Hetaiterei persóna ko múndo tuichakuére omombaʼe la Biblia, péro ndoikuaaguasúi térã ndoikuaaiete voi mbaʼéguipa oñeʼẽ. Upéva oiko heta persóna oĩvare Ásiape. Ha umi lugár la majoría orekohápe la Biblia jepe, heta oĩ ndoikuaáiva mbaʼépa oĩ pype.

Péro ikatu oime nde repensa: “¿Ha mbaʼére piko tekotevẽ che antende la Biblia?”. Añetehápe heta mbaʼépe ikatu nepytyvõ rentendéramo la Biblia heʼíva. Por ehémplo:

• Ikatúta revyʼave

• Reiko porãvéta nde rogapýpe

• Ndereikomoʼãi rejepyʼapyeterei

• Rejogueraha porãvéta nde rapichakuérandi

• Reipuru porãvéta nde pláta

Oĩ heta persóna okomprovámava la Biblia añetehápe ñanepytyvõha. Por ehémplo, Yoshiko, peteĩ kuñakarai oikóva Japónpe, siémpre oikuaase vaʼekue mbaʼéguipa oñeʼẽ la Biblia, upémarõ odesidi olee. ¿Mbaʼépa ohupyty upéva rupive? Haʼe heʼi: “La Biblia chepytyvõ antende hag̃ua maʼerãpa jaikove. Yma naisentídoi vaʼekue chéve mbaʼeve, péro koʼág̃a aguereko peteĩ esperánsa iporãitereíva”. Amit, pe kuimbaʼe oñemensionáva oñepyrũvo ko artíkulo, odesidi avei oinvestiga ijehegui mbaʼépa heʼi la Biblia. Haʼe heʼi: “Ahechakuaa la Biblia ikatuha oipytyvõ enterovépe. Che ningo ni naimoʼãi kuri upeichataha”.

La Biblia ningo oipytyvõma hetaiterei persónape. ¿Mbaʼépa ere ndete voi reinvestigáramo mbaʼépa heʼi pype ha rehecha mbaʼéichapa ikatu nepytyvõ?

La Biblia ningo peteĩ lívro ymaiterei guaréma. Ojeskrivi ñepyrũ vaʼekue Médio Oriéntepe, ojapo 3.500 áñorupi. Upe tiémpope ogoverna vaʼekue Chínape Shang familiarekuéra, ha ofalta gueteri kuri 1.000 áñorupi pe vudísmo oñepyrũ hag̃ua Índiape. (Ehecha pe rrekuádro “Reikuaave hag̃ua la Biblia”.)

Peteĩ lívro ideprovécho ha oipytyvõ hag̃ua umi héntepe, ojeskrivi vaʼerã ikatu hag̃uáicha ontende hikuái ha oñeʼẽ vaʼerã umi mbaʼe ointeresátavare chupekuéra. ¿Ikatúpa jaʼe upéva la Bíbliare? Si, añetehápe la Biblia ombohovái umi porandu iñimportantevéva oikuaaséva jepi la hénte.

Por ehémplo, ikatu oime nde reikuaase maʼerãpa jaikove. Ymaiterei guive oĩ opensáva upévare ha ndoikuaái mbaʼéichapa ombohováita. Péro la Bíbliape ikatu jatopa la rrespuésta. Umi mokõi kapítulo omoñepyrũva pe primer lívro de la Biblia, hérava Génesis, oñeʼẽ koʼã mbaʼére. Upépe omombeʼu mbaʼéichapa oñepyrũ vaʼekue ko univérso, umi galáxia, estrellakuéra ha ko planéta. Koʼã mbaʼe oiko vaʼekue “iñepyrũme”, ojapo miles de millones de áño (Génesis 1:1, NM). Omombeʼu avei mbaʼéichapa ojeprepara ko yvy ikatu hag̃uáicha ojeiko pype, ha mbaʼéichapa ojejapo vaʼekue umi plánta, animalkuéra ha avei yvyporakuérape. Oexplika avei maʼerãpa ojejapo raʼe opa koʼã mbaʼe.

OJESKRIVI OÑENTENDE HAG̃UÁICHA

La Biblia omeʼẽ konsého ñanepytyvõva ñasolusiona hag̃ua ñane provlemakuéra, ha ndahasyiete ñantende hag̃ua umi mbaʼe heʼíva. ¿Mbaʼérepa jaʼe upéva?

Umi mbaʼe oĩva la Bíbliape ningo isensíllo, ndojeretereíri ha igústo jalee. Ndojepurúi pype palávra hasýva oñentende hag̃ua térã imisteriósova, síno oĩ pype umi palávra ñande jaipurúva jepi voi ha ñantende porãva, ijetuʼúramo jepe umi mbaʼe ojexplikáva hína.

Por ehémplo, Jesús heta vése oñeʼẽ vaʼekue umi mbaʼe la hénte ohasávare káda día, omboʼe hag̃ua umi mbaʼe iñimportánteva. Heta ehémplo haʼe oipuru vaʼekue jatopa pe diskúrso oñehenóivape jepi Sermón del Mónte, oĩva pe lívro de la Biblia héravape Mateo, kapítulo 5 al 7. Peteĩ karai oñeʼẽva umi mbaʼe oĩvare la Bíbliape heʼi voi “pe diskúrso ideprovechoitereiha”, ha “ndojejapói hague ñamyenyhẽ hag̃uánte ñane akã informasióngui, síno ohechauka hag̃ua ñandéve mbaʼéichapa jaiko vaʼerã ha ñandegia hag̃ua”. Koʼã kapítulo ikatu releepa 15 térã 20 minútopente, ha katuete nesorprendéta mbaʼéichapa Jesús oipuru umi palávra isensíllova omboʼe hag̃ua heta mbaʼe iñimportantetereíva.

Jaʼekuaa avei ndahasyiha ñantende hag̃ua la Biblia heʼíva pórke ndoikói omombeʼu kuénto rei, síno oñeʼẽ umi mbaʼe añetehápe oiko vaʼekuére. Peteĩ ensiklopédia heʼi voi la Biblia oñeʼẽha opaichagua persónare ha omombeʼu “umi provléma ohasáva hikuái, umi esperánsa orekóva, mbaʼe mbaʼépepa ojavy ha umi mbaʼe porã ojapóva” (The World Book Encyclopedia). Koʼã istória oiko vaʼekue oñeʼẽ hénte ñandeichaguáre, upévare ndahasyiete ñantende hag̃ua ha heta mbaʼe porã ikatu ñaaprende chuguikuéra (Romanos 15:4).

ENTEROVE IKATU OLEE

Ikatu hag̃uáicha rentende peteĩ lívro, oĩ vaʼerã peteĩ idióma nde reñeʼẽkuaávape. ¿Ikatúpa jaʼe upéva la Bíbliare? Si, reiko reikohápe, katuete reguerekóne la Biblia peteĩ idióma nde ikatúvape rentende. ¿Mbaʼe mbaʼépa ojejapo ojehupyty hag̃ua upéva?

Ojetradusi. La Biblia ningo ojeskrivi vaʼekue evréo, araméo ha griégope. Ha saʼieterei oĩ ikatúva olee koʼã idiómape. Upévare heta hénte ipyʼaporãva oñehaʼãmbaite ojetradusi hag̃ua hetave idiómape la Biblia. Péicha ojapo rupi hikuái, koʼág̃a ojetradusíma kompletoite térã peteĩ párte haimete 2.700 idiómape. Upéva heʼise mas de 90 de káda 100 persóna ikatuha olee peteĩ párte jepe la Biblia iñidiomaitépe.

Oñeimprimi. Ojeskrivi hag̃ua la Biblia ojepuru vaʼekue kuéro, papíro ha hetave materiál ndoikoʼaréiva. Upévare, ani hag̃ua ojeperde umi mbaʼe ojeskrivíva, tekotevẽ vaʼekue ojekopia jey jey a máno. Hepy ojekovra vaʼekue umi kópiare, ha upévare saʼi oĩ vaʼekue ikatúva ojogua. Péro ojapo mas de 550 áño Gutenberg oinventa hague pe imprénta, ha upéva rupive hetaiteve hénte ikatu olee la Biblia. Oĩ okalkuláva oñeimprimimaha mas de 5.000 millones de Biblia, tahaʼe kompletoite térã peteĩ párte.

Ndaipóri ótro lívro rrelihióso ikatúva ñakompara la Bíbliare koʼã mbaʼépe. Jahecha porãiterei la Biblia ojejapo hague ikatu hag̃uáicha opavave oreko ha ontende. Ha oiméramo ijetuʼu ndéve rentende hag̃ua, oĩ ikatúva nepytyvõ upearã. ¿Mávapa umíva? ¿Ha mbaʼépa ikatu rejapo nepytyvõ hag̃ua hikuái? Ehechamína koʼã mbaʼe pe ótro artíkulope.

Eñeimahinamína rehoha peteĩ país núnka nderehói haguépe. Upépe retopa heta hénte, tembiʼu, kostúmbre ha hetave mbaʼe idiferénteva ndéve g̃uarã. Ha ñepyrũrã ijetuʼu lénto ndéve pórke nderejepokuaái koʼã mbaʼére.

Ikatu avei reñeñandu upéicha releévo primera ves la Biblia, pórke oñeʼẽ umi mbaʼe yma guarére ha ikatúva iñextráño ndéve g̃uarã. Por ehémplo, retopáta oñeñeʼẽha umi filistéore, peteĩ tembiʼu héravare mana ha avei rehecháta oĩmi hague hénte omondoróva ijao (Éxodo 16:31; Josué 13:2; 2 Samuel 3:31). Koʼã mbaʼe ikatu ijetuʼu ndéve rentende hag̃ua ñepyrũrã. ¿Mbaʼépa ikatu nepytyvõ? Reiméramo ótro paíspe ningo katuete revyʼáta oĩramo peteĩ persóna oexplika vaʼerã ndéve opa mbaʼe. Upéicha avei, ifasilvéta ndéve rentende hag̃ua la Biblia oĩramo álgien oexplikáva ndéve.

MÁVAPA OPOROMBOʼE VAʼEKUE YMA

Ojeskrivi ypy guive umi lívro sagrádo oĩva la Bíbliape, áño 1513-pe a.C., oĩma vaʼekue oipytyvõva umi héntepe ontende hag̃ua umi mbaʼe oĩva pype. Por ehémplo, Moisés, pe omoakã ypy vaʼekue umi isrraelítape, “omyesakã” vaʼekue umi léi oñemeʼẽva chupekuéra (Deuteronomio 1:5, ÑÑB).

Amo 1.000 áñorupi upe rire, oĩ gueteri vaʼekue mboʼehára katupyry ikatúva omboʼe umi héntepe umi léi. Áño 455-pe a.C. heta hudío, ha ijapytepekuéra heta mitã, oñembyaty vaʼekue peteĩ plása oĩvape Jerusalénpe. Upépe umi mboʼehára omboʼéva la Biblia olee vaʼekue chupekuéra pe lívro sagrádo oĩháme umi léi. Ha ndahaʼéi voi oleénteva, síno “omyesakã chupekuéra” mbaʼépa heʼise umi mbaʼe ojeleéva (Nehemías 8:1-8).

Jesucristo ojapo vaʼekue avei peteĩ tembiapo peichagua, 500 áñorupi upe rire. Umi hénte heʼi vaʼekue voi chupe “Mboʼehára” (Juan 13:13). Haʼe omboʼe umi hénte atýpe ha avei peteĩteĩme. Peteĩ vuéltape omboʼe hetaiterei persónape ojapórõ guare pe diskúrso oñembohérava Sermón del Mónte, ha “umi hénte ijurujaipa opytávo ohendúgui mbaʼeichaitépa oporomboʼe” (Mateo 5:1, 2; 7:28). Ha áño 33-pe, Jesús oñemongeta mokõi idisípulondi oho aja hikuái peteĩ puevloʼi opytávape Jerusalén ypýpe, “ha omyesakã chupekuéra Ñandejára Ñeʼẽme heʼíva” (Lucas 24:13-15, 27, 32).

Jesús disipulokuéra omboʼe vaʼekue avei la héntepe Ñandejára Ñeʼẽ. Peteĩ vuéltape, peteĩ funsionário de goviérno Etiopiagua olee hína kuri peteĩ párte la Bíbliagui. Upévo peteĩ disípulo hérava Felipe oñemboja hendápe ha heʼi: “¿Añetehápe piko rentende upe releéva?”. Pe karai ombohovái: “¿Mbaʼéicha piko antendéta, ndaipóriramo omyesakãva chéve?”. Upémarõ Felipe oexplika chupe mbaʼépa heʼise pe párte oleéva hína (Hechos 8:27-35).

MÁVAPA OPOROMBOʼE KOʼÁG̃A

Ojapo haguéicha umi omboʼe vaʼekue la Biblia yma, koʼág̃arupi umi testígo de Jehová omboʼe la héntepe 239 país ha territóriope (Mateo 28:19, 20). Káda semána oipytyvõ hikuái mas de 9 millón de persónape ontende hag̃ua la Biblia. Heta umíva apytépe oĩ ymave oho vaʼekue peteĩ rrelihión ndojeroviáivape Jesúsre. Umi hénte ndopagái mbaʼevete oaprende hag̃ua la Bíbliagui ha ikatu ostudia hógape térã peteĩ lugár opyta porãvehápe chupe. Oĩ voi ostudiáva por teléfono térã vidéo rupive, tahaʼe ikomputadóra térã itávletpe.

Aníkena reduda reporandu hag̃ua oimeraẽ testígo de Jehovápe mbaʼéichapa nde avei ikatu reaprendeve la Bíbliagui. Péicha rehechakuaáta ikatuha rentende la Bíbliape oĩva, ha ideprovechoha “ñaporomboʼe, ñañemoñeʼẽ, japorokorrehi, ha ñaporohekomboʼe hag̃ua hekoitépe”. Ikatúta avei ‘ndekatupyry opa mbaʼerã’, ha erekopaitéta ‘reikotevẽva guive rejapo hag̃ua iporãva’ (2 Timoteo 3:16, 17).