Sa Baylo sang Makasalaklaw nga mga Tinaga Amo ang Makapaayo nga mga Tinaga

“Ang kamatayon kag kabuhi yara sa gahom sang dila.”​—⁠HULUBATON 18:⁠21.

ANG pagpasipala​—⁠isa ka hungod nga batasan sa paggamit sing makainsulto, matinamayon nga panghambal​—⁠maathag nga ginapakamalaut sa Biblia. Sa idalom sang Mosaikong Kasuguan, ang isa nga nagapasipala sa iya mga ginikanan mahimo silutan sing kamatayon. (Exodo 21:17) Sa amo, wala ini ginapasapayanan ni Jehova nga Dios. Ang iya Pulong, ang Biblia, wala nagasuporta sa ideya nga ang bisan anong butang nga matabo ‘sa sulod sang balay’ wala sing kabilinggan tubtob ang isa nagapangangkon nga nagaalagad sa Dios. Ang Biblia nagasiling: “Kon ang bisan sin-o nga tawo nagahunahuna nga sia isa ka pormal nga sumilimba apang wala nagapugong sang iya dila, kundi nagadaya sang iya kaugalingon nga tagipusuon, ang porma sang pagsimba sini nga tawo wala sing pulos.” (Santiago 1:26; Salmo 15:​1, 3) Gani kon ginapakalain sang lalaki ang iya asawa, ang tanan sang iya iban pa nga Cristianong mga hilikuton sarang makabig nga walay pulos sa mga mata sang Dios.a​—⁠1 Corinto 13:​1-3.

Dugang pa, ang Cristiano nga mapasipalahon mahimo mapaguwa sa kongregasyon. Mahimo niya mawasi ang mga pagpakamaayo sang Ginharian sang Dios. (1 Corinto 5:11; 6:​9, 10) Sing maathag, dapat magbag-o sa gilayon ang isa ka tawo nga makasalaklaw maghambal. Apang paano ini mahimo?

Pagsugid sang Problema

Sing maathag, ang isa nga nakasala indi magbag-o luwas kon mahangpan niya sing maathag nga may daku sia nga problema. Sing makapasubo, suno sa isa ka manuglaygay, madamo sang mapasipalahon nga mga lalaki ang “wala nagatamod sang ila pamatasan subong isa ka pasipala. Para sa sining mga lalaki, normal lamang ini kag ‘kinaugali’ sa relasyon sang mga mag-asawa.” Sa amo, madamo ang indi makarealisar sang kinahanglanon nga dapat sila magbag-o tubtob nga ang kahimtangan tampad nga ginapatalupangod sa ila.

Sa masami, pagkatapos sang mapangamuyuon nga pagtimbangtimbang sang iya kahimtangan, ang asawa mapilitan sa pagpanugid​—⁠para sa iya kaugalingon nga kaayuhan kag sang iya kabataan kag subong kabalaka sa panindugan sang iya bana sa Dios. Matuod, yara pirme ang posibilidad nga ang pagpanugid magapalain pa sang kahimtangan kag mahimo nga ipanghiwala. Mahimo ini malikawan sang asawa paagi sa mahalungon nga pagbinagbinag kon paano itu-ad ini nga butang. “Subong sang mga mansanas nga bulawan sa pinuna nga pilak amo ang pulong nga ginahambal sa nagakaigo nga tion para sa sini,” siling sang Biblia. (Hulubaton 25:11) Mahimo nga matandog ang iya tagipusuon sang malulo apang prangka nga pagpakighambal sa tinion nga kalmante sia.​—⁠Hulubaton 15:⁠1.

Sa baylo nga manukmat, dapat tinguhaan sang asawa nga ipabutyag ang iya kaugalingon kon paano sia naapektuhan sang makasalaklaw nga mga tinaga. Ang tinaga nga “ako” masami nga amo ang pinakamaayo gid. Halimbawa, ‘Nasaklaw ako bangod . . . ’ ukon ‘Naglain gid ang buot ko sang ginsingganan mo ako . . . ’ Ini nga sahi sang mga panghambal mahimo gid nga makatandog sang iya tagipusuon, kay ginaatake sini ang problema sa baylo niya.​—⁠Ipaanggid ang Genesis 27:46–28:⁠1.

Mahimo nga mangin maayo ang mga resulta sang malig-on apang mataktikanhon nga pagpasilabot sang asawa. (Ipaanggid ang Salmo 141:⁠5.) Amo sini ang napamatud-an sang isa ka lalaki nga tawgon naton Steven. “Nahibaluan sang akon asawa nga mapasipalahon ako apang wala ko ini marealisar, kag nangin maisugon sia nga isugid ini sa akon,” siling niya.

Pagtigayon sing Bulig

Apang ano ang mahimo sang asawa kon indi pagbatunon sang bana ang problema? Sa sini nga punto ang iban nga mga asawa nagapangayo sing bulig gikan sa iban. Sa sini nga tion sang kapiot, ang mga Saksi ni Jehova sarang makapalapit sa mga gulang sa ila kongregasyon. Ang Biblia nagalaygay sa sining mga lalaki nga mangin mahigugmaon kag maluluy-on kon nagabantay sa espirituwal nga panong sang Dios kag, sa amo man nga tion, ‘sabdungon ang mga nagasumpakil’ sa mapuslanon nga panudlo sang Pulong sang Dios. (Tito 1:9; 1 Pedro 5:​1-3) Bisan pa wala sila sing kinamatarong nga magpasilabot sa personal nga kabuhi sang mga mag-asawa, nagakabalaka gid ang mga gulang kon ang isa nagaantos bangod sang masakit nga panghambal sang iya tiayon. (Hulubaton 21:13) Bilang pagsunod gid sa mga talaksan sang Biblia, wala ginapaiway ukon ginapakadiutay sining mga lalaki ang mapasipalahon nga panghambal.b

Mahimo mapahapos sang mga gulang ang komunikasyon sa ulot sang mag-asawa. Halimbawa, ang isa ka gulang ginpalapitan sang isa ka babayi nga nanugid tuhoy sa tinuig nga pagpasipala sa iya sang iya bana, nga isa ka masigkasumilimba. Naghimo sing kahimusan ang gulang nga makigkita sa ila nga duha. Samtang nagahambal ang isa kag isa, ginpangabay niya ang isa nga mamati lang. Sang turno na sang asawa, nagsiling sia nga indi na niya maagwanta ang masingkal nga pagpangakig sang iya bana. Sa sulod sang mga tinuig, paathag niya, ginakulbaan sia samtang nagahingapos ang tagsa ka adlaw, kay wala gid sia makahibalo kon bala mangakig sia pagsulod niya sa puwertahan. Kon mangakig gani sia, nagabungat sia sing makapanubo nga mga tinaga nahanungod sa iya mga pamilya, iya mga abyan, kag sa iya mismo.

Ginpangabay sang gulang ang asawa nga ipaathag kon ano ang ginabatyag niya sa mga ginahambal sang iya bana. “Ginbatyag ko nga isa ako ka malain gid nga tawo nga indi sarang higugmaon ni bisan sin-o,” sabat niya. “Kon kaisa ginapamangkot ko ang akon iloy, ‘Nay, ako bala isa ka tawo nga mabudlay pakigbagayan? Indi bala ako hiligugmaon?’ ” Samtang ginapaathag niya kon ano ang ginabatyag niya sa mga ginapanghambal sang iya bana, nagsugod sa paghibi ang iya bana. Sa una nga tion, nakita niya kon daw ano ka makasalaklaw sa iya asawa ang iya mga ginpanghambal.

Mahimo Ikaw Magbag-o

Ang iban nga mga Cristiano sang unang siglo may problema sa mapasipalahon nga panghambal. Ginlaygayan sila ni apostol Pablo nga sikwayon ang “kasingkal, kaakig, kalautan, mapasipalahon nga panghambal, kag malaw-ay nga pululungon.” (Colosas 3:⁠8) Apang, ang masakit nga panghambal kapin nga problema sang tagipusuon sa baylo sang dila. (Lucas 6:45) Amo kon ngaa si Pablo nagdugang pa: ‘Ubaha ang daan nga personalidad upod ang mga buhat sini, kag isul-ob ang bag-ong personalidad.’ (Colosas 3:​9, 10) Gani ang pagbag-o nagadalahig indi lamang sing tuhay nga paghambal kundi sing tuhay man nga pagbatyag.

Ang bana nga nagagamit sing makapilas balatyagon nga panghambal mahimo nga nagakinahanglan sing bulig agod mahibaluan kon ano gid ang kabangdanan sining pamatasan niya.c Dapat niya sundon ang panimuot sang salmista: “Usisaa ako, O Dios, kag kilalaha ang akon tagipusuon. Tilawi ako, kag kilalaha ang akon mga panghunahuna, kag tan-awa kon may bisan ano nga malaut nga dalanon sa akon.” (Salmo 139:​23, 24) Halimbawa: Ngaa ginabatyag niya nga dapat niya dominahan, ukon kontrolon, ang iya asawa? Ano ang ginabangdan sang pagpasipala? Ang iya bala pagpasipala sintomas sang madalom nga hinakit? (Hulubaton 15:18) Ginabatyag bala niya nga walay pulos sia, ayhan bangod nadak-an niya ang mamulayon nga mga panghambal? Makabulig ini nga mga pamangkot agod matukiban sang isa ka tawo ang ginabangdan gid sang iya pamatasan.

Apang, ang mapasipalahon nga panghambal mabudlay dulaon ilabi na kon ginpatudok ini sang maparas maghambal nga mga ginikanan ukon sang kultura nga nagasakdag sang dominante nga pamatasan. Apang ang bisan anong butang nga natun-an​—⁠sa pagligad sang tion kag upod ang panikasog​—⁠sarang malandas. Ang Biblia amo ang pinakadaku nga bulig sa paghimo sini. Makabulig ini sa isa agod madaug bisan ang tudok sa balatyagon nga pamatasan. (Ipaanggid ang 2 Corinto 10:⁠4, 5.) Paano?

Nagakaigo nga Pagtamod sa Ginhatag sang Dios nga mga Katungdanan

Sa masami, ang mga lalaki nga makapilas balatyagon manghambal may tiko nga pagtamod sa ginhatag sang Dios nga mga katungdanan para sa bana kag asawa. Halimbawa, ang manunulat sang Biblia nga si Pablo nagsiling nga ang mga asawa dapat “magpasakop sa ila mga bana” kag nga ang “bana amo ang ulo sang iya asawa.” (Efeso 5:​22, 23) Mahimo batyagon sang bana nga ang pagkaulo nagahatag sa iya sing kinamatarong sa bug-os nga paggahom. Apang indi subong sini. Ang iya asawa, bisan pa nagapasakop sia, indi niya ulipon. Sia “kabulig” kag “komplemento” niya. (Genesis 2:18) Sa amo, si Pablo nagdugang pa: “Ang mga bana dapat maghigugma sang ila mga asawa subong sang ila kaugalingon nga mga lawas. Sia nga nagahigugma sang iya asawa nagahigugma sang iya kaugalingon, kay walay tawo nga nagadumot sang iya kaugalingon nga unod; kundi nagasagod kag nagaamlig sini, subong sang ginahimo man ni Cristo sa kongregasyon.”​—⁠Efeso 5:​28, 29.

Subong ulo sang Cristianong kongregasyon, wala gid pagsing-ali ni Jesus ang iya mga disipulo, agod nerbioson sila sa paghunahuna kon san-o naman ang masunod nga pagmulay. Sa baylo, mapatugsilingon sia, sa amo nahuptan niya ang iya dignidad. “Papahuwayon ko kamo,” saad niya sa ila. “Ako malulo kag mapainubuson sing tagipusuon.” (Mateo 11:​28, 29) Ang mapangamuyuon nga pagpamalandong kon paano ginpakita ni Jesus ang iya pagkaulo makabulig sa isa ka bana kon paano tamdon ang iya pagkaulo sing kapin ka timbang.

Kon Mag-utwas ang Tension

Ang paghibalo sa mga prinsipio sang Biblia isa ka butang; ang pag-aplikar sini sa idalom sang pag-ipit lain naman. Kon mag-utwas ang tension, paano malikawan sang bana ang paglukmat sang masakit nga panghambal?

Indi tanda sang pagkalalaki para sa isa ka bana nga maghambal sing masakit nga mga tinaga kon akig sia. Ang Biblia nagasiling: “Sia nga makuli sa pagpangakig maayo pa sa gamhanan nga tawo, kag sia nga nagapugong sang iya espiritu sangsa isa nga nagaagaw sing siudad.” (Hulubaton 16:32) Ang matuod gid nga lalaki nagakontrol sang iya espiritu. Nagapakita sia sing kahanuklog paagi sa pagbinagbinag: ‘Paano ang akon mga pulong nagaapektar sa akon asawa? Ano ang batyagon ko kon ako ang sa lugar niya?’​—⁠Ipaanggid ang Mateo 7:⁠12.

Apang, ginakilala sang Biblia nga kon kaisa ang mga kahimtangan makapukaw sing kaakig. Nahanungod sina nga mga kahimtangan ang salmista nagsulat: “Magkahangawa, apang indi magpakasala. Magpamalandong kamo sa inyo kaugalingon nga tagipusuon, sa inyo higdaan, kag maghipos.” (Salmo 4:⁠4) Ginpabutyag man ini sing subong sini: “Wala sing malain sa pagpangakig, apang malain ang berbal nga pag-atake paagi sa paras kag makapanubo ukon matamayon nga panghambal.”

Kon mabatyagan sang bana nga indi na niya makontrol ang iya panghambal, makatuon sia nga untatan ini. Ayhan mangin maalamon nga magguwa anay sa kuwarto, maglakatlakat, ukon mangita sing isa ka pribado nga duog agod magpabugnaw sang iya ulo. Ang Hulubaton 17:14 nagasiling: “Bayai ang sinuay, sa wala pa sing inaway.” Padayuna liwat ang paghambalanay kon mabugnaw na ang panghunahuna.

Sa pagkamatuod, wala sing bisan sin-o ang himpit. Mahimo nga maglukmat liwat ang masakit nga panghambal nga problema anay sang isa ka bana. Kon matabo ini, dapat sia mangayo sing pasaylo. Ang pagsul-ob sing “bag-ong personalidad” isa ka dalayon nga proseso, apang daku nga mga padya ang anihon sang isa.​—⁠Colosas 3:⁠10.

Makapaayo nga mga Tinaga

Huo, “ang kamatayon kag kabuhi yara sa gahom sang dila.” (Hulubaton 18:21) Ang makasalaklaw nga mga panghambal dapat islan sing mga tinaga nga nagapalig-on kag nagapabakod sang pag-asawahay. Ang isa ka hulubaton sa Biblia nagasiling: “Ang matahom nga mga pulong subong sang uludlan sang dugos, matam-is sa kalag kag ikaayo sa mga tul-an.”​—⁠Hulubaton 16:⁠24.

Sang nagligad nga pila ka tuig, isa ka pagtuon ang ginhimo agod hibaluon kon anong mga butang ang nagapahikot sa mabakod nga mga pamilya sing madinalag-on. “Natukiban sang pagtuon nga ang mga katapo sining mga pamilya may luyag sa isa kag isa, kag padayon nga nagapabutyag sang ila kaluyag sa isa kag isa,” report sang espesyalista sa pag-asawahay nga si David R. ­Mace. “Ginapasalig nila ang isa kag isa sa ila, nagapabatyag sa isa kag isa sing personal nga katakus, kag nagahimo sing tanan rasonable nga kahigayunan sa paghambal kag sa paghikot sing mapinalanggaon. Ang resulta, sing natural gid, amo nga naluyagan nila ang ila pag-updanay kag ginapabakod nila ang isa kag isa sa ila sa mga paagi nga nagahimo sang ila relasyon nga tuman ka makaalayaw.”

Wala sing mahinadlukon sa Dios nga bana ang makasiling sing maminatud-on nga ginahigugma niya ang iya asawa kon hungod nga ginasakit niya ang iya asawa paagi sa iya mga tinaga. (Colosas 3:19) Sa pagkamatuod, amo man sa asawa nga nagasakit sa iya bana paagi sa mga tinaga. Obligasyon gid sang mag-asawa nga sundon ang laygay ni Pablo sa mga taga-Efeso: “Indi magguwa ang dunot nga tinaga gikan sa inyo baba, kundi ang bisan anong tinaga nga maayo para sa pagpalig-on suno sa kinahanglan, agod mahatag sini kon ano ang maayo sa mga nagapamati.”​—⁠Efeso 4:⁠29.

[Mga footnote]

[Laragway sa pahina 9]

Mahimo makabulig ang isa ka Cristianong gulang sa pagkomunikar sang mag-asawa

[Laragway sa pahinae 10]

Dapat gid manikasog ang mag-asawa nga maghangpanay sila