Yɛm Somɔ Kaaseri Mɛ kpe’eŋo kpe’eŋo

1. Nɛreba zo’e zo’e keleseri yɛm kã’aŋɔ la wani zina beere wa? (Magaha 1:20, 21)

TISI zo’e zo’e poan to ni nyɛta mabiisi n ni tara gɔnɔ bɔ’ɔra nɛreba sore zuo. Hon tabelɛ dekɛ homea pa’asɛ na’am mɔɔlegɔ kana taaba poan? Ho san tabelɛ eŋɛ bala daanse’ere ho ti’iseri la makerɛ la n boi Magaha gɔŋɔ la poan n pa’alɛ ti yɛm n kaaseri nɛreba zɛ’an ti ba wum a kã’aŋɔ la. (Kaalɛ Magaha 1:20, 21.) Baabule la, la to gɔnɔ la tari la “yɛm somɔ” n de Yehowa yɛm. Yɛm buna ti nɛreba nara ti ba wum ge ta’an nyɛ daarewoo nyɔvore. To puurɛ ni pee mɛ se’em ma’a ti nɛra ni to’e to gɔŋɔ ayima. Ge daɣɛ nɛra woo n to’ori to gɔnɔ la. Basɛba ni ka bɔta ba zamesɛ baŋɛ Baabule pa’alegɔ. Basɛba ni la’ara to mɛ. Ba ti’isɛ ti Baabule la dela gɔnkɛka n ka tari tuunɛ. Basɛba ni zɛregɛ Baabule la n pa’alɛ sareŋɔ yɛla se’em mɛ ge ni yeti sɛba n doli ku la pɛregeri la nɛreba ge gãkɛra ba. Ge Yehowa kelum dɔla la nɔŋerɛ sore poan basɛ ti yɛm somɔ paara nɛra woo. Sore ani poan ti a ita bala?

2. To wan nyɛ yɛm somɔ la bɛ zina beere wa ge nɛreba zo’e zo’e ni eŋɛ la wani?

² Sore deyima poan ti Yehowa ni basɛ ti yɛm somɔ paara nɛreba dela a Yelesum la n de Baabule la poan. La wɔ̃ni ti nɛra woo ta’an nyɛ gɔŋɔ wa. To Baabule gɔnɔ la me zo’ori la wani? Yehowa kã’a la zuo, gɔnɔ wa boi la yetɔɣum n gaŋɛ 1,000 poan. Sɛba n kaali ge tara tuna tuuma la, ni nyɛ la nyuurɔ. Ge nɛreba zo’e zo’e ka boti ba kelese yɛm somɔ wa. Ba san bɔta ti ba eŋɛ sɛla, ba ni dekɛ la bamea puti’irɛ bii ba tadaandoma puti’irɛ tum. Hali ba ta’an zɛɛna tɔ, la tomam n tari Baabule pa’alegɔ tuna tuuma la. Zaseŋɔ wa poan, to wan sɔsɛ baŋɛ sɛla n sɔi ti nɛreba ita bala. Yia la, basɛ ya ti to sɔsɛ baŋɛ to wan eŋɛ se’em ta’an nyɛ yɛm Yehowa zɛ’an.

YEHOWA MI’ILUM NI BASƐ TI TO TARA LA YƐM

3. Yɛm somɔ dela bem?

³ Yɛm dela to ni dekɛ mi’ilum ta’an kɔ’ɛ to puti’irɛ soŋa. Ge yɛm somɔ daɣɛ bala ma’a. Baabule la yeti: “Yehowa zoolum n de yɛm pɔsega, Hon se’em n mi Fa’a Daana la n tari bɔkerɛ.” (Mag. 9:10) Bala la, to san bɔta to tum ninmɔ’ɔrɛ tuunɛ la nari ti to basɛ ti Yehowa ti’isegɔ n de “Fa’a Daana la mi’ilum” la soŋɛ tɔ. To san zamesa Baabule la, la Baabule gɔnɔ to wan ta’an dekɛ wana tum tuuma. To san eŋɛ bala, la pa’alɛ ti to tari la yɛm somɔ tuna tuuma.​— Mag. 2:5-7.

4. Beni n sɔi ti la dɛna ti Yehowa ma’a n wan ta’an bo to yɛm somɔ?

⁴ Yehowa ma’a n wan ta’an bo to yɛm somɔ. (Arom 16:27) Beni n sɔi ti to wan ta’an yeti yɛm ze’eti la Yehowa zɛ’an na? Yia, Yehowa n de Naaŋɔdaana la, a mi sɛla woo ti a naam la mɛ. (Ym. 104:24) N yi’i, sɛla woo ti Yehowa ita yɛm boi bim mɛ. (Arom 11:33) N tã’a, to san tara Yehowa kã’aŋɔ tuna tuuma nyuurɔ boi bim mɛ. (Mag. 2:10-12) To san bɔta ti to tara yɛm somɔ, la dela to sakɛ yele ana wa ge basɛ ti la soŋɛ tɔ ti to ta’an kɔ’ɛ to puti’irɛ soŋa yɛla poan.

5. La wan ana nɛreba la wani ba san zaɣesɛ Yehowa yɛm la?

⁵ Nɛreba zo’e zo’e ti to ni seke ba na’am mɔɔlegɔ poan la sakɛ ti naaŋɔ lɔɣɔrɔ dela yelekirisi; ge ba ka sakɛ ti Naaŋɔdaana boi ge tuɣum yeti sɛla woo ze’ele la lebege lebege poan na bɔna. Basɛba me sakɛ ti Naayinɛ boi ge ba bisɛ ti Baabule pa’alegɔ la ka le tuna ge nyaa ita bamea n boti se’em. Ge la ani ba la wani? Nɛreba n tari bamea puti’irɛ tuna tuuma ge zaɣesɛ Naayinɛ yɛm la basɛ ti tingɔŋɔ wa ana soŋa? Ba sirum tari pupeelum bii beere sa’am puti’irɛ? To nyɛti sɛla to zi’irego poan la basɛ ti to baŋɛ mɛ ti: “Yɛm bii bɔkerɛ bii kã’aŋɔ ka boi n wan nyaŋɛ Yehowa.” (Mag. 21:30) Bisɛ bala n nari ti la kpemese to giila se’em ti to ɛɛra Yehowa yɛm la! Nimbãalega yele la dela nɛreba zo’e zo’e ka iti bala. Beni zuo?

SƐLA N SƆI TI NƐREBA ZAƔESA YƐM SOMƆ LA

6. Wuu Magaha 1:22-25 n yele se’em la, nɛrebani n ka keleseri yɛm somɔ la?

⁶ Nɛreba zo’e zo’e ka keleseri yɛm somɔ n “kaaseri sore zuo la.” Baabule la yeti nɛreba sugumnɔɔrɛ butã n boi n zaɣeseri yɛm. Ba dela : “Yampɔ’ɔ redoma,” “nɛrekɛhereba,” la “geto.” (Kaalɛ Magaha 1:22-25.) Basɛ ya ti to sɔsɛ halese’a n ta’asɛ ti nɛrebana taaba zaɣesa Naayinɛ yɛm la ge me bisɛ to wan eŋɛ se’em kan tara hala aŋa taaba.

7. Beni n sɔi ti basɛba bɔta ti ba dɛna ‘yɛmpɔ’ɔredoma’?

⁷ ‘Yɛmpɔ’ɔredoma’ dela sɛba ti ba wan ta’an pã’asɛ ba. (Mag. 14:15) To sekeri nɛrebana mɛ na’am mɔɔlegɔ poan. Makerɛ, ti’isɛ bisɛ nɛreba zo’e zo’e ti pu’usegɔ nɛŋadoma la nalɛɣereba pã’asa ba la. La ni dɛna la yelepakerɛ bɔ’ɔra ba la ban ni ta baŋɛ ti ba nɛŋadoma la pã’asɛ ba mɛ la. Ge sɛba ti Magaha 1:22 tɔɣɛ ba yele la mea n boti ti ba dɛna yɛmpɔ’ɔredoma. (Yer. 5:31) Ba boti la ba tara bamea puti’irɛ tuna ge ka bɔta ba dɔla Baabule la n pa’alɛ sɛla la. Nɛreba zo’e zo’e ti’iseri wuu pɔka ayima n nɔŋɛ pu’usegɔ yɛla bɔna Quebec, Canada tiŋa poan la. Pɔka wa daa yele Sɛɛradoma ayima yeti, “Tomam pu’usegɔ nɛŋadaana san pã’asɛ tɔ, la pakɛ la eŋa ge daɣɛ tomam!” To kan bɔta ti to tɔɣesa nɛresɛba n kɔ’ɔn ka bɔta ti ba mina sɛla la!​—Mag. 1:32; 27:12.

8. Bem n wan soŋɛ tɔ ti to ta’an kumesɛ tomea soŋa?

⁸ Baabule la kpemese to giila ti to da dɛna yɛmpɔ’ɔredoma ge to “bĩ kãsegɛ to bɔkerɛ poan.” (1 Ko. 14:20) To san tara Baabule naresum yɛla tuna tuuma to vom poan, la ni basɛ ti to kumesɛ mɛ soŋa. Fii fii poan, to ni baŋɛ naresum yɛla wa n wan soŋɛ to se’em ti yele kan paɛ tɔ ge me ta’an dekɛ yɛm tum tuuma. La nari ti to baŋɛ to mɔɔri se’em yele wa poan. To san zamesa Baabule la ge kena zamesegɔ ti la yue, la nari ti to soke tomea baŋɛ sɛla n sɔi ti to ka kã tomea bo Yehowa ge muse ko’om. To san muse ko’om, to nyɛti nɛŋa tɔlega la to mɔɔli ge pa’ala yelesoma la? Ton ni dekɛ to puti’irɛ tum tuuma se’em la pa’alɛ ti to tari Baabule naresum yɛla tuna tuuma? Mam ani la to mabiisi la se’em la pa’alɛ ti n tari halisoma? To san baŋɛ ti la nari ti to eŋɛ teere, basɛ ya ti to dekɛ ya Yehowa pa’alegɔ la ninmɔ’ɔrɛ sɛla n sɔi la, la basɛ ‘ti yɛm pɔ’ɔredaana la tara [la] yɛm.’​—Ym. 19:7.

9. “Nɛrekɛhereba” la eŋɛ la bem pa’alɛ ti ba zaɣesɛ yɛm pa’alegɔ mɛ?

⁹ Nɛresɛba n pa’asɛ sugumnɔɔrɛ buyi n zaɣesɛ Naayinɛ yɛm dela “nɛrekɛhereba” la. Saŋa ase’a, to sekeri nɛrebana mɛ na’am mɔɔlegɔ poan. Ba nɔŋɛ la ba zɛregera nɛreba. (Ym. 123:4) Baabule la kaɣɛ to yeti, ba’asegɔ dabesa la poan, nɛrekɛhereba wan zo’e. (2 Pe. 3:3, 4) Zina beere wa, nɛreba basɛba ka keleseri Naayinɛ kã’aŋɔ wuu Lot dɛɛndoma la n yuun eŋɛ se’em la. (Pin. 19:14) Nɛreba zo’e zo’e la’ari sɛba n tari Baabule naresum yɛla tuna tuuma mɛ. Nɛrekɛhereba la iti la “ba mɛhe suunre n bote se’em.” (Yude 7, 17, 18) Bisɛ Baabule la n pa’alɛ nɛrekɛhereba la yele ti la makɛ la yelege n meadoma la sɛba n zaɣesɛ Yehowa la se’em!

10. Wuu Yooma 1:1 n pa’alɛ se’em la, to wan eŋɛ la wani kan tɔɣesa sɛba n keseri nɛreba la?

¹⁰ To wan eŋɛ la wani ta’an gu tomea kan tɔɣesa nɛresɛba n keseri nɛreba la? Sore deyima dela to da nyɔɣera nɛresɛba n nɔŋɛ zɛregeri la zɔtɔ. (Kaalɛ Yooma 1:1.) Wana wa pa’alɛ ti to da kaala bii kɛlesa yelege n meadoma yɛla. La nari ti to bisɛ tomea soŋa ge da nɔŋɛ nyɔnyɔm la wan eŋɛ se’em ti to kan tara puti’ira ayi ayi la Yehowa la a tigere la n pa’ali tɔ sɛla la. To san ka bɔta ti to eŋɛ bala, to ta’an soke tomea yeti: ‘Ba san ni bo to pa’alegɔ, mam ni nyɔna mɛ yoi? Mam nɔŋɛ la n bisera sɛba n boi to nɛŋa la tuure yɛla?’ To san eŋɛ kalam basɛ putɛ-aŋa Yehowa puurɛ wan pee la tɔ.​—Mag. 3:34, 35.

11. “Geto” geele Yehowa pa’alegɔ la wani?

¹¹ Nɛresɛba n pa’asɛ sugumnɔɔrɛ butã n zaɣesɛ yɛm dela “geto la.” Ba dela geto sɛla n sɔi la ba zaɣesɛ ti ba kan nana Naayinɛ pa’alegɔ la. Ba tuɣum ita la sɛla ti bamea bɔta. (Mag. 12:15) Nɛrebana wa zaɣesɛ Yehowa mɛ n de Yɛm Za’adaana la. (Ym. 53:1) To san ni ta seke nɛrebana wa na’am mɔɔlegɔ poan, ba ni zɛregera to mɛ la tomam n doli Baabule pa’alegɔ la. Ge ba ka tari yele vɔa n wan yele. Baabule la yeti: “Yam zooe geto mɛ, [ba] ka tare nɔɔrɛ lakera zanɔɔren.” (Mag. 24:7) Geto la ka tari yɛm vɔa ti ba wan ta’an dekɛ ka’am nɛra. Bala n sɔi ti Yehowa kaɣɛ tɔ ti to “da zɛ’a la gerego” la!​—Mag. 14:7.

12. Beni n wan soŋɛ tɔ ti to kan ita wuu geto la?

¹² To ka ani wuu sɛba n zaɣesɛ Naayinɛ kã’aŋɔ la, to nɔŋɛ Naayinɛ puti’irɛ mɛ ge me nana a kisa la. To san geele sɛba n yuun nani Yehowa la sɛba n ka nani en, la yelese’a n yuun paɛ ba la, la wan soŋɛ tɔ ti to malum tara nɔŋerɛ bɔ’ɔra en. Geele bisɛ sɛba n eŋɛ gberum tuuma zaɣesɛ Yehowa kã’aŋɔ la ti yelese’a paɛ ba ge nyaa bisɛ ho vom n ani se’em la hon nani Naayinɛ la.​—Ym. 32:8, 10.

13. Yehowa pɛregeri to mɛ ti to nana a kã’aŋɔ?

¹³ Yehowa pa’ali nɛra woo a yɛm la mɛ ge a ka pɛregeri se’em sa’am ti a nana en. Ge a pa’ali yelese’a n wan paɛ nɛresɛba n ka nani a yɛm la. (Mag. 1:29-32) Sɛba n zaɣesɛ Yehowa la wan nyɛ “ba tuuma la yɔɔrɔ.” Pooren, susa’aŋɔ la namesegɔ n ni paɛ ba ge ti ba’asegɔ la, Yehowa wan sa’am ba. Ge sɛba n keleseri Yehowa kã’aŋɔ ge tara tuna tuuma la, a pu’ulumbiŋe ti: “Sɛba n kelehe mam boe la fai te sɛsɛla ka daana ba.”​—Mag. 1:33.

YƐM SOMƆ SOŊERI TO MƐ

14-15. To zamesɛ la bem Magaha 4:23 la poan?

¹⁴ To san tara Naayinɛ yɛm tuna tuuma, to nyɛti la nyuurɔ. Wuu to sɔsɛ se’em la, nɛra woo ta’an nyɛ Yehowa yɛm la. Makerɛ, Magaha gɔŋɔ la poan, a bo to la kã’aŋɔ n wan soŋɛ tɔ to vom poan to san tara de tuna tuuma. Basɛ ya ti to sɔsɛ ya kã’aŋɔ anaasi yele.

¹⁵ Gu ho suure. Baabule la yeti: “Gu ho suure gana sɛla woo ti ho gu’ura la se’ere n sɔi la, vom buliga ze’ele la bilam na.” (Mag. 4:23) Ti’isɛ bisɛ sɛla n nari ti to eŋɛ ta’an gu to sunsure. La nari ti to dita dinɔ’ɔma, kpɛmesa to giila ge basɛ halebe’ero. To iti la bala mea ta’an gu’ura to suure la ge me kaala Naayinɛ yetɔɣum la daarewoo. To me ni maasum mɛ laɣum bɔ’ɔra lebesego zamesegɔ poan ge kɔ’ɔn mɔ’ɛ nini tuna na’am mɔɔlegɔ tuuma la saŋa woo. Leyɛ’ɛsa, to ka iti yelese’a n wan sa’am to puti’irɛ maɣesɛ wuu yalum de’eŋo la zɔtɔbe’ero nyɔka. Bala n soŋeri tɔ ti to kan tara halebe’ero.

16. Beni n sɔi ti Magaha 23:4, 5 dɛna ka’ansoŋɔ bɔ’ɔra tɔ?

¹⁶ Basɛ ti sɛla ti ho tara la seke ho. Baabule la ka’am tɔ yeti: “Da mɛlɛha ho mɛŋa te ho nyɛ lɔgɔrɔ. . . . Ho han dekɛ ho niho kpa la tarega, ka wan mɛlom, ka wan puhe kelompagehe ɛngera wo tuguho la.” (Mag. 23:4, 5) Taresum dela sɛla n ta’an pĩɛ nɛra nu’usin. Ge buntateba la nasedoma zo’e zo’e kɔ’ɔn ti’isa la ligeri yele. Putɛ-aŋa ni basɛ ti ba sa’ana la ba yu’urɛ, bamam la nɛreba bɔŋa hali la ba imma’asum. (Mag. 28:20;1 Tim. 6:9, 10) Ge yɛm soŋeri to mɛ ti to ka ba’ɛ fabela ligeri yele. Putɛ-aŋa wa soŋeri to mɛ ti to ka tara punya’anɛ ge me basɛ ti to puurɛ pee la to tari sɛla la.​—Pa. 7:12.

17. Wuu Magaha 12:18 n yele se’em la, to wan eŋɛ la wani ta’an tara “yɛmdaana zɛleŋa”?

¹⁷ Ni ti’isɛ ge tɔɣɛ. To san ka ma’ɛ tomea ge tɔɣɛ, la ta’an daam nɛreba. Baabule la yeti: “Yetɔɣeyooro ani wuu su’a n luti la ge yɛmdaana zɛleŋa dela tibegɔ.” (Mag. 12:18) To san ka tɔɣera nɛreba yɛla, la ni basɛ ti tomam la bamam tara la suma’asum. (Mag. 20:19) To san bɔta ti to yetɔɣum buɣela nɛreba suure ge da daana ba, la nari ti to kaala Naayinɛ Yetɔɣum la daarewoo. (Lu. 6:45) To san kaala ge ti’isa taɣesa Baabule la n yeti sɛla la, to yetɔɣum la wan ana wuu “yɛm bulega” buɣela nɛreba sunya.​—Mag. 18:4.

18. To san dekɛ Magaha 24:6 tum tuuma, la wan soŋɛ to la wani ti to ta’an nyɛta nɛŋa tɔlega na’am mɔɔlegɔ poan?

¹⁸ Dɔla pa’alegɔ. Baabule la bo to la kã’aŋɔ n wan soŋɛ tɔ ti to ta’an nyɛta nɛŋa tɔlega: “Pa’alesoŋɔ wan soŋɛ ho ti ho zabɛ ho zaberɛ, ka’andoma zo’e zo’e kã’aŋɔ basɛ ti nyaŋerɛ n bɔna.” (Mag. 24:6) Gulesegɔ wa soŋɛ to la wani ti to ta’an pa’ala ge mɔɔla soŋa? To ni dekɛ la pa’alegɔ seko ti ba ni dekɛ bo to la tara tuna tuuma gana tomea puti’irɛ. To nyɛti pa’alegɔ soŋɔ mɛ zamesegɔ poan, bilam ti to tɔɣesa mabiisi n mi yetɔɣum ge me ita itipa’alegɔ soŋa ti la kumesa tɔ. Leyɛ’ɛsa, Yehowa tigere la basɛ ti to nyɛta la gɔnɔ la vidiyodoma n soŋeri nɛreba ti ba bɔkera Baabule la. Hon zameseri ti ho tara lɔɣɔrɔ wa tuna tuuma soŋa soŋa?

19. La ani hon la wani la Yehowa yɛm la ti a tara pa’ala to la? (Magaha 3:13-18)

¹⁹ Kaalɛ Magaha 3:13-18. Bisɛ to puurɛ n pee se’em la ka’ansoŋɔ n boi Naayinɛ Yetɔɣum la poan la! Ka’ansoŋɔ wa san ka bo ni, to boi ni la bɛ? Zaseŋɔ wa poan, to zamesɛ la kã’aŋɔ n di mi’a yele Magaha gɔŋɔ la poan. Yelemɛŋɛrɛ, Yehowa bo to la yɛm pa’alegɔ ti la bɔna Baabule la poan. Basɛ ya ti to kɔ’ɛ ya to puti’irɛ ge tara Yehowa yɛm la tuna tuuma saŋa woo to vom poan. Tingɔŋɔ la n geele Naayinɛ yɛm se’em la ka pakɛ tomam; tomam kɔ’ɛ to puti’irɛ ge mina ti “sɛba woo n tari yɛm la ba wan yi’ira ba pupeelumdoma.”