Mga Ginikanan Mangin Tagsakdag sang Inyo Anak

LUYAG sang mga ginikanan ang labing maayo para sa ila mga anak nga lalaki kag babayi. Sa pagkamatuod, ginlaygayan sang Cristianong apostol nga si Pablo ang mga amay nga saguron ang ila kabataan sa disiplina sang Dios. (Efeso 6:4) Si Hari Solomon sang una naglaygay sa mga pamatan-on: “Pamatii kon ano ang isiling sang imo amay kag iloy sa imo. Ang ila panudlo magapauswag sang imo personalidad.”​—Hulubaton 1:​8, 9, Today’s English Version.

Ano, nian, ang katungdanan sang mga eskwelahan sa mga kahimusan sang ginikanan para sa edukasyon? Kag ano ang dapat nga mangin kaangtanan sa ulot sang mga ginikanan kag mga manunudlo?

Ang Katungdanan sang mga Ginikanan kag mga Manunudlo

“Ang mga ginikanan amo . . . ang labing importante nga mga edukador sang ila kaugalingon nga kabataan,” siling ni Doreen Grant, awtor sang isa ka pagtuon tuhoy sa impluwensia sang eskwelahan sa palibot sang puluy-an. Apang subong isa ka ginikanan, ayhan masapwan mo nga mabudlay batunon ina nga ideya.

Ayhan nakita mo nga ang mga metodo sa pagtudlo nagbalhin sing daku sugod sang kamo nag-eskwela. Sa karon nga mga adlaw, ang mga eskwelahan nagatudlo sang mga subject nga indi anay kilala, subong sang mga pagtuon sa media, edukasyon sa panglawas, kag microelectronics. Nangin kabangdanan ini nga ang pila ka ginikanan haluson na lamang nagapakig-angot sa eskwelahan. “Ang labing masinaligon sa kaugalingon nga hamtong magabatyag nga daw lima ka tuig ang edad kag apat ka pie ang kataason kon magapakigsugilanon sa mga manunudlo sang ila anak,” sulat ni Dr. David Lewis sa Help Your Child Through School. “Sa baylo nga hambalan ang mga kabudlayan kag mga kabalaka upod sa mga manunudlo subong duha ka hamtong nga mga adulto, ang iban nagabinatabata.”

Sa pagkamatuod, kon may serioso nga mga problema lamang nga ang iban nga mga ginikanan nagapakig-angot sa mga manunudlo sang ila kabataan. Kag nian, sing masunson, ini agod magreklamo. Walay sapayan, ang mga ginikanan mahimo, kag madamong ginikanan ang nagahimo, nga makabulig sing importante sa edukasyon sang ila kabataan paagi sa pagkooperar upod sa mga manunudlo.

Agod matuman sing nagakaigo ang responsabilidad sang mga ginikanan, dapat ninyo usisaon kag hatagan sing interes kon ano ang natun-an sang inyo anak sa eskwelahan. Ngaa amo sini? Bangod ang mga manunudlo, sing propesyonal, nagaalagad subong ang inyo mga ahente sa moral. Ang mga kabilihanan nga ginasunod nila nagaapektar sa ila mga bumulutho, kay ginakabig sang kabataan ang mga manunudlo subong mga huwaran. Para sa ila bahin, ginaabiabi sang kalabanan nga mga manunudlo ang kooperasyon sang mga ginikanan sang ila mga bumulutho.

Ang isa ka prinsipal sa nabagatnan nga Alemanya nagsulat sa mga ginikanan: “Nangin maathag sa amon nga mga manunudlo, sing labi pa sangsa nagliligad nga mga tuig, nga ang kabug-usan sang amon mga bumulutho, ilabi na yadtong nagasugod sa pag-eskwela [sa Alemanya, sa anom ka tuig ang edad], labi pa gid karon nga dimahinuklugon kag walay balatyagon, ginpadaku sing malaw-ay gid. Madamo ang wala gid sing pagpugong, wala makahibalo kon tubtob diin ang limitasyon; wala nagabatyag nga nakasala; tuman ka maiyaiyahon, wala nagapakig-upod sa iban; kag palaaway bisan wala sing maathag nga rason, nagapanguga kag nagapanipa [sa iban].”

Ining edukador nagpadayon: “Bisan nga kami nga mga manunudlo labi nga nabudlayan subong resulta, indi namon luyag magreklamo. Apang dapat naton kilalahon nga, walay sapayan sang tanan nga panikasog, indi sarang matudluan kag mapadaku sang eskwelahan ang kabataan sing kinaugalingon. Luyag namon palig-unon kamo mga pinalangga nga mga ginikanan nga mapinamat-uron nga magahimo kamo sa inyo kaugalingon sing labi pa sa pagpadaku sa inyo kabataan kag indi magatugot sa mga impluwensia sang telebisyon ukon sang palibot sa pag-agaw sa kon ano gid ang imo bahin [sa responsabilidad para] sa paglambo sang ila personalidad, nagatudlo sa ila sang mga talaksan sang paggawi.”​—Italiko amon.

Bisan nga ang mga manunudlo nagahimo sing amo sina nga pagpangabay sing kooperasyon, madamo nga ginikanan ang nagapangalag-ag gihapon sa pagbulig. “Indi bangod nga dimainulikdon sila, tuman kasako ukon kulang sing pagsalig,” siling ni David Lewis, “kundi bangod sang ila malig-on nga pagpati nga kon daw ano kaayo, ukon kalain, ang ginahimo sang bata sa klase haluson nga may labot sa pagpadaku kag sa bisan ano sa ila mga gene.” Apang indi gid matuod ini nga panghunahuna.

Kon paano ang mga problema sa puluy-an masunson nga nagaapektar sa hilikuton sa eskwelahan sang isa ka bata, ang maayo nga pagkabuhi sa puluy-an makabulig man sa bata sa pagpanginpulos sing daku gikan sa eskwelahan. “Ang palibot sang pamilya amo ang may labi nga salabton sa kadalag-an kag kapaslawan sa edukasyon sangsa eskwelahan,” hinakop sang isa ka surbey sa edukasyon. Ang libro nga How to Help Your Child Through School nagaugyon: “Bisan ang labing masako nga ginikanan dapat magbaton nga ang ila panimuot​—ang interes kag pagpalig-on nga ila ginapakita, kag ang pagsakdag nga ila ginahatag, bisan sa malayo​—kinahanglanon sa pag-uswag sang bata.”

Paano, nian, ninyo matigayon ang maayo nga kooperasyon upod sa mga manunudlo sang imo anak?

Mangin Tagsakdag sang Imo Anak

(1) Magpakita sing mapagsik nga interes sa kon ano ang ginatun-an sang imo anak sa eskwelahan. Ang labing maayo nga tion sa pagsugod amo kon ang bata nagasugod na sa pag-eskwela. Ang bata pa nga kabataan kinaandan na nga nagabaton sing bulig sa ginikanan sing maayo pa sa mga tin-edyer.

Magbasa sing mga libro upod sa imo anak. “Mga 75 por siento sang pormal nga pagtuon,” suno kay David Lewis, “ang matigayon paagi sa pagbasa.” Busa mahatag ninyo ang kinahanglanon nga panuytoy kag giya sa pagpalambo sang pagkatalunsay sa pagbasa sang inyo anak. Ginapakita sang panalawsaw nga ang pag-uswag sang kabataan nga ginbuligan sa pagbasa sa puluy-an masunson nga nagalabaw sa iya sang mga kabataan nga nakabaton sing bulig gikan sa lantip nga mga manunudlo sa eskwelahan.

Sa kaanggid, mabuligan ninyo ang inyo anak sa pagsulat kag, huo, sa aritmetika. “Indi kinahanglan nga mangin henyo kamo sa matematika agod makabulig sa sadsaran nga matematika,” komento sang edukador nga si Ted Wragg. Sa pagkamatuod, kon kinahanglan ninyo sa inyo kaugalingon ang bulig sa sining mga bahin, indi pagtuguti ang kakulang sing kalantip sa pagpugong sa inyo gikan sa pagtigayon sing matuod nga interes sa kon ano ang ginatun-an sang inyo anak.

(2) Pangayua ang laygay sang manunudlo sang inyo anak nahanungod sa kurikulum. Paagi sa pagbasa sa kurso sang eskwelahan, hibalua kon ano ang pagatun-an sang inyo anak. Ang paghimo sa sini antes magasugod ang panahon sang pag-eskwela magapaalisto sa imo sa mga bahin nga may problema. Nian, ang pagduaw sa manunudlo agod hambalan kon paano ang inyo mga luyag subong mga ginikanan sarang matahod magahatag sing dalan para sa maayo nga kooperasyon. Himusli ang mga miting nga ginaorganisar sang eskwelahan para makilala sing maayo sang mga manunudlo ang mga ginikanan. Sa pinasahi nga mga adlaw nga ang mga ginikanan ginaagda sa pagkadto sa eskwelahan kag sa pagpanilag sa mga klase, magduaw sa eskwelahan, kag makigsugilanon sa mga manunudlo sang inyo anak. Ina nga pagpakig-angot mapamatud-an nga hamili, ilabi na kon magautwas ang mga problema.

(3) Buligi ang imo anak sa pagpili sang iya mga luyag. Hibalua ang mga subject nga naluyagan kag wala maluyagan sang imo anak. Hambali ang mapuslanon nga mga tulumuron. Pamangkuta ang mga manunudlo agod mahibaluan ang tanan posible nga mga pililian. Mahibaluan nila nga ang nahanungod sa bisan anong mga problema sa pag-iskedyul nga nagalatid sang pagpili sa mga subject.

Ang malain nga mga buot mahimo malikawan paagi sa maathag nga komunikasyon. Ginaipit sang madamong eskwelahan ang mas maalam nga mga bumulutho nga magpadayon sa pag-eskwela sa kolehiyo ukon unibersidad. Apang ang mga estudyante nga nagapili sang Cristianong ministeryo subong ang ila propesyon masunson nga nagalikaw sa pagkuha sing malawig nga edukasyon sa unibersidad. Sa baylo, kon ginapili nila ang dugang nga edukasyon, ginapakamaayo nila ang magtuon sing mga subject nga nagasangkap sa ila agod makakita sing trabaho agod masupurtahan nila ang ila kaugalingon sa pinansial. Kon kaisa masinalaypon nga ginakabig ini sang bunayag nga mga manunudlo subong pagsikway sa tanan nga pagtinguha nila sa pagtudlo. Ang inyo mapailubon nga pagpaathag sa mga manunudlo tuhoy sa posibilidad sang dugang pa nga edukasyon nga bukas sa inyo anak sa ginpili nga latagon sang inyo anak magapasalig liwat sa mga manunudlo nga luyag gid sang Cristianong mga ginikanan nga ang ila kabataan padayon nga magatuon.a

Ang Nagakaigo nga Paagi sa Pagtuman sa Isa ka Katuyuan

Malikawan ninyo ang daku nga kabalaka kag kasubo bangod sang edukasyon sang inyo anak paagi sa pagdumdom nga ang madinalag-on nga pag-updanay ginapasad sa maayo nga komunikasyon.​—Tan-awa palihug ang kahon nga natig-uluhan sing “Mga Tikang Para sa Maayong Komunikasyon sa Ulot sang mga Ginikanan kag mga Manunudlo.”

Sa baylo nga magreklamo kag magmulay, mangin tagsakdag sang inyo anak paagi sa pagpamangkot kag pagkooperar sa mga manunudlo. Sa sini, mabuligan ninyo ang inyo anak nga matigayon ang labing maayo gikan sa eskwelahan.

[Mga footnote]

[Kahon sa pahina 10]

Mga Tikang Para sa Maayong Komunikasyon sa Ulot sang mga Ginikanan kag mga Manunudlo

1. Pangilalaha ang mga manunudlo sang inyo anak.

2. Usisaa sing maayo ang inyo mga katunayan antes magreklamo.

3. Kon dimahim-os ukon nagakaakig, pirme anay magpakalma antes makigsugilanon sa manunudlo.

4. Antes makigsapol sa manunudlo, isulat ang mga pamangkot nga luyag mo ipamangkot, kag listaha ang mga tulumuron nga ginalauman mo nga maagom.

5. Ipabutyag ang imo tindog sing malig-on kag sing maathag, kag nian makigkooperar sa manunudlo agod mahibaluan kon anong praktikal nga mga tikang ang sarang himuon agod malandas ang bisan anong mga problema.

6. Ibutang ang imo kaugalingon sa kahimtangan sang manunudlo. Pamangkuta ang imo kaugalingon kon ano ang pagahimuon mo kon ikaw ang sa iya lugar. Magabulig ini sa imo sa pagtigayon sing isa ka makaalayaw nga resulta.

7. Mamati subong man maghambal. Indi matahap sa pagpamangkot kon may pila ka butang nga wala mo mahangpi. Kon wala ka nagaugyon sa ginahambal, nian ipahibalo ini, kag matinahuron nga ipaathag kon ngaa.

​—Pasad sa Help Your Child Through School, ni Dr. David Lewis.

[Retrato sa Pahina 9]

Magbasa upod sang inyo anak

[Retrato sa Pahina 9]

Duawa ang mga manunudlo agod hambalan ang kurikulum sang eskwelahan

[Retrato sa Pahina 9]

Buligi ang inyo anak sa pagpili sang ila mga luyag