Kapin sa 40 ka Tuig sa Idalom sang Pagdumili sang mga Komunista

PANUGIRON NI JARMILA HÁLOVÁ

Ang oras: lagpas sa tungang-gab-i, Pebrero 4, 1952. Ang duog: sa amon apartment sa Prague, Czechoslovakia. Nakabugtaw kami bangod sing padayon nga pagtunog sang doorbell. Nian nagsulod ang mga pulis.

GINBUTANG sang pulis si Nanay, si Tatay, ang akon manghod nga lalaki nga si Pavel, kag ako sa lainlain nga mga hulot, isa-isa kami nga ginpaguwardiahan, kag nagsugod sa pag-usisa sa tanan nga butang. Sige pa ang ila pangusisa mga 12 ka oras na ang nagligad. Pagkatapos malista ang tanan nga literatura nga ila nakit-an, ginpanulod nila ini sa mga kahon.

Sang ulihi, ginsugo ako nga magsulod sa isa ka salakyan, kag ginpasuksukan ako sang isa ka madulom nga antipara. Daw indi ini kinaandan, apang gintinguhaan ko nga hulagon diutay ang antipara agod makit-an kon diin nila ako ginadala. Pamilyar sa akon ang mga dalanon. Ang amon ginapadulungan amo ang bantog nga ulong talatapan sang Seguridad sang Estado.

Gintiklod nila ako paguwa sa salakyan. Sang ulihi sang ginkuha ang antipara, didto na ako sa isa ka gamay, mahigko nga hulot. Ginsugo ako sang nakauniporme nga babayi nga ubahon ang akon bayo kag isuksok ang isa ka paris sang madamol pangtrabaho nga delargo kag panglalaki nga kamiseta. Ginhigtan sang lapat ang akon ulo agod takpan ang akon mga mata, kag ginguyod ako nga nabutahan, paguwa sa kuwarto kag naglakat sa daw wala sing katapusan nga mga koridor.

Sang ulihi, nagpundo ang guwardia nga babayi kag ginbuksan ang salsalon nga puwertahan, kag gintiklod ako pasulod. Ginkuha ang lapat sa akon ulo, kag ginkandaduhan ang puwertahan sa akon likod. Didto ako sa isa ka selda sang bilangguan. Isa ka babayi nga mga 40 anyos ang nagatulok sa akon, nga nagapanapot kaangay nakon. Nagbatyag ako sing diutay nga katingala kag​—bisan nga daw katingalahan gid man—​wala ko mapunggan ang pagkadlaw. Subong isa ka 19 anyos nga pamatan-on nga babayi, nga wala sing eksperiensia sa mga butang kaangay sa pagkabilanggo, nagpabilin ako nga masinadyahon. Sang ulihi, sa daku ko nga kalipay, nabalitaan ko wala na sang isa pa sa amon pamilya ang nabilanggo.

Makatalagam ang mangin isa sang mga Saksi ni Jehova sadto nga mga tinuig sa ginatawag anay nga Czechoslovakia. Ang pungsod yara sa idalom sang pagginahom sang mga Komunista, kag ginadumilian ang mga Saksi. Paano ang amon pamilya nadalahig sing tudok sa isa ka gindumilian nga organisasyon?

Kon Paano Kami Nangin mga Saksi

Si Tatay, nga isa ka tumandok sang Prague, naghalin sa Protestante nga pamilya kag tuman ka sinsero sa iya relihioso nga mga pagtuluuhan. Nakilala niya si Nanay sang katuigan 1920 sang magkadto sia sa Prague para magtuon sing medisina. Naghalin sia sa duog nga gintawag nga Bessarabia, nga sang bata pa sia isa ini ka bahin sang Rusya. Pagkatapos sang ila kasal, nagsulod sia sa iglesia sang iya bana walay sapayan nga isa sia ka Judiyo. Apang, indi gihapon sia konteto sa sini.

Sadtong Inaway Kalibutanon II, gindala si Tatay sa kampo sang pangabudlay, kag si Nanay diutayan lang nga wala makapalagyo sa tingob nga pagpamatay sa mga Judiyo. Mabudlay yadto nga mga tinuig sa amon, apang nakalampuwas kami tanan. Sang tungatunga sang 1947, duha ka tuig pagkatapos sang Inaway, ang isa sang mga utod nga babayi ni Tatay, nga nangin isa sang mga Saksi ni Jehova, nagsuskriber sa Ang Lalantawan para sa amon pamilya. Si Nanay ang nagsugod sa pagbasa sini, kag gilayon niya nga ginbaton ang mensahe subong ang kamatuoran nga madugay na niya ginapangita.

Sang primero, wala sia sing may ginhambal sa amon, apang nahibaluan niya kon diin ginahiwat ang mga pagtilipon sa Prague kag nagsugod sia sa pagtambong sa sini. Sa sulod sang pila ka bulan, sang tigpamulak sang 1948, ginbawtismuhan sia sa isa sang mga sirkito nga asambleya sang mga Saksi. Nian gin-agda niya kami sa pag-upod sa iya sa pagtambong sa mga pagtilipon. Daw nagapangalag-ag, nagpasugot si Tatay.

Ang mga miting ginahiwat sa isa ka gamay nga duog tilipunan sa sentro sang Prague, diin nagsugod kami sa pagtambong subong isa ka pamilya. Nagaagaw-agaw ang amon balatyagon ni Tatay, may pagpangusyoso kag wala sing pagsalig. Nakibot kami nga may bag-o na nga mga abyan si Nanay nga iya ginpakilala sa amon. Nakadayaw ako sa ila entusiasmo kag pagkamakatarunganon, paagi sa ila daku nga pag-apresyar sa ila paghiliutod.

Nakita ang amon positibo nga reaksion, nanugda si Nanay nga maagda sia sang mga Saksi sa amon puluy-an para sa detalyado nga paghambalanay. Nakibot gid kami sang akon amay sang ginpakita nila gikan sa amon kaugalingon nga Biblia nga wala sing dimamalatyon nga kalag kag wala sing Trinidad! Huo, makapasanag gid mahibaluan ang matuod nga kahulugan sang pagpangamuyo nga pakabalaanon ang ngalan sang Dios kag pagkari sang iya Ginharian.

Pila ka semana sang ulihi, gin-agda ni Tatay ang pila ka klerigo sang iya iglesia nga magkadto sa balay. Nagsiling sia: “Mga kauturan, luyag ko hambalan ang pila ka Makasulatanhon nga mga punto upod sa inyo.” Pagkatapos, ginpresentar niya sing isa-isa, ang sadsaran nga mga doktrina sang iglesia kag ginpakita kon paano ini nagasumpakil sa Biblia. Ginbaton sang mga klerigo nga matuod ang iya ginsiling. Nian naghinakop si Tatay: “Nakapamat-od na ako, kag nagahambal ako sa ngalan sang akon pamilya, sa paghalin sa iglesia.”

Gindumilian ang Pagbantala nga Hilikuton

Sang Pebrero 1948, wala madugay antes nagsugod kami ni Tatay sa pagtambong sa mga pagtilipon, natigayon sang partido Komunista ang paggahom sa pungsod. Nakita ko ang pareho ko nga mga estudyante nga nagasumbong sang ila mga manunudlo kag ang mga manunudlo nga nahadlok sa mga ginikanan sang ila mga estudyante. Ang kada isa nagsugod sa pagpain sa isa kag isa. Apang, sang primero, ang hilikuton sang mga Saksi ni Jehova nagpabilin nga wala gid matublag.

Para sa amon ang pinakadaku nga hitabo sang 1948 amo ang kombension sang mga Saksi ni Jehova sa Prague. Kapin sa 2,800 ka tawo ang nagtambong sang Septiembre 10 tubtob 12. Pila ka semana sang ulihi, sang Nobiembre 29, 1948, ginsalakay sang mga sekreta nga pulis ang sanga talatapan, kag ginsirhan ini. Sang masunod nga Abril opisyal nga gindumilian ang amon hilikuton.

Wala sing isa sining mga buhat ang nagpahadlok sa amon pamilya, kag sang Septiembre 1949 nagtambong kami sa isa ka pinasahi nga programa sa kagulangan sa guwa sang Prague. Isa ka semana sang ulihi, ginbawtismuhan kami ni Tatay. Walay sapayan nga dapat mangin mahalungon sa pagbantala nga hilikuton, gindakop ako sang Pebrero 1952, subong sang ginsiling sa panugod.

Ginpisapisa sing Pamangkot

Pagkatapos nga ginpisapisa sing pila ka tion, nahinakop ko nga mabilanggo ako sing malawig nga tion. Ginpensar sang mga imbestigador nga kon mabilanggo sing madugay ang isa ka tawo nga wala sing nagasulod sa iya hunahuna, mas madali sia nga magkooperar. Apang padayon nga nagasulod sa akon hunahuna ang instruksion sang akon mga ginikanan, kag nakabulig ini sa pagsakdag sa akon. Masami nila ginakutlo ang Salmo 90:​12, ginapalig-on ako nga ‘isipon ang akon mga adlaw,’ buot silingon, sa pagtan-aw, ukon sa pag-usisa, sini ‘agod maagom ang tagipuson nga may kaalam.’

Sa amo, ginrepaso ko sa akon hunahuna ang bug-os nga mga salmo kag ang iban pa nga mga dinalan sa Biblia nga nasaulo ko sang una. Ginpamalandungan ko man ang mga artikulo sa Lalantawan nga akon natun-an antes ako mabilanggo, kag nag-amba ako sing mga ambahanon sang Ginharian sing isahanon. Magluwas sa sina, sa akon una nga mga binulan sa bilangguan, may mga kaupod ako nga mga bilanggo nga akon masugilanon. Dugang pa, sarang ko marepaso ang pila ka butang nga natun-an ko sa mga klase sa eskwelahan, kay napasaran ko ang akon katapusan nga mga pasinawan sang nagligad lamang nga pila ka bulan.

Nahangpan ko suno sa interogasyon nga isa ka informer ang nagtambong sa isa sang akon mga ginatun-an sa Biblia kag ginreport ang akon pagbantala nga hilikuton. Naghinakop ang mga awtoridad nga ako man ang may salabton sa makinilyado nga mga kopya sang mga publikasyon sang Biblia nga nakuha sa amon puluy-an. Ang matuod, ang akon manghod nga lalaki, nga 15 anyos lamang, amo ang nagmakinilya sadto.

Wala madugay nakita sang mga imbestigador nga indi ko gid maulamid ang bisan sin-o, gani nanikasog sila nga patalikdon ako sa akon pagtuluuhan. Ginpaatubang pa gani nila ako sa isa ka tawo nga nakilala ko nga isa ka nagalakbay nga manugtatap sang mga Saksi ni Jehova. Walay sapayan nga isa man sia ka bilanggo, ginabuligan niya karon ang mga Komunista sa isa ka kampanya nga sikwayon sang iban pa nga Saksi nga nabilanggo ang ila pagtuo. Makaluluoy gid sa iya! Mga tuig sang ulihi, pagkatapos nga ginpaguwa sia, napatay sia bangod sa sobra nga pag-inom sing alkoholiko nga ilimnon.

Pagbilanggo nga Nagaisahanon

Pagligad sing pito ka bulan ginsaylo ako sa lain nga bilangguan kag ginbilanggo nga nagaisahanon. Karon, bug-os nga nagaisahanon, ako na ang bahala kon paano ko gamiton ang akon panahon. May libro nga ginahatag kon ginapangabay, apang, siempre pa, wala sing isa nga may kaangtanan sa espirituwal. Gani naghimo ako sing isa ka eskedyul sang hilikuton nga nagalakip sing tion sang pagbasa kag subong man sang pagpamalandong sa espirituwal nga mga butang.

Isiling ko nga wala pa gid ako makabatyag sing subong nga kasuod kay Jehova sa pangamuyo sangsa sadto nga tion. Ang paghunahuna sang aton bug-os kalibutan nga paghiliutod nangin tuman gid ka hamili. Kada adlaw ginhunahuna ko kon paano ang maayong balita nagalapnag sa sadto mismo nga tion sa lainlain nga bahin sang duta. Ginhanduraw ko ang akon kaugalingon nga nagapakigbahin sa sining hilikuton, nagapresentar sang Biblia sa mga tawo.

Apang, sa sining malinong nga palibot, nasiod ako sang ulihi. Bangod maluyagon gid sa pagbasa kag gutom sa impormasyon sa guwa sang bilangguan, nagakawili ako kon kaisa sa pagbasa sang isa ka partikular nga libro tubtob sa punto nga napabayaan ko ang akon eskedyul para sa pagpamalandong sa espirituwal nga mga butang. Sa tapos nga matabo ini, pirme ako nagabatyag nga ginakonsensia.

Nian, isa ka aga gindala ako sa opisina sang manunumbong. Wala kami sing pinasahi nga ginhambalan​—ang mga resulta lamang sing nagligad nga mga interogasyon. Nagbatyag ako sing kaluya sing buot, sanglit wala sang gintalana nga bista para sa akon kaso. Sa sulod sing tunga sa oras ukon kapin, ginpabalik ako sa akon selda. Didto nadulaan ako sing kabakod kag nagsugod sa paghibi. Ngaa? Naapektuhan na bala ako sing sinimana nga pagkabilanggo nga nagaisahanon?

Ginsugdan ko nga usisaon ang akon problema kag gilayon nga nakita ko ang kabangdanan. Sang nagligad nga adlaw, nawili ako sa pagbasa, kag wala ko liwat mahimo ang akon espirituwal nga mga hilikuton. Gani sang hinali ako nga gindala para sa interogasyon, wala ako sa nagakaigo mapangamuyuon nga panghunahuna. Gilayon ko nga ginpautwas ang akon balatyagon kay Jehova kag nanaad nga indi na gid pagpabayaan ang espirituwal nga mga butang.

Pagkatapos sadto nga eksperiensia namat-od ako nga indi na magbasa. Nian isa ka mas maayo nga ideya ang akon napensaran, amo nga piliton ang akon kaugalingon nga magbasa sang Aleman. Sadtong tion sang pagpanakop sang Alemanya sang Inaway Kalibutanon II, kinahanglan namon nga magtuon sang Aleman nga hambal sa eskwelahan. Apang bangod sing makasiligni nga mga butang nga ginhimo sang mga Aleman sa tion sang ila pagsakop sa Prague, ginkalimtan ko ang tanan tuhoy sa Alemanya pagkatapos sang inaway, pati ang lenguwahe. Gani karon determinado ako nga piliton ang akon kaugalingon sa pagtuon liwat sang Aleman. Apang, ang gintuyo subong isa ka silot nangin isa ka pagpakamaayo. Tuguti ako sa pagpaathag.

Nakatigayon ako sing Aleman kag Czech nga mga edisyon sang pila ka libro kag ginsugdan ko nga ginhanas ang akon kaugalingon sa pagbadbad sang Aleman padulong sa Czech kag sang Czech padulong sa Aleman. Ining hilikuton wala lamang nangin isa ka pangontra sa pat-od nga halit sang pagkabilanggo nga nagaisahanon kundi nangin mapuslanon man ini sang ulihi.

Ginpaguwa kag Nagpadayon sa Pagpanaksi

Sang ulihi, pagkatapos sang walo ka bulan nga pag-isahanon sa bilangguan, ginbista ang akon kaso. Ginsumbong ako bangod sa subersibo nga hilikuton kag ginsentensiahan sing duha ka tuig nga pagkabilanggo. Bangod nabilanggo na ako sing 15 ka bulan kag may isa ka amnestiya nga gindeklarar bangod sang pagkapili sang bag-o nga presidente, ginpaguwa ako.

Sa bilangguan ginpangamuyo ko nga kabay nga indi kuntani magkabalaka sa akon ang akon pamilya, kag sa akon pagpauli, nasapwan ko nga ginsabat ining akon pangamuyo. Si Tatay isa ka manugbulong, kag ginpalig-on niya ang madamo sang iya mga pasyente nga magtuon sang Biblia. Subong resulta, si Nanay nagadumala sing mga 15 ka pagtuon kada semana! Dugang pa, si Tatay nagadumala sing isa ka grupo sing pagtinuon sang Lalantawan nga magasin. Nagabadbad man sia sing pila ka literatura sang Sosiedad halin sa Aleman padulong sa Czech, kag ang akon manghod nga lalaki ang nagamakinilya sang mga manuskrito. Gani gilayon ako nga nakigbahin sa espirituwal nga hilikuton kag wala madugay nagdumala sing mga pagtuon sa Biblia.

Isa ka Bag-o nga Asaynment

Sang isa ka maulanon nga hapon sang Nobiembre 1954, may nagpindot sang doorbell. Ang nagatindog didto, nga ang tubig nagatulo sa iya abuabuhon nga plastik nga kapote, amo si Konstantin Paukert, isa sang mga nagapanguna sang pagbantala nga hilikuton. Sa masami, luyag niya masugilanon si Tatay ukon ang akon manghod nga si Pavel, apang sini nga tion ginpamangkot niya ako: “Puwede ka bala makaguwa kag makalakatlakat upod sa akon sing makadali?”

Malinong kami nga naglakatlakat sing makadali, diutay nga mga tawo ang nagalabay. Ang buron nga kasanag sang mga suga sa kalye nagabanaag diutay sa basa nga sementado nga dalan. Nagbalikid si Konstantin; wala sang iban nga tawo sa likod namon. “Luyag mo bala magbulig sa pila ka hilikuton?” madasig niya nga pamangkot. Natingala, nagtango ako sa pagpasugot. “Kinahanglan namon nga matapos ang pila ka pagbadbad,” padayon niya. “Magpangita ka sing duog nga maobrahan mo apang indi sa inyo balay kag indi upod sa kay bisan sin-o nga kilala sang mga pulis.”

Mga pila ka adlaw sang ulihi, nagapungko ako sa isa ka pulungkuan sa isa ka gamay nga apartment nga ginapanag-iyahan sang duha ka tigulang nga magtiayon nga indi ko masyado kilala. Mga pasyente sila ni Tatay, kag bag-o pa lang sila nagtuon sang Biblia. Busa, ang akon pagtuon sing Aleman sa bilangguan nangin mapuslanon, kay ginbadbad namon ang amon mga literatura halin sa Aleman padulong sa Czech.

Pila ka semana sang ulihi, ginbilanggo ang mga kauturan nga lalaki nga nagapanguna sa hilikuton, lakip si Utod Paukert. Apang, wala mag-untat ang amon pagbantala. Ang mga babayi, lakip sa amon ni Nanay, nagbulig sa pag-atipan sang amon mga grupo sa pagtinuon sa Biblia kag sang amon Cristianong ministeryo. Ang akon manghod nga si Pavel, bisan isa pa lamang ka tin-edyer, nag-alagad subong manugdul-ong sang literatura kag mga instruksion sang organisasyon sa bug-os nga bahin sang pungsod nga nagahambal sang Czech.

Isa ka Hinigugma nga Kaupod

Sang ulihi nga bahin sang 1957, si Jaroslav Hála, isa ka Saksi nga gindakop sang 1952 kag ginsentensiahan sing 15 ka tuig, temporaryo nga ginpaguwa sa bilangguan agod magpabulong. Gilayon sia nga ginpakig-angutan ni Pavel, kag wala madugay liwat nga nakigbuylog sing bug-os si Jaroslav sa pagbulig sa mga kauturan. Bangod daku gid ang iya ihibalo sa lenguwahe, sia ang naghimo sang kalabanan nga pagbadbad nga hilikuton.

Isa ka gab-i sang tungatunga sang 1958, kami ni Pavel gin-agda ni Jaroslav sa paglakatlakat. Kinaandan ini sa paghambalanay tuhoy sa mga hilikuton sang organisasyon, sanglit ginapanilagan sing tago ang amon apartment. Apang pagkatapos niya masugilanon sing pribado si Pavel, ginpangabay niya sia nga maghulat sa isa ka pulungkuan sang parke samtang padayon kami nga duha sa paglakat. Pagkatapos sang malip-ot nga paghambalanay tuhoy sa akon mga hilikuton, namangkot sia kon bala, walay sapayan sang iya mapigaw nga panglawas kag dipat-od nga palaabuton, mapakasal ako sa iya.

Nakibot ako sa sinsero, prangka nga pagpabutyag sang paghigugma sang isa nga ginatahod ko gid sing daku, kag nagpasugot ako nga wala sing pagpangduhaduha. Ang amon pagnobyahanay naghimo sa akon nga mangin suod sa iloy ni Jaroslav, isa ka hinaplas nga Cristiano. Sila sang iya bana amo ang isa sang una nga mga Saksi sa Prague sang ulihi nga bahin sang 1920. Pareho sila nga ginbilanggo sang mga Nazi sadtong ikaduhang inaway kalibutanon, kag ang iya bana napatay sa isa ka bilangguan sang mga Komunista sang 1954.

Antes kami ginkasal, si Jára, subong amo ang pagtawag namon sa iya, ginpatawag sang mga awtoridad. Ginhambalan nila sia kon bala magpaopera sia bangod sang nagabalibalik niya nga pleurisy​—nga sadto nga tion nagakahulugan sing pagpatayhon sing dugo​—ukon magpabilin sia sa bilangguan para sa nabilin nga tinuig sang iya sentensia. Sanglit ginbalibaran niya ang operasyon, nagakahulugan ini nga bilangguon sia sa halos napulo pa ka tuig. Namat-od ako nga hulaton sia.

Isa ka Tion sang Pagtilaw kag Kaisog

Sang temprano sang 1959, ginpasulod si Jára sa bilangguan, kag wala madugay sang ulihi, nakabaton kami sang isa ka sulat nga maayo ang iya kahimtangan. Sang ulihi nadugayan antes nag-abot ang isa ka sulat nga nagpakibot sa amon. Nagaunod ini sing mga paghinulsol, kasubo, kag kahadlok, subong bala nga daw naglain ang ulo ni Jára. “Mahimo gid nga lain nga tawo ang nagsulat sini,” siling sang iya iloy. Apang iya ini agi sa pagsulat!

Nagsulat kami sang iya iloy kag ginpabutyag ang amon pagsalig kay Jehova kag ginpalig-on sia. Pagligad sing madamo nga semana, isa naman ka sulat ang nag-abot, nga labi pa ka makalilibog. “Indi niya mahimo nga masulat ini,” siling liwat sang iya iloy. Apang ang agi sing pagsulat suno gid sa iya estilo, kag nagaunod ini sang iya kinaandan nga mga ekspresyon. Wala na kami sing may nabaton nga sulat, kag wala gintugutan ang mga pagduaw.

Sing kaanggid, si Jára nakabaton sing makatulublag nga mga sulat nga halin kuno sa amon. Ang mga sulat sang iya iloy nagabasol sa iya bangod sang pagbiya sa iya nga nagaisahanon sa iya katigulangon, kag ang akon nagapakita sing pagkataka bangod sing paghulat sa iya sing subong kalawig nga tion. Ini man may pareho gid nga agi sang amon pagsulat kag paagi sing mga ekspresyon. Natublag man sia sang primero, apang nakombinse gid sia nga indi namon masulat ang amo nga mga sulat.

Isa ka adlaw may isa ka tawo nga nag-abot sa ganhaan, gindaho niya sa akon ang isa ka diutay nga pakete, kag dalidali nga naglakat. Nagaunod ini sang madamo nga pinanid sang putos sang sigarilyo nga nagaunod sing tuman ka gagmay nga mga sulat. Ginkopya ni Jára ang mga sulat nga ginsulat kuno namon, subong man ang pila sang iya wala masensora nga mga sulat. Pagkatapos mabaton ining sulat nga ginpalusot sang isa ka bilanggo nga indi Saksi nga ginpaguwa sa bilangguan, naumpawan kami kag nagpasalamat sing daku kay Jehova! Tubtob karon wala namon mahibaluan kon paano ukon sin-o ang nagpadihot sining yawan-on nga pagtinguha nga gub-on ang amon integridad.

Sang ulihi, gintugutan ang iloy ni Jára sa pagduaw sa iya anak. Sa sini nga mga okasyon, gin-updan ko sia tubtob sa ganhaan sang bilangguan kag nakita ko ining diutay, maniwang nga babayi nga naghimo sing maisugon gid nga buhat. Walay sapayan nga nagatulok ang mga guwardia, ginkuha niya ang kamot sang iya anak kag ginhatag sa iya ang ginpagamay kaayo nga kopya sang literatura. Walay sapayan nga nagakahulugan yadto sing daku nga silot kon madakpan sia, ilabi na sa iya anak, nagsalig sia kay Jehova, nakahibalo nga ang paghupot sang espirituwal nga kapagros amo pirme ang pinakaimportante.

Sang ulihi, sang 1960, ginpahibalo ang isa ka pangkabilugan nga amnestiya, kag ginpaguwa ang kalabanan nga mga Saksi sa bilangguan. Nakapauli si Jára, kag pila ka semana sang ulihi, nangin isa kami ka malipayon bag-ong kasal nga magtiayon.

Pagbag-o sang Akon Estilo sa Kabuhi

Gintangdo si Jára sa nagalakbay nga hilikuton, nga nagaalagad sa kaayuhan sang mga kauturan sa bug-os nga pungsod. Sang 1961 gintangdo sia sa pag-organisar sang una nga klase sang Kingdom Ministry School sa nagahambal sang Czech nga bahin sang pungsod, subong man sing pagdumala sing madamo nga klase pagkatapos.

Bangod sang mga pagbag-o sa politika sa Czechoslovakia sang 1968, sang masunod nga tuig madamo sa amon ang nakatambong sa “Paghidait sa Duta” Internasyonal nga Asambleya sang mga Saksi ni Jehova sa Nuremberg, Alemanya. Apang, wala gintugutan sang mga awtoridad nga maguwa si Jára sa pungsod. Ang pila sa amon nagkuha sing mga litrato para sa slide sang daku nga kombension, kag sa bug-os nga pungsod, nangin pribilehiyo ni Jára ang makig-ambit sa paghatag sing makapabakod-pagtuo nga programa nga ginagamit ini nga mga litrato. Madamo ang luyag magtan-aw sang programa sing sulit-sulit.

Wala namon ginpaabot nga amo ini ang mangin katapusan nga tion sang pagduaw ni Jára sa mga kauturan. Sang maaga nga bahin sang 1970, naglala ang iya panglawas. Ang nagabalikbalik nga paghubag, nga natun-an niya nga batason sa adlaw-adlaw, nag-apektar sa iya mga bato-bato, kag nagrabe ang iya problema sa renal. Napatay sia sa edad nga 48.

Ginsakdag Paagi sa Bulig ni Jehova

Ginkasubo ko ang pagkadula sang isa nga ginhigugma ko gid sing lubos. Apang ginhatag ang gilayon nga bulig sa sulod sang organisasyon sang Dios, kay gintugutan ako nga makigbahin sa pagbadbad sang literatura sa Biblia. Kaangay sa relay nga palumba, subong bala nga daw ginpasa sa akon sang akon bana ang baton agod padayunon ang bahin sang hilikuton nga iya ginhimo.

Madamo sa amon sa Nasidlangan nga Europa ang nag-alagad kay Jehova sing kapin sa 40 ka tuig sa idalom sang pagdumili sang mga Komunista. Nian, sang 1989, sang pagkadula sang Iron Curtain, nagbag-o sing daku ang pangabuhi diri. Samtang ginadamgo ko nga ang mga Saksi ni Jehova makahiwat sang isa ka kombension sa daku nga Strahov Stadium sang Prague, wala gid ako nagapati nga mangin matuod ini nga damgo. Apang sang Agosto 1991, natuman ini sa isa ka makadalayaw nga paagi sang kapin sa 74,000 ang nagtipon sa malipayon nga pagsimba!

Ang Czechoslovakia wala na nagaluntad sang Enero 1993 sang ang pungsod gintunga sa duha ka pungsod​—ang Czech Republic kag ang Slovakia. Daw ano ang amon kalipay nga sang Septiembre 1, 1993, opisyal nga ginkilala sang Czech Republic ang mga Saksi ni Jehova!

Gikan sa akon mga eksperiensia sa kabuhi, nahibaluan ko nga si Jehova pirme may ginatigana nga pagpakamaayo sa aton, lamang kon tugutan naton sia sa pagtudlo sa aton kon paano naton isipon ang aton mga adlaw. (Salmo 90:12) Padayon ako nga nagapangamuyo sa Dios nga tudluan niya ako sa pag-isip sang akon nabilin nga mga adlaw sa sining sistema sang mga butang agod nga sa dimaisip nga mga adlaw sa unahan sa iya bag-ong kalibutan, mangin isa ako sang iya malipayon nga mga alagad.

[Retrato sa Pahina 16]

Ang akon amay kag iloy

[Retrato sa Pahina 18]

Isa ka pagtilipon sa kagulangan sang 1949 sa tion sang pagdumili: 1. Ang akon manghod nga lalaki nga si Pavel, 2. Si Nanay, 3. Si Tatay, 4. Ako, 5. Si Utod Hála

[Retrato sa Pahina 19]

Upod sa akon bana, si Jára

[Retrato sa Pahina 20]

Ang iloy ni Jára kag ang kinopya nga literatura nga iya ginhatag sing tago kay Jára

[Retrato sa Pahina 21]

Nagatrabaho karon sa sanga sang Prague