Ñañangareko ñane famíliare umi mbaʼe ikatúvagui ombyai chupekuéra

1-3. a) Mbaʼépa ikatu ombyai ñane famíliape? b) Mbaʼépa naiporãmoʼãi tuvakuéra ojapo?

PETE ára ikoʼẽ tuichaiterei oky ha ñane família ohovaʼerã eskuélape. Mbaʼépa jajapóta? Jahejátapa péichante oho? Térãpa ñambojoʼapáta chupe ijao ikatuʼỹ hag̃uáicha omýi heseve? Ndajajapomoʼãi koʼã mbaʼe! Ñande ningo ñameʼẽtante chupe oikotevẽva ani hag̃ua hykuepa.

² Upéicha avei, tuvakuéra oñehaʼãvaʼerã oñangareko porã ifamíliare ani hag̃ua mbaʼeve ombyai chupekuéra. Koʼãva apytépe oĩ umi vyʼarã oñekuaveʼẽva, jahecha ha ñahendúva téle ha rrádiope, iñamigokuéra, térã ikatu umi mbaʼe ohendúva eskuélape. Oĩ túva ndojapóiva mbaʼevete asy oñangareko hag̃ua ifamíliare. Oĩ katu oikuaáva hetaha umi mbaʼe ombyaítava chupekuéra ha upévare ndohejái ifamíliape ojapo mbaʼeve haʼeño. Mbaʼéichapa jaikuaáta mbaʼépa iporãve ñane famíliape g̃uarã?

³ Jahechaháicha naiporãi jahejánte ñane famíliape ojapo ojaposéva. Péro naiporãmoʼãi avei jajokoiterei chupekuéra (Eclesiastés 7:​16, 17). Upéicharõ, mbaʼéichapa tuvakuéra oñangarekovaʼerã ifamíliare? Jahechami mbaʼépa jajapovaʼerã ani hag̃ua ombyai chupekuéra ohendúva eskuélape, iñamigokuéra ha umi vyʼarã.

MÁVAPA OMBOʼÉTA ÑANE FAMILIAKUÉRAPE?

4. Maʼerãpa omondo tuvakuéra ifamília eskuélape?

⁴ Tuvakuéra oservíva Jehovápe oipota ifamiliakuéra ostudia ha oaprende. Haʼekuéra oikuaa eskuélape oñemboʼeha mitãnguérape olee, oskrivi, oñeʼẽ ha osolusionakuaa hag̃ua provléma. Avei mitãnguéra oaprende ostudiakuaa hag̃ua. Umi mbaʼe oaprendéva eskuélape oipytyvõ chupekuéra ombohovái hag̃ua umi provléma oĩva ko múndope, ha ombaʼapokuaa hag̃ua (Proverbios 22:29).

5, 6. Mbaʼéichapa eskuélape umi mitã ikatu oaprende mbaʼe vai?

⁵ Upéicharamo jepe tuvakuéra oikuaa eskuélape ifamília ojeheʼaha opaichagua mitãrusu ha mitãkuñáre. Ha umíva apytépe oĩ heta nomombaʼéiva teko potĩ. Pór ehémplo, mbaʼépa opensa hikuái séysore? Nigériape, peteĩ koléhiope oĩvaʼekue peteĩ mitãkuña heko vaíva. Haʼe oñemoñeʼẽ ikompañerakuérape ojapo hag̃ua mbaʼe tieʼỹ.  Ko mitãkuña omaña rrevísta tieʼỹ ha upéva oiporu oñeʼẽ hag̃ua chupekuéra. Oĩ mitãkuña ohendúva chupe, ha upeakuére peteĩ iñamíga opyta hyeguasu, ha omano oityukávo imemby.

⁶ Ñambyasy ningo péro heta vése umi mboʼehára voi omboʼe vaipa mitãnguérape. Heta túva ha sy ojepyʼapy eskuélape oñemboʼe rupi séysore, péro ndojeʼéi mitãnguérape mbaʼépa iporã ha ivai ha mbaʼépa ojehu umi heko vaívape. Peteĩ kuñakarai imemby kuña orekóva 12 áño heʼi: “Ore roikohápe ningo oñemombaʼe teko potĩ ha Ñandejárape. Péro koléhiope oñemeʼẽ preservatívo alumnokuérape”. Ko kuñakarai ha iména ojepyʼapy oĩ rupi mitãrusu heʼíva imemby kuñáme ojapo hag̃ua hikuái mbaʼe tieʼỹ. Mbaʼéichapa tuvakuéra ikatu oñangareko ifamíliare koʼã mbaʼe vaígui?

7. Mávapa ohekomboʼevaʼerã taʼyrakuérape séysore?

⁷ Iporãvétapa nañañeʼẽiramo ñane famíliape séysore? Nahániri. Túva ha sy ohekomboʼevaʼerã ifamíliape ko mbaʼére (Proverbios 5:1). Heta tetã rupi tuvakuéra noñeʼẽséi ifamíliape koʼã mbaʼére. Áfricape pór ehémplo, saʼieterei oĩ túva oñeʼẽva ifamíliape séysore. Peteĩ túva Sierra Leonaygua heʼi: “Áfricape ore ndorojepokuaái roñeʼẽ koʼã mbaʼére”. Oĩ voi túva oimoʼãva oñeʼẽramo ifamíliape koʼã mbaʼére, upéi umi mitãrusu ojaposetaha mbaʼe tieʼỹ. Péro mbaʼépa heʼi Ñandejára?

MBAʼÉPA ÑANDEJÁRA HEʼI SÉYSORE?

8, 9. Mbaʼéichapa la Biblia oñeʼẽ séysore?

⁸ La Biblia ohechauka porã ndaivairiha ñañeʼẽ séysore ndahaʼéima guive tieʼỹrã. Israélpe yma, Ñandejára puévlo oñembyaty ohendu hag̃ua ojeleévo Ñandejára léi. Ha umi “mitã” oĩvaʼerã avei (Deuteronomio 31:​10-12; Josué 8:35). Pe léipe heta vése oñeñeʼẽ séysore. Pór ehémplo kuña mbaʼasy, kuimbaʼe mombary, teko vai, ñemoakãratĩ, kuimbaʼe oikóva kuimbaʼéndi, umi oikóva ihéntendi, ha umi oikóva mymbándi (Levítico 15:​16, 19; 18:​6, 22, 23; Deuteronomio 22:22). Katuete ohendu rire koʼã mbaʼe, mitãnguéra oporandu heta mbaʼe ituvakuérape, ha haʼekuéra omombeʼuvaʼerã chupekuéra.

⁹ Proverbios kapítulo 5, 6 ha 7 katu oñemoñeʼẽ mitãrusukuérape ani hag̃ua hoʼa teko vaípe. Upépe ohechauka mbaʼéichapa umi heko vaíva ikatu ñanemoñuhã (Proverbios 5:3; 6:​24, 25; 7:​14-21). Heʼi pe teko vai naiporãiha oguerúgui heta provléma, ha ohechauka mitãrusukuérape mbaʼéichapa ikatu ojehekýi ko mbaʼégui (Proverbios 5:​1-14, 21-23; 6:​27-35; 7:​22-27). Avei ohechauka umi heko vaíva ndovyʼaiha añetehápe, péro omombeʼu mbaʼéichapa pe ména ovyʼakuaa hembirekóndi (Proverbios 5:​15-20). Koʼápe jahecha mbaʼéichapa tuvakuéra oñemoñeʼẽvaʼerã ifamíliape.

10. Mbaʼérepa ikatu jaʼe nombyaimoʼãiha umi mitãme ñañeʼẽramo chupekuéra séysore?

¹⁰ Ñamokyreʼỹtapa mitãrusukuérape heko vai hag̃ua ñañeʼẽramo chupekuéra séysore? Nahániri. La Biblia heʼi: ‘Imbaʼekuaágui heko potĩva osẽ jejopýgui’ (Proverbios 11:9). Ñaipytyvõsépa ñane famíliape ani hag̃ua ombyai chupekuéra ko múndo aña? Peteĩ túva heʼi: “Ore família michĩete guive roñemoñeʼẽ chupekuéra séysore. Upévare nomombaʼéi hikuái ohendu jave ótro mitã oñeʼẽ ko mbaʼére. Haʼekuéra oikuaa porãma umíva romboʼe rupi chupekuéra”.

11. Mbaʼéichapa ñahekomboʼevaʼerã ñane família michĩ guive?

¹¹ Jahechamahaguéicha, ñañepyrũvaʼerã ñamboʼe ñane famíliape michĩete guive. Iporã michĩreve ñamboʼe chupekuéra mbaʼéichapa héra káda párte ñande retépe. Upéi tuichamiévo jaʼevaʼerã chupekuéra orrespetavaʼerãha oĩramo ojahu térã oñekambiáva ha umícha. Túva ha sy omboʼevaʼerã ifamíliape ndovaleiha avave ohecha chupekuéra opívo térã opoko hesekuéra, ha avei ndovaleiha oiporu pukarã koʼã mbaʼe. Umi mitã okakuaavévo tuvakuéra omombeʼuvaʼerã chupekuéra mbaʼépa ojapo túva ha sy oreko hag̃ua peteĩ mitã. Ha imitãrusúpe oikuaamavaʼerã mbaʼéichapa hete okambiáta. Jahechahaguéicha kapítulo 5-pe, ñamboʼe porãramo ñane famíliape ñañangarekóta ani hag̃ua ojeavusa hese (Proverbios 2:​10-14).

MBAʼÉPA OJAPOVAʼERÃ TUVAKUÉRA

12. Mbaʼe naiporãivapa oñemboʼe jepi eskuélape?

¹² Tuvakuéra omboʼevaʼerã ifamíliape mbaʼéichapa ombohováita heta mbaʼe japu oñemboʼéva eskuélape. Pór ehémplo oñemboʼe yvyporakuéra ouha kaʼígui, omombaʼeguasuvaʼerãha hetã, térã ndaikatuiha jaikuaa mbaʼépa iporã ha ivai (1 Corintios 3:19; embojoja Génesis 1:27; Levítico 26:1; Juan 4:24; 17:17 rehe). Avei heta mboʼehára omombaʼeterei umi ijestúdio porãvape. Jaikuaáningo káda uno odesidivaʼerãha mbaʼépa ojapóta, péro oĩ heta profesór heʼíva umi ijestúdio porãva añoite oikoha vyʼápe (Salmo 146:​3-6).a

13. Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ ñane famíliape?

¹³ Ombohovái hag̃ua koʼã mbaʼe, tuvakuéra oikuaa raẽ vaʼerã mbaʼépa oñemboʼe ifamíliape. Upéicharõ ñande rogapýpe ñaipytyvõvaʼerã umi mitãme. Ñañehaʼãvaʼerã jaikuaa mbaʼépa oñemboʼe chupekuéra eskuélape. Iporãta ñañemongeta hendivekuéra ou rire eskuélagui ha ñaporandu mbaʼépa oaprende hikuái, mbaʼépa ogustave chupekuéra térã mbaʼépa ijetuʼuve. Jahechavaʼerã ikuadernokuéra, ojapópa hembiapo, ha ilivréta avei. Ñañehaʼãvaʼerã jaikuaami imaestrokuérape, ha iporã jaʼe chupekuéra ñamombaʼeha hembiapo ha ñaipytyvõseha opa ikatumívape.

MÁVAPA IÑAMIGOKUÉRA

14. Mbaʼérepa tekotevẽ mitãrusukuéra oiporavo porã iñirũrã?

¹⁴ “Máva piko nemboʼe upéva?” Péicha heʼi jepi tuvakuéra ifamília heʼi térã ojapóramo peteĩ mbaʼe ivaíva. Sapyʼánte umi mitã oaprende hapichágui, tahaʼe ikompañéro térã ivesínogui. Ñane irũnguéra ikatu ñanepytyvõ térã ñanembyai, jepe ñandetuicháma. Apóstol Pablo heʼivaʼekue: “Aníke peñembotavyuka: ‘Irũnguéra vai jepokuaa porã mbyaiha’” (1 Corintios 15:​33, BNP; Proverbios 13:20). Ha koʼýte mitãrusukuérape pyaʼeve ombyai ijúnta vai. Haʼekuéra oipotaiterei umi ijavegua oguerohory ha ohecharamo chupekuéra. Upévare tekotevẽ oiporavo porã iñirũrã.

15. Mbaʼéichapa ikatu ñamboʼe ñane famíliape oiporavo porã hag̃ua iñamigorã?

¹⁵ Heta vése taʼyrakuéra ndoiporavoporãi iñamigorã. Upévare tuvakuéra oipytyvõvaʼerã chupekuéra. Upéva ndeʼiséi ñande jaiporavotaha ñane famíliape iñirũrã. Heʼise guei ñaipytyvõtaha chupekuéra oiporavokuaa hag̃ua. Iporã jahechauka chupekuéra mbaʼépa oguerohoryvaʼerã peteĩ tapicháre. Jaipota ñane amigorã peteĩ tapicha ohayhúva Jehovápe ha ojaposéva hembipota (Marcos 12:​28-30). Ñamboʼevaʼerã ñane famíliape ohayhu ha omombaʼe hag̃ua umi tapicha heko porã, ipyʼaporã, ipojera ha ikyreʼỹvape. Jastudia jave hendivekuéra ñamyesakã porã vaʼerã mbaʼéichapa umi Jehová siervokuéra ymaguare heko porã vaʼekue. Avei jahechaukavaʼerã koʼág̃a oĩha kongregasiónpe ãichagua tapicha. Ñande voi ñameʼẽvaʼerã ehémplo jaiporavo porã rupi ñane amigorã.

16. Mbaʼéichapa ikatu jaikuaa mbaʼeichagua amígopa oreko ñane família?

¹⁶ Jaikuaa piko máva mávapa ñane família amigokuéra? Mbaʼérepa ndajaʼéi chupekuéra togueru ñande rógape jaikuaami hag̃ua? Ikatu ñaporandu ñande raʼykuérape, mbaʼépa opensa iñamigokuérare umi ótro mitãrusu. Ojekuaápa chupekuéra heko porã rupi, térã ojapohaguére mbaʼe vai ñemiháme? Oimérõ ojapo ivaíva, ñaipytyvõvaʼerã ñane famíliape ohechakuaa hag̃ua koʼãva ndahaʼeiha júnta porã (Salmo 26:​4, 5, 9-12). Jahecháramo ñane família oñepyrũha iñeʼẽ kyʼa, ojapo ivaíva, térã oñemonde vai, ñañemongetavaʼerã hendivekuéra iñirũnguérare. Ikatu oime oreko peteĩ amígo ombyaíva chupekuéra (Embojoja Génesis 34:​1, 2-re).

17, 18. Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ ñane famíliape otopa hag̃ua amígo heko porãva?

¹⁷ Péro ndahaʼéi ñamboʼentevaʼerã ñane famíliape ani hag̃ua ijúnta vai. Ñaipytyvõvaʼerã chupekuéra otopa hag̃ua amígo heko porãva. Peteĩ túva heʼi: “Roheka mbaʼépa rojapóta ore famíliandi. Pór ehémplo, eskuélape oñemokyreʼỹ che raʼýpe oike hag̃ua ekípo de fútbolpe. Upémarõ che rembirekóndi roguapy roñemongeta hendive ha rohechauka chupe upépe oĩtaha heta tapicha naiporãiva amigorã. Péro roʼe avei rohotaha ermanokuérandi rohuga hag̃ua partído. Ha upéva ombovyʼa chupe”.

¹⁸ Umi túva ohayhúva ifamíliape oipytyvõta chupekuéra otopa hag̃ua iñamigorã heko porãva. Avei oñehaʼãta oheka umi vyʼarã ou porãtava itaʼyrakuérape. Péro heta túva ndoikuaái mbaʼépa ojapóta ohasa porã hag̃ua ifamíliandi.

MBAʼEICHAGUA VYʼARÃPA IKATU JAIPORAVO?

19. Mbaʼe ehémplopa ohechauka ndaivairiha javyʼa ñane famíliandi?

¹⁹ Heʼípa la Biblia ivaiha jahuga ha javyʼa? Nahániri. Ñandejára Ñeʼẽ heʼi oĩha ‘ára ojepuka hag̃ua ha ára oñeime hag̃ua vyʼápe’ (Eclesiastés 3:4).b Yma Israélpe Ñandejára puévlo opurahéi, ojeroky ha ojapovaʼekue hetave mbaʼe. Avei Jesucristo ohovaʼekue peteĩ kasamientohápe, ha peteĩ ‘karu guasúpe’ ojapóva chupe g̃uarã Mateo Leví (Lucas 5:29; Juan 2:​1, 2). Péicha jahecha Jesús oguerohoryhague koʼãichagua vyʼarã. Upévare aníkena ñapensa ivaiha japuka térã jajapo vyʼarã ñande rógape.

20. Mbaʼérepa iporã ñamboyke tiémpo ñane família ovyʼa hag̃ua?

²⁰ Jehová ningo ovyʼa (1 Timoteo 1:11). Upévare javyʼavaʼerã jaservívo chupe, haʼe ningo ndoipotái jaiko vyʼaʼỹme ha tova pukúpe (Embojoja Deuteronomio 16:​15-re). Mitãnguéra ningo hetiaʼeterei ha tekotevẽ ohuga ha isaraki. Haʼekuéra ikatu oaprende heta mbaʼe oñembosaraihápe. Upévare jahekavaʼerã mbaʼépa iporã jajapo hendivekuéra. Túva omoĩvaʼerã ifamíliape oikotevẽva, ha upéva heʼise omboykevaʼerãha tiémpo vyʼarã. Péro naiporãmoʼãi oiko vyʼarã rapykuéri.

21. Mbaʼe ivaívapa jahecha umi vyʼarãme?

²¹ La Biblia heʼihaguéicha, koʼã “ára paha” ijetuʼúvape hetaiterei hénte ‘ojapo umi mbaʼe chupekuérante ombovyʼáva, ojaporangue Ñandejára oipotáva’ (2 Timoteo 3:​1-5). Haʼekuéra oiko vyʼarã rapykuéri. Koʼág̃a rupi opaichagua vyʼarã oñekuaveʼẽ, ha ñamotenondéramo umíva ikatu ñamboyke umi mbaʼe iñimportantevéva. Oĩ vyʼarã ñanemokyreʼỹva ñande reko vai, ñañorairõ, jajedroga ha jajapo hag̃ua hetave mbaʼe vai (Proverbios 3:31). Mbaʼépa ikatu jajapo ani hag̃ua koʼã mbaʼe ombyai mitãrusukuérape?

22. Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ ñane famíliape oiporavo porã hag̃ua ivyʼarã?

²² Tuvakuéra heʼivaʼerã taʼyrakuérape mbaʼépa ndovaléi ojapo. Avei oipytyvõvaʼerã ohechakuaa hag̃ua mbaʼeichagua vyʼarãpa ombyaíta chupekuéra, ha ani ohasaiterei tiémpo vyʼarã rapykuéri. Tuvakuéra oñehaʼãmbaitevaʼerã ojapo ko mbaʼe. Pór ehémplo: peteĩ karai mokõi itaʼýrava ohechakuaa pe ijypykue ohenduetereiha peteĩ emisóra pyahu rrádiope. Upévare peteĩ ára ohokuévo ombaʼapo, ko karai omoĩ upe emisóra. Heta vése omombyta ikamión oanota hag̃ua mbaʼe rehépa oñeʼẽ umi músika oñembohasáva. Upéi oguapy oñemongeta itaʼyrakuérandi umi mbaʼe ohenduvaʼekuére. Oporandu chupekuéra: “Mbaʼépa peje koʼã mbaʼére?”, ha ojapysaka porã hesekuéra. Haʼe oiporu la Biblia ohechauka hag̃ua umi mitãrusúpe mbaʼérepa naiporãi umi músika. Koʼã mitãkariaʼy ohechakuaa iporãha itúva heʼíva ha heʼi nohendumoʼãveimaha upe emisóra.

23. Mbaʼépa ikatu jajapo ñañangareko hag̃ua ñane famíliare?

²³ Umi túva ojepyʼapýva ifamíliare oñehaʼã oikuaa mbaʼépa ohecha télepe ha mbaʼeichagua músika, pelíkula, lívro ha videohuégopa ogusta itaʼyrakuérape. Omaña umi lívro ha CD apére, ohendu mbaʼérepa oñeʼẽ umi músika, ha oñehaʼã oikuaa mbaʼe reheguápa umi pelíkula. Hetápe omondýi ohechávo mbaʼeichagua “vyʼarãpa” oñekuaveʼẽ mitãrusukuérape. Upévare umi túva ohayhúva ifamíliape oguapy oñemongeta hendivekuéra umi pelígro oĩvare. Ohechauka chupekuéra mbaʼépa heʼi la Biblia ha avei oiporu lívro Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas ha umi rrevísta Ñemañaha ha ¡Despertad!c Tuvakuéra oñehaʼãva ohechauka porã ifamíliape mbaʼépa iporã ha ivai, oipytyvõta chupekuéra oiporavo porã hag̃ua (Mateo 5:37; Filipenses 4:5).

24, 25. Mbaʼe mbaʼépa ikatu jajapo javyʼa hag̃ua ñane famíliandi?

²⁴ Péro ndahaʼéi jaʼentevaʼerã ñane famíliape mbaʼeichagua vyʼarãpa naiporãi. Jahekavaʼerã vyʼarã iporãva ani hag̃ua ñane família oho tape vaíre. Heta família imanduʼa mbaʼéichapa ovyʼamivaʼekue oñondivepa. Pór ehémplo: osẽ ojepasea, oho arrójope, peskádape, oguata upérupi, ohuga, oviaha ovisita hag̃ua ihénte térã iñamigokuérape. Oĩ família oguapýva ohendu peteĩ olee jave chupekuéra. Ótro katu oguapy okasea. Oĩ avei umi ogustáva chupe karpintería térã artesanía; ombopúva mbaraka, opinta, térã oñehaʼãva ostudia ha oikuaave Jehová rembiapokue. Jajapóramo koʼã mbaʼe ñañangarekóta ñane famíliare ani hag̃ua ombyai chupekuéra umi vyʼarã oñekuaveʼẽva ko múndope. Upéicha ohechakuaáta hikuái ikatuha ojapo heta mbaʼe ovyʼa hag̃ua, ndahaʼéi oguapýnte omaña télere térã ohendu rrádio. Javyʼave jajapóramo peteĩ mbaʼe ñamaña rei rangue.

²⁵ Ñañembyatýramo ermanokuérandi ikatu avei jahasa porã. Ñande raʼykuéra ovyʼáta umichahápe oĩramo oñangarekóva hesekuéra, avei ndatuichaitéiramo pe aty, ha opáramo órape porã. Péicha oñembyatýramo ovyʼa hag̃ua, oikuaavéta ermanokuérape ha ohayhuvéta chupekuéra (Embojoja Lucas 14:​13, 14; Judas 12-re).

ÑANE FAMÍLIA IKATU IPUʼAKA KO MÚNDORE

26. Mbaʼépa ñanepytyvõta ñañangareko hag̃ua ñane famíliare?

²⁶ Añetehápe tekotevẽ ñañehaʼãmbaite ani ko múndo aña ombyai ñane famíliape. Ha oĩ peteĩ mbaʼe iñimportantetereíva ñanepytyvõva upearã: mborayhu. Oĩramo mborayhu ñande rogapýpe ñande raʼykuéra ovyʼáta ñanendive, ndokyhyjemoʼãi omombeʼu hag̃ua ñandéve oñandúva, ha upéicha ñañangarekóta hesekuéra. Péro oĩ peteĩ mbaʼe iñimportantevéva jajapovaʼerã: jahayhu Jehovápe. Ñane família ohayhúramo Jehovápe oñehaʼãta ani ojapo mbaʼeve ombopochýva chupe. Avei umi túva ohayhúramo Jehovápe ipyʼaite guive oñehaʼãta ohayhu ha otrata porã ifamíliape Jehová ojapoháicha (Efesios 5:1; Santiago 3:17). Upéicha mitãrusukuéra nopensamoʼãi Jehová ndoipotaiha javyʼa térã oproiviha ñandehegui hetaiterei mbaʼe. Ha ndohejasemoʼãi Jehová rape. Ohechakuaáta hikuái javyʼaveha jaservívo Jehovápe ha ndaiporiha iporãvéva upévagui.

27. Mbaʼéichapa umi família ikatu ipuʼaka ko múndore?

²⁷ Umi família oñehaʼãva oservi Jehovápe oñondivepa ombovyʼa chupe. Haʼekuéra oñehaʼã ‘heko potĩ’ ha omboyke umi mbaʼe vai ojejapóva ko múndope (2 Pedro 3:​14, BNP; Proverbios 27:11). Upéicha koʼã família oñemoĩ ko múndore Jesús ojapohaguéicha. Haʼe ndohejaivaʼekue ko múndo omongyʼa chupe. Omano mboyvemi Jesús heʼivaʼekue: “Che chepuʼakavaʼekue ko múndo rehe” (Juan 16:​33, BNP). Ñañehaʼãkena ñane família taipuʼaka avei ko múndore jaikove hag̃ua opa ára g̃uarã!