Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Pagbusong sang mga Tin-edyer—Ano ang Dapat Himuon sang Isa ka Lin-ay?

Ang pagbusong sang mga tin-edyer kag aborsion mga problema nga lapnag sa bug-os nga globo. Kag samtang ang kalabanan sang amon mga bumalasa mga Cristianong pamatan-on nga maalamon nga nagalikaw sa seksuwal nga relasyon sa wala pa ang kasal, ang Magmata! ginabasa man sang minilyon ka indibiduwal nga may nanuhaytuhay nga ginhalinan. Busa ang masunod nga paathag gintuyo sa pagbulig sa bisan sin-o nga pamatan-on nga nagaatubang sang problema nga mangin iloy nga wala makasal, samtang sa amo man nga tion ginahatagan sing daku nga igtalupangod ang makapasubo nga mga resulta sang seksuwal nga relasyon sa wala pa ang kasal.

“KINSE anyos ako kag nagabusong na,” siling ni Ann. “Indi ko mahibal-an kon ano ang himuon ko—magpaaborsion, ipaadoptar ang bata, ukon ano.” Si Ann isa lamang sa kapin sa isa ka milyon ka tin-edyer sa Estados Unidos nga nagbusong sadto nga tuig.

Samtang sa pila ka makapasubo nga mga kaso ang isa ka lin-ay nagabusong bangod ginlugos sia, ang pagbusong sang mga tin-edyer masami nga resulta sang kinabubut-on nga pagpakigbahin sa seksuwal nga relasyon sa wala pa ang kasal.a Ano man ang natabo, ang pagbusong nagapresentar sa isa ka indi kasal nga lin-ay sing pila ka masakit nga pililian: Dapat bala sia magpakasal? Ipaadoptar bala niya ang bata? Aborsion bala ang sabat? Matuod, kinahanglan ang duha sa paghimo sing bata, kag nahisuno sa tanan nga kinamatarong dapat pas-anon sang amay sang bata ang iya salabton. (Tan-awa ang kahon.) Apang masami nga ang babayi (ayhan sa bulig sang iya mga ginikanan) amo ang nagakabilin sa paghimo sinang mabudlay nga mga desisyon. Kag ang iya desisyon may dayon nga epekto sa pisikal, emosyonal, kag espirituwal nga kaayuhan niya kag sang bata nga iya ginadala.

‘Dapat Bala Kami Magpakasal?’

Madamo ang nagabatyag nga ang pagpamana sa amay sang bata amo ang himpit nga solusyon. Paagi sa sini, indi mahuy-an sa publiko ang lin-ay kag ang iya pamilya, kag magadaku ang bata nga may duha ka ginikanan. Apang ang kasal indi solusyon para sa tanan nga butang. Una, ang diosnon nga paghinulsol lamang ang makatadlong sang sayop sa mga mata sang Dios.b (Isaias 1:16, 18) Dugang pa, mahimo nga magadaku lamang ang problema sang lin-ay kon magdali sia sa pagpakasal. Sanglit ang solterito kag lin-ay yara pa sa “kapagsik sang pagkabatan-on,” mahimo nga wala pa sila sing emosyonal nga pagkahamtong nga kinahanglanon agod magmadinalag-on ang pag-asawahay. (1 Corinto 7:36) Mahimo nga ang solterito indi matuod nga Cristiano kag sa amo indi sia nagakabagay nga mangin tiayon.—1 Corinto 7:39.

Si Dr. Arthur Elster dugang pa nga nagsiling: “Masami nga ang indi pa hamtong nga pagkaginikanan ginabangdan sang pag-untat sining mga amay sa pag-eskwela, kag sa amo ginabutang sila sa daku nga disbentaha sa pagpangita sing trabaho.” Ang resulta nga kapigaduhon sa pangabuhi makalaglag sang pag-asawahay. Sa pagkamatuod, ang iban nga pag-usisa nagapangangkon nga 50 porsiento tubtob 75 porsiento ang kadamuon sang diborsio sa tunga sang pag-asawahay nga ginpadali sang pagbusong sa wala pa ang kasal!

Ang pag-asawahay isa ka serioso nga tikang kag indi dalidalion. (Hebreo 13:4) Sa tapos mabinagbinag ang kahimtangan, ang tanan nga nadalahig mahimo magaugyon nga indi maalamon ang pag-asawahay, nga mas maayo kon padakuon sang lin-ay ang bata sa puluy-an sa bulig sang iya pamilya sa baylo sang isa ka puno sing problema nga pag-asawahay.

Aborsion—Ang Pagtamod sang Biblia

Ang isa ka lin-ay nagsiling: ‘Kadamo sang luyag ko himuon sa akon kabuhi, kag wala sing lugar sa sini ang bata.’ Sa amo, aborsion ang ginapili sang halos tunga sa milyon sang mga lin-ay kada tuig sa Estados Unidos lamang. Apang husto bala ukon makatarunganon nga utdon ang kabuhi sang bata bangod ‘wala [ini] sing lugar’ sa personal nga mga plano sang isa?

Talupangda ang ginasiling sang Biblia sa Exodo 21:22, 23 tuhoy sa kabuhi sang wala pa matawo nga bata: “Kon may mga tawo nga mag-away kag makasakit sing isa ka babayi nga nagabusong sa bagay nga mahulugan sia, pero indi sia mapatay, ang nakapilas sa iya pagamultahan suno sa ginapangayo sang bana sang babayi . . . Apang kon mapatay sia [ang iloy ukon ang wala pa matawo nga bata], nian magbayad ka sing kalag sa kalag.” Huo, ang pagpatay sa wala pa matawo nga bata gintamod subong pagpatay!

Matuod, ginapangangkon sang iban nga mga doktor nga ang wala pa matawo nga bata isa lamang ka kiring, ukon fetal tissue—indi pa persona. Apang tuhay ang ginasiling sang Dios. Ginatamod niya ang sibudbod subong isa ka tuhay nga persona, isa ka buhi nga tawo! (Salmo 139:16) Mahimo bala utdon sang isa ang kabuhi sang wala pa matawo nga bata kag makapabilin nga nahamut-an sang Dios, nga “nagahatag sing kabuhi sa tanan nga tawo”?—Binuhatan 17:25.

Ang libro nga Growing Into Love nagahatag sing isa pa ka argumento batok sa aborsion: “Bisan pa ang mga resulta sang pagpanamkon ginapasimple sang pagpaaborsion, ang eksperiensia sa pag-utod sang pagbusong masami nga makapaugot kag makatulublag. . . . Ang tin-edyer . . . mahimo magapati nga ang kiring subong lamang sini—isa ka kiring . . . Apang wala sing legatistiko nga paathag ang nagapalipat sa iya, sa sulod niya, nga ang kiring nga ginpanamkon niya may posibilidad para sa kabuhi.”

Napamatud-an ini sang isa ka pamatan-on nga nagahingalan kay Linda. Bangod nahadlok sia nga basi ang iya bata magadala sing kahuy-anan sa iya pamilya, nagpaaborsion sia. Apang, sa tapos sang operasyon, sia nag-alimunaw: “Nagpalangurog ako nga indi ko makontrol. Kag naghibi ako, kag sa hinali narealisar ko ang natabo, ang ginhimo ko. Ginkutol ko ang kabuhi sang akon wala pa matawo nga bata, isa ka tuhay nga tawo!” Ano karon ang ginahunahuna ni Linda tuhoy sa aborsion? “Amo yadto ang pinakadaku nga sayop sa akon bug-os nga kabuhi.”

‘Indi Ko Mahatag sa Iya ang Labing Maayo’

Ang iban sang wala makasal nga mga iloy nagadesisyon nga ipaadoptar ang ila bata. Masami nga ang ginabatyag nila pareho sang kay Heather, isa ka lin-ay nga ginbalikwat sa magasin nga Seventeen, nga nagsiling: “Kon kaisa nabudlayan ako sa akon kaugalingon, ti labi na sa isa ka bata. Naumol-umol ako sa mga bata, kag maluyagon gid ako sa mga bata, apang nahibaluan ko nga indi ko mahatag sa sini nga bata ang labing maayo.”

Matuod nga maayo pa nga ipaadoptar ang bata sang sa magpaaborsion. Kag matuod nga ang palaabuton nga padakuon ang bata mahimo nga daw indi masarangan sang isa ka bata pa kag wala sing eksperiensia nga lin-ay. Subong sang ginsugid sang isa ka wala makasal nga iloy sa Awake!: “Ginaatubang mo ang isa ka daku, daku gid nga salabton nga makapasubo kag mabudlay kag nagakinahanglan ini sing daku nga sakripisyo.” Apang, dumduma nga ginaobligar sang Dios ang isa ka ginikanan nga mangin responsable sa ‘pag-aman para sa iya kaugalingon.’ (1 Timoteo 5:8) Sa kalabanan nga kahimtangan, labing maayo nga padakuon sang lin-ay ang iya bata.

Busa, si Ann nga ginsambit kaina sa umpisa, naghimo sing maalamon nga desisyon—bisan pa indi gid mahapos. “Nagdesisyon ako nga padakuon ang bata,” siling niya. “Ginbuligan ako sang akon mga ginikanan kag ginabuligan gihapon nila ako.” Matuod, mabudlay ang mangin isa lamang ka ginikanan. Apang indi ini imposible, kag madamo sang lamharon nga mga iloy ang nangin sangkol nga mga ginikanan. Amo gid sini ang matabo kon ang wala makasal nga iloy mapangamuyuon nga mamat-od nga padakuon ang iya bata “sa disiplina kag pagtuytoy ni Jehova sa hunahuna.”c (Efeso 6:4) Mahimo nga mas daku nga materyal ang mahatag sang magaadoptar nga mga ginikanan. Apang mahatag bala nila ang espirituwal nga pagtuytoy nga kinahanglan sang bata agod magdaku sia nga nagahigugma sa matuod nga Dios, si Jehova?—Deuteronomio 6:4-8.

Dumduma, man, nga bisan pa mahimo nga indi mahatag sang nagaisahanon lamang nga ginikanan sa iya bata ang labing matahom nga materyal, may mahatag sia nga kapin ka importante: ang gugma. “Maayo pa ang pagkaon nga mga utan diin may gugma sang sa pinatambok nga baka [“ang pinakamanamit nga karne,” Today’s English Version] kag may dumot sa sini.”—Hulubaton 15:17.

Sa pagkamatuod, daku nga pag-antos ang sarang mapunggan kon likawan sang isa ang sala sa pagpakighilawas una sa tanan.d Apang kon ang isa ka lin-ay nagsayop sa sini nga bahin, indi sia dapat maghinakop nga ang iya kabuhi tapos na. Paagi sa paghikot sing maalamon, malikawan niya nga padakuon ang iya sayop kag mahimo niya ang labing maayo sa iya kahimtangan. Sa pagkamatuod, matigayon pa gani niya ang bulig kag pagsakdag sang Dios mismo, nga ‘nagapatawad sing bugana’ sa mga nagatalikod gikan sa sayop nga dalanon.—Isaias 55:7.

[Mga footnote]

[Kahon sa pahina 14]

Pagbusong sang mga Tin-edyer—Ang mga Resulta sa mga Lalaki

Bangod sang kahadlok—ukon sang makagod nga indi pagsapak—ginatinguhaan sang iban nga lalaki nga nakapabusong nga indi kasal nga likawan ang ila mga salabton sing bug-os. Ang isa ka lalaki nga nakapabusong sa iya nobya nagsiling: “Ginsilingan ko lang sia, ‘Duawduawon kita.’”

Makalilipay nga ang kalabanan sang mga lalaki daw luyag sa dimagkubos makatigayon sing bahin sa pagpadaku sa ila bata. Kon ang pag-asawahay daw indi maalamon (subong amo sa masami ang nagakatabo), ang kalabanan nagatanyag sing pinansial nga bulig. Ang iban nagatanyag pa gani nga mag-ambit sa pag-atipan sa bata sa adlaw-adlaw. Apang ina nga mga panikasog masami nga wala nagadugay, bangod sang limitado nga ikasarang sang lalaki sa pagpangita sing kuwarta kag sang iya daku nga kakulang sing pagpailob kag kalantip nga kinahanglanon agod mahatag ang mga kinahanglanon sang diutay nga bata.

Subong man, kon kaisa ginapamatukan gid sang mga ginikanan sang lin-ay ang pagtugot sa lalaki nga makig-angot sing dugang pa sa ila anak, kay nahadlok sila nga basi magresulta ini sa dugang pa nga pagkaulag sa sekso—ukon sa temprano nga pag-asawahay. Mahimo nga indi nila sia pagtugutan nga makigbahin sa mga desisyon nga himuon tuhoy sa bata, ayhan ginapilit sia nga magtindog lamang samtang ang bata ginahulog ukon ginapaadoptar, nga nagatapos sang iya kahigayunan nga makaambit sa kabuhi sang iya bata. Sa pihak nga bahin, ang lalaki mahimo nga tugutan sa pagpalambo sang iya gugma sa iya bata—agod lamang mapintas nga utdon ina nga relasyon kon magpamana ang lin-ay kag lain nga tawo ang magabulos sa papel sang pagkaamay.

Indi maduhaduhaan kon amo nga ang wala makasal nga mga amay nagapanabat man sa ila iresponsable nga paggawi. Ang isa ka 16-anyos nga wala makasal nga amay nagsiling: “Madamo ka sing ginabatyag nga indi mo gid masarangan. Daw subong nga nagapangamuyo ka nga ibalik ka sa kon diin ka anay, apang wala sing paagi.”—“’Teen” nga magasin, Nobiembre 1984.