Umi túva térã sy haʼeñóva ikatu omongakuaa porã ifamília

1-3. Mbaʼérepa hetave ohóvo umi sy ha túva omongakuaáva haʼeño ifamília? Mbaʼéichapa oñeñandu upe haguére tuvakuéra ha mitãrusukuéra?

OJEʼÉNINGO Estados Unídospe “hetaveha ohóvo” umi sy ha túva omongakuaáva haʼeño ifamília. Ko mbaʼe ojehecha avei heta tetãme. Oĩ hetaiterei ojedivorsiáva, túva térã sy ohejáva ifamília ha oĩ imembýva omendaʼỹre. Upéva ombohasa asy tuvakuéra ha taʼyrakuérape.

² Peteĩ sy heʼi: “Che ningo viúda, areko 28 áño ha mokõi chememby. Ndavyʼaietereíko apensávo che membykuéra okakuaataha ituvaʼỹre. Haʼete ku avave ndojepyʼapýiva cherehe. Che membykuéra ohendu jepi cherasẽ ha upéva ojapo vai hesekuéra”. Koʼãichagua sy ha túva ningo ikatu ipochy, omboja ijehe upe oikóva térã oñeñandu haʼeño. Hiʼarive osẽvaʼerã ombaʼapo ha avei ojapo tembiapo ogapypegua. Peteĩ sy heʼi: “Ijetuʼu ñamongakuaa ñaneaño ñane memby. Ñambohovaivaʼerã heta provléma. Ha jajeívo peteĩgui oĩ jeýma peteĩ provléma pyahu”.

³ Mitãrusukuéra avei iprovléma oiko jave itúva térã isýndi año. Ikatu oñeñandu vaieterei itúva térã isy omanohaguére térã peteĩva ohóramo hógagui. Heta mitãrusúre ojapo vaieterei ndorekóiramo itúva térã isy.

4. Mbaʼéichapa jaikuaa Jehová ojepyʼapyha umi sy ha túva omongakuaávare haʼeño ifamília?

⁴ Ymaite guive oĩva voínte sy ha túva omongakuaáva haʼeño ifamília. La Biblia oñeʼẽ heta vése “viúda” ha ‘ityreʼỹvare’ (Éxodo 22:​22, ÑÑM; Deuteronomio 24:​19-21; Job 31:​16-22). Jehová ojepyʼapy hesekuéra ha ohechakuaa ohasa asyha. La Biblia heʼi Ñandejára haʼeha ‘opaite ityreʼỹva ru, ha imenaveʼỹva ñangarekohára’ (Salmo 68:​6, [68:​5, NM]). Katuete koʼág̃a Jehová ojepyʼapy avei umi túva térã sy omongakuaávare haʼeño ifamília. Ha Iñeʼẽme omeʼẽ heta konsého oipytyvõtava chupekuéra osẽ porã hag̃ua.

MBAʼÉICHAPA ÑAÑANGAREKÓTA ÑANDE ROGAPÝRE

5. Mbaʼe provlémapa ombohovái jepi sy ha túva haʼeñóva?

⁵ Epensamína mbaʼéichapa reñangarekóta nde rogapýre. Peteĩ kuñakarai ojedivorsiavaʼekue heʼi: “Heta vése aikotevẽ peteĩ kuimbaʼe chepytyvõ. Pór ehémplo oĩramo peteĩ mbaʼe oñembyaíva ógape ha ndaikuaái mbaʼéichapa amyatyrõta”. Oĩ avei heta kuimbaʼe ojedivorsia térã opytáva viúdo ndojapokuaáiva mbaʼeve ogapýpe. Ha taʼyrakuéra katu ojepyʼapy ohechávo ndojejapoiha tembiapo ogapypegua.

6, 7. a) Mbaʼe ehémplo porãpa omeʼẽ pe “kuña oñangarekokuaáva hógare” oñeʼẽha Proverbios? b) Mbaʼérepa umi sy ha túva haʼeñóva oñehaʼãvaʼerã oñatende porã hogapýre?

⁶ Mbaʼépa oipytyvõta chupekuéra? Ñanemanduʼami mbaʼépa ojapovaʼekue pe “kuña oñangarekokuaáva hógare” oñeʼẽha Proverbios 31:​10-31. Hetaiterei mbaʼe ningo ojapo ko kuñakarai. Haʼe ovende, ombovyvy, oñekosina, ojogua yvy, oñemitỹ ha oñemu. Mbaʼérepa ikatu ojapo hetaite mbaʼe? Haʼe iguapaiterei, voi opuʼã ombaʼapo ha osegi pytũ meve. Omohendapa porã ojapótava; omeʼẽ ótrope hembiaporã ha oñatende hapicha oikotevẽvare. Ndareíri ojeguerohory chupe!

⁷ Ñamoakãramo ñaneaño ñane família tekotevẽ ñandeguápo avei. Ñañehaʼãvaʼerã ñañatende porã ñande rogapýre, upéicha ñane familiakuéra ovyʼáta. Upearã tekotevẽ jahecha mbaʼe mbaʼépa jajapovaʼerã ha mbaʼéichapa jajapóta. La Biblia heʼi voi: “Ikatupyrýva rembiapo, mbaʼe porã memete” (Proverbios 21:5). Peteĩ túva omombeʼu: “Cheñembyahýi javénte chemanduʼa añekosinavaʼerãha”. Péro umi tembiʼu ojeprepara porãva iñalimentove ha heve. Upéicharõ tekotevẽta ñaaprende mbaʼéichapa ojejapo ã mbaʼe. Oĩ avei sy oaprendéva opintakuaa hag̃ua, plomería, térã omyatyrõ hag̃ua ikóche. Upearã ojerure iñamigokuéra ikatupyrývape omboʼe hag̃ua chupekuéra, térã ojogua lívro ha rrevísta ñanemboʼéva mbaʼéichapa ikatu ñandete jajapo ã mbaʼe.

8. Mbaʼéichapa ikatu oipytyvõ mitãnguéra ogapýpe?

⁸ Iporãpa jajerure umi mitãme ñanepytyvõ hag̃ua? Peteĩ sy haʼeñóva heʼi: “Heta vése ñambyasy ñane memby itúva ndaiporihaguére ha upévare ñambojeroviaiterei”. Péro ko mbaʼe naiporãi umi mitãme g̃uarã. La Biblia omombeʼu yma umi mitãrusu ojeroviáva Ñandejárare oipytyvõhague ituvakuérape (Génesis 37:2; Cantar de los Cantares 1:6). Upévare, iporã ñameʼẽ mimi ñane famíliape hembiaporã, pór ehémplo ojohéi hag̃ua tembiporu, térã omopotĩ hag̃ua ikoty. Ha mbaʼérepa ndajajapói oñondive koʼã mbaʼe? Katuete javyʼáta jajapóramo upéva.

MBAʼÉPEPA ÑAMBAʼAPÓTA?

9. Mbaʼérepa ijetuʼu jepi umi sy haʼeñóvape omoĩ hag̃ua imembykuérape oikotevẽva?

⁹ Heta sy ha túva haʼeñóvape ijetuʼu omoĩ hag̃ua ifamíliape oikotevẽva, koʼýte umi mitãkuña imemby reívape.a Oĩ goviérno oipytyvõva koʼãichagua túva ha sýpe ojuhu peve itravahorã. La Biblia ohechauka kristianokuéra ikatuha oiporu koʼã mbaʼe oikotevẽ jave (Romanos 13:​1, 6). Umi viúda ha umi ojedivorsiáva ohasa asy jepi avei. Heta kuña ningo ombaʼapovaʼekue hogapýpente, péro koʼág̃a osẽmantevaʼerã ombaʼapo, ha saʼieterei anga ogana. Oĩ oñehaʼãva ostudia mbykymi upéi ombaʼapo hag̃ua.

10. Mbaʼéichapa peteĩ sy ikatu omombeʼu imembykuérape mbaʼérepa osẽvaʼerã ombaʼapo?

¹⁰ Pe sy oikuaavaʼerã imembykuéra ndoipotamoʼãiha osẽ ombaʼapo, péro ndovaléi oñeñandu vai upévare. Iporã omombeʼu chupekuéra mbaʼérepa ombaʼapovaʼerã ha ohechauka Jehová oipotaha tuvakuéra omoĩ ifamíliape oikotevẽva (1 Timoteo 5:8). Mbegue katúpe umi mitã ojepokuaáta. Ñane rembiapoitereíramo jepe, ñañehaʼãvaʼerã ñamboyke tiémpo jahasa hag̃ua hendivekuéra. Jajapóramo upéva, umi mitã noñanduguasumoʼãi oĩramo umi mbaʼe ndaikatumoʼãiva ñameʼẽ chupekuéra (Proverbios 15:​16, 17).

MÁVAPA OÑANGAREKO MÁVARE?

11, 12. Mbaʼépa ndojapoivaʼerã tuvakuéra?

¹¹ Jaikuaáningo umi sy ha túva haʼeñóva ojepokuaaitereiha ifamíliare. Péro ñanemanduʼavaʼerã tuvakuéra oñangarekovaʼerãha ifamíliare, ndahaʼéi umi mitã oñangarekótava hesekuéra. Pór ehémplo, naiporãmoʼãi pe sy oipotáramo imemby kuimbaʼe omoakã ogapy, térã omombeʼupaitéramo iprovléma imemby kuñáme. Naiporãi ojapo hikuái upéva, ipohyieterei rupi umi mitãme g̃uarã.

¹² Ehechauka ne famíliape, nde reñangarekotaha hesekuéra, ndahaʼéi haʼekuéra nderehe (Embojoja 2 Corintios 12:​14-re). Ikatu umi sy ha túva haʼeñóva oikotevẽ jepi oñemoñeʼẽ térã oipytyvõva chupekuéra. Upéicha oiko jave ikatu oñemboja peteĩ ansiáno kongregasionpegua, térã peteĩ ermána ikatupyrýva rendápe. Ndovaléi ojeko ifamíliare (Tito 2:3).

JAKORREHI PORÃKENA

13. Mbaʼérepa ijetuʼu jepi umi sy haʼeñóvape okorrehi imemby?

¹³ Umi kuimbaʼépe ningo ndahasýi jepi okorrehi ifamília, péro pe sýpe g̃uarã ijetuʼu. Peteĩ sy omombeʼu: “Che membykuéra ningo tuichaicha ha oñeʼẽ pyrusu. Upévare añehaʼãmbaitevaʼerã ani oimoʼã hikuái akyhyjeha chuguikuéra”. Avei ikatu ñambyasy gueteri ñane ména omanovaʼekue, térã ñandepochy jajedivorsiahaguére. Ikatu jakyhyje ñane memby ohosérõ g̃uarã oiko itúvandi. Upévare ijetuʼuve jakorrehi chupekuéra.

14. Mbaʼéichapa jakorrehivaʼerã ñane família?

¹⁴ La Biblia heʼi “mitã omotĩ isýpe, hekopeʼỹ oñembojeroviárõ” (Proverbios 29:15). Jehová voi heʼi sy ha túva ohekomboʼe ha okorrehivaʼerãha ifamília. Upévare ndovaléi ñañeñandu vai térã jakyhyje jakorrehi hag̃ua (Proverbios 1:8). Arakaʼeve nañamboykeivaʼerã la Biblia heʼíva (Proverbios 13:24). Ñañehaʼãkena jakorrehi porã ha ñamombeʼu chupekuéra mbaʼérepa jajapo upéva. Ko mbaʼe iporãta umi mitãme g̃uarã. Tekotevẽ avei jahechakuaa mbaʼéichapa oñeñandu hikuái. Peteĩ túva heʼi: “Akorrehi chupekuéra, péro añehaʼã avei ahechakuaa ombyasyha gueteri isy omanohaguére. Añemongeta meme hendivekuéra. Rojapo jave senag̃ua roñemongeta ha omombeʼu chéve mbaʼépa oñandu hikuái”.

15. Mbaʼérepa naiporãi umi ojedivorsiáva oñeʼẽ vai ojuehe ifamíliape?

¹⁵ Oimérõ jajedivorsia, naiporãmoʼãi ñañeʼẽ vai umi mitãme itúva térã isýre. Umi mitãre ningo ojapo vai itúva ha isy oiko vaíramo, ha ikatu ndorrespetavéi chupekuéra. Upévare naiporãi jaʼe: “Reñembotavy, rejogua nde túvape!”. Jepe ñandepochy hese, ñanemanduʼavaʼerã umi mitã ohayhuha itúvape. Mitãnguéra oikotevẽ itúva ha isy ohayhu, oñangareko ha ohekomboʼe chupekuéra.b

16. Mbaʼépa iporã ojapo tuvakuéra ohekomboʼe hag̃ua ifamília?

¹⁶ Jahechámakuri japorokorrehi ndeʼiseiha katuete jakastigánte. Tekotevẽ avei ñahekomboʼe. Ikatu jajehekýi heta provlémagui jastudiáramo la Biblia ñane famíliandi (Filipenses 3:16). Iñimportánte avei jaha meme rreunionhápe (Hebreos 10:​24, 25). Ñañehaʼãvaʼerã jastudia hendivekuéra káda semána, ijetuʼúramo jepe. Peteĩ sy heʼi: “Aju rire che travahohágui chekaneʼõiterei. Péro apensa astudiavaʼerãha che memby kuñándi, ndaikatúi aheja rei upéva. Haʼe ningo ovyʼaiterei rostudia jave”.

17. Mbaʼéichapa ñane família ikatu osẽ porã Timotéoicha?

¹⁷ Timotéope ijavuéla ha isy omboʼevaʼekue Ñandejára Ñeʼẽ. Itúva noipytyvõi chupekuéra. Upéicharamo jepe Timotéogui oiko peteĩ kristiáno katupyry, ha upéi omoirũ apóstol Páblope (Hechos 16:​1, 2; 2 Timoteo 1:5; 3:​14, 15). Ñane família ikatu osẽ porã avei ‘ñamongakuaa ha ñahekomboʼéramo Ñandejára oipotaháicha’ (Efesios 6:4).

MBAʼÉPA IKATU JAJAPO ANI HAG̃UA ÑAÑEÑANDU ÑANEAÑO

18, 19. a) Mbaʼéichapa oñeñandu jepi umi túva térã sy haʼeñóva? b) Mbaʼe konséhopa ñanepytyvõta ani hag̃ua jajapose ivaíva?

¹⁸ Peteĩ sy heʼi: “Aĩ jave ógape, che membykuéra oñenomba rire, amaña pe koty nandíre ha añeñandu cheaño peteĩ”. Heta sy ha túva haʼeñóva oipota iñirũrã. Ha ndaivaíri jaipota peteĩ ñanemoirũva. Péro heʼisépa upéva jahekataha oimeháicha rei ñane irũrã? Apóstol Pablo heʼi yma oĩhague viúda ‘imbaʼepotágui’ omboykéva Crístope (1 Timoteo 5:​11, 12, BNP). Naiporãmoʼãi ñamendasetereígui ñamboyke Ñandejárape (1 Timoteo 5:6).

¹⁹ Peteĩ túva kristiáno heʼi: “Heta vése aimeseterei peteĩ kuñándi, péro añehaʼã ajejoko. Oúramo che akãme peteĩ mbaʼe tieʼỹ, pyaʼe amboyke, ha añehaʼã apensa ambue mbaʼére. Chepytyvõ jepi apensáramo che famíliare”. Ñandejára Ñeʼẽ heʼi: ‘Pejuka opa oĩva pende pype ko Yvy ariguáva; aníketei avave oiko oñondive omendaʼỹ rehe’ (Colosenses 3:​5, BNP). Ñamoĩ chupe ndovaleiha jaʼu mbaʼe heʼẽ. Ñamañátapa rrevísta oĩháme tórta ha opaichagua tembiʼu heʼẽ raʼanga, térã ñañemongeta meméta tembiʼúre? Nahániri. Upéicha avei ndovaléi ñamaña rrevísta tieʼỹ ani hag̃ua jajapose umi mbaʼe.

20. a) Mbaʼérepa naiporãi jajeheʼa umi ndojeroviáivare Ñandejárare? b) Mbaʼépa ojapo umi viúda yma guare ha umi koʼag̃agua?

²⁰ Oĩ kristiáno ojeheʼáva umi ndojeroviáivare Ñandejárare (1 Corintios 7:39). Iporãpa jajapo upéva? Nahániri. Peteĩ ermána ojedivorsiavaʼekue heʼi: “Ndaigústoi ñaime ñaneaño, péro oĩ peteĩ mbaʼe ivaivéva upévagui; jaiporavo vai ñane menarã”. Primer síglope oiméne umi viúda oñeñandu jepi avei haʼeño. Péro umi iñakãguapýva hembiapo meme ‘omog̃uahẽvo mbohupa hógape, ombojepyhéivo umi Jesús rehe ojeroviávape, ha oipytyvõvo umi ohasa asývape’ (1 Timoteo 5:​10, BNP). Koʼág̃a rupi oĩ kristiána heta ohaʼarõva otopa peve imenarã oservíva Ñandejárape ha upe aja ombaʼapo meme avei. Pór ehémplo peteĩ viúda orekóva 68 áño oho ovisita umi ótro viúdape oñeñandu jave haʼeño. Haʼe heʼi: “Avisitávo chupekuéra, añatende che rogapýre ha astudiávo Ñandejára Ñeʼẽ nachetiempovéima añeñandu hag̃ua cheaño”. Ha tuicha ñanemokyreʼỹ ñañeʼẽramo Ñandejára Rréinore ñande rapichakuérape (Mateo 28:​19, 20).

21. Mbaʼéichapa ikatu ñanepytyvõ ñañemboʼérõ ha jahekáramo júnta porã?

²¹ Jaikuaáningo péicha péichante ndohasamoʼãiha ñañandúva. Péro Jehová ikatu ñanepytyvõ ha ñanemombarete ani hag̃ua ñañeñandu ñaneaño. Upearã ‘ñañemboʼevaʼerã ára ha pyhare’ (1 Timoteo 5:5). Ñañemboʼevaʼerã Ñandejárape ñande pyʼaite guive, jajerure tañanepytyvõ, ha ikatu voi ñanerasẽ chupe (Embojoja Hebreos 5:​7-re). Tuicha ñanepytyvõta ñamombeʼúramo Jehovápe “ára ha pyhare” mbaʼépa ñañandu. Avei ñañeñandu porãvéta jahekáramo júnta porã. Haʼekuéra ikatu ñanemokyreʼỹ ‘iñeʼẽ porã’ rupi heʼiháicha Proverbios 12:25.

22. Ñañeñandu jave ñaneaño, mbaʼérepa iporã ñapensa?

²² Peichahágui ñañeñandúramo ñaneañoiterei, ñanemanduʼavaʼerã ndaiporiha ni peteĩ yvypóra orekóva opaite mbaʼe. Jaikuaa ñane ermanokuéra “opárupi ko Yvy ári ohasa asyha avei” (1 Pedro 5:​9, BNP). Ani ñapensaiterei yma guarére (Eclesiastés 7:10). Tekotevẽ ñapensa umi mbaʼe porã jarekóvare koʼág̃a. Ha ñañehaʼãkena ñande reko potĩ ha ñambovyʼa Jehovápe (Proverbios 27:11).

MBAʼÉICHAPA IKATU ÑAIPYTYVÕ UMI SY HA TÚVA HAʼEÑÓVAPE

23. Mbaʼépa ojapovaʼerã kristianokuéra?

²³ Ermanokuéra ningo ikatu tuichaiterei oipytyvõ umi sy ha túva haʼeñóvape. Santiago 1:27 (JMP), heʼi: ‘Pe jerovia añeteguáva ha iporãva Ñandejára renondépe niko haʼe: Ñañandu umi tyreʼỹ ha iména manóvape oikotevẽva ñane pytyvõ’. Upéicharõ kristianokuéra oipytyvõvaʼerã umi família ndaiporihápe túva térã sy. Mbaʼéichapa ikatu jajapo upéva?

24. Mbaʼéichapa ikatu ñaipytyvõ umi família oikotevẽvape?

²⁴ Ikatu ñameʼẽ chupekuéra oikotevẽva. La Biblia heʼi: ‘Pe oguerekóva hekotevẽrã ha ohecháva iñermáno ndoguerekoiha, ha ndoiporiahuverekói ichupe, mbaʼéichapa ikatúne heʼi Ñandejára mborayhu oĩha ipype?’ (1 Juan 3:​17, BNP). Pe ñeʼẽ griégo ojetradusíva ‘ohecha’ ndeʼiséi ñande resahonteha hese, síno ñamaña porãha hese jahecha hag̃ua mbaʼépa ohasa ñande rapicha. Upéicharõ peteĩ kristiáno imbaʼeporãva oñehaʼãvaʼerã oikuaa raẽ mbaʼépa ohasa ha oikotevẽ pe família. Ikatu oikotevẽ hikuái pláta, térã ñamyatyrõ peteĩ mbaʼe hógape. Térã ikatu ovyʼaiterei ñainvitáramo chupekuéra okaru hag̃ua térã oñembyaty ermanokuérandi.

25. Mbaʼéichapa ikatu jahechauka jaiporiahuverekoha umi sy ha túva haʼeñóvape?

²⁵ Avei 1 Pedro 3:8 heʼi: “Ha néi, peikojoa oñondive peiko vaiʼỹre, pejoajúvo ojuehe peteĩ tembipotápe ha pejoayhu oñopehẽnguéicha. Pendepyʼaporãke”. Peteĩ sy omongakuaáva haʼeño 6 mitã heʼi: “Ijetuʼu ha heta vése añandu ipohyietereiha chéve. Péro oĩ peteĩ ermáno heʼíva jepi chéve: ‘Joan, ndeguapaiterei. Katuete resẽ porãta’. Chekyreʼỹ aikuaávo oĩha ojepyʼapýva cherehe”. Umi kristiána ijedáva ikatu tuicha oipytyvõ umi sy imitãvape. Heta vése haʼekuéra oreko peteĩ provléma ha otĩ omombeʼu hag̃ua peteĩ kuimbaʼépe.

26. Mbaʼéichapa umi kuimbaʼe ikatu oipytyvõ ityreʼỹvape?

²⁶ Umi kuimbaʼe ikatu avei oipytyvõ. Peteĩ kuimbaʼe imbaʼeporãva hérava Job heʼivaʼekue: ‘Aipytyvõ tyreʼỹ ha avave oipytyvõʼỹva’ (Job 29:12). Upéicha avei koʼág̃a kuimbaʼekuéra ikatu ohechauka ‘mborayhu osẽva pyʼapotĩ porãgui’ umi ityreʼỹvape (1 Timoteo 1:5). Ikatu osẽ opredika koʼã mitãrusukuérandi, oñangareko aja avei ifamíliare. Ikatu avei oinvita chupekuéra ostudia jave ifamíliandi térã umi vyʼarã ojapóvape. Ñandepyʼaporãrõ peteĩ mitã tyreʼỹ ndive, ñaipytyvõta ani hag̃ua opuʼãse itúva térã isýre.

27. Mávapa oipytyvõ umi túva térã sy haʼeñóvape?

²⁷ Jaikuaa añetehápe umi túva térã sy ‘oguerahavaʼerãha imbaʼepohýi’ térã rresponsavilida (Gálatas 6:​5, BNP). Péro iporã imanduʼa hikuái ermanokuéra ha Jehová oipytyvõtaha chupekuéra. La Biblia heʼi Ñandejárare: “Umi iména manóvape ha mitã tyreʼỹme oipytyvõ” (Salmo 146:9). Umi túva térã sy omongakuaáva haʼeño ifamília ikatu osẽ porã Jehová oipytyvõ rupi chupekuéra!