Pedro ha Juan og̃uahẽma Jerusalénpe oprepara hag̃ua pe Páskua, Jesús heʼi haguéicha chupekuéra. Tardemie, Jesús ha umi ótro 10 apóstol og̃uahẽta avei upépe. Kaʼarúma ha pe kuarahy oike ohóvo. Jesús katu ovahea pe sérro Olivotýgui ijapostolkuérandi. Upe guive ojekuaa pe siuda, ha última ves Jesús ohasa hína upérupi arakuépe omano mboyve. Ág̃a oikove jey rire ae oĩ jeýta upe lugárpe.

Upe riremínte Jesús ha iñirũnguéra og̃uahẽma pe siudápe ha oho pe óga ofestehatahápe pe Páskua. Ojupi hikuái eskalérare pe koty yvateguápe ha ojuhu oĩmbaitemaha opa mbaʼe oñekotevẽva. Jesúspe ningo hiʼãitereíma kuri og̃uahẽ ko okasión iñimportantetéva. Haʼe heʼi: “Hetaitéma ahaʼarõ og̃uahẽ ko Páskua, asena hag̃ua penendive ahasa asy mboyve” (Lucas 22:15).

Yma guivéma umi hudío ojepokuaa hoʼu víno pe Páskua aja, ha ombohasa ojupe umi kópa. Ojagarra rire peteĩva umi kópa, Jesús oagradese Ñandejárape ha heʼi: “Pejagarra kóva ha pembohasa ojupe; che haʼe peẽme: Koʼág̃a guive ndaʼumoʼãvéima víno og̃uahẽ meve Ñandejára Rréino” (Lucas 22:17, 18). Péicha ohechauka porã omanombotamaha.

Pe séna aja, Jesús ojapo peteĩ mbaʼe osorprendéva ijapostolkuérape. Haʼe opuʼã, oipeʼa ijao joʼaha ha ojagarra peteĩ toálla. Upéi omyenyhẽ ýgui peteĩ palangána oĩva upépe. Jepive ningo pe ogajára oñenkarga oñembojepyhéi hag̃ua iñinvitadokuérape, ha ikatu voi ojapouka upéva peteĩ tembiguáipe (Lucas 7:44). Péro ko okasiónpe ndaipóri pe ogajára, upémarõ Jesús voi ojapo ko tembiapo. Umi apóstol apytépe oimeraẽva ikatu kuri ojapo upéva, péro ni peteĩva ndojeofreséi. ¿Oimépa opensa gueteri hikuái oĩha iñimportantevéva ijapytepekuéra? Tahaʼe haʼeháicha, koʼág̃a otĩ hikuái Jesús ojohéita haguére chupekuéra ipy.

Jesús oñembojávo ombojepyhéi hag̃ua Pédrope, haʼe heʼi: “Nde ni mbaʼevéicharõ nachembojepyheimoʼãi”. Jesús ombohovái: “Nderehejáiramo rombojepyhéi, ndaikatumoʼãi reime chendive”. Pedro heʼi: “Che Ruvicha, upéicharõ ani che py añónte, síno che po ha che akã avei”. Oiméne oñesorprende Jesús heʼívo: “Pe ojahu vaʼekue ipotĩmbaitéma, ha ipýntema tekotevẽ ojohéi. Ha peẽ penepotĩma, péro oĩ hína peteĩ pende apytépe naipotĩriva” (Juan 13:8-10).

Jesús ombojepyheipaite umi 12 apóstolpe, ijapytepekuéra Judas Iscariótepe. Upéi omoĩ jey ijao joʼaha, oguapy jey mesápe ha oporandu: “¿Peikuaápa mbaʼépa heʼise pe ajapo vaʼekue penderehe? Peẽ peje chéve: ‘Mboʼehára’, ha ‘Che Ruvicha’, ha añete la pejéva. Che ningo pene Mboʼehára ha pende Ruvicha, ha upéicharamo jepe pombojepyhéi, upéicharõ peẽ avei pejohéi vaʼerã ojupe pende py. Che ahechauka peẽme mbaʼéichapa pejapo vaʼerã, ha che ajapo haguéicha, peẽ avei pejapo vaʼerã. Añetehápe haʼe peẽme: Pe tembiguái ndaikatúi tuichave ipatróngui, ha pe ojejokuáiva ndaikatúi tuichave pe ojokuáivagui chupe. Peẽ peikuaáma koʼã mbaʼe, ha pejapóramo katu pevyʼáta” (Juan 13:12-17).

¡Ajépa omboʼe porãite Jesús mbaʼéichapa ñaneumílde vaʼerã! Umi apóstol ndovaléi oiko oñemotenondese opa mbaʼépe, ni opensa iñimportantetereiha ha ojeservi vaʼerãha chupekuéra. Upéva rangue, osegi vaʼerã hikuái Jesús ehémplo. Upéva ndeʼiséi upe guive ojepokuaa vaʼerãha hikuái oñombojepyhéi, síno heʼise oñehaʼã vaʼerãha iñumílde ha oservi enterovévape.

Ko pyharépe Jesús ojohéi ijapostolkuérape ipy, ha péicha omboʼe chupekuéra iñumílde vaʼerãha. Amalisia koʼág̃a ofestehapáma hikuái pe Páskua, ha Jesús imanduʼa peteĩ profesía rréi David heʼi vaʼekuére: “Che ningo areko vaʼekue peteĩ che amígo de konfiánsa, haʼe pyʼỹinte ou vaʼekue okaru chendive, péro haʼe jepe chetraisiona”. Upéi heʼi: “Pende apytépe oĩ peteĩ chetraisionátava” (Salmo 41:9, NM; Juan 13:18, 21).

Umi apóstol omaña ojuehe, ha peteĩteĩ heʼi Jesúspe: “Che Ruvicha, ndachéi hína, ¿ajépa?”. Judas Iscariote jepe oporandu upéva. Juan oguapy Jesús ykére, upémarõ Pedro heʼi chupe oporandu hag̃ua Jesúspe mávapa hína la otraisionátava chupe. Upémarõ Juan oñembojave hese ha oporandu: “Che Ruvicha, ¿máva piko upéva?” (Mateo 26:22; Juan 13:25).

Jesús heʼi: “Amyakỹta ko pan pedáso, ha upe ameʼẽvape, upéva haʼe”. Upéi omyakỹ pe pan peteĩ pláto oĩvape pe mesápe, omeʼẽ Júdaspe ha heʼi: “Pe Yvypóra Raʼy omanóta ojehai haguéicha Ñandejára Ñeʼẽme. Péro, ¡aichejáranga voi pe otraisionáva pe Yvypóra Raʼýpe! Ikuentave vaʼerãmoʼã upe kuimbaʼépe nonaséirire” (Juan 13:26; Mateo 26:24). Judas ningo hembiapo vaíma voi kuri, ha koʼág̃a Satanás oike ipyʼapýpe. Upéva heʼise haʼe oñentrega hague ojapo hag̃ua Satanás rembipota. Upévare Jesús heʼi Judas haʼeha “pe oñehundi vaʼerãnte voi” (Juan 6:64, 70; 12:4; 17:12).

Jesús heʼi Júdaspe: “Upe rejapótava, pyaʼeve ejapo”. Umi ótro apóstol oikuaa Judas orekoha pe pláta ryru, ha opensa hikuái Jesús heʼiha chupe: “‘Ejoguána umi mbaʼe ñaikotevẽva ko areterã’, térã omeʼẽ hag̃ua umi imboriahúvape” (Juan 13:27-30). Péro añetehápe, Judas ohóma otraisiona hag̃ua Jesúspe.

Upe pyhare ojefesteha rire pe Páskua, Jesús omoñepyrũ peteĩ séna pyahu. Ojagarra peteĩ pan, oagradese Ñandejárape, ombojaʼo ha ombohasa chupekuéra, heʼívo: “Kóva orrepresenta che rete, oñemeʼẽtava penderehehápe. Pesegíkena pejapo kóva penemanduʼávo cherehe” (Lucas 22:19). Pe pan oñembohasa enterovépe, ha umi apóstol hoʼu.

Koʼág̃a Jesús ojagarra peteĩ kópa de víno ha oñemboʼe avei oagradese hag̃ua hese. Upéi ombohasa chupekuéra ha heʼi: “Ko kópa orrepresenta pe kompromíso pyahu ojejapóva che ruguy rupive, oñeñohẽtava penderehehápe” (Lucas 22:20).

Upéicha Jesús omoñepyrũ peteĩ séna ojegueromanduʼa hag̃ua imuérte. Ha idisipulokuéra ojapo vaʼerã upéva káda áño el 14 de nisán. Umi oñembyatýva ko senarã imanduʼáta Jesús ha Itúva ojapo vaʼekuére, ikatu hag̃uáicha oipeʼa yvyporakuérape pekádo ha ñemano poguýgui. Pe Páskua ningo omomanduʼa vaʼekue umi hudíope oñemosãso hague chupekuéra, péro ko séna omomanduʼa umi ojeroviávape Jesúsre peteĩ liverasión iñimportantevévare.

Jesús heʼi vaʼekue huguy ‘oñeñohẽ vaʼerãha oñeperdona hag̃ua hetápe ipekádo’. Umi apóstol ha avei heta persóna iñeʼẽrendúva, oñevenefisiáta Jesús sakrifísiogui, pórke oñeperdonáta chupekuéra ipekádo. Umíva hína umi omoirũtava chupe Ñandejára Rréinope (Mateo 26:28, 29).

Pe última nóche Jesús oĩrõ guare ijapostolkuérandi, haʼe ojohéi kuri chupekuéra ipy, ha péicha omboʼe chupekuéra iñumílde vaʼerãha. ¿Mbaʼérepa oikotevẽ kuri hikuái upéva? Pórke ohayhúramo jepe Ñandejárape, oguereko hikuái peteĩ devilida: oikoseterei pe iñimportantevévaramo (Marcos 9:33, 34; 10:35-37). Are guivéma voi oiko oñokarãi hikuái upévare, ha koʼág̃a péicha jeýma.

Umi apóstol oñepyrũ ojodiskuti vaipa “jahecha mávapa hína pe tuichavéva ijapytepekuéra” (Lucas 22:24). Oiménengo Jesús ombyasyete raʼe ohechávo oiko vai jeymaha hikuái. ¿Mbaʼépa ojapo Jesús upémarõ?

Ojaʼo rangue umi apóstolpe ojodiskuti haguére, Jesús ipasiénsia hesekuéra ha heʼi: “Peẽngo peikuaa mbaʼéichapa umi rréi omanda hetãyguakuérare, ha umi poguasukuérape oñembotuicha. Peẽ katu ndaupéichai vaʼerã. [...] Mávapa tuichave: ¿Pe oguapýva mesápe, térãpa pe oservíva chupe?”. Upéi Jesús omomanduʼa chupekuéra osegi vaʼerãha iñehémplo. Haʼe heʼi: “Che katu aime pende apytépe pene rembijokuáiramo” (Lucas 22:25-27).

Umi apóstol ojavýramo jepe heta mbaʼépe, osegi Jesús ykére ijetuʼuve jave. Upévare Jesús heʼi: “Che ajapo penendive peteĩ kompromíso pegoverna hag̃ua, che Túva ojapo haguéicha chendive peteĩ kompromíso agoverna hag̃ua Irréinope” (Lucas 22:29). Koʼã kuimbaʼe omoirũ meme Jesúspe. Upévare haʼe ojapo peteĩ kompromíso hendivekuéra, ikatu hag̃uáicha ogoverna hendive.

Añetehápe umi apóstol oreko esperánsa ogoverna hag̃ua Jesúsndi Irréinope, upéicharamo jepe koʼág̃a iñimperfékto ha ikangy gueteri hikuái. Jesús heʼi chupekuéra: “Satanás ojeruréma penderehe pendetyvyro hag̃ua pe trígo ojetyvyroháicha” (Lucas 22:31). Pe trígo ningo isarambipa ojetyvyro jave, upévare Jesús heʼi: “Enterove peẽ chereja reíta ko pyharépe, péicha voi ojehai vaʼekue Ñandejára Ñeʼẽme: ‘Ajukáta pe ovecharerekuápe, ha umi ovecha isarambipáta’” (Mateo 26:31; Zacarías 13:7).

Pedro osẽ heʼi Jesúspe: “¡Enterove umi ótro ndereja reíramo jepe, che arakaʼeve ndorohejaichéne!” (Mateo 26:33). Jesús heʼi Pédrope peteĩ gállo osapukái mboyve dos vése pe pyharépe, haʼe onegataha chupe. Péro heʼi avei chupe: “Che ajeruréma nderehe ani hag̃ua ikangy nde jerovia, ha upéi reju jey vove, emombarete ne ermanokuérape” (Lucas 22:32). Pedro ombohovái Jesúspe: “Tekotevẽramo jepe amano nendive, ni mbaʼevéicharõ noronegaichéne” (Mateo 26:35). Umi ótro apóstol upéichante avei heʼi.

Jesús heʼi idisipulokuérape: “Sapyʼamíntema aiméta penendive. Upéi peẽ cherekáta ha haʼe haguéicha umi hudíope, peẽme avei haʼéta koʼág̃a: ‘Che ahatahápe peẽ ndaikatúi peho’. Ameʼẽ peẽme peteĩ mandamiénto pyahu: pejoayhúkena. Che pohayhu haguéicha, peẽ pejoayhu vaʼerã avei. Péicha pejoayhúramo, enterove ohechakuaáta peẽ haʼeha che disípulo” (Juan 13:33-35).

Pedro ohendúvo Jesús heʼiha sapyʼamíntema oĩtaha hendivekuéra, oporandu chupe: “Che Ruvicha, ¿moõiko rehóta?”. Jesús orresponde chupe: “Che ahatahápe nde ndaikatúi chesegi koʼág̃a, péro upéi chesegíta”. Pedro heʼi: “Che Ruvicha, ¿mbaʼére piko ndaikatúi rosegi koʼág̃a? Che ningo che rekove ameʼẽta nderehehápe” (Juan 13:36, 37).

Upéi Jesús omomanduʼa chupekuéra ohórõ guare hikuái opredika Galiléare. Upérõ haʼekuéra ndoguerahái vosa ni pláta ryru ni tembiʼu (Mateo 10:5, 9, 10). Jesús heʼi: “Ndofaltái kuri peẽme mbaʼeve, ¿ajépa?”. Haʼekuéra heʼi: “Nahániri”. Upémarõ heʼi chupekuéra: “Koʼág̃a katu pe oguerekóva vosa, togueraha upéva ha avei pe pláta ryru, ha pe ndoguerekóiva espáda tovende ijao joʼaha ha tojogua peteĩ. Che haʼe peẽme, pe ojehaíva Ñandejára Ñeʼẽme oñekumpli vaʼerã cherehe, upépe heʼi: ‘Ojereko chupe mbaʼe vai apoháramo’. Pe ojehai vaʼekue cherehe oñekumplipaite ohóvo” (Lucas 22:35-37).

Péicha Jesús ohechauka og̃uahẽmaha pe tiémpo oñemosaingo hag̃ua chupe yvyráre umi mbaʼe vai apohándi. Avei ohechauka isegidorkuérape ojepersegi mbaretetaha. Haʼekuéra heʼi: “Ore Ruvicha, ápe oĩ mokõi espáda”. Haʼe heʼi chupekuéra: “Ovalémante” (Lucas 22:38). Upéi jahecháta Jesús omboʼeha chupekuéra peteĩ mbaʼe iñimportánteva, oreko rupi hikuái koʼã espáda.

Jesús ha ijapostolkuéra oĩ gueteri pe koty osena haguépe hikuái. Upéi haʼe heʼi chupekuéra: “Ani pejepyʼapyeterei, pejerovia Ñandejárare ha pejerovia avei cherehe” (Juan 13:36; 14:1).

Jesús omombeʼu umi apóstolpe mbaʼérepa ndovaléi ojepyʼapy haʼe ohóta haguére. Haʼe heʼi: “Che Ru rógape oĩ heta lugár ojepyta hag̃ua. [...] Ha ág̃a aha vove aprepara peẽme pene rendag̃ua, aju jeýta ha porresivíta che rógape, ikatu hag̃uáicha peẽ peime che aĩháme avei”. Péro umi apóstol nontendéi Jesús heʼimaha ohotaha yvágape, upévare Tomás oporandu: “Che Ruvicha, oréngo ndoroikuaái moõpa nde rehóta. ¿Mbaʼéicha piko roikuaáta pe tape?” (Juan 14:2-5).

Jesús heʼi: “Che hína pe tape, pe añetegua, ha pe jeikove”. Añetehápe, pe oikeséva Ñandejára rógape yvágape, tekotevẽ ojerovia Jesúsre ha umi mbaʼe omboʼévare. Avei osegi vaʼerã iñehémplo. Jesús heʼi avei: “Che rupive añoite ikatu oñeg̃uahẽ pe Túva rendápe” (Juan 14:6).

Upémarõ Felipe heʼi: “Che Ruvicha, ehechaukána oréve pe Túva ha upéva iporãma oréve g̃uarã”. Oiméne Felipe oipota Jesús ohechauka chupekuéra Ñandejárape peteĩ visión rupive, ojehechauka haguéicha avei Moiséspe, Elías ha Isaíaspe. Péro añetehápe, umi apóstol ohecha peteĩ mbaʼe iporãvéva umichagua visióngui. Upévare Jesús heʼi: “Felipe, ¿mboy tiémpoma piko aime penendive, ha upéicharamo jepe ndachekuaái gueteri? Upe chéve cherecháva ohecháma avei pe Túvape”. Jesús ningo ojoguaiterei Itúvape, upévare umi oikóva hendive ha ohecháva chupe, haʼete voi ohecháva pe Túvape. Péro pe Túva tuichave hína pe Taʼýragui. Jesús heʼi: “Umi mbaʼe haʼéva peẽme ndaʼéi chejehegui rei” (Juan 14:8-10). Jesús ohechauka umi mbaʼe omboʼéva ouha Itúvagui, ha umi apóstol ohechakuaa upéva.

Umi apóstol ohecha umi mbaʼe tuichaitéva Jesús ojapóva, ha avei mbaʼéichapa omombeʼu pe marandu porã oñeʼẽva Ñandejára Rréinore. Koʼág̃a haʼe heʼi chupekuéra: “Pe ojeroviáva cherehe ojapóta avei umi mbaʼe che ajapóva, ha ojapóta tembiapo tuichavéva koʼãvagui” (Juan 14:12). Jesús ndeʼiséi haʼekuéra ojapotaha milágro tuichavéva umi haʼe ojapo vaʼekuégui. Upéva rangue, ohechauka opredikataha hikuái hetave tiémpore, hetaiteve héntepe ha peteĩ território tuichavévape.

Jesús ohótaramo jepe, upéva ndeʼiséi oheja reitaha idisipulokuérape. Haʼe opromete: “Pejeruréramo oimeraẽ mbaʼe che rérape, ajapóta”. Ha heʼi avei: “Che ajeruréta pe Túvape, ha haʼe omeʼẽta peẽme ótro ajudánte oĩ hag̃ua penendive opa ára, upéva hína pe espíritu sánto oikuaaukáva pe añetegua” (Juan 14:14, 16, 17). Jesús opromete idisipulokuérape orresivitaha hikuái pe espíritu sánto, haʼéva hína pe ótro ajudánte. Ha upéva oñekumpli pe Pentekostés árape.

Upéi Jesús heʼi: “Koʼẽrõite ko múndo ndacherechamoʼãvéima, peẽ katu cherecháta, ha che aikove rupi peẽ peikovéta” (Juan 14:19). Añetehápe, Jesús ojechaukáta hína chupekuéra oikove jey rire. Péro tiémpo rire, umi apóstol omanóva, orresusitáta oiko hag̃ua yvágape Jesúsndi.

Koʼág̃a Jesús heʼi peteĩ mbaʼe iñimportánteva ha ndahasýiva oñentende hag̃ua: “Pe oguerovia ha ojapóva che mandamiénto, upéva cherayhu hína. Che Ru ohayhúta upe cherayhúvape ha che avei ahayhúta chupe. Ha ajechauka porãta chupe”. Ohendúvo upéva, apóstol Judas, hérava avei Tadeo, oporandu chupe: “Che Ruvicha, ¿mbaʼére piko orévente rejechauka porãta ha nderejechaukamoʼãi ko múndope?”. Jesús ombohovái: “Pe cherayhúva ojapóta che haʼéva, [ha] che Ru avei ohayhúta chupe [...]. Pe ndacherayhúiva katu ndojapói che haʼéva” (Juan 14:21-24). Umi hénte ko mundopegua ndojoguái Jesús disipulokuérape, upévare norrekonoséi hikuái Jesús ohechaukaha pe tape, omboʼeha pe añetegua ha omeʼẽha jeikove.

Jesús ohótama hína, péro ¿mbaʼéichapa idisipulokuéra imanduʼapáta umi mbaʼe haʼe omboʼe vaʼekuére chupekuéra? Jesús opromete: “Pe Túva omboúta che rérape, pe ajudánte, pe espíritu sánto, upéva penemboʼéta opa mbaʼe ha penemomanduʼáta opaite mbaʼe haʼe vaʼekue peẽme”. Umi apóstol ohecháma kuri mbaʼeichaitépa pe espíritu sánto ipoderóso, upévare Jesús heʼíva tuicha ombopyʼaguapy chupekuéra. Upéi Jesús heʼi avei: “Aheja peẽme pyʼaguapy. Ameʼẽ peẽme che pyʼaguapy. [...] Ani pekyhyje ni pejepyʼapyeterei” (Juan 14:26, 27). Upéicharõ, umi disípulo natekotevẽi ojepyʼapyeterei, pórke Jesús Túva odirihíta ha oprotehéta chupekuéra.

Umi disípulo ohecha potaitéma mbaʼéichapa Jehová oprotehéta chupekuéra. Jesús heʼi: “Oúma [...] pe múndo ruvicha. Haʼe ndaipuʼakái cherehe” (Juan 14:30). Satanás ipuʼakáma Júdasre ha ojapouka chupe pe oipotáva. Péro haʼe ndaipuʼakamoʼãi Jesúsre, pórke ndahaʼéi pekadór ha ndostirái chupe umi mbaʼe vai. Upévare Satanás ndaikatúi ojapo mbaʼeve omoĩ hag̃ua chupe Ñandejára kóntrape. Ni ojukaukáramo jepe chupe, ndaikatumoʼãi ojoko Jesúspe. ¿Mbaʼérepa? Pórke Jesús voi heʼi: “Ajapopaite pe Túva omanda hagueichaite chéve”. Haʼe oikuaa porã Itúva omoingove jeytaha chupe (Juan 14:31).

Jesús omokyreʼỹ hína kuri ijapostolkuérape, ha oñeʼẽ chupekuéra iñamígo teéicha. Oiméne upérõ pyharepytéma, ha Jesús omoĩ chupekuéra peteĩ ehémplo. Haʼe heʼi:

“Che hína pe parrál máta teete, ha pe oñotỹva katu che Ru” (Juan 15:1). Heta tiémpo upe mboyve, oñemoĩma vaʼekue peteĩ komparasión ojoguáva kóvape. Tetã Israélpe oñekompara kuri pe parrál mátare, operteneséva Jehovápe (Jeremías 2:21; Oseas 10:1, 2). Péro upéi Jehová orrechasa kuri upe tetãme (Mateo 23:37, 38). Koʼág̃a Jesús oñeʼẽ avei peteĩ parrál mátare. Heʼi ijehe haʼeha pe parrál máta, Itúva oñotỹ vaʼekue áño 29-pe oiporavórõ guare chupe espíritu sánto rupive. Péro Jesús ohechauka pe parrál máta orrepresentaha avei ótra kósa.

Haʼe heʼi: “Umi parrál rakã oĩva cherehe ha ndahiʼáiva [che Túva] oipeʼa, ha umi hiʼáva katu omopotĩ hiʼa hetave hag̃ua. [...] Pe parrál rakã ijehegui rei ndaikatúi hiʼa ndopytáiramo imátare, upéicha avei peẽ ndaikatumoʼãi penerembiapo porã ndapepytáiramo chendive. Che hína pe parrál máta ha peẽ katu umi hakã” (Juan 15:2-5).

Jesús opromete idisipulokuérape haʼe oho rire omboutaha peteĩ ajudánte: pe espíritu sánto. Ha 51 día upe rire, umi apóstol ha ambue disipulokuéra orresivi espíritu sánto. Upérõ oiko chuguikuéra pe parrál rakã. Ha entéro “umi parrál rakã” oĩ vaʼerã unído Jesúsre. ¿Mbaʼérepa iñimportantete upéva?

Haʼe omombeʼu: “Oĩramo opytáva chendive ha che hendive, péva hiʼa heta, peẽ ndaikatúigui pejapo mbaʼeve chereheʼỹ”. “Umi parrál rakã” haʼe hína isegidorkuéra iñeʼẽrendúva. Haʼekuéra hiʼa heta pórke oñehaʼã ojogua Jesúspe, kyreʼỹme oñeʼẽ umi héntepe Ñandejára Rréinore ha oipytyvõ chupekuéra oiko hag̃ua avei Jesús disípuloramo. Péro, ¿mbaʼépa oikóta peteĩ ‘ndopytáivare’ Jesúsndi ha ndahiʼái? Jesús heʼi: “Oĩramo ndopytáiva chendive, oñekytĩta”. Péro heʼi avei: “Pepytáramo chendive ha che ñeʼẽ oĩramo pene korasõme, ikatu pejerure oimeraẽ mbaʼe peipotáva ha oñemeʼẽta peẽme” (Juan 15:5-7).

Upe pyharépe, Jesús heʼíma dos vése idisipulokuérape okumpli vaʼerãha imandamientokuéra, ha koʼág̃a oñeʼẽ jey chupekuéra upévare (Juan 14:15, 21). Haʼe heʼi: “Pejapóramo che mandamiénto, peikóta che mborayhúpe, péicha avei che ajapóvo pe Túva mandamiénto, aiko imborayhúpe”. Haʼekuéra ohayhu vaʼerã Jehovápe ha Jesúspe. Péro ndahaʼéi upévante la ojapo vaʼerã. Jesús heʼi avei chupekuéra: “Ko mandamiénto ameʼẽ peẽme: pejoayhu vaʼerã che pohayhu haguéicha. Ndaipóri mborayhu tuichavéva kóvagui: ñameʼẽ ñande rekove ñane amigokuéra rehehápe. Peẽ hína che amígo, pejapóramo che haʼéva” (Juan 15:10-14).

Saʼíma ofalta Jesús omeʼẽ hag̃ua hekove entéro ojeroviávare hese, ha péicha ohechaukáta mbaʼeichaitépa ohayhu chupekuéra. Jesús ehémplo omomýi vaʼerã isegidorkuérape ojoayhu hag̃ua avei ipyʼaite guive. Péicha ohechaukáta hikuái añetehápe haʼeha Jesús remimboʼe. Haʼe heʼíma voi kuri: “Péicha pejoayhúramo, enterove ohechakuaáta peẽ haʼeha che disípulo” (Juan 13:35).

Jesús heʼi ijapostolkuérape haʼeha ‘iñamígo’. Ha koʼág̃a oexplika mbaʼérepa ohenói chupekuéra upéicha. Haʼe heʼi: “Che koʼág̃a poguereko che amígoramo, aikuaaukágui peẽme opa mbaʼe che Ru heʼi vaʼekue chéve”. ¡Ajépa tuichaite priviléhio upéva! Ikatu oiko hikuái Jesús amígoramo ha oikuaa umi mbaʼe Itúva heʼíva chupe. Péro ikatu hag̃uáicha osegi pe amista porãite, haʼekuéra osegi vaʼerã ‘hembiapo porã’. Ha ojapórõ upéva, Jesús heʼi: “Oimeraẽ mbaʼe pejeruréva che rérape pe Túvape, haʼe katuete omeʼẽta peẽme” (Juan 15:15, 16).

Pe mborayhu oipytyvõta Jesús disipulokuérape oaguanta hag̃ua umi mbaʼe ijetuʼúva ohasátava hikuái. Jesús oavisa umi disípulope heta hénte ndaijaʼemoʼãiha hesekuéra, péro omokyreʼỹ chupekuéra heʼívo: “Ko múndo ndaijaʼéiramo penderehe, peẽ peikuaa cherehe raẽ ndaijaʼéi hague hikuái. Peẽ peikórire ko múndoicha, haʼekuéra penderayhu vaʼerãmoʼã. Péro peẽ ndapejeheʼái ko múndore, [...] upévare haʼekuéra ndaijaʼéi penderehe” (Juan 15:18, 19).

Jesús omombeʼu porã mbaʼérepa ko múndo ndochaʼéi isegidorkuérare. Haʼe heʼi: “Haʼekuéra ojapóta penderehe opa koʼã mbaʼe che réra káusare, ndoikuaáigui upe chembou vaʼekuépe”. Umi milágro Jesús ojapóva okondena umi ndaijaʼéivape hese. Haʼe heʼi voi: “Haʼekuéra ndorekói vaʼerãmoʼã pekádo ndohecháirire umi milágro ajapo vaʼekue, avave ojapoʼỹva gueteri. Péro koʼág̃a ohecháma hikuái ha ndaijaʼéi cherehe ni che Túvare”. Oñemoĩvo Jesús kóntrape, umi ndaijaʼéiva hese okumpli peteĩ profesía oĩva la Bíbliape (Juan 15:21, 24, 25; Salmo 35:19; 69:4).

Koʼág̃a Jesús opromete jey omboutaha pe ajudánte, pe espíritu sánto. Ko fuérsa ipoderosoitéva oipytyvõta umi disípulope ikatu hag̃uáicha osegi ‘hembiapo porã’ ha oñeʼẽ Jesúsre (Juan 15:27).

Jesús ha ijapostolkuéra oĩ gueteri pe koty ofesteha haguépe pe Páskua, péro koʼág̃a osẽ potaitéma upégui. Haʼe hetáma oñemoñeʼẽ chupekuéra, ha koʼág̃a heʼi: “Che haʼe peẽme koʼã mbaʼe ani hag̃ua peñepysanga”. ¿Mbaʼérepa omeʼẽ chupekuéra ko konsého? Haʼe heʼi: “Peñemosẽta umi sinagógagui. Og̃uahẽta voi pe ára opavave pendejukáva oimoʼãtaha upéicha oserviha Ñandejárape” (Juan 16:1, 2).

Koʼã mbaʼe oipyʼapyetereíne raʼe umi apóstolpe. Jesús heʼímarõ jepe ko múndo ndaijaʼemoʼãiha hesekuéra, ndeʼíri kuri ojejukataha chupekuéra. ¿Mbaʼérepa nomombeʼúi raʼe upéva umi apóstolpe? Haʼe heʼi: “Ñepyrũrã ndaʼéi kuri peẽme koʼã mbaʼe, aimégui penendive” (Juan 16:4). Péro koʼág̃a haʼe ohótama, upévare iporã omombeʼu ijapostolkuérape koʼã mbaʼe, pórke oipytyvõta chupekuéra ani hag̃ua ‘oñepysanga’ upe rire.

Jesús heʼi avei: “Koʼág̃a aháta pe chembou vaʼekue rendápe, ha upéicharõ jepe peẽ ni peteĩva napeporandúi chéve: ‘¿Moõ piko rehóta?’”. Umi apóstol ningo upe pyharépe oporandu kuri Jesúspe moõpa ohóta (Juan 13:36; 14:5; 16:5). Péro koʼág̃a haʼekuéra oñemondýi, pórke Jesús heʼi kuri ojepersegitaha chupekuéra. Upévare noporanduvéima hikuái mbaʼépa ohaʼarõ Jesúspe yvágape, ni mbaʼépa ohupytýta umi oadoráva Ñandejárape hekoitépe. Jesús heʼi: “Amombeʼu rupi peẽme koʼã mbaʼe, pendeahoʼi mbaʼembyasy” (Juan 16:6).

Jesús heʼi avei: “Che ndaháiramo, pe ajudánte ni mbaʼevéicharõ ndoumoʼãi pene rendápe, aháramo katu amboúta peẽme” (Juan 16:7). Jesús omanóramo ha ohóramo yvágape añoite, umi disípulo orresivíta pe espíritu sánto oipytyvõtava chupekuéra toĩ oĩháme.

Pe espíritu sánto “ohechauka porãta opavavépe mbaʼépa pe pekádo, mbaʼépa tekojoja ha mbaʼépa heʼise Ñandejára oporohusgaha” (Juan 16:8). Péicha ojehechaukáta ko múndo tuichaiterei ojavyha ndojeroviái rupi Ñandejára Raʼýre. Ha Jesús ohóvo yvágape, oñekomprováta haʼe hekojojaha. Ojehechaukáta avei mbaʼérepa Satanás, ‘ko múndo ruvicha’, omerese oñekondena (Juan 16:11).

Upe rire Jesús heʼi: “Heta mbaʼe gueteri areko haʼe vaʼerã peẽme, péro peẽ ndaikatumoʼãi pegueropuʼaka koʼág̃a”. Ág̃a Jesús ombou vove pe espíritu sánto, upéva oipytyvõta idisipulokuérape ‘ontende porã hag̃ua pe añetegua’, ha péicha ikatúta okumpli hikuái Ñandejára volunta (Juan 16:12, 13).

Upéi Jesús heʼi: “Koʼẽrõite peẽ ndacherechamoʼãvéima, péro upe riremínte pecherecháta”. Umi apóstol ohendúvo upéva, oñekonfundi ha oñeporandujoa mbaʼépa oiméne la heʼiséva. Péro Jesús ohechakuaa haʼekuéra nontendeporãiha umi mbaʼe, upémarõ heʼi: “Añetehápe haʼe peẽme: Peẽ penerasẽ ha pejaheʼóta, ko múndo katu ovyʼáta; peẽme pendeahoʼíta mbaʼembyasy péro upéi pevyʼaitereíta” (Juan 16:16, 20). Jesús omano vove upe díape, umi líder rrelihióso ovyʼajoáta, péro umi disípulo oñembyasýta. Upéicharamo jepe, Jesús oikove jeýta, ha umi disípulo noñembyasymoʼãvéima, síno ovyʼaitereíta. Ha upéi osegíta ovyʼa hikuái oñeñohẽvo hiʼarikuéra pe espíritu sánto.

Jesús ombojoja umi apóstol situasión peteĩ kuña imembypotávare. Haʼe heʼi: “Peteĩ kuña imembýtarõ, ohasa asyeterei og̃uahẽmagui hiʼóra, péro upéi imembývo ovyʼaiterei peteĩ mitã onase haguére ko múndope ha hesaráima ohasa asy hague”. Jesús omokyreʼỹ ijapostolkuérape, heʼívo: “Peẽme avei koʼág̃a pendeahoʼi mbaʼembyasy, péro upéi pohecha jeýta, ha upévo pendepyʼarorýta, ha avave ndoipeʼamoʼãi pendehegui upe vyʼa” (Juan 16:21, 22).

Koʼág̃a peve, umi apóstol noñemboʼéiva gueteri Jesús rérape. Péro haʼe heʼi chupekuéra: “Upe árape pembaʼejeruréta pe Túvape che rérape”. ¿Mbaʼérepa ojapo vaʼerã hikuái upéva? Ndahaʼéi pe Túva norrespondeséigui chupekuéra. Jesús heʼi: “Pe Túva voi penderayhu, peẽ cherayhúgui, ha peguerovia rupi aju hague pe Túva rérape” (Juan 16:26, 27).

Jesús heʼíva omokyreʼỹeterei umi apóstolpe. Upévare haʼekuéra heʼi: “Roguerovia reju hague Ñandejáragui”. Ha ensegidamíntema ojehecháta añetehápepa oguerovia hikuái upéva. Upéi Jesús omombeʼu mbaʼépa oikóta: “¡Péina! Og̃uahẽta hína pe ára ha koʼág̃ama voi oñepyrũ pe tiémpo, peẽ penesarambipataha, pehóta káda uno pende rógape, ha cherejáta cheaño”. Upéicharõ jepe, haʼe opromete chupekuéra: “Amombeʼu peẽme koʼã mbaʼe, che rupive pendepyʼaguapy hag̃ua. Ko múndope heta pehasa asy hína, upéicharõ jepe ¡pendepyʼaguasúkena!, che chepuʼakáma ko múndore” (Juan 16:30-33). Añetehápe ningo Jesús ndohejareíri hína chupekuéra. Haʼe oikuaa porã idisipulokuéra ikatuha avei ipuʼaka ko múndore, haʼe ojapo haguéicha. Ha ohupytýta hikuái upéva okumplívo hekopete Ñandejára rembipota, Satanás ha imúndo ojapóramo jepe opa ikatúva oipeʼa hag̃ua chupekuéra Ñandejára rapégui.

Jesús oho potaitéma yvágape, ha ohayhueterei rupi ijapostolkuérape oprepara hína chupekuéra ogueropuʼaka hag̃ua umi mbaʼe ohasátava. Koʼág̃a omaña yvága gotyo ha oñepyrũ oñemboʼe Itúvape: “Embotuichána nde raʼýpe, nde raʼy nembotuicha hag̃ua avei. Nde remoĩ ipoguýpe opavave yvypóra, ikatu hag̃uáicha haʼe omeʼẽ jeikove opaveʼỹva opa umi chupe remeʼẽ vaʼekuépe” (Juan 17:1, 2).

Jahecha mbaʼeichaitépa Jesúspe g̃uarã iñimportánte oñembotuicha Itúvape. Péro haʼe oñeʼẽ avei pe esperánsa iporãitéva orekóvare idisipulokuéra heʼívo haʼekuéra ikatuha ohupyty jeikove opaveʼỹva. Ñandejára omoĩ Jesús ‘poguýpe opavave yvypóra’, upévare haʼe ikatu oipuru isakrifísio repykue osalva hag̃ua ñemanógui hetápe. Péro naentéroi ohupytýta ko vendisión. ¿Mbaʼérepa? Jesús heʼi: “Umi hénte ohupyty hag̃ua jeikove opaveʼỹva, tekotevẽ ndekuaa porãve ohóvo, nde Ñandejára teete ha peteĩetévape ha Jesucrístope, upe nde rembou vaʼekue” (Juan 17:3). Jajesalva hag̃ua tekotevẽ jaikuaa porã Ñandejárape ha Itaʼýrape ha jaiko iñamígoramo. Ñapensa vaʼerã haʼekuéraicha ha jahecha opa mbaʼe ohechaháicha hikuái. Ha iñimportanteveha, jasegi vaʼerã Ñandejára ha Jesucristo ehémplo jatrata lájare ñande rapichakuérape. Jahechakuaa vaʼerã avei ñane salvasión ndahaʼeiha la iñimportantevéva, síno iñimportanteve hína oñembotuicha Ñandejárape. Jesús oñeʼẽ jey upévare ha heʼi: “Che rombotuicha ko yvy ape ári ha amohuʼã pe tembiapo remeʼẽ vaʼekue chéve. Upévare che Ru, chegueraha jeýna yvágape aĩ hag̃ua nde ykére, aime haguéicha oĩ mboyve ko múndo” (Juan 17:4, 5). Haʼe ojerure Itúvape omoingove jey hag̃ua chupe yvágape.

Jesús imanduʼa avei umi mbaʼe ojapómavare ko yvy ape ári, ha heʼi: “Umi hénte oĩ vaʼekue ko múndope ha remeʼẽva chéve, umívape aikuaauka nde réra. Haʼekuéra nembaʼe vaʼekue ha remeʼẽ chéve, ha ojapo hikuái nde eréva” (Juan 17:6). Jesús oipuru vaʼekue Ñandejára réra, Jehová, opredika jave, péro ndahaʼéi upévante. Haʼe oipytyvõ avei umi apóstolpe oikuaa porãve hag̃ua mbaʼeichagua persónapa Jehová, ha mbaʼéichapa otrata yvyporakuérape.

Umi apóstol oikuaa porãma Jehovápe, Jesúspe ha umi mbaʼe haʼe omboʼe vaʼekue. Jesús heʼi: “Amombeʼu chupekuéra nde ere vaʼekue chéve, ha oguerovia hikuái; ha añetehápe oikuaa ajuha nde rérape ha oguerovia nde chembou hague” (Juan 17:8).

Jesús ohechauka isegidorkuéra ha umi ótro hénte idiferenteha, heʼívo: “Che ajerure ndéve hesekuéra, péro ndajeruréi ko múndore. Umi nde remeʼẽ vaʼekue chéve, umívarente ajerure, haʼekuéra nembaʼégui. [...] Che Ru marangatu, eñatendemíkena hesekuéra nde réra remeʼẽ vaʼekue chéve rehehápe. Péicha oiko hag̃ua chuguikuéra peteĩnte, ñande peteĩnteháicha avei. [...] Añangareko hesekuéra ha ni peteĩva noñehundíri. Péro oñekumpli hag̃ua ne Ñeʼẽme heʼíva, oñehundi pe oñehundi vaʼerãnte voi”. Péva hína Judas Iscariote, otraisionátava chupe (Juan 17:9-12).

Jesús heʼi: “Ko múndo ndaijaʼéi hesekuéra”. Upévare heʼi Itúvape: “Ndajeruréi ndéve renohẽ hag̃ua chupekuéra ko múndogui, síno reñangareko hag̃ua hesekuéra oĩgui pe aña. Haʼekuéra ndojeheʼái ko múndore, ha che avei ndajeheʼái ko múndore” (Juan 17:14-16). Jesús segidorkuéra ningo oĩ ko múndope, umi hénte oĩva Satanás poguýpe apytépe. Upéicharõ jepe, ndojapói umi mbaʼe vai haʼekuéra ojapóva, ha osegi vaʼerã hikuái upéicha.

Umi disípulo osegi vaʼerã ipotĩ, térã imarangatu Ñandejára renondépe. Upearã tekotevẽ ojapo umi mbaʼe oĩva umi Escrituras Hebréaspe, ha opa mbaʼe Jesús omboʼe vaʼekue chupekuéra. Jesús heʼi iñorasiónpe: “Emomarangatu chupekuéra pe añetegua rupive, ne ñeʼẽ hína pe añetegua” (Juan 17:17). Kon el tiémpo, oĩta apóstol oskrivíva heta lívro oĩva Ñandejára Ñeʼẽme, ha oipytyvõva umi héntepe ipotĩ hag̃ua Ñandejára renondépe. Koʼã lívro haʼe avei pe “añetegua” Jesús oñeʼẽ hague.

Ohasávo pe tiémpo, oĩta heta oaseptáva Jesús omboʼéva. Upévare Jesús noñemboʼéi ijapostolkuérare añónte, síno oñemboʼe avei “umi ojeroviátavare [hese] ohendu rire chupekuéra”. ¿Mbaʼépa ojerure Jesús? Haʼe heʼi: “Péicha oiko hag̃ua chuguikuéra peteĩnte, nde che Ru reimeháicha chendive ha che aime nendive, haʼekuéra avei toĩ ñanendive” (Juan 17:20, 21). Jesús ha Itúva ndahaʼéi peteĩ persónante, péro opensa peteĩcha opa mbaʼépe. Ha Jesús oipota avei isegidorkuéra oĩ peteĩ ñeʼẽme, upévare ojerure Ñandejárape “oiko hag̃ua chuguikuéra peteĩnte”.

Jesús heʼi vaʼekue Pédrope ha umi ótro disípulope ohotaha oprepara chupekuéra hendag̃ua yvágape (Juan 14:2, 3). Koʼág̃a haʼe osegi oñemboʼe ha heʼi: “Che Ru, aipota umi remeʼẽ vaʼekue chéve oĩ avei chendive pe che aĩháme, ohecha hag̃ua hikuái nde chembotuichaha, cherayhúgui ko múndo oñepyrũ mboyve guive” (Juan 17:24). Upéva ohechauka porã Ñandejára ohayhúma hague Itaʼýra peteĩete Jesucrístope ymaite guive, Adán ha Eva ifamília mboyve.

Omohuʼãvo iñemboʼe, Jesús oñeʼẽ jey Ñandejára rérare, ha ohechauka avei mbaʼeichaitépa Ñandejára ohayhu umi apóstolpe ha umi ótro ohendúvape “pe añetegua”. Haʼe heʼi: “Che aikuaauka chupekuéra nde réra ha aikuaaukáta gueteri, ikatu hag̃uáicha haʼekuéra oporohayhu nde cherayhu haguéicha ha che aime hag̃ua hendivekuéra” (Juan 17:26).

Jesús oñemboʼepa rire umi 11 apóstol iñeʼẽrendúvandi, ha “opurahéi rire hikuái ombotuicha hag̃ua Ñandejárape, osẽ oho sérro Olivotýpe” (Marcos 14:26). Upéi, haʼekuéra osẽ oho éste gotyo peteĩ hardín héravape Getsemaní. Jesús ojepokuaámi voi oho upe lugárpe.

Og̃uahẽ rire hikuái ko lugár iporãitévape, Jesús heʼi 8 ijapóstolpe: “Peguapy koʼápe che aha aja amo añemboʼe”. Oiméne koʼã apóstol opyta pe hardín entráda ypýrupi. Jesús ogueraha hendive Pedro, Santiago ha Juánpe, ha oikemie hikuái pe hardínpe. Jesús ojepyʼapyeterei pe oikótavare, upévare heʼi chupekuéra: “Che álma ruguaite guive ajepyʼapy, ha upéva chejukátama. Pepyta koʼápe ha peñatende porã chendive” (Mateo 26:36-38).

Upéi Jesús oñemomombyryʼimi chuguikuéra, “oñesũ, ha oñemboʼe”. ¿Mbaʼépa heʼi Ñandejárape upe moménto ijetuʼuetévape chupe? Jesús heʼi: “Che Ru, ndéve g̃uarã ndaipóri ikatuʼỹva, eipeʼamína chehegui ko kópa. Péro ani oikótei pe che aipotáva, toiko guei nde reipotáva” (Marcos 14:35, 36). ¿Mbaʼépa heʼise upéva? ¿Oguevise mbaʼe piko ha nomanoséi osalva hag̃ua yvyporakuérape? Nahániri.

Jesús oĩrõ guare yvágape, ohecháma vaʼekue mbaʼéichapa umi rrománo oñemboharái umi persóna ojukátavare. Péro koʼág̃a Jesús oĩ ko yvy ape ári, ha oikuaáma haʼe voi heta ohasa asytaha. Upéicharõ jepe, haʼe nopensái pe ohaʼarõvare chupe, síno ojepyʼapy imuérte omotĩrõ g̃uarã Itúvape, pórke ojejukáta chupe haʼerõguáicha peteĩ mbaʼe vai apoha. Unas kuánta órape ojeguerahátama chupe oñemosaingo hag̃ua yvyráre, haʼerõguáicha peteĩ persóna otakýva Ñandejárare.

Oñemboʼe puku rire, Jesús ou ha otopa umi mbohapy ijapóstol okeha hína. Upémarõ heʼi Pédrope: “¿Ndaikatúi piko peñatende chendive una orami jepe? Peñatende porãke peikóvo ha peñemboʼe meme ani hag̃ua peʼa mbaʼe vaípe”. Péro Jesús ohechakuaa pe situasión ijetuʼuetereiha avei umi apóstolpe g̃uarã, ha hiʼarive tárdema. Upévare heʼi: “Añetehápe, yvypóra ningo ojapose iporãva, péro hete ikangy” (Mateo 26:40, 41).

Jesús ojerretira chuguikuéra dos veseha, ha ojerure jey Ñandejárape oipeʼami hag̃ua chugui pe “kópa”. Upéi ou ha otopa jey umi mbohapy ijapóstol okeha hína, oñemoĩ rangue oñemboʼe. Jesús oñeʼẽvo, haʼekuéra “ndoikuaái mbaʼépa heʼíta chupe” (Marcos 14:40). Ipahápe Jesús ojerretira tres veseha, ha oñesũ ha oñemoĩ jey oñemboʼe.

Jesús ojepyʼapyeterei pórke ndoipotái oñemongyʼa Itúva réra. Haʼe oikuaa ojejukataha chupe haʼeramoguáicha peteĩ kuimbaʼe aña. Jehová ohendu Itaʼýra ñemboʼe ha ombou hendápe peteĩ ánhel omombarete hag̃ua chupe. Upéicharõ jepe, Jesús “osegi oñemboʼe ipyʼaite guive”. Haʼe oñekevrantaiterei umi mbaʼe oikótavare. ¡Tuichaite ningo pe rresponsavilida haʼe okumpli vaʼerã! Hese odepende entéro yvypóra ikatu hag̃uáicha oiko opa ára g̃uarã, ha haʼe voi oikovéta opa ára g̃uarã iñeʼẽrendúramo añoite. Oguapyeterei hese koʼã mbaʼe “ha pe hyʼái haʼete voi tuguy otykýva pe yvýpe” (Lucas 22:44).

Jesús ou jeývo pe tercera ves, ojuhu jey umi apóstol okeha hína. Upépe Jesús heʼi: “¡Péicha jave piko pepytuʼu ha peke! ¡Péina!, og̃uahẽma pe óra Yvypóra Raʼy oñemeʼẽ hag̃ua umi pekadór pópe. Pepuʼã jaha, ¡péina!, og̃uahẽma hína pe chetraisionáva” (Mateo 26:45, 46).

Ohasáma pyharepyte. Umi saserdóte prinsipál oñekomprometéma opagataha Júdaspe 30 monéda de pláta ikatu hag̃uáicha otraisiona Jesúspe. Upémarõ Judas oraha hendive Getsemanípe heta saserdóte ha fariséo, oheka hag̃ua Jesúspe. Omoirũ avei chupekuéra una partída soldádo rrománo ha peteĩ komandánte militár.

Amalisia Judas osẽ rire pe sénagui, oho derechoite umi saserdóte prinsipál rendápe (Juan 13:27). Haʼekuéra pyaʼe ombyaty iguardiakuéra ha una partída soldádo. Oiméne Judas ogueraha raẽ chupekuéra pe óga Jesús ha umi apóstol ofesteha haguépe pe Páskua. Ndaiporivéimarõ hikuái upépe, Judas ha umi hénte ohóva hendive, ohasa Cedrón ñu ha oho pe lugár héravape Getsemaní. Haʼekuéra ogueraha voi lámpara, espáda ha garróte oheka hag̃ua Jesúspe.

Judas oikuaa porã moõpa ohóne raʼe Jesús ha umi ótro apóstol, upévare odirihi umi héntepe pe sérro Olivoty gotyo. Pe semána ohasa vaʼekuépe, Jesús ha umi apóstol heta vése opyta kuri Getsemanípe, ou ha ohokuévo Betániape. Péro koʼág̃a pyhare, ha oiméne Jesús oĩ pytũmbýpe umi olívo máta guýrupi. Ikatu oime umi soldádo núnka ndohecháiva Jesúspe, ¿mbaʼéichapa upéicharõ oikuaáta chupe hikuái? Judas oho hendivekuéra ha haʼe ohechaukáta chupekuéra mávapa Jesús. Haʼe heʼi: “Pe ahetũva, upévape pejagarra vaʼerã préso ha peñatende ani okañy pendehegui” (Marcos 14:44).

Judas ogueraha umi héntepe pe hardínpe. Ohechávo Jesús oĩha ijapostolkuérandi, oho derechoite hendápe, ha heʼi: “¡Mbaʼéichapa Mboʼehára!”, ha ohetũ vevyimi chupe. Jesús katu heʼi chupe: “Chamígo, ¿maʼerãpa reju?” (Mateo 26:49, 50). Ha upéi heʼi avei: “Judas, ¿péicha cheretũvo piko retraisiona Yvypóra Raʼýpe?” (Lucas 22:48). Judas ojapóma la ojapose vaʼekue.

Jesús oñemboja umi lámpara ha mbaʼerendy ohesapehápe, ha oporandu: “¿Mávape piko peheka?”. Umi kuimbaʼe ombohovái: “Jesús Nazaretguápe”. Pyʼaguasúpe Jesús heʼi chupekuéra: “Che hína” (Juan 18:4, 5). Ohendúvo upéva, umi kuimbaʼe oñesorprende, oguevi ha hoʼa yvýpe.

Oaprovecha rangue okañy hag̃ua chuguikuéra pe pytũmbýpe, Jesús oporandu jey mávapepa la oheka hikuái. Haʼekuéra orresponde jey: “Jesús Nazaretguápe”. Upépe, trankílo porãnte haʼe heʼi: “Che hína haʼémango peẽme. Oiméramo chéve la chereka, peheja koʼãvape toho”. Ijetuʼuetereíramo jepe Jesús situasión, haʼe imanduʼa heʼi hague oñangarekotaha ijapostolkuérare ani hag̃ua ni peteĩva oñehundi (Juan 6:39; 17:12). Jesús okumpli upéva ha ni peteĩva noñehundíri. Péro ojei chuguikuéra “pe oñehundi vaʼerãnte voi”, haʼéva hína Judas (Juan 18:7-9). Upévare Jesús ojerure umi hénte atýpe oheja hag̃ua isegidorkuérape toho.

Umi soldádo opuʼã ha oñemboja Jesúsre. Upépe umi apóstol ohechakuaa la oikótava, ha heʼi: “Ore Ruvicha, ¿roiporútapa ore espáda?” (Lucas 22:49). Umi apóstol oraha kuri mokõi espáda, ha Jesús ombohovái mboyve, Pedro ojagarráma peteĩva umi espáda. Upepete ohaʼã pe saserdóte prinsipál rembiguái héravape Malco, ha otrosa chugui inambi iderechapegua.

Jesús ohechávo upéva, opoko Malco nambíre ha omongueraite chupe. Upéi omboʼe peteĩ mbaʼe iñimportánteva, heʼívo Pédrope: “Eñongatu jey nde espáda ilugárpe, cháke umi oiporúva guive pe espáda, ojejukáta espádape”. Jesús ndokyhyjéi oikuaáramo jepe ojejagarratamaha chupe, upévare heʼi: “¿Mbaʼéicha piko oñekumplíta Ñandejára Ñeʼẽme heʼíva? Upépe heʼi voi péicha oiko vaʼerãha” (Mateo 26:52, 54). Upéi heʼi avei: “¿Namboyʼumoʼãi piko pe kópa che Ru omeʼẽ vaʼekue chéve?” (Juan 18:11). Jesús okumplise Itúva rembipota, omanótaramo jepe.

Upéi Jesús heʼi umi héntepe: “¿Peju piko chejagarra espáda ha garróte reheve pejagarratarõguáicha peteĩ mondahápe? Káda día ningo aguapy aporomboʼe pe témplope ha peẽ ndachejagarrái. Péro opa koʼã mbaʼe oiko oñekumpli hag̃ua umi proféta ohai vaʼekue” (Mateo 26:55, 56).

Upépe umi soldádo, pe komandánte militár ha umi hudío guardiakuéra ojagarra ha oipokua Jesúspe. Ohechávo upéva, umi apóstol odiparapa ha oheja chupe. Péro “peteĩ mitãkariaʼy”, amalisia pe disípulo Marcos, opyta pe hénte apytépe ohecha hag̃ua moõpa ojegueraha Jesúspe (Marcos 14:51). Péro umi kuimbaʼe opilla Márcospe ha ojagarrase chupe. Haʼe katu ojehekýi umi héntegui, oheja ipopekuéra ijao joʼaha de líno ha odipara.

Jesúspe ojepokua haʼeramoguáicha peteĩ mondaha ha ojegueraha Anás rendápe. Jesús orekórõ guare 12 áño, umi mboʼehára templopegua ijurujaipa vaʼekue ohechávo mbaʼeichaitépa iñarandu, ha upe tiémpope Anás haʼe vaʼekue pe saserdóte prinsipál (Lucas 2:42, 47). Anás raʼykuéra apytépe oĩ vaʼekue avei oservíva upe rire kómo saserdóte prinsipál, ha koʼág̃a ijérno Caifás oreko upe puésto.

Anás ombaʼeporandu aja Jesúspe, Caifás oaprovecha ohenoika hag̃ua umi 71 miémbro oĩvape pe Sanedrínpe, haʼéva pe trivunál iñimportantevéva. Umi 71 apytépe oĩ pe saserdóte prinsipál ha umi oreko vaʼekue ymave upe puésto.

Koʼág̃a Anás “oporandu Jesúspe idisipulokuérare ha umi mbaʼe haʼe omboʼévare”. Jesús katu ombohovái: “Che añeʼẽ vaʼekue opavave rovake. Akóinte aporomboʼe sinagogahárupi ha pe témplope oñembyatyhápe opa umi hudío; ha mbaʼevete ndaʼéi ñemiháme. ¿Mbaʼére piko rembaʼeporandu chéve? Eporandúna umi cherendu vaʼekuépe” (Juan 18:19-21).

Ohendúvo upéva, peteĩ guárdia oĩva Jesús ypýpe ohovapete chupe ha heʼi: “¿Péicha piko rembohováita pe saserdóte ruvichápe?”. Péro Jesús oikuaa ndojapoiha mbaʼeve ivaíva, upévare heʼi: “Oimérõ haʼe ivaíva, eréna chéve mbaʼépepa ajavy. Péro pe haʼe vaʼekue iporãramo, ¿mbaʼére piko chenupã?” (Juan 18:22, 23). Upe rire Anás omondo Jesúspe Caifás rendápe.

Upe aja oñembyatýma pe Sanedrín kompletoite, oĩháme pe saserdóte prinsipál, umi karai guasukuéra ha mboʼehára leipegua. Ojotopa hikuái Caifás rógape. Peichagua huísio ningo ndovaléi ojejapo pe Páskua pyharépe. Péro upéva ndojokói koʼã kuimbaʼe iñañaitévape.

¿Ohusga porãtapa pe Sanedrín Jesúspe? Ñapensamína, unas kuánta semána upe mboyve, Jesús omoingove jey kuri Lázarope, ha umi oĩva pe Sanedrínpe odesidíma voi ojukataha chupe (Juan 11:47-53). Ha ojapo dos díante umi líder rrelihióso okalkula hague mbaʼéichapa ikatu ojagarra ha ojuka Jesúspe (Mateo 26:3, 4). Upéicharõ, haʼekuéra okondenáma voi Jesúspe ohusga mboyve chupe.

Jahecháma haguéicha, pe Sanedrín noñembyatýi vaʼerã voi kuri upe moméntope. Ha ivaiveha katu, koʼág̃a oheka tarovaite hikuái testígo fálso ikatu hag̃uáicha ojehusga Jesúspe. Péro oúva guivénte ojoavypa la heʼívape. Hasypeve ou mokõi heʼíva: “Ore rohendu heʼírõ guare: ‘Che aitýta ko témplo yvyporakuéra ojapo vaʼekue ha tres díape amopuʼã jeýta ótro, ndahaʼéiva yvypóra rembiapokue’” (Marcos 14:58). Péro ni koʼã mokõi jepe noĩri de akuérdo opa mbaʼe heʼívape.

Caifás oporandu Jesúspe: “¿Nerehendúi piko mbaʼépa heʼi nderehe hikuái? ¿Mbaʼépa eréta?” (Marcos 14:60). Umi testígo fálso ningo ojoavy la heʼívape ha ojekuaa porãiterei ijapuha hikuái, upémarõ Jesús okirirĩnte. Upévare pe saserdóte prinsipál otantea ótra kósa.

Caifás oikuaa mbaʼeichaitépa umi hudío ojepicha oĩramo heʼíva ijehe haʼeha Ñandejára Raʼy. Upe mboyve, Jesús heʼírõ guare Ñandejára haʼeha Itúva, umi hudío ojukaséma voi kuri chupe, pórke heʼi Jesús ‘oñembojojaha Ñandejárare’ (Juan 5:17, 18; 10:31-39). Caifás iletrádo ha upévare koʼág̃a heʼi Jesúspe: “Ere porã oréve, ¿nde piko hína pe Cristo, Ñandejára Raʼy? ¡Cháke ndejapúramo, Ñandejára oikovéva ndekastigáta!” (Mateo 26:63). Jesús orrekonoséma vaʼekue voi haʼe haʼeha Ñandejára Raʼy (Juan 3:18; 5:25; 11:4). Ha okirirĩramo koʼág̃a ikatu oĩ opensáva haʼe onegaha upéva. Upévare pyʼaguasúpe Jesús ombohovái: “Che hína upéva; ha peẽ pehecháta pe Yvypóra Raʼýpe oguapyha Ñandejára Ipuʼakapáva deréchape, ha ouha hína arai ári” (Marcos 14:62).

Caifás ohendúvo upéva, oñesorprende guaʼu, omondoropa voi ijao joʼaha ha heʼi: “Otaky Ñandejárare. Nañaikotevẽvéima testígore. ¡Péina!, koʼág̃a peẽ pehendúma avei mbaʼéichapa otaky Ñandejárare. ¿Mbaʼépa peje?”. Pe Sanedrín oapoja ko huísio iñinhustoitéva ha heʼi: “Omano vaʼerã” (Mateo 26:65, 66).

Upéi oñepyrũ oñembohory ha okopi vaipaite hese hikuái. Oĩ ohovapetéva chupe ha ondyvúva hováre. Oĩ ohesajokuáva chupe, oinupã ha upéi heʼíva oñembohory hag̃ua: “Oimérõ nde peteĩ proféta, emombeʼúna oréve mávapa nenupã” (Lucas 22:64). Péicha osegi omaltrata hikuái Ñandejára Raʼýpe, ha ojejapo peteĩ huísio ilegál.

Pedro ha Juan oheja rei kuri Jesúspe pe hardín de Getsemanípe, ha odipara umi ótro apóstolndi okyhyjégui. Péro upéi ou jey hikuái, ha osegi Jesúspe (Juan 18:15; 19:35; 21:24). Oiméne haʼekuéra ohupyty raʼe chupe ojegueraha aja Anás rendápe. Upéi, Anás omondóvo Jesúspe Caifás rendápe, Pedro ha Juan osegi chupe mombyrymi guive. Oiméne haʼekuéra okyhyje ojejukárõ g̃uarã chupekuéra, péro ojepyʼapyeterei avei Jesúsre ha oikuaase mbaʼépa ojejapóta hese.

Juan ningo pe saserdóte prinsipál konosído, upévare ojeheja chupe oike Caifás róga korapýpe. Pedro katu opyta ohaʼarõ pe okápe, ha Juan ou oñeʼẽ pe sirviénta oĩvape pe okẽ ypýpe oheja hag̃ua Pédrope oike.

Upérõ roʼy ha umi oĩva pe korapýpe ojatapy ojepeʼe hag̃ua. Pedro oho ojepeʼe hendivekuéra ohaʼarõ aja, ‘ohecha hag̃ua mbaʼépa oikóta’ ojehusga rire Jesúspe (Mateo 26:58). Upépe pe tata ohesape hese ha pe sirviénta oĩ vaʼekue pe okẽ ypýpe ohecha porãve Pédrope. Haʼe heʼi: “Ndéngo ko kuimbaʼe disípulo avei, ¿ajépa?” (Juan 18:17). Péro ndahaʼéi pe sirviénta añónte la orrekonoséva Pédrope ha heʼíva haʼeha Jesús disípulo (Mateo 26:69, 71-73; Marcos 14:70).

Pedro katu ipochy upe haguére. Haʼe ningo ndoipotái kuri avave opilla chupe, ha upévare peteĩ moméntope osẽ voi oho pe okẽ ypýpe. Haʼe onega Jesúspe ha heʼi voi: “Che ni ndaikuaái chupe, ha nantendéi mbaʼépa la ereséva chéve” (Marcos 14:67, 68). Ha ojeguerovia hag̃ua chupe, oñepyrũ “ohura” voi ndoikuaaiha Jesúspe, ha heʼi: “Oimérõ chejapu toiko cherehe mbaʼe vai” (Mateo 26:74).

Upe aja pe Sanedrín ohusga hína Jesúspe. Amalisia haʼekuéra oĩ peteĩ koty yvatépe. Oiméne Pedro ha umi ótro ohecha mbaʼéichapa oike ha osẽ umi testígo oñehenóiva oñeʼẽ hag̃ua.

Pedro ningo oñeʼẽ umi galiléo oñeʼẽháicha, upévare oĩ opilláva ijapuha onegávo Jesúspe. Hiʼarive pe atýpe oĩ peteĩ Malco pariénte, upe kuimbaʼe Pedro onambiʼo vaʼekue. Haʼe heʼi: “Che rohecha kuri reĩrõ guare hendive pe hardínpe, ¿ajépa?”. Ha Pedro onega javete Jesúspe tres veseha, osapukái peteĩ gállo. Péicha oñekumpli Jesús heʼi vaʼekue (Juan 13:38; 18:26, 27).

Amalisia upérõ Jesús oĩ hína kuri peteĩ valkónpe omañáva pe korapy gotyo. Jesús ojere omaña Pédrore, ha katuete upéva hasyetereíne raʼe chupe. Haʼe imanduʼa Jesús heʼi vaʼekuére, upévare oñeñandu vaieterei ha osẽ upégui hasẽ soro (Lucas 22:61, 62).

¿Mbaʼéicha rupi piko Pédrore oiko upéva? Haʼe ningo ojeroviaiterei kuri ijehe, ¿mbaʼéicha piko upéicharõ osẽ onega Huvichápe? Jesúspe ojekulpa reiete ha Pedro ikatu kuri odefende chupe, péro haʼe onega pe ‘omeʼẽvape jeikove opaveʼỹva’ (Juan 6:68).

Pédrore oiko vaʼekue ohechauka porã peteĩ kristiáno ojeroviaitereíva Ñandejárare jepe ikatuha ou ikangy ha opeka. ¡Aníkena arakaʼeve oiko upéva ñanderehe!