaʼerã. Ñande nañamboʼéirõ chupekuéra oaprendéta ótro hendápe. Ha ndajaikuaái mbaʼépa ojeʼéta chupekuéra upe rupi. La Biblia oñeʼẽ séyso rehe, ha tuvakuéra oñeʼẽvaʼerã avei ifamíliandi koʼã mbaʼére (Proverbios 4:​1-4; 5:​1-21).

¹⁰ Jaagradesevaʼerã la Biblia oñeʼẽhaguére koʼã mbaʼére. Testigos de Jehová onohẽ heta informasión ohechaukáva mbaʼéicha la Biblia heʼíva iporã gueteri koʼág̃a peve. Mbaʼérepa ndajaiporúi umíva? Pór ehémplo ikatu jahecha pe mitãrusu térã mitãkuñándi lívro Mitãrusukuéra oñeporandúva jepi, volúmen 1 ha Lo que los jóvenes preguntan, volumen 2. Ikatu ñasẽ porãiterei jajapóramo upéicha.

11. Mbaʼéichapa ñamboʼe porãve ñane familiakuérape oservi hag̃ua Jehovápe?

¹¹ Mbaʼe iñimportantevévapa tuvakuéra omboʼevaʼerã taʼyrakuérape? Apóstol Pablo ohechauka heʼírõ guare: “Pemongakuaa ha pehekomboʼe uvei Ñandejára oipotaháicha” (Efesios 6:4). Taʼyrakuéra oikuaavaʼerã Jehovápe. Ohayhu ha oservisevaʼerã Chupe. Ñamoĩramo ehémplo ko mbaʼépe ñamboʼe porãvéta chupekuéra omotenonde hag̃ua Jehovápe. Iporãta mitãrusukuéra ohecháramo mbaʼéichapa itúva ha isy ovyʼa ‘ohayhu rupi Jehovápe ipyʼaite guive, hiʼánga rugua guive ha opa iñarandukue reheve’. Upéicha haʼekuéra ikyreʼỹta ojapo hag̃ua avei upéva (Mateo 22:37). Avei taʼyrakuéra ohecháramo itúva ha isy ndoikoiha pláta rapykuéri ha omotenondeha Ñandejára rréino, haʼekuéra ojaposéta avei upéva (Eclesiastés 7:12; Mateo 6:​31-33).

12, 13. Mbaʼe mbaʼépa ikatu jajapo jastudia porã hag̃ua ñane famíliandi?

¹² Jastudiáramo la Biblia káda semána ñane famíliandi oipytyvõta mitãrusukuérape oikuaave hag̃ua Jehovápe (Salmo 119:​33, 34; Proverbios 4:​20-23). Tekotevẽ pyʼỹi jastudia hendivekuéra (Salmo 1:​1-3). Túva, sy ha mitãnguéra ohechakuaavaʼerã ko estúdio iñimportanteveha oimeraẽ mbaʼégui. Peteĩ túva heʼi: “Ñane família ostudiase hag̃ua tekotevẽ ñamokyreʼỹ chupekuéra, ikatúningo japuka, péro avei ñamombaʼevaʼerã upe estúdio. Tekotevẽta jepi ñañemoñeʼẽ umi mitãrusúpe oñatendeve hag̃ua. Ñepyrũrã nosẽporãiramo, ani rejepyʼapy. Reñehaʼãramo, upéi osẽ porãtama”. Ko túva omombeʼu avei oñepyrũvo ojerureha Jehovápe toipytyvõ chupekuéra omombaʼe hag̃ua pe estúdio (Salmo 119:66).

¹³ Tuvakuéra oservíva Jehovápe omoakãvaʼerã estúdio ifamíliandi. Hetápe g̃uarã ningo hasy oporomboʼe ha oñehaʼãvaʼerã ifamiliakuérape igústo hag̃ua pe estúdio. Péro jahayhu añetéramo ñane familiakuérape jahechaukáta upéva “ñane rembiapokue rupi”. Ñañehaʼãmbaitéta ñaipytyvõ chupekuéra oñemoag̃ui hag̃ua Jehováre (1 Juan 3:18). Ñane família ikatu sapyʼánte ndostudiaséi, péro katuete ohechakuaáta jastudiaseha hendivekuéra jajepyʼapy añete rupi hesekuéra.

14. Mbaʼéichapa Deuteronomio 11:​18, 19 ñanepytyvõ ñamboʼe hag̃ua mitãrusukuérape Ñandejára heʼíva?

¹⁴ Ndahaʼéi jastudia jave hendivekuérante ñamboʼevaʼerã ñane famíliape Ñandejára heʼíva. Ñanemanduʼamína Jehová heʼivaʼekuére tuvakuérape. Haʼe heʼi: ‘Penemanduʼáke koʼã ñeʼẽ rehe ha penerakateʼỹke hesekuéra. Peñapytĩ pende jyva rehe ha peraha pende syva rehe manduʼarã. Pehekomboʼe umíva rehe pene mitãnguérape. Peñeʼẽ hesekuéra pende rógape ha tape rehe, peñenonguévo ha pepuʼãnguévo’ (Deuteronomio 11:​18, 19; ehecha avei Deuteronomio 6:​6, 7). Péva ndeʼiséi tuvakuéra manterei oñeʼẽtaha Ñandejárare itaʼyrakuérape. Péro peteĩ túva ohayhúva ifamíliape oñehaʼãta omokyreʼỹ chupekuéra oñemoag̃ui hag̃ua Ñandejárare.

TEKOTEVẼ JAKORREHI MITÃRUSUKUÉRAPE

15, 16. a) Mbaʼéichapa ikatu jakorrehi mitãrusukuérape? b) Mávapa oporokorrehivaʼerã, ha mbaʼépa ojapovaʼerã taʼyrakuéra?

¹⁵ Japorokorrehívo ningo ñahekomboʼeñaína pe mitãrusúpe ojapo hag̃ua iporãva. Upearã tekotevẽ jepi ñañemongeta hendive ha oĩ vése ñaikotevẽtaha jakastiga chupe. Ñane família michĩrõ guare tekotevẽ kuri jakorrehi, ha koʼág̃a tuichavévo oikotevẽvéntema upéva. Umi mitãrusu ha mitãkuña iñakã porãva ohechakuaa ko mbaʼe.

¹⁶ La Biblia heʼi: “Itavýva naiñeʼẽrendúi itúvape, ojapóva pe chupe ojeʼéva, iñakã porã” (Proverbios 15:5). Ko téysto ohechauka porãiterei ñandéve tuvakuéra okorrehivaʼerãha itaʼyrakuérape, ha mitãrusukuéra katu ‘ojapovaʼerã ojeʼéva’ chupekuéra. Jehová heʼi túva ha sy okorrehivaʼerãha ifamília, ha koʼýte pe túva. Umi mitãrusu ha mitãkuña katu ojapovaʼerã ojeʼéva chupekuéra. Upéicha oikuaáta hetave mbaʼe ha saʼive ojavýta (Proverbios 1:8). La Biblia heʼi: “Iñeʼẽrenduseʼỹvape g̃uarã mboriahu ha jejahéi, iñeʼẽrendúvape katu jehechakuaa” (Proverbios 13:18).

17. Mbaʼéichapa tuvakuéra ohekomboʼevaʼerã ifamília?

¹⁷ Tuvakuéra oñehaʼãvaʼerã okorrehi porã mitãrusukuérape. Naiporãi ojopyeterei ha ombopochy chupekuéra. Umi mitãrusu ningo ikatu oñandu ndovaleiha mbaʼeverã ituvakuéra oapoʼíramo chupekuéra (Colosenses 3:21). Naiporãi avei tuvakuéra ombopepoiterei itaʼyrakuérape, jaikuaágui mitãrusukuéra oikotevẽha ñahekomboʼe. Jahejáramo oiko iñakãre osẽ vaíta hikuái. Proverbios 29:17 heʼi: “Ehekomboʼe nde raʼy, haʼe nembopyʼaguapýta, ha vyʼágui nemyenyhẽta”. Versíkulo 21 heʼi avei: “Tembiguái oñembojeroviáva michĩete guive, amo ipahápe opuʼãse nderehe”. Ko téysto oñeʼẽramo jepe tembiguáire, ikatu avei oñekumpli mitãrusukuérare.

18. Mbaʼépa jahechauka japorokorrehíramo, ha mbaʼépa oikóta tuvakuéra ndokorrehíriramo ifamília?

¹⁸ Jakorrehi porãramo ñane família, jahechauka jahayhuha chupekuéra (Hebreos 12:​6, 11). Tuvakuéra oikuaa ijetuʼuha japorokorrehi porã. Oĩ túva ohejánteva mitãrusukuérape ojapo ojaposéva ani hag̃ua oiko vai hendivekuéra. Péro umi ojapóva upéicha koʼẽrõite ndaipuʼakamoʼãvéima ifamíliare (Proverbios 29:15; Gálatas 6:9).

TEMBIAPO HA VYʼARÃ

19, 20. Mbaʼépa ikatu ojapo tuvakuéra ifamília ovyʼa hag̃ua?

¹⁹ Ymámi mitãnguéra oipytyvõvaʼekue ogapýpe térã kokuépe. Koʼág̃a katu hetã mitãrusu ha mitãkuña oĩ reipa, ha ituvakuéra nopenái hesekuéra. Upévare opaichagua vyʼarã oñekuaveʼẽ chupekuéra. Péro umi mbaʼe naiporãi jepi ha ikatu ombyai pe mitãrusúpe, jaikuaágui ko múndope noñemombaʼeiha teko potĩ.

²⁰ Upéicharõ peteĩ túva iñakã porãva odesidivaʼerã mbaʼépa ojapóta ifamília ojediverti hag̃ua. Péro ani ñanderesarái pe mitãrusu okakuaaha ohóvo. Káda áño oñandu tuichaveha ohóvo ha oipota ojetrata chupe kakuaáicha. Upévare iporã itúva oheja chupe toiporavo mbaʼépa ojapose, oĩ porãma guive upe oiporavóva. Heta vése pe mitãrusu ndoiporavoporãmoʼãi músika térã iñamigorã. Upéicha jave iporã ñañemongeta hendive oiporavo porãve hag̃ua.

21. Mbaʼérepa naiporãi pe mitãrusu oiko vyʼarã rapykuéri?

²¹ Mboy tiémpopa ojeporuvaʼerã vyʼarã? Heta henda rupi ojeʼe mitãrusukuéra oikovaʼerãha vyʼarã rapykuéri. Upéicha oikóramo pe mitãrusu oimoʼãta umi vyʼarã iñimportantetereiha. Tuvakuéra katu omboʼevaʼerã chupe oĩha heta mbaʼe iñimportantevéva. Koʼãva hína ohasa tiémpo ifamíliandi, ostudia la Biblia, ojeheʼa ermanokuéra ikatupyrýva rehe, oho rreunionhápe ha oipytyvõ ogapýpe. Ojapóramo upéicha, taʼyrakuéra nomotenondemoʼãi umi ‘vyʼarã’ ha ombotapykue Ñandejárape (Lucas 8:​11-15).

22. Mbaʼépa iporã ñamboʼe mitãrusukuérape?

²² Rréi Salomón heʼivaʼekue: ‘Che aikuaa yvypórape iporãveha ovyʼa ha oiko porã, jakaru ha ñamboyʼúramo ha jahecháramo opuʼãha ñane rembiapokue, upéva niko Ñandejára omeʼẽgui ñandévente’ (Eclesiastés 3:​12, 13). Iporã ningo ñamboyke tiémpo jajediverti hag̃ua, péro iporã avei ñambaʼapo pohýi. Koʼág̃a rupi heta mitãrusu nombaʼapói ha upévare ndoikuaái mbaʼéichapa javyʼa jajapo porãramo ñane rembiapo. Heta mitãrusúpe katu noñemeʼẽi oportunida oaprende hag̃ua iprofesionrã ikatu hag̃uáicha ombaʼapo tuicha rire. Ha heta túvape hasy odesidi hag̃ua mbaʼépa iporãve itaʼyrakuérape g̃uarã. Mbaʼéichapa ikatu tuvakuéra omokyreʼỹ ifamíliape ombaʼapose hag̃ua? Ohechaukavaʼerã chupekuéra iporãha ñambaʼapo pohýi, ha upéva oipytyvõta mitãrusukuérape ombaʼapo kyreʼỹ ha oiko porã hag̃ua.

IKARIAʼY HA IKUÑATAĨVO OHÓVO

23. Mbaʼéichapa tuvakuéra ikatu ohechauka ohayhuha ifamiliakuérape?

²³ Ijetuʼúramo jepe ñamongakuaa ñane familiakuéra, jaikuaa añeteha la Biblia heʼíva: “Mborayhu ndopamoʼãi arakaʼeve” (1 Corintios 13:8). Upévare jahechauka meme vaʼerã jahayhuha chupekuéra. Ñañeporandumi: “Aguerohorýpa che familiakuérape ombohovái porã jave peteĩ provléma? Aikuaaukápa chupekuéra amombaʼeha ojapóva ha avyʼaha hesevekuéra?”. Avei jajoavy jave hendivekuéra, pyaʼeve jaiko porã jeýta ohechakuaáramo hikuái jahayhuha chupekuéra.

24. Mbaʼe konséhopa omeʼẽ la Biblia oipytyvõva tuvakuérape, péro mbaʼépa ikatu oiko avei?

²⁴ Ñane familiakuéra tuichavévo, haʼekuérama odesidivaʼerã heta mbaʼe iñimportánteva. Heta vése nañandegustamoʼãi odesidíva hikuái. Pór ehémplo, mbaʼépa jajapóta ndoservisevéiramo Jehovápe? Upéva ikatu oiko. Ñandejára raʼykuéra oĩva yvágape jepe omboykevaʼekue chupe ha oñemoĩ hese (Génesis 6:2; Judas 6). Umi mitã ningo ndahaʼéi komputadóra ojapóva ñande jaipotávante. Haʼekuéra ikatu odesidi mbaʼépa ojapose, ha oikuaa Jehová ohusgataha chupekuéra hembiapokuére. Upévare iporã ñanemanduʼa ko konsého heʼívare Proverbios 22:6: “Mitãme ehechauka michĩreve haperã, upéicharõ ituja rire jepe ndojeimoʼãi chugui”.

25. Mbaʼéichapa ikatu jahechauka jaagradeseha Jehovápe ñane familiakuérare?

²⁵ Upévare jahechaukavaʼerã ñane familiakuérape jahayhuha chupekuéra. Ñañehaʼãmbaitékena ñamongakuaa Ñandejára Ñeʼẽ heʼiháicha. Avei ñamoĩkena ehémplo porã chupekuéra. Upéicha ñaipytyvõta oiko hag̃ua chuguikuéra tapicha katupyry okyhyjéva Ñandejáragui. Jajapóramo upéicha jahechaukáta jaagradeseha Jehovápe omeʼẽhaguére ñandéve ñane familiakuéra.