1-3. a) ¿Mbaʼérepa oiméne ijetuʼu raʼe Estérpe oho hag̃ua iména rendápe? b) ¿Mbaʼe porandúpa oñembohováita ko kapítulope?

ESTER ipyʼapererepa anga oikévo rréi Asuero palásiope oĩva Súsape ha oñehaʼãmbaite ani hag̃ua ojepyʼapy, péro ijetuʼu chupe upéva. Pe palásionte voi ningo tuichaiterei ha omimbipa. Ipare oreko diferénte kolór ha heta taʼanga, por ehémplo: león, tóro ipepóva ha kuimbaʼe opoíva flécha. Umi pilár ojejapo umi ita ojeguapávagui ha oreko avei umi estátua tuichaicháva. Ko palásio iporãitereíva oĩ yvate, umi sérro Zagros ypýpe. Umi sérro ruʼãme oĩ niéve ha iguýpe katu hesakã asy osyry pe rrío hérava Coaspes. Upe lugár ohechauka voi enterovépe mbaʼeichaitépa omanda guasu pe rréi. Ha upe palásiope oike vaʼerã rréina Ester oñeʼẽ hag̃ua iména Asuero ndive. Ko rréi ningo oñemombaʼeguasueterei ha heʼi voi ijehe haʼeha “pe rréi tuichavéva”.

² Ester ningo peteĩ hudía iñeʼẽrendúva Jehovápe ha oiméne ni nopensáiva omendataha koichagua kuimbaʼére.a Ko rréi ndojoguaiete umi kuimbaʼe hekoporãvape oñeñeʼẽha la Bíbliape. Por ehémplo Abrahán, haʼe ningo iñumílde vaʼekue, ha Jehová heʼírõ guare chupe ojapo hag̃ua hembireko Sara ojeruréva, haʼe ojapo upeichaite (Gén. 21:12). Rréi Asuero katu oiméne ndoikuaaiete voi Jehovápe ni umi Léi haʼe omoĩva ipuévlo Israélpe. Péro oikuaa porãiterei umi léi oĩva Pérsiape, umíva apytépe pe heʼíva ndovaleiha avave oho pe rréi rendápe haʼe ohenoiʼỹre chupe. ¿Mbaʼépa oikóta oĩramo ndojapóiva ko léi heʼíva? ¡Ojejuka vaʼerã chupe upepete! Ester oikuaáramo jepe upéva, oguata ohóvo rréi Asuero ohecha hag̃uáme chupe. Oiméne oikévo ohóvo heʼíma raʼe omanotaha katuete (elee Ester 4:11 ha 5:1).

³ ¿Mbaʼérepa peichaite peve ojapeligra Ester? ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende chugui? Jaikuaa hag̃ua upéva, jahechami raẽ mbaʼéicha rupípa ko kuñataĩ ojerovia mbaretetéva Jehováre omenda raʼe pe rréi Persiaguáre.

Ester rembiasakue

4. ¿Mbaʼépa jaikuaa Estérgui, ha mbaʼéicha rupípa iprímo omongakuaa chupe?

⁴ Ester ningo tyreʼỹmi vaʼekue. Ndajaikuaáiramo jepe heta mbaʼe ituvakuéragui, jaikuaa ohenói hague hikuái Estérpe Hadassá. Evréope oñehenói avei péicha pe mírtope, peteĩ plánta iporã ha ipoty morotĩ asýva. Omanórõ guare ituvakuéra, iprímo Mardoqueo ijedavémava chugui, oiporiahuvereko Estérpe ha ogueraha omongakuaa chupe ha oñangareko hese itajýra teéicha (Est. 2:5-7, 15).

5, 6. a) ¿Mbaʼéichapa Mardoqueo ohekomboʼe Estérpe? b) ¿Mbaʼéichapa oiko rakaʼe Mardoqueo ha Ester?

⁵ Mardoqueo ha Estérpe ojegueraha vaʼekue Súsape, peteĩ siuda oĩva Pérsiape. Oime vaʼerã umi hénte upepegua oapoʼi raʼe chupekuéra osegi haguére pe rrelihión ha pe Léi oguerekóva umi hudío. Katuete Ester omombaʼe ha oagradese iprímo Mardoquéope omboʼe haguére chupe mbaʼéichapa Jehová heta vésema oguenohẽ ipuévlope jejopy vaígui ha katuete oipytyvõtaha avei chupekuéra (Lev. 26:44, 45). Ndareíri ningo mokõivéva oñoamigoite vaʼekue ha ipyʼaite guive oservi oñondive Ñandejára Jehovápe.

⁶ Amalisia Mardoqueo ombaʼapo vaʼekue funsionárioramo pe palásio oĩvape Súsape, ha oguapy jepi pe palásio rokẽme umi ombaʼapóvandi avei rréi Asuérope g̃uarã (Est. 2:19, 21; 3:3). Ndaipóri ningo informasión omombeʼúva mbaʼépa ojapo vaʼekue Ester ikuñataĩme, péro katuete oiméne oñangareko raʼe iprímo Mardoquéore ha oñatende chupe hógare, opytáva peteĩ várrio imboriahúvape, pe rrío mboypýri. Oiméne Ester oho jepi avei oguata merkádore oĩva Súsape, upépe ningo oñevende óro, pláta ha hetave mbaʼe porã. ¡Máva piko oimoʼãta amo gotyove Ester orekopataha koʼã mbaʼe ipoguýpe! Upérõ haʼe ni noñeimahinái umi mbaʼe ohaʼarõva chupe.

Peteĩ “kuñataĩ neporãva”

7. ¿Mbaʼérepa ojepeʼa Vástipe ipuéstogui, ha mbaʼépa oiko upe rire?

⁷ Peteĩ jey, opárupi oñemombeʼu peteĩ mbaʼe oikóva pe palásiope: ¡tuichaiterei oñemotĩ rréi Asuero! ¿Mbaʼéicha rupípa? Peteĩ fiestahápe, pe rréi ha iñinvitadokuéra hoʼujoa jave víno ha umi tembiʼu hepa jepéva, pe rréi ohenoika hembireko Vástipe, oĩva avei ótra fiestahápe iñamigakuéra ndive. Péro ko rréina oñemborretováda iménagui ha ndohói. Rréi Asuero ipochyeterei hembireko omotĩ haguére chupe upéicha ha oporandu ikonseherokuérape mbaʼépa ikatu ojapo okastiga hag̃ua Vástipe upévare. Upéi odesidi oipeʼa chupe ipuéstogui, ha heʼi oiporavotaha ótra rréina omoĩ hag̃ua hendaguépe. Upéicha rupi, rréi Asuero rembiguaikuéra osẽ oheka umi kuñataĩ vírhen iporãvéva oĩva upe rréino poguýpe, ikatu hag̃uáicha pe rréi oiporavo umíva apytégui hembirekorã (Est. 1:1–2:4).

8. a) ¿Mbaʼérepa oiméne ojepyʼapy raʼe Mardoqueo iprímare? b) ¿Mbaʼéichapa la Biblia ikatu ñanepytyvõ ani hag̃ua ñañemombaʼeguasu ñaneporã haguére? (Ehecha avei Proverbios 31:30.)

⁸ Ñandejára Ñeʼẽ heʼi Ester haʼeha peteĩ “kuñataĩ neporãva” (Est. 2:7). Katuete Mardoqueo ovyʼa ohechávo mbaʼeichaitépa ipríma iporã ha ikuñataĩmaha ohóvo, péro oiméne ojepyʼapy avei hese. ¿Mbaʼérepa? Heta hénte ningo ojechaukase ha oñemombaʼeguasu iporã haguére. Ha Mardoqueo ndoipotái oiko upéva ipríma rehe. Ha ani hag̃ua Ester ojogua umívape, tekotevẽ vaʼekue iñarandu ha iñumílde (elee Proverbios 11:22). Péro, ¿mbaʼépa ojapo Ester? ¿Oñepyrũpa avei ijejapo ha oñemombaʼeguasu? Jahechamína mbaʼépa oiko raʼe.

9. a) ¿Mbaʼépa ojapo pe rréi rembiguaikuéra ohechávo Estérpe, ha mbaʼérepa Mardoqueo ombyasy upéva? b) ¿Mbaʼérepa Mardoqueo oheja Estérpe omenda peteĩ ndohayhúivare Jehovápe? (Ehecha pe rrekuádro.)

⁹ Rréi Asuero rembiguaikuéra ohechávo Ester iporãitereiha, ogueraha avei chupe pe palásio oĩva Súsape (Est. 2:8). ¡Mbaʼeichaitépa oiméne Mardoqueo ombyasy raʼe upéva! Haʼe ningo itajýra teéicha ohayhu Estérpe ha ndoipotái omenda peteĩ nomombaʼeguasúivare Ñandejára Jehovápe, tahaʼe jepe raʼe peteĩ rréi. Péro ndaikatúi ojoko upéva.b Ojegueraha mboyve Estérpe, Mardoqueo oñemoñeʼẽ chupe, ha haʼe ohendu porãne raʼe iprímope. Ohokuévo pe rréi palásiope, oime vaʼerã Ester oñeporandu raʼe mbaʼépa oikóta chugui ha mbaʼépa ohaʼarõ chupe.

“Ohecháva guive Estérpe, oguerohory chupe”

10, 11. a) ¿Mbaʼépa ikatu kuri opensa Ester ijehe ojetrata porãite haguére chupe? b) ¿Mbaʼéichapa jaikuaa Mardoqueo ojepyʼapy hague iprímare?

¹⁰ Peteĩ díapente Ester oĩma peteĩ lugár idiferénte ha ndoikuaaietehápe. Upépe oĩ avei enterove umi kuñataĩ ojegueru vaʼekue ikatu hag̃uáicha pe rréi oiporavo umíva apytégui hembirekorã. Umi kuñataĩ káda uno idiferénte ojuehegui, tahaʼe ilája, iñidióma térã ikostúmbre. Peteĩ ofisiál hérava Hegai oñangareko hesekuéra, ha un áño aja oñenkarga ojejapo hag̃ua koʼã kuñataĩme peteĩ tratamiénto iporãve hag̃ua hikuái ha ojejapo chupekuéra masáhe aséite hyakuã asývape (Est. 2:8, 12). ¿Mbaʼéichapa oñeñandu koʼã kuñataĩ upe haguére? Heta oĩ oñepyrũva ijejapo, ojechaukase ha ndoipotái voi ótra iporãve chugui. ¿Oikópa Ester rehe avei upéva?

¹¹ Iprímo Mardoqueo siémpre ojepyʼapy Ester rehe. Ñandejára Ñeʼẽ omombeʼu, káda día voi oho hague umi kuñataĩ oikoha gotyo oikuaa hag̃ua mbaʼéichapa oĩ hína ipríma ohayhuetéva (Est. 2:11). Haʼe oiméne oporandu jepi hese umi tembiguáipe, ha ombovyʼaiterei chupe umi mbaʼe oikuaáva Estérgui. ¿Mbaʼérepa?

12, 13. a) ¿Mbaʼépa opensa Ester rehe umi ohecháva chupe? b) ¿Mbaʼérepa oiméne ovyʼaite raʼe Mardoqueo Ester nomombeʼúi haguére hudiaha?

¹² Hegai, upe oñangarekóva koʼã kuñataĩre oguerohory ha ohecharamoiterei Estérpe, upévare ombojeroviave chupe. ¿Mbaʼépa ojapo hesehápe? Omeʼẽ chupe siete sirviénta ha pe lugár iñimportantevéva upe óga umi kuñataĩ oikohápe. La Biblia heʼi voi: “Opaite ohecháva guive Estérpe, oguerohory chupe” (Est. 2:9, 15). ¿Mbaʼére piko Ester hoʼa porãiterei rakaʼe enterovépe? ¿Iporã haguérentepa? Nahániri, haʼe ndahaʼéi iporãnteva, síno iñakãguapy, iñarandu ha iñumílde avei.

¹³ Ñandejára Ñeʼẽ heʼi: ‘Ester nomombeʼúi avavépe mbaʼe tetãyguápa haʼe ni mávapa ihentekuéra, Mardoqueo heʼígui chupe ani hag̃ua omombeʼu avavépe’ (Est. 2:10). Jahechaháicha, iprímo ojerure Estérpe ani hag̃ua omombeʼu haʼe hudiaha, oikuaa rupi pe palásiope ojeapoʼiha umi ambue tetãyguápe. Ha Mardoqueo ndaipóriramo jepe hendive, Ester iñeʼẽrendu chupe ha upéicha ohechauka iñaranduha. ¡Oiménepa ovyʼaite raʼe Mardoqueo oikuaávo upéva!

14. ¿Mbaʼéichapa umi mitãrusu ikatu osegi Ester ehémplo?

¹⁴ Koʼág̃arupi avei oĩ heta mitãrusu ha mitãkuña ombovyʼáva ituvakuérape térã umi omongakuaávape chupekuéra. Ha sapyʼánte oĩramo umi hénte ijejapo, hekovai térã ivioléntova apytépe, ndohejái koʼã mbaʼe ogueraha vai chupekuéra, síno akóinte ojeporta porã ndaipóriramo jepe okontroláva chupekuéra. Umi mitãrusu ha mitãkuña ojapóva upéicha, ombovyʼaiterei avei Itúva yvagapeguápe, Ester ojapo haguéicha (elee Proverbios 27:11).

15, 16. a) ¿Mbaʼérepa pe rréi oguerohory Estérpe? b) ¿Mbaʼérepa oiméne ijetuʼu raʼe Estérpe okambiávo isituasión?

¹⁵ Ñañeʼẽmi jeýna Ester rehe. Og̃uahẽrõ guare itúrno oñepresenta hag̃ua pe rréi renondépe, haʼe ikatu kuri oiporavo umi ao ha aláha iporã porãvéva, péro haʼe iñumílde ha oiporúnte umi omeʼẽva chupe Hegai (Est. 2:15). Oiméne Ester opensa raʼe iñimportanteveha iñakãguapy ha iñumílde, ndahaʼéi iporãnte vaʼerãha pe rréi oguerohory hag̃ua chupe. Upe palásiope ningo ndaiporiguasúi peichagua tapicha. ¿Odesidi porãpa raʼe Ester?

¹⁶ Ñandejára Ñeʼẽ omombeʼu ñandéve mbaʼépa oiko raʼe upe rire: “Pe rréi ohayhuve Estérpe umi ótro kuñataĩgui. Oguerohory chupe ha imbaʼeporãve voi hendive. Haʼe omoĩ Ester akãre pe koróna, ha oiporavo chupe rreinarã, Vasti rekovia” (Est. 2:17, NM). Péicha ko kuñataĩ iñumildetéva omenda pe mburuvicha guasu ipoderosoitévare ha oiko chugui rréina. ¡Ajépa tuichaite okambia Ester situasión! Péro, ¿mbaʼépa ojapóta Ester? ¿Oñemombaʼeguasútapa koʼág̃a? ¡Nahániri!

17. a) ¿Mbaʼéichapa Ester osegi iñeʼẽrendu iprímope? b) ¿Mbaʼérepa iñimportánte jasegi Ester ehémplo?

¹⁷ Ester osegi iñeʼẽrendu iprímo Mardoquéope ha nomombeʼúi avavépe haʼe hudiaha. Avei Mardoqueo oikuaárõ guare oĩha ojukaséva pe rréipe, ojerure Estérpe oavisa hag̃ua rréi Asuérope, ha haʼe ojapo rupi upéicha, ndojejukái vaʼekue pe rréipe (Est. 2:20-23). Péicha Ester ohechauka jey iñumílde, iñeʼẽrendu ha ojerovia mbareteha Ñandejárare. Koʼág̃arupi ningo saʼieterei oĩ iñeʼẽrendúva, upéva rangue umi hénte opuʼãmba ojuehe. Upévare ñañehaʼã vaʼerã jasegi Ester ehémplo ha jajerovia mbarete, upéicha ñaneñeʼẽrendúta avei haʼe ojapo haguéicha.

Ombohovái peteĩ mbaʼe ijetuʼúva

18. a) ¿Mbaʼérepa Mardoqueo noñakãitýi Hamán renondépe? (Ehecha avei pe nóta.) b) ¿Mbaʼéichapa heta ermáno ha ermána ohechauka iñeʼẽrenduha Mardoqueo ojapo haguéicha?

¹⁸ Tiémpo rire, peteĩ karai hérava Hamán oñepyrũ omanda guasu pe palásiope. Asuero onombra voi chupe primer minístro, oiporavo chupe ikonseherorã ha omanda opavavépe oñakãity hag̃ua henondépe (Est. 3:1-4). Mardoqueo ojapóramo jepe opa mbaʼe ojeruréva pe rréi, oikuaa oñakãitýramo Hamán renondépe oñemoĩtaha Ñandejára Jehováre. Haʼe oikuaa avei Hamán haʼeha peteĩ agagíta ha oimeneha ou Agag familiarégui, pe rréi amalekíta ojuka vaʼekue proféta Samuel (1 Sam. 15:33). Jehová okastiga vaʼekue umi amalekítape ipyʼahatã ha iñañaiterei haguére hendive ha ipuévlondi (Deut. 25:19).c ¿Oñakãitýnepa peteĩ amalekíta renondépe peteĩ hudío iñeʼẽrenduetéva? ¡Ni mbaʼevéicharõ! Mardoqueo ojapo vaʼekue ñanemomanduʼa umi ermáno ha ermána iñeʼẽrendúvare Ñandejárape ipyʼaite guive. Oñamenasáramo jepe chupekuéra ojejukataha, ndokyhyjéi heʼi hag̃ua hikuái: “Oreñeʼẽrendu vaʼerã Ñandejárape ore ruvicháramo, yvyporakuérape rangue” (Hech. 5:29).

19. ¿Mbaʼépa ojapose raʼe Hamán, ha mbaʼépa ojapo okonsegi hag̃ua upéva?

¹⁹ Hamán katu ipochyeterei Mardoqueo noñakãitýi haguére henondépe, upévare ohecha mbaʼéichapa ikatu ojuka chupe ha hetãyguakuérape. Ñepyrũrã, oho rréi Asuero rendápe ha oñeʼẽ vai umi hudío rehe, péro ndeʼíri herakuéra. Heʼi hesekuéra haʼeha peteĩ puévlo ndovaléiva mbaʼeverã ha isarambíva opa tetãrupi, avei irrevélde ha ipeligrosoha hikuái ndojapói rupi umi léi heʼíva. Upéi heʼi haʼe voi opagataha hetaiterei pláta oñehundipa hag̃ua umi hudíope.d ¿Mbaʼépa heʼi chupe rréi Asuero? Haʼe omeʼẽ Hamánpe permíso oguenohẽ hag̃ua upe léi ha omeʼẽ avei chupe ikuãirũ osella hag̃ua upéva ha ótra léi oikotevẽtava (Est. 3:5-10).

20, 21. a) ¿Mbaʼéichapa oñeñandu Mardoqueo ha umi ótro hudío oikuaávo Hamán ojaposéva? b) ¿Mbaʼépa Mardoqueo ojerure Estérpe ojapo hag̃ua?

²⁰ Hamán oguenohẽ riremi pe léi, umi mensahéro pyaʼe porã oho oavisa umi tetã oĩvape guive Persia poguýpe ojejukapataha umi hudíope. ¡Mbaʼeichaitépa oiméne upe notísia omoñeñandu vai raʼe umi hénte oikóvape Jerusalénpe! Haʼekuéra ningo osẽ ramoite Babilonia poguýgui ha oñehaʼãmbaite hína omopuʼã jey isiuda. Upérõ ni murálla ndoguerekói gueteri hikuái ojeprotehe hag̃ua. Mardoqueo ojepyʼapýne raʼe hesekuéra, ha avei umi iñamígo ha ihentekuéra oĩvare Súsape. Ha ohechauka hag̃ua ombyasyetereiha upe oikóva, Mardoqueo omondoro ijao, omonde peteĩ ao chalái, omoĩ iñakãre tanimbu ha osẽ osapukái pe siudáre. Hamán katu oguapy omokõ pe rréi ndive, ha ni michĩmi nombyasýi upe ojapóva umi hudío rehe (elee Ester 3:12–4:1).

²¹ Mardoqueo oikuaa porã ndaikatuiha oheja oiko koʼã mbaʼe, péro ndoikuaái avei mbaʼépa ojapóta. Upévare Ester omokyreʼỹ hag̃ua iprímope, oguerahauka chupe ijaorã, péro haʼe ndoipotái. Upéi Mardoqueo ontende sapyʼa mbaʼérepa Jehová oheja ojegueraha Estérpe pe palásiope ha omenda peteĩ rréi ndoservírivare Chupe. Upévare pyaʼe porã heʼika Estérpe ohomi hag̃ua rréi Asuero rendápe ha tojerure chupe ani hag̃ua ojejapo mbaʼeve hetãyguakuérare (Est. 4:4-8).

22. ¿Mbaʼérepa Ester okyhyje vaʼekue oho hag̃ua pe rréi rendápe? (Ehecha avei pe nóta.)

²² Ester okyhyje ha ikorasõ pererepa oikuaávo Mardoqueo ojeruréva chupe. Tekotevẽ ojerovia mbarete ojapo hag̃ua upéva. ¡Ester ningo arakaʼeve ndohasáiva gueteri koʼãichagua situasión! Upévare heʼika Mardoquéope okyhyjetereiha. ¿Mbaʼérepa okyhyjete Ester ojapo hag̃ua upéva? Pe léi pérsa ningo heʼi ojejuka vaʼerãha peteĩ oñembojávape pe rréi rendápe haʼe ohenoiʼỹre chupe. Ha oĩramo ndojapóiva ko léi heʼíva, ikatu ojesalva pe rréi ohupíramo añoite ivastón de óro henondépe. Ñanemanduʼa vaʼerã rréi Asuero ndoiporiahurekoiete hague rréina Vástipe ndohói haguére hendápe ohenoikárõ guare chupe. ¿Mbaʼére piko upéicharõ koʼág̃a otrata porãvéta Estérpe? Hiʼarive upérõ ojapóma treinta día pe rréi nohenoikavéi hague Estérpe, upéva ikatu voi ohechauka ndohayhuveimaha chupe (Est. 4:9-11).e

23. a) ¿Mbaʼépa heʼi raʼe Mardoqueo omombarete hag̃ua Estérpe? b) ¿Mbaʼérepa Mardoqueo peteĩ ehémplo porã ñandéve g̃uarã?

²³ Mardoqueo heʼi iprímape ani hag̃ua okyhyje. Haʼe oipota ojerovia mbarete Jehová katuete osalvataha umi hudíope. Upévare heʼi chupe Ñandejára ikatuha hína ojevale hese odefende hag̃ua ipuévlope, péro ndojaposéiramo, Jehová oimeháicha rei osalvataha hembiguaikuérape. Upéi heʼi avei Estérpe noñeʼẽiramo rréi Asuero ndive, ni haʼe ndojesalvamoʼãiha ojepersegi mbareteve vove umi hudíope. Péicha Mardoqueo ohechauka ojeroviaha ipyʼaite guive Jehová okumplitaha ipromésa ha ndohejamoʼãiha ipuévlo oñehundiete (Jos. 23:14). Upéi heʼive Estérpe: “¡Moõiko jaikuaapa ndoikóipa rakaʼe ndehegui rréina reipytyvõ hag̃ua voi nde puévlope ko situasiónpe!” (Est. 4:12-14, NM). ¡Ajépa ojeroviaite Mardoqueo Jehováre! Ha ñande, ¿jahechaukápa avei jajeroviaha upéicha Jehováre? (Prov. 3:5, 6.)

Ester ojerovia mbarete rupi ndokyhyjéi omanórõ g̃uarã

24. ¿Mbaʼéichapa Ester ohechauka ojerovia ha ipyʼaguasuha?

²⁴ Ester ohechakuaa og̃uahẽmaha pe tiémpo oñeʼẽ hag̃ua rréi Asuero ndive. Heʼi Mardoquéope ojerure hag̃ua umi hudíope toajuna tres día ha haʼe ojapotaha avei upéicha. Ester ohechauka ojerovia ha ipyʼaguasuha heʼívo: ‘Amanótaramo ajapo haguére péicha, tove tamano’ (Est. 4:15-17). Umi tres día pukukue, katuete oñemboʼéne raʼe ikorasõ mbytete guive Jehovápe. Ha og̃uahẽvo pe óra, Ester omonde umi ao iporãvéva, oguerohory hag̃uáicha chupe pe rréi, ha oho hendápe.

25. Emombeʼu mbaʼépa oiko Ester ohórõ guare pe rréi rendápe.

²⁵ Jahecháma haguéicha ko kapítulo oñepyrũvo, Ester ipyʼapererepa oikévo pe palásiope ha oñemboʼe jey jey Jehovápe ipyʼaite guive. Upéi, oikéma katu pe pátiope ha upe guive ohecháma rréi Asuérope oguapyha hína itrónope. Iñakãrague apopẽ asy ha ivárva kuadradoite. Ester omaña pe rréi rehe ohecha hag̃ua ipireporãpa hína térãpa nahániri. Ndajaikuaái ningo ensegídapa pe rréi ohecha raʼe chupe, péro Estérpe g̃uarã haʼete nog̃uahẽmoʼãiva voi pe rréi rendápe. ¿Ha mbaʼépa ojapo pe rréi ohechávo chupe? Haʼe omaña porã hese ha ni ndogueroviaséi ohoha hendápe, upéi ohupi ivastón de óro henondépe ohechauka hag̃ua operdonaha chupe oho haguére hendápe ohenoiʼỹre chupe (Est. 5:1, 2).

26. ¿Mbaʼérepa kristianokuéra tekotevẽ ñandepyʼaguasu Ester ojapo haguéicha, ha mbaʼépa jahecháta pe kapítulo oúvape?

²⁶ Ester okonsegi ohendu chupe pe rréi. Ester siémpre iñeʼẽrendu Jehovápe, ha hekove jepe oapeligra odefende hag̃ua Chupe ha ipuévlope. ¡Ajépa iporãite iñehémplo enterovépe g̃uarã! Katuete opavave kristiáno ñamombaʼe koʼãichagua istória. Jesús heʼi vaʼekue jajoayhúramo, enterove ohechakuaataha ñande idisipuloha (elee Juan 13:34, 35). Japorohayhu añetéramo, ñandepyʼaguasúta avei Ester ojapo haguéicha upe situasión ijetuʼuetévape. Péro koʼápe ndopái hína Ester istória. ¿Mbaʼépa ojapóta haʼe omombeʼu hag̃ua rréi Asuérope pe ikonsehéro ojeroviaveha, Hamán, otraisiona hague chupe? ¿Ikatúnepa Ester osalva umi hudíope? Pe kapítulo oúvape jahecháta upéva.

1-3. a) ¿Mbaʼéichapa Ester oñeñandu oikévo pe palásiope? b) ¿Mbaʼépa ojapo pe rréi ohechávo Estérpe?

ESTER mbeguekatu ha kyhyjepópe oñemboja ohóvo pe rréi oĩháme. Upeichaháguinte, oñekirirĩmbaite pe palásiope ha Ester ohendu ipy ryapu ha ijao ruguái otyryrýva jepe. Haʼe nomaʼẽi ni ijyképe ohecha hag̃ua pe palásio iporãitéva, umi pilár yvate térã pe técho ojejapóva sédrogui ha ojeguapáva. Upéva rangue omaʼẽ pe kuimbaʼe trónope oguapývarente, oikuaágui ipópe oĩha hekove.

² Rréi Asuero omaña porã hese ha ohupi ivastón de óro Ester renondépe ani hag̃ua ojejuka chupe. Péicha ohechauka operdonaha Estérpe oike haguére hendápe ohenoiʼỹre chupe. Upémarõ Ester oñembojave pe rréi rendápe, opoko ivastón rehe ha oagradeseterei chupe (Est. 5:1, 2).

³ Upe rréi ningo omanda guasu ha irrikoiterei. Ojeʼe voi umi rréi Persiagua ao millónes voi ovale hague upe tiémpope. Iñimportánteramo jepe ko karai, Ester ohechakuaa ohayhuha chupe. Haʼe oporandu hembirekópe: “¿Mbaʼéiko reikotevẽmi che rembireko? ¿Mbaʼéiko reipota ameʼẽ ndéve? Oimeraẽ mbaʼe rejeruréva ameʼẽta ndéve, che rréino jepe ambojaʼóne reipotáramo” (Est. 5:3, NM).

4. ¿Mbaʼe ijetuʼúvapa ojapove vaʼerã Ester?

⁴ Ester ohechauka ojerovia mbarete ha ipyʼaguasuha oñembojávo pe rréi rendápe odefende hag̃ua Ñandejára puévlope. Upérõ osẽ porã kuri, péro ojapo vaʼerã gueteri peteĩ mbaʼe ijetuʼúva. Haʼe oikuaa pe rréi oñemombaʼeguasuha, upévare ohecha vaʼerã mbaʼéichapa heʼíta chupe ikonsehéro ojeroviaveha iñaña ha ombotavy hague chupe oguenohẽ hag̃ua peteĩ léi heʼíva ojejukapa vaʼerãha umi hudíope. ¿Mbaʼéichapa Ester omombeʼúta iménape upéva, ha mbaʼépa ñanemboʼe ko kuñakarai ijerovia mbaretetéva?

Iñarandu ha oiporavo porã pe ‘ára oñeʼẽ hag̃ua’

5, 6. a) ¿Mbaʼéichapa Ester ojapo Eclesiastés 3:1, 7 heʼíva? b) ¿Mbaʼéichapa Ester ohechauka iñeʼẽkuaa ha iñaranduha?

⁵ ¿Omombeʼútapa Ester pe rréipe opavave rovake oipyʼapýva chupe? Ojapóramo upéicha ikatu omotĩ Asuérope ha omeʼẽta tiémpo Hamánpe oñedefende hag̃ua. ¿Mbaʼépa ojapóta upéicharõ Ester? Heta tiémpo upe mboyve, rréi Salomón ohai vaʼekue: “Opa mbaʼe hiʼára; [...] ára oñekirirĩ hag̃ua ha ára oñeñeʼẽ hag̃ua” (Ecl. 3:1, 7). Mardoqueo omongakuaárõ guare Estérpe, oiméne omboʼe raʼe chupe ko téxto heʼíva. Upéicha rupi haʼe ohechakuaa iñimportanteha oiporavo porã pe ‘ára oñeʼẽ hag̃ua’.

⁶ Ester heʼi Asuérope: “Oiméramo opyta porã ndéve che ruvicha, aipotaite nde ha Hamán peju pekaru chendive koestedía” (Est. 5:4, NM). Pe rréipe ogusta upéva ha ohenoika Hamánpe. ¡Rehechápa mbaʼeichaitépa iñeʼẽkuaa ha iñarandu Ester! Haʼe ohechauka omombaʼeha iménape ha oiporavo peteĩ tiémpo opyta porãvetahápe omombeʼu hag̃ua umi mbaʼe oipyʼapýva chupe (elee Proverbios 10:19).

7, 8. ¿Osẽ porãpa Estérpe pe karu guasu ojapo vaʼekue, ha mbaʼérepa ndoaprovechái upérõ oñeʼẽma hag̃ua pe rréipe?

⁷ Oiméne Ester kyreʼỹme oprepara pe karu guasu ha ojapo opa mbaʼe ombojerovia hag̃ua iménape. Omoĩ avei umi víno iporãvéva ombopyʼarory hag̃ua chupekuéra (Sal. 104:15). Rréi Asuero ovyʼaiterei upérõ ha oporandu jey Estérpe mbaʼépa oikotevẽmi, ha omeʼẽtaha chupe ojeruréva. ¿Opyta porãpa koʼág̃a Estérpe oñeʼẽ hag̃ua?

⁸ Nahániri. Upévare oinvita jey rréi Asuero ha Hamánpe ótro karu guasu ojapótavape upe koʼẽme (Est. 5:7, 8). ¿Mbaʼérepa ohaʼarõvénte oñeʼẽ hag̃ua? Ñanemanduʼa vaʼerã Ester retãyguakuéra ikatuha hína ojejukapa, upévare haʼe ohecha porã vaʼerã mbaʼe tiémpopepa opyta porãvéta chupe oñeʼẽ hag̃ua. Haʼe ohaʼarõvénte ha oprepara jey peteĩ karu guasu ohechauka hag̃ua iménape omombaʼeha chupe.

9. ¿Mbaʼérepa iñimportánte ñanepasiénsia, ha mbaʼéichapa ikatu jasegi Ester ehémplo?

⁹ Enterovénte ningo oguerohory ha omombaʼe umi ipasiénsiavape, péro saʼieterei oĩ umichagua. Ester ojepyʼapy ha omombeʼuséramo jepe pe ojopy asýva chupe, ohaʼarõnte oñeʼẽ hag̃ua. Iporãta avei ñande jasegi iñehémplo jahecháramo peteĩ mbaʼe noĩporãiva ha tekotevẽva ojekorrehi. Por ehémplo, jaipotáramo peteĩ orekóva autorida osolusiona peteĩ mbaʼe ñandepyʼapýva, iporãta ñahaʼarõkuaa Ester ojapo haguéicha. Proverbios 25:15 heʼi: “Ohaʼarõkuaáva ikatu okambiaka peteĩ mburuvichápe opensáva, ha oñeʼẽva pyʼaguapýpe peteĩ kangue jepe omopẽkuaa”. Ñahaʼarõkuaa ha ñañeʼẽramo pyʼaguapýpe Ester ojapo haguéicha, ikatúta ñambohovái porã umi oñemoĩ mbaretévape jepe ñanderehe. ¿Ovendesípa Jehová Estérpe iñarandu ha ohaʼarõkuaa haguére?

Ohaʼarõkuaa rupi, osẽ porã

10, 11. ¿Mbaʼépa ombopochy Hamánpe osẽ rire pe karu guasuhágui, ha mbaʼépa heʼi chupe hembireko ha iñamigokuéra?

¹⁰ Ester ipasiénsia rupi oiko vaʼekue heta mbaʼe iñimportánteva. Haʼe ojapórõ guare pe karu guasu, Hamán “vyʼa ha pyʼarory reheve” osẽ upégui. Oñeñandu porãiterei pe rréi ha hembireko oinvita haguére chupe. Péro osẽvo pe palásiogui, ohecha jeýma Mardoqueo noñesũi ni noñakãityiha henondépe. Jahecháma haguéicha pe ótro kapítulope, Mardoqueo ndahaʼéi ndorrespetáiva Hamánpe, síno ikonsiénsia nopermitíri chupe omombaʼeguasu upe kuimbaʼépe, oikuaágui Jehovápe añoite omombaʼeguasu vaʼerãha. Upévare Hamán “ipochyeterei” (Est. 5:9).

¹¹ Hamán oho omombeʼu hembireko ha iñamigokuérape mbaʼépa ojapo hese Mardoqueo. Upépe haʼekuéra heʼi chupe opreparaka hag̃ua peteĩ yvyra ijyvatéva 22 métro rasa, ha tojerure pe rréipe omeʼẽ hag̃ua chupe permíso omosaingo hag̃ua Mardoquéope upe yvyráre. Hamánpe ogustaiterei voi upéva, ha pyaʼe opreparaka pe yvyra (Est. 5:12-14).

12. ¿Mbaʼérepa pe rréi ojerure ojelee hag̃ua chupe umi kuatia oĩháme rrehistrádo umi mbaʼe ojejapóva hetãme, ha mbaʼépa ohechakuaa upépe?

¹² Péro upéi oiko peteĩ mbaʼe oñeimoʼãʼỹva. La Biblia omombeʼu ‘upe pyharépe Asuero ndaikatúi hague oke’. Upémarõ ojerure ojelee hag̃ua chupe umi kuatia oĩháme rrehistrádo umi mbaʼe ojejapóva hetãme, umíva apytépe ojelee chupe peteĩ kuimbaʼe oavisa hague oĩrõ guare ojukaséva pe rréipe. Upépe haʼe imanduʼa ojejagarra ha ojejuka hague umi opuʼãvape hese. Péro, upéi oporandu mbaʼépa oñemeʼẽ raʼe pe kuimbaʼépe oavisa haguére oĩha ojukaséva chupe. Ha haʼekuéra omombeʼu pe rréipe noñemeʼẽi hague mbaʼevete Mardoquéope (elee Ester 6:1-3).

13, 14. a) ¿Mbaʼépa oiko Hamán rehe? b) ¿Mbaʼépa heʼi Hamánpe hembireko ha iñamigokuéra?

¹³ Asuero pyaʼe voi oporandu mávapa oĩ pe palásiope ikatu vaʼerã oipytyvõ chupe ojehecha hag̃ua mbaʼépa ikatu oñemeʼẽ Mardoquéope. Upe javete Hamán oĩma hína pe palásio pátiope, oiméne haʼe ou raʼe voi porã ojerure hag̃ua permíso pe rréipe ojukauka hag̃ua Mardoquéope. Péro ojerure mboyve upéva, rréi Asuero oporandúma chupe mbaʼépa ikatu ojapo oñemombaʼe hag̃ua peteĩ kuimbaʼépe ojapo haguére iporãva pe rréi rehehápe. Upépe Hamán opensa haʼéne hag̃ua upe kuimbaʼe, upévare heʼi oñemonde hag̃ua upe kuimbaʼépe pe rréi ao, ha peteĩ funsionário omanda guasúva omongorre hag̃ua chupe pe rréi kavaju ári Susa jerére, ha omombaʼe hag̃ua chupe opavave renondépe. Upéva ogustaiterei voi pe rréipe; péro oiméne Hamán okambiapaite raʼe hova oikuaávo Mardoqueo haʼeha upe kuimbaʼe. ¿Ha mávapepa ojerure Asuero ojapo hag̃ua upéva? Hamánpe voi (Est. 6:4-10).

¹⁴ Hamán ipochy, ha ndogustáiramo jepe chupe, ojapo pe rréi heʼíva. Omorrenegaiterei chupe upe oikóva ha otimbopa pochýgui ohóvo hógape. Hembireko ha iñamigokuéra katu heʼi chupe upe situasión ndoguerumoʼãiha mbaʼeve iporãva, ha ndaipuʼakamoʼãiha Mardoquéore (Est. 6:12, 13).

15. a) ¿Mbaʼépa oiko raʼe Ester ipasiénsia rupi? b) ¿Mbaʼérepa iporã “ñahaʼarõkuaa”?

¹⁵ Ester ipasiénsia ha ohaʼarõve rupi ombaʼejerure hag̃ua pe rréipe, Hamán opreparáma peteĩ ñuhã ha upéi haʼete hoʼa pype. Ikatu oime Jehová voi raʼe ndohejái Asuérope oke porã upe pyharépe (Prov. 21:1). Ndareíri la Biblia ñanemokyreʼỹ “ñahaʼarõkuaa hag̃ua” (elee Miqueas 7:7). Jahejávo Jehová pópe umi mbaʼe ñandepyʼapýva, haʼe katuete osolusionáta iporãveháicha.

Ipyʼaguasu oñeʼẽ hag̃ua

16, 17. a) ¿Arakaʼépa Ester ohechakuaa og̃uahẽmaha pe ‘ára oñeʼẽ hag̃ua’? b) ¿Mbaʼérepa jaʼekuaa Ester ndojoguaieteha Vástipe?

¹⁶ Ester ndoipotavéima iména ohaʼarõ, upévare odesidi pe karu guasu ojapo jeývape omombeʼutaha chupe mbaʼépa oikotevẽ. Péro, ¿mbaʼéichapa ojapóta upéva? Pe rréi omeʼẽ Estérpe upe oportunida oporandu jeývo chupe mbaʼépa oikotevẽmi ha omeʼẽtaha chupe ojeruréva (Est. 7:2). Upépe og̃uahẽ sapyʼa pe ‘ára oñeʼẽ hag̃ua’.

¹⁷ Ester oiméne oñemboʼe raʼe Ñandejárape ipyʼapypemi heʼi mboyve pe rréipe: “Che ruvicha, oiméramo nde cheguerohory, ha reipotáramonte, ajerure ndéve chesalvami hag̃ua ha ani reheja oñehundi che retãyguakuéra. Upevamínte ningo ajerure ndéve” (Est. 7:3, NM). Umi mbaʼe heʼívare Ester ohechauka orrespetataha Asuero odesidíva. ¡Ajépa ndojoguaiete rréina Vástipe! Haʼe ningo omotĩ vaʼekue iménape (Est. 1:10-12). Ester ojerure asýnte iménape oñangarekomi hag̃ua hese, ani hag̃ua ojejuka chupe. Ha ndahaʼéi ku heʼíva chupe ivyroha ojerovia haguére Hamán rehe.

18. ¿Mbaʼéichapa Ester omombeʼu pe rréipe umi mbaʼe ojopy asýva chupe?

¹⁸ Oiméne pe rréi ni ndogueroviaséi oĩha ojukaséva Estérpe ha ombyasyeterei anga chupe. ¡Máva piko oimoʼãta oĩha peteĩ ojukaséva pe rréinape! Upe rire Ester heʼive iménape: “Oĩ ningo orerundiséva, chéve ha che puévlope, ha opaga voi rojejuka ha roñehundipaite hag̃ua. Roñemeʼẽtanterire tembiguairã, akirirĩ vaʼerãmoʼã. Péro namombeʼúiramo ko mbaʼe chepyʼapýva ou vaíta pe rréipe” (Est. 7:4, NM). ¡Rehechakuaápa mbaʼéichapa Ester omombeʼu porãnte upe ojopy asýva chupe! Haʼe heʼi avei oñevendétanterire chupe ha hetãyguakuérape tembiguairã, okirirĩtanteha kuri. Péro ojejukapáramo chupekuéra ikatu tuicha operhudika pe rréipe, ha Ester ndaikatúi kuri oguerokirirĩ upéva.

19. ¿Mbaʼéicha javépa ikatu ñanepytyvõ Ester ehémplo?

¹⁹ Ester ehémplo ñanemboʼe iñimportanteha ñanearandu ha jaikekuaa umi ñanerendúvape. Upeichahágui tekotevẽtaramo ñamombeʼu peteĩ mbaʼe ñandepyʼapýva peteĩ jahayhúvape térã peteĩ omanda guasúvape, tuichaiterei ñanepytyvõta ñanepasiénsia, japororrespeta ha ñanesinséroramo (Prov. 16:21, 23).

20, 21. a) ¿Mbaʼéichapa Ester omombeʼu iménape mbaʼeichaguápa Hamán, ha mbaʼéichapa oñeñandu pe rréi upévare? b) ¿Mbaʼépa ojapo Hamán ojedeskuvrímarõ chupe?

²⁰ Rréi Asuero ohendu porã rire Estérpe, oporandu: “¿Mávapa upéva, ha moõpa oime upe oñembotuichaite vaʼekue ojapo hag̃ua koʼã mbaʼe?”. Eñeimahinamína mbaʼéichapa Ester oapunta ikuãme Hamán rehe ha heʼi: “Pe ndaijaʼéiva ha oñemoĩva orerehe, haʼe hína Hamán, ko tekove aña”. Upévo Hamán tuichaiterei oñemondýi ha ohecha Asuero rova okambiapaiteha. Ko rréi ipochyeterei oikuaávo ikonsehéro ojeroviaveha ombotavy hague chupe ha omofirmaka chupe peteĩ órden ojukauka hag̃ua Estérpe, pe hembireko ohayhuetéva. Pe rréi orrenegaiterei oikuaávo upéva ha osẽ okápe oñetrankilisa hag̃ua (Est. 7:5-7).

²¹ Hamán katu, ojedeskuvrímaramo chupe, oñesũ Ester renondépe ha ojerure asy operdonamínte hag̃ua chupe. Pe rréi oike jeývo ohecha Hamánpe Ester renondépe ha ipochyeterei, ha heʼi hese oviolaseha hembirekópe ipalásiope. ¡Hamán voi ombohapepaite ojejuka hag̃ua chupe! Upéi ojegueraha upégui Hamánpe, ha peteĩ funsionário omombeʼu pe rréipe upe ikonsehéro añaite omopuʼã hague peteĩ yvyra omosaingo hag̃ua Mardoquéope. Upémarõ Asuero omanda oñemosaingo hag̃ua Hamánpe upe yvyráre (Est. 7:8-10).

22. ¿Mbaʼéichapa Ester rembiasakue ohechauka ñandéve arakaʼeve ndajaperdéi vaʼerãha la esperánsa?

²² Ko múndo ijetuʼuetévape, sapyʼánte ñapensa arakaʼeve ndojejapomoʼãiha hustísia. ¿Reñeñandúmavapa nde upéicha? Ester arakaʼeve ndoperdéi vaʼekue la esperánsa, noñamargái ni ndaijeroviakangýi. Upévare og̃uahẽvo pe ára, pyʼaguasúpe oñeʼẽ ha ojerovia Jehová ojapotaha hustísia. Ñande jajapo vaʼerã avei upéicha. Ñandejára ningo nokambiái, haʼe ikatu oheja umi iñañáva hoʼa umi ñuhã haʼekuéra voi oprepara vaʼekuépe, Hamán rehe oiko haguéicha (elee Salmo 7:11-16).

Odefende Jehovápe ha ipuévlope

23. a) ¿Mbaʼépa pe rréi omeʼẽ Mardoqueo ha Estérpe? b) ¿Mbaʼéichapa oñekumpli Jacob heʼi vaʼekue Benjamín rehe? (Ehecha pe rrekuádro heʼíva: “Peteĩ profesía oñekumplíva”.)

²³ Rréi Asuero oikuaa Mardoqueo haʼeha pe hembiguái odefende vaʼekue chupe ani hag̃ua ojejuka, ha koʼág̃a oikuaa avei omongakuaa hague Estérpe, upévare omoĩ chupe Hamán rendaguépe primer minístroramo. Pe rréinape katu omeʼẽ Hamán róga ha opa mbaʼerepy oreko vaʼekue, ha Ester omoĩ jey Mardoquéope oñangareko hag̃ua umívare (Est. 8:1, 2).

24, 25. a) ¿Mbaʼérepa Ester ndopytuʼúintema ojesalva rire chupe ha Mardoquéope? b) ¿Mbaʼéichapa Ester ojapeligra jey?

²⁴ ¿Opytuʼútantemapa Ester ojesalva rire chupe ha Mardoquéope? Ojapo vaʼerãmoʼã upéicha opensárire ijehénte. Péro jaikuaaháicha, Hamán ofirmaka kuri Asuérope peteĩ léi ojejukapa hag̃ua umi hudíope, ha upe notísia og̃uahẽma oparupiete. Hamán oho vaʼekue peteĩ espiritísta rendápe oikuaa hag̃ua mbaʼe díapa opyta porãvéta ojapo hag̃ua upéva. Ñandejára Ñeʼẽ omombeʼu haʼe oityka hague voi suérte, térã evréo ñeʼẽme Pur (Est. 9:24-26). Ofalta gueteri heta mése ojejukapa hag̃ua umi hudíope, péro pyaʼeterei og̃uahẽ oúvo upe día. ¿Ikatútapa ojejoko pe mbaʼe vaiete ojejaposéva?

²⁵ Ester nopensái ijehénte, upévare oapeligra jey hekove oho jeývo pe rréi rendápe oñeinvitaʼỹre chupe. Koʼág̃a hasẽma hetãyguakuérare ha ojerure asy iménape oanula hag̃ua pe léi oguenohẽ vaʼekue ojejukapa hag̃ua umi hudíope. Péro umi léi oguenohẽva umi rréi Persiagua ndaikatuvéima oñekambia (Dan. 6:12, 15). Upévare Asuero heʼi Ester ha Mardoquéope ojapo hag̃ua peteĩ léi pyahu ikatúva oiporu umi hudío oñedefende hag̃ua. Umi mensahéro pyaʼe ogueraha oparupiete ko notísia porã ha umi hudío oreko jeýma esperánsa (Est. 8:3-16). Ñañeimahinamína mbaʼéichapa oiméne umi hudío tuichaháicha oñepyrũ oprepara umi árma oñedefende hag̃ua oikuaa rire upe léi pyahu. Péro, ¿oipytyvõtapa Jehová chupekuéra? (1 Sam. 17:45.)

26, 27. a) ¿Mbaʼéichapa Jehová oipytyvõ ipuévlope? b) ¿Mbaʼeichagua profesíapa oñekumpli ojejukapárõ guare Hamán raʼykuérape?

²⁶ Og̃uahẽvo pe día, Jehová puévlo oĩma oñorairõ hag̃uáicha. Heta funsionário Persiagua omoirũ chupekuéra oikuaa rire Mardoquéogui oiko hague primer minístro. Jehová oipytyvõ ipuévlope ogana hag̃ua upe ñorairõ. Ha ani hag̃ua avave oñevenga hesekuéra, Ñandejára oheja ojejukapaite iñenemigokuérape (Est. 9:1-6).a

²⁷ Hamán ningo 10 itaʼýra, ha umíva oikove aja, Mardoqueo ojapeligra kuri oñangareko haguére oikóvo Hamán rogakuére, péro ojejukárõ guare chupekuéra Mardoqueo igustoitépema ojapo itraváho (Est. 9:7-10). Péicha Jehová okumpli pe profesía heʼíva oñehundipataha umi amalekítape, opersegi haguére ipuévlope (Deut. 25:17-19). Ikatu voi oime Hamán raʼykuérantema hemby raʼe umi amalekíta apytégui Jehová heʼi vaʼekue ohundipataha.

28, 29. a) ¿Mbaʼérepa Jehová oheja vaʼekue ipuévlo oñorairõ Ester tiémpope? b) ¿Mbaʼérepa iporãite ñandéve g̃uarã Ester ehémplo?

²⁸ Upe rire Ester oguenohẽ umi léi ikatúva ogueru ñorairõ ha jejuka. Oiméne ipohýi ha ijetuʼu raʼe chupe upe rresponsavilida. Péro Jehová ndoipotái ipuévlo oñehundi, upe tetãgui ningo osẽ vaʼerã pe Mesías oñepromete vaʼekue ha osalvátava yvyporakuérape (Gén. 22:18). Javyʼaiterei jaikuaávo koʼág̃a ñande natekotevẽveimaha ñañorairõ Ester tiémpope guaréicha. Jesús oúrõ guare ko yvy ape ári, heʼi hemimboʼekuérape ndoiporuvéima vaʼerãha hikuái árma oñorairõ hag̃ua iñenemigokuéra kóntrape (Mat. 26:52).

²⁹ Koʼág̃a ñande ñamoirũva Jesúspe, ñañorairõ hína Satanás kóntrape ani hag̃ua omokangy ñande jerovia ha ñanemomombyry Jehovágui (elee 2 Corintios 10:3, 4). Ester ojapo haguéicha, ñande avei ñanearandu vaʼerã ha ñahaʼarõkuaa ñañeʼẽ hag̃ua. Avei pyʼaguasúpe ñadefende vaʼerã Ñandejára puévlope, upéicha jahechaukáta ñande jerovia imbareteha. ¡Ajépa tuichaite mbaʼe ñandéve g̃uarã Ester ehémplo!