KAPÍTULO 32

Mbaʼépa ikatu ajapo pono oiko cherehe ko mbaʼe?

Káda áño hetaiterei tapichápe ojeviola térã ojehugapa hese. Ñambyasýramo jepe umi imitãvare oikove jepi upéva. Estados Unídospente voi umi ojevioláva apytégui hetaiterei oĩ ni ndohupytýiva 18 áño. Upévare tekotevẽterei relee ko kapítulo ha rejesareko umi konséhore.a

“Apilla mboyve la oikóva, haʼe chejagarra ha chemombóma voi yvýpe. Añehaʼãmbaiténgo ajei chugui: amyaña, apyvoi, ambyepoti ha aikarãi vaipa chupe. Upéi oipeʼáma peteĩ kyse ha chekutu. Upépe ndaikatuvéima ajapo mbaʼeve, añehaʼãramo jepe asapukái, mbaʼeve nosẽi chéve.” (Ana)

KOʼÁG̃A rupi oĩ hetaiterei oñemboharáiva hapicháre ha oporovioláva, ha koʼãichagua opeska voi umi imitãvare. Sapyʼánte oĩ ndoikuaáiva upe violadórpe, Ánare oiko haguéicha. Ha oĩ katu oikuaáva voi chupe. Pór ehémplo Noelia orekovaʼekue 10 áño ivesíno oviolárõ guare chupe, haʼe heʼi: “Tuichaiterei ningo añemondýi. Upe rire apyta atĩeterei ha upévare namombeʼúi avavépe”.

Oĩ katu hogaygua voi ovioláva chupe. Cristina omombeʼu: “Areko guive 5 áño, che túva ohugapa cherehe, ha 7 áño pukukue ojapo upéva. Upéi, ahupytývo 20 áño ajagarra che túvape ha hetaiterei mbaʼe haʼe chupe. Ñepyrũrã heʼi chéve ombyasyha, péro tiémpo riremínte chemosẽ ógagui”.

Koʼẽ koʼẽre oñehendu oĩha oñemboharáiva mitãrusukuérare, heta vése ivesíno, iñamígo térã ihénte voi.b Péro koʼã mbaʼe yma guivéma oiko. La Biblia ojehaírõ guare oĩmavaʼekue ombohasa asýva mitãnguérape (Joel 3:3; Mateo 2:16). Ha koʼág̃a avei oiko heta mbaʼe vai, oĩ tapicha ‘naimbaʼeporãiva avave ndive’ ha ohugapáva umi mitãre (2 Timoteo 3:1-3). Añetehápe ningo, ndaipóri peteĩ mbaʼe ikatúva rejapo ani hag̃ua arakaʼeve oiko nderehe upéva. Péro koʼã konsého nepytyvõta reñangareko porãve hag̃ua ndejehe.

Eñatende reikohárupi. Resẽ jave remañavaʼerã mbaʼépa oĩ nde jerére. Ani rehasa umi lugár ipeligrosohárupi, koʼýte pytũmarõ, péro nanepohãiramo, ani reho neaño (Proverbios 27:12).

Ejeporta porã ha eñemonde hekópe. Reikóramo renovillea ha reiporu umi ao mbykýva térã ndejopyetereíva, ikatu oĩ opensáva naneprovlemaiha ereko hag̃ua rrelasión sexual, térã rehekaha voi upéva (1 Timoteo 2:9, 10).

Eñemongeta porã nde chíkondi. Ere porã chupe mbaʼéichapa pejeportáta ani hag̃ua penderekokyʼa.c Ha pono voi rejapeligra, reñatendevaʼerã avei ani pepyta peneaño (Proverbios 13:10).

Ejerrespetaka. Nde chíko oñepyrũramo opokose nderehe térã ojaposéramo peteĩ mbaʼe nandegustáiva, upepete rejokovaʼerã chupe. Ani rekirirĩ ndereipotáiguinte ipochy ha ndereja. Ha nderejáramo katu ohechaukáta opensaha ijehénte, ha nde neremereséi koʼãichagua. Upéva rangue rehekavaʼerã peteĩ mitãrusu nderayhúva, nderrespetáva ha omombaʼéva umi mbaʼe repensáva.

Eñatende reiporu jave Internet. Ani remoĩmbaite voi Internétpe ne teléfono número ha ambue mbaʼe ikatúva ojeporu ojekuaa hag̃ua moõpa reiko. Reñatendevaʼerã avei mbaʼeichagua fótopa remoĩ.d Ha og̃uahẽrõ ndéve mensáhe itieʼỹva, ani rerresponde. Péicha rejehekýita umi ikatúvagui ojapo nderehe mbaʼe vai.

Upéicharõ jepe, sapyʼánte oĩtante voi umi mbaʼe ndaikatumoʼãiva rekambia. Pór ehémplo heta vése rehasátamante neaño peteĩ lugár ipeligrosohárupi, térã ikatu voi reiko koʼãichagua lugárpe. Péro rejesarekóramo koʼã konséhore, reñangarekovéta ndejehe ha ndereikomoʼãi rejapeligra rei (Proverbios 22:3).

Ha oimérõ rehasámaraʼe ko mbaʼe ivaietévare, jepe reñehaʼãmbaitékuri pono oiko? Ánare oiko haguéicha oiméne upe ojapovaʼekue upéva imbareteve ndehegui ha nandepuʼakái hese. Térã katu Cristínaicha, nemitãiterei ojejapórõ guare nderehe upéva ha nerentendéi mbaʼépa la oikóva. Heta vése ningo umi ohasavaʼekue koʼã mbaʼe opensa ikáusare oiko hague. Mbaʼépa ikatu rejapo repensáramo avei upéicha?

Che káusare piko oikóraʼe?

Ana koʼag̃aite peve heʼi voi: “Oupaite jepi chéve che akãme umi mbaʼe oikovaʼekue upe pyharépe, ha akalkula mbaʼépa ikatúkuri ajapove. Legálmente chekutúrõ guare apyta chekangypaite voi, péro katueténgo oĩneraʼe ótra kósa ikatu vaʼerã kuri ajapo añedefende hag̃ua”.

Noelia avei heʼi: “Papa ha mama ndoipotaivaʼekue rosẽ rohuga oreaño. Oñondivémante roĩvaʼerã che ermánandi rosẽ hag̃ua okápe. Péro upe díape napenáikuri hesekuéra ha upévare apensa voi ambohapepaite hague che vesínope. Che família ningo hetaiterei ohasa asy che káusare, ha upéva la ambyasyvéva”.

Mbaʼépa rejapokuaa oimérõ nde avei reñeñandu péicha? Nemanduʼákena upéva ndoikói nde reipota rupi. Oĩ omomichĩva koʼã mbaʼe ha opensa umíva oikonteha voi, ha heʼi “Kuimbaʼe ningo péichante voi” térã heʼi hikuái pe mitãkuñáre “Haʼe voi la ohekáva oikóvo kuri”. Péro máva piko oipotáta ojehugapa hese péicha? Upévare, aníkena repensa nde káusare oiko hague.

Katuete ijetuʼúne umi ohasavaʼekuépe koʼã mbaʼe oguerovia hag̃ua upéva. Upéicha rupi haʼekuéra haʼeñóntema oñehaʼã ogueropuʼaka térã oguerokirirĩ umi mbaʼe oñandúva. Péro epensamína: Mávape piko okonveni rekirirĩnteramo?. Ha upéi ave, ndéve ningo la oñepytyvõvaʼerã, ndahaʼéi pe mbaʼe vai apohápe. Upévare tekotevẽterei rejesareko koʼã konséhore.

Ani reguerokirirĩ

Peteĩ kuimbaʼe hérava Job ohasavaʼekue heta mbaʼe vai. Mbaʼépa oipytyvõ chupe ogueropuʼaka hag̃ua? Job ndoguerokirirĩri umi mbaʼe oipyʼapýva chupe. Haʼe heʼi voi: “Añohẽta tosyry che ñembyasy” (Job 10:1). Ndéve ningo ou porãitereíta avei reñeʼẽramo upe oikovaʼekuére peteĩ ne amígondi rejeroviávare. Péicha regueropuʼaka porãvéta ha ndepyʼaguapyvéta avei.

Ha oimérõ nde testígo de Jehová umi ansiáno avei tuicha nepytyvõkuaa. Haʼekuéra katuete nembopyʼaguapýta ha nepytyvõta rentende hag̃ua upe mbaʼe ndoikói hague nde káusare. Ana ohechakuaavaʼekue upéva, haʼe heʼi: “Peteĩ che amíga heta oiko che rapykuéri añeʼẽ hag̃ua mokõi ansiánondi che kongregasiongua. Ni naimoʼãikuri peichaite peve upéva chepytyvõtaha! Haʼekuéra heta vése oñemotiémpo oñemongeta hag̃ua chendive ha heʼi chéve umi mbaʼe ndoikói hague che káusare. Upéva ningo tuichaiterei chembopyʼaguapy”.

Reñeʼẽramo ótrondi nepytyvõta pono reiko ndepochyháre ha reñamarga (Salmo 37:8). Rehecháta avei mbaʼéichapa ndepyʼaguapyve, koʼýte oimérõ heta áñorema reguerokirirĩ. Pór ehémplo Noelia oñeñandu porãiterei vaʼekue oñemongeta rire ituvakuérandi, haʼe omombeʼu: “Haʼekuéra heʼi chéve naimeiha cheaño ha anivéma hag̃ua aguerokirirĩ añeñandu vai jave. Upéva chepytyvõ ponove arrenegaiterei ha aiko añembyasyháre”. Mbaʼépa ojapove Noelia? “Añemboʼe meme vaʼekue. Upéva chemombareteterei, koʼýte añandúrõ guare ndaikatumoʼãiha añeʼẽ avavéndi upe oikovaʼekuére. Añemboʼe jave amombeʼupaite Ñandejárape umi mbaʼe chemyangekóiva ha chepyʼaguapyve.”e

Ñandejára Ñeʼẽ heʼi oĩha ára ‘okuera hag̃ua’ opa mbaʼe, ha nde avei rehechakuaáta upéva (Eclesiastés 3:3). Upe aja, eñehaʼã eñemoag̃uive umi ne amígo ojepyʼapývare nderehe. Ha ani nderesarái umi ansiáno ikatuha nepytyvõ avei, la Biblia heʼi haʼekuéra ojoguaha ku “yvytúgui ñakañyha ha ára pochýgui ñañemoʼãha” (Isaías 32:2). Avei tekotevẽterei reñangareko ndejehe neresãi hag̃ua, epytuʼu porã ha epensa meme umi mbaʼe nemokyreʼỹtavare. Ha iñimportanteveha, ejeroviákena Ñandejárare, haʼe ningo akóinte nemombaretéta ha koʼẽrõitéma okumplíta ko promésa porãite: ‘Umi iñañáva oñehundipáta, ha umi ojeroviávape Ñandejárare oñemeʼẽta ko yvy imbaʼerã’ (Salmo 37:9, ÑÑB).

[Nóta]

TÉYSTO OĨVA LA BÍBLIAPE

‘Pe ára pahápe heta ojehasa asýta. Yvypóra opensáta ijehénte, naimbaʼeporãmoʼãi ha ndojejokokuaamoʼãi. Oĩta oñemboharái vaipáva hapicháre ha ndohayhumoʼãiva pe iporãva.’ (2 Timoteo 3:1-3)

PETEĨ KONSÉHO

Iporãta rehaíramo peteĩ kuatiápe umi téysto nemokyreʼỹtava. Ha ereko voi ndejehe relee hag̃ua reñeñandu vai jave. Pór ehémplo, Salmo 37:28; 46:1; 118:5-9; Proverbios 17:17 ha Filipenses 4:6, 7.

REIKUAÁPARAʼE?

Estados Unídospe káda cien mitãrusu ha mitãkuña ojeviolavaʼekuégui, noventa ári omombeʼu ojapo hague hese upéva peteĩ ikonosído.

UMI MBAʼE AJAPÓTAVA!

Apensa jave che káusare oiko hague, ajapóta koʼã mbaʼe: ․․․․․

Mbaʼépa aporanduse che ru térã che sýpe ko témare? ․․․․․

NDÉPA MBAʼE ERE?

● Mbaʼéichapa nepytyvõta remombeʼúramo upe oikovaʼekue?

● Mbaʼéichapa ikatu ou vai ndéve ha ótrope avei reguerokirirĩnteramo upe oikovaʼekue?

[Komentário oĩva páhina 232-pe]

“Ijetuʼúramo jepe ndéve, reñeʼẽvaʼerã upe oikovaʼekuére. Upéva nepytyvõta ndepyʼaguapy hag̃ua ha pono repyta reñamarga. Ha péicha, mbeguekatúpe reñeñandu porãvétama”. (Noelia)

[Rrekuádro oĩva páhina 230-pe]

“Ehechaukána chéve cherayhuha”

Oĩ kuimbaʼe ndoiporúiva imbaretekue oviola hag̃ua peteĩ mitãkuñáme. Upéva rangue, ombotavy chupe. Mbaʼéichapa? Oñemoñeʼẽkuaa ichíkape heʼívo: “Ñandente jaikuaáta”, “Mbaʼe piko la tánto, enterove ningo ojapo”, térã “Ehechaukána chéve cherayhuha”, jahecha haguéicha kapítulo 24-pe. Péro aníkena reheja péicha nembotavy. Natekotevẽi reñeno hendive rehechauka hag̃ua rehayhuha chupe. Umi heʼíva upéicha ijupénte omeʼẽse gústo, oĩse peteĩ kuñándi ovyʼa hag̃ua sapyʼaite ha oñembopiroʼy hag̃ua. Nderayhúramo, ojepyʼapýta nderehe ha omotenondéta upe nde repensáva. Imbaʼeporã ha iñakãguapýramo ojejokokuaáta, omombaʼéta Ñandejára heʼíva ha oñehaʼãta pono penderekokyʼa (1 Corintios 10:24). Koʼãichagua mitãkariaʼy oñehaʼãmbaite ojapo la Biblia omboʼéva ha otrata umi “kuñataĩme [iñermanarõ]guáicha pyʼapotĩme” (1 Timoteo 5:1, 2, JMP).

[Taʼanga oĩva páhina 233-pe]

Ijetuʼúta ndéve regueropuʼaka hag̃ua neaño upe oikovaʼekue. Mbaʼére piko neremombeʼúi peteĩ ojepyʼapývape nderehe ha eheja tanepytyvõ