Lívro número 60 1 Pedro

Ohai: Pedro

Moõpa ojehai: Babilonia

Arakaʼépa ojehaipa: áño 62-64 rupi Jesús ou rire

UMI kristiáno ymaguare omoherakuã opárupi Ñandejára imbaʼeporãha ha upéicha pe marandu porã oñemog̃uahẽ Roma rugua peve. Péro heta oñepyrũ oñeʼẽ vai hesekuéra. Kristianokuéra rrelihión oñepyrũ Jerusalénpe umi hudío apytépe. Upévare oĩ heʼíva haʼekuéra oĩha umi zelotes ndive. Umíva ningo hudío ndoikoséiva Romaygua rembiguáirõ ha manterei opuʼãva mburuvichakuérare. Avei umi kristiáno nombaʼekuaveʼẽi emperadórpe ha ndojeheʼái umi mbaʼe ojejapóvare rrelihión japúpe. Upévare umi hénte okopi hesekuéra ha heta ohasa asy hikuái ijerovia rehehápe. Koʼã mbaʼére Ñandejára ojevale Pédrore ohai hag̃ua ko kárta peteĩha. Haʼe omokyreʼỹ kristianokuérape ojepytaso hag̃ua ijeroviáre ha heʼi mbaʼéichapa oikovaʼerã hikuái mburuvicha Nerón poguýpe. Ko kuatiañeʼẽ omombarete chupekuéra ombohovái hag̃ua heta persekusión oúva upe riremínte.

² Oñepyrũnguévo Pedro heʼíma haʼe ohaihague ko kuatiañeʼẽ. Avei Ireneo, Clemente Alejandriaygua, Orígenes ha Tertuliano oñeʼẽvo ko kártare heʼi Pedro ohaihague.a Heta mbaʼe ohechauka 1 Pedro haʼeha Ñandejára Ñeʼẽ. Eusebio heʼi umi omoakãva kristianokuérape oiporu meme hague ko kuatiañeʼẽ ha enterove ojerovia ouha Ñandejáragui (áño 260-342 rupi). Ignacio, Hermas ha Bernabé síglo 2-peguare imanduʼa avei hese.b Ko kuatiañeʼẽ ndojoavýi Ñandejára Ñeʼẽ heʼívare. Ojehai omombarete hag̃ua kristiáno hudío ha hudioʼỹvape ‘isarambipáva Ponto, Galacia, Capadocia, Asia ha Bitinia rupi’. Koʼãva ningo oĩ Asia Menórpe (1 Ped. 1:1).

³ Arakaʼépa ojehai ko kárta? Umi mbaʼe heʼívare jahechakuaa umi kristiáno ohasa asy hague hikóni. Ikatu oime oñemoĩ hesekuéra umi oadoráva ñandejára guaʼu térã umi hudío ndojeroviáiva Jesús rehe. Péro upérõ Nerón noñepyrũi gueteri opersegi chupekuéra, upéva oikovaʼekue áño 64-pe. Upéicharõ Pedro ohaíneraʼe oñepyrũ mboyvemi ko persekusión, oiméne áño 62 térã 64 rupi. Jaʼe upéva Marcos oĩ rupi Pédrondi. Pablo oĩ ypýrõ guare kárselpe Rómape (áño 59-61 rupi) Marcos oĩvaʼekue hendive péro ohopotaite Asia Menórpe. Ha Pablo oho jeýrõ guare préso (áño 65 rupi) Marcos oho jey hendápe Rómape (1 Ped. 5:13; Col. 4:10; 2 Tim. 4:11). Upe mboyve Marcos ohonerakaʼe Pedro rendápe Babilóniape.

⁴ Moõpa ojehai 1 Pedro? Heta karai arandu heʼi ko kuatiañeʼẽ haʼeha Ñandejára Ñeʼẽ, Pedro ohaihague ha arakaʼépa ojejapo, péro nog̃uahẽi peteĩ ñeʼẽme heʼívo moõpa ojehai. Pedro voi heʼi ohaihague oĩ aja Babilóniape (1 Ped. 5:13). Péro oĩ umi heʼíva ohaihague Roma guive, ha heʼi guaʼunteha ‘Babilonia’ Rómare. Péro ndaipóri mbaʼeve ohechaukáva upéva. La Biblia ndeʼíri Rómare ojeʼeha Babilonia. Pedro omondo ikuatiañeʼẽ Ponto, Galacia, Capadocia, Asia ha Bitíniape g̃uarã. Koʼãva ndahaʼéi téra guaʼu, ha upéicha avei Babilonia (1:1). Heta mbaʼére ikatu jaʼe Pedro oĩhague Babilóniape. Pór ehémplo, chupe ‘ojeheja hembiaporã omyasãi pe marandu porã umi hudío apytépe’ ha Babilóniape oiko hetaiterei hudío (Gál. 2:​7-9). Pe lívro Encyclopaedia Judaica omombeʼúvo mbaʼéichapa ojejapo Talmud Babiloniaygua heʼi upérõ umi hudío orekohague “mboʼehao guasu Babilóniape”.c

⁵ La Biblia ndeʼíri Pedro oĩhague Rómape. Pablo heʼi hiʼare hague Rómape péro ndeʼíri Pedro oĩhague upépe. Pablo imanduʼa 35 tapicháre Romanos kuatiañeʼẽme ha omomaitei 26 tapichápe heraite rupi, péro mbaʼérepa naimanduʼái Pédrore? Ndojapói upéva Pedro ndaipóri rupi upépe (Rom. 16:​3-15). Upéicharõ Pedro ohai Babilonia guive, oĩva rrío Éufrates rembeʼýpe, Mesapotámiape.

MBAʼÉICHAPA ÑANEPYTYVÕ

¹¹ Ko kuatiañeʼẽme oĩ heta konsého iporãva umi kongregasión omoakãvape g̃uarã. Jesús heʼihaguéicha Juan 21:​15-17-pe ha Pablo Hechos 20:​25-35-pe, Pedro avei ohechauka ansianokuéra oñangarekovaʼerãha kongregasiónre. Ojapovaʼerã upéva kyreʼỹme ohayhúgui hapichakuérape. Haʼekuéra oĩ Jesucristo “pe Ovecha rerekua tenondegua” poguýpe. Upévare oñangarekovaʼerã Ñandejára ovecha atýre, omeʼẽ chupekuéra ehémplo ha ndaijejapói (5:​2-4).

¹² Pedro kuatiañeʼẽ ohechauka mbaʼéichapa ha máva poguýpepa oñemoĩvaʼerã kristianokuéra. Pór ehémplo 1 Pedro 2:​13-17 heʼi ñañemoĩvaʼerãha mburuvichakuéra poguýpe. Péro ñande ningo Ñandejára rembiguái ha upévare ñaneñeʼẽrenduvaʼerã chupe raẽ ha ‘jakyhyjevaʼerã’ chugui. Tembiguaikuérape heʼi omombaʼe hag̃ua ijarakuérape ha oñemoĩ ipoguýpe, avei ogueropuʼaka hag̃ua jehasa asy “Ñandejára rayhupápe”. Tembirekokuérape heʼi avei iñeʼẽrendu hag̃ua iménape, jepe ndojeroviái Jehováre. Ojehechauka ‘iporãha Ñandejára renondépe’ peteĩ tembireko heko kirirĩ ha ipyʼaporãva, ha upéva ikatuha oipytyvõ iménape ojerovia hag̃ua Jehováre. Pedro ohechauka porã ko mbaʼe heʼívo mbaʼéichapa Sara oñemoĩvaʼekue Abrahán poguýpe (1 Ped. 2:​17-20; 3:​1-6, BNP; Gén. 18:12). Menakuéra katu omoakãvo hembirekópe imanduʼavaʼerã kuña ‘ikangyveha’. Ha umi imitãvape Pedro heʼi: “Upéichakena avei peẽ penemitãvéva peñemoĩ umi mboʼeharakuéra ñeʼẽme”. Upéi ohechauka naiporãiha jajejapo ha heta vése imanduʼa ko mbaʼére (1 Ped. 3:​7-9; 5:​5-7, BNP; 2:​21-25).

¹³ Pedro kuatiañeʼẽ og̃uahẽ umi kristiáno ymaguarépe ohasa asyve jave hikuái. Upéva omokyreʼỹ chupekuéra ha koʼág̃a peve ñanemombarete jahasa asy jave. Haʼe oiporu Evréo Kuatiañeʼẽ imanduʼávo Jehová heʼivaʼekuére: “Penemarangatúke, che niko chemarangatu” (1 Ped. 1:16; Lev. 11:44). Upéi oiporu jey Ñandejára Ñeʼẽ ohechauka hag̃ua pe kongregasión ojoguaha peteĩ ógape, oñemopuʼãva ita oikovévagui ha Jesucristo haʼeha pe ita tenondegua. Maʼerãpa ojapo upéva? Pedro heʼi: ‘Peẽ katu pe tetã poravopyre, peteĩ tetã heko potĩmava, Ñandejára ohenoimavaʼekue pytũmbýgui peiko hag̃ua hesape porãitépe, pemyasãi hag̃ua saserdóteramo, Ñandejára rembiapo tuichaitéva’ (1 Ped. 2:​4-10, ÑÑ; Isa. 28:16; Sal. 118:22; Isa. 8:14; Éxo. 19:​5, 6; Isa. 43:21; Ose. 1:10; 2:23). Koʼã rréi ha saserdóte ningo Ñandejára retã marangatu ha Pedro heʼi ‘Ñandejára oguerekoha chupekuéra g̃uarã yvágape pe mbaʼe ikatuʼỹva oñembyai, ikyʼa térã ipiru’. Kóva peteĩ prémio “oñembyaiʼỹvaʼerã arakaʼeve”, ‘glória tapia g̃uarãva Cristo ndive’. Upéicha oñemokyreʼỹ chupekuéra ovyʼa hag̃ua Cristo ‘ojehechaukaha árape oñemombaʼeguasu hag̃ua’ (1 Ped. 1:4; 5:​4, 10, BNP; 4:13).

[Nóta]