Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Ngaa Dapat Ako Magkabuhi nga Wala ang Akon mga Ginikanan?

“Kamusta ang pagkabuhi nga wala ang akon mga ginikanan? Masiling ko nga masubo gid ini tungod sa madamo nga rason. Tuman gid kabudlay magdaku nga wala ang pagpalangga kag gugma sang imo mga ginikanan.”​—⁠Joaquín.

“Ang pinakamabudlay nga naatubang ko amo ang mga adlaw nga ang mga ginikanan dapat magkadto kag magpirma sa school report card. Nagbatyag ako sing daku nga kasubo kag kapung-aw. Amo gihapon sina ang akon balatyagon kon kaisa.”​—⁠16 anyos nga si Abelina.

ISA ini ka masubo nga kahimtangan sa panahon naton​—⁠minilyon ka pamatan-on ang nagadaku nga wala sing mga ginikanan. Sa Nasidlangan nga Europa linibo ang nailo bangod sang inaway. Sa Aprika ang epidemia nga AIDS nagtuga sing amo man nga halit. Ang iban nga kabataan basta na lang ginbayaan sang ila mga ginikanan. Ang mga pamilya naghilayuay bangod sang inaway ukon kinaugali nga kalamidad.

Ang mga kahimtangan kaangay sini kinaandan bisan sang panahon sang Biblia. Halimbawa, ang kahimtangan sang ilo sulitsulit nga ginsambit sa Kasulatan. (Salmo 94:​6; Malaquias 3:5) Naghilayuay man sadto ang mga pamilya bangod sang mga inaway kag sang iban pa masubo nga mga kahimtangan. Gani ang Biblia nagasugid tuhoy sa isa ka bata nga babayi nga napahilayo sa iya mga ginikanan sang ginbihag sia sang isa ka guban sang Siriahanon nga mga buyong.​—⁠2 Hari 5:⁠2.

Ayhan isa ikaw sang minilyon ka pamatan-on nga wala man sing mga ginikanan. Kon amo, nahibaluan mo kon daw ano gid kasubo ina nga kahimtangan. Ngaa natabo ini sa imo?

Indi Ikaw ang Salaon

Napamangkot mo na bala sa imo kaugalingon kon bala ginasilutan ka sang Dios? Ukon mahimo nga naakig gid ikaw sa imo mga ginikanan nga napatay sila​—⁠subong bala nga daw ginhungod nila ini. Una sa tanan, magsalig ka nga ang Dios wala maakig sa imo. Wala ka man ginbayaan sing hungod sang imo mga ginikanan. Ang kamatayon isa ka masubo nga nadangatan sang dihimpit nga katawhan, kag kon kaisa nagakatabo ini sa mga ginikanan samtang bata pa ang ila kabataan. (Roma 5:​12; 6:23) Maathag nga si Jesucristo mismo nakaeksperiensia sang pagkapatay sang iya hinigugma nga amay-amay, nga si Jose.⁠a Indi gid ini bangod sa sala ni Jesus.

Hibalua, man, nga nagakabuhi kita sa “makahalanguyos nga mga tion nga mabudlay pakigbagayan.” (2 Timoteo 3:​1-5) Ang kasingki, inaway, kag krimen wala sing pili nga nagapatay sa minilyon ka tawo sini nga siglo. Ang iban nangin biktima sang “tion kag dimapaktan nga hitabo,” nga mahimo mahanabo kay bisan sin-o. (Manugwali 9:11) Masakit man nga napatay ang imo mga ginikanan, indi ikaw ang salaon. Sa baylo nga basulon ang imo kaugalingon ukon magkalisod, magpalugpay sa saad sang Dios nga pagkabanhaw.⁠b Si Jesus nagtagna: “Indi kamo matingala sa sini, bangod ang oras magaabot nga ang tanan nga yara sa handumanan nga lulubngan makabati sang iya tingog kag magaguwa.” (Juan 5:​28, 29) Si Abelina, nga ginsambit sa umpisa, nagsiling: “Ang akon gugma kay Jehova kag ang paglaum nga pagkabanhaw nakabulig gid sing daku.”

Apang, ano naman kon ang imo mga ginikanan buhi pa apang ginbayaan ka? Ginasugo sang Dios sa mga ginikanan nga padakuon kag saguron ang ila kabataan. (Efeso 6:​4; 1 Timoteo 5:8) Apang, sing makapasubo, ang pila ka ginikanan wala gid magpakita sing “kinaugali nga pagpalangga” sa ila kabataan. (2 Timoteo 3:3) Para sa iban, ang pagbiya amo ang resulta sang daku nga kapigaduhon, pagkagiyan sa droga, pagkabilanggo, ukon alkoholismo. Matuod, may mga ginikanan man nga nagabiya sang ila kabataan bangod lamang sang kakagod. Bisan ano man ang rason, ang mapahilayo sa mga ginikanan makahalanusbo gid. Apang wala ini nagakahulugan nga ikaw ang salaon ukon basulon mo ang imo kaugalingon. Sa pagkamatuod, ang imo mga ginikanan amo ang dapat nga manabat sa Dios sa natabo sa imo. (Roma 14:12) Apang, kon ang imo mga ginikanan napilitan nga mapahilayo sa imo bangod sang mga sirkunstansia nga indi nila kontrolado, subong sang kinaugali nga kalamidad ukon balatian, nian wala sing dapat basulon! Yara pirme ang paglaum nga magakitaay liwat, bisan pa nga kon kaisa daw imposible ini.​—⁠Ipaanggid ang Genesis 46:​29-31.

Masubo nga Eksperiensia

Sa karon, ayhan may mabug-at ikaw nga mga problema. Ang isa ka pagtuon nga ginhimo sang United Nations Children’s Fund, nga gintawag nga Children in War, nagasugid: “Ang wala sing bantay nga mga menor-de-edad amo ang labing madali mahalitan nga kabataan​—⁠sila nga . . . nagaatubang sing pinakamabudlay nga mga problema agod mabuhi, wala sing suporta para sa normal nga pagtubo kag ginaabusuhan. Ang mapahilayo sa ginikanan mahimo nga isa sang pinakamasubo nga kadulaan sang isa ka bata.” Ayhan ginabatuan mo ang mga balatyagon nga napung-awan kag napaslawan.

Dumduma si Joaquín, nga ginsambit kaina. Ang iya mga ginikanan nagbulagay kag nagbiya sa ila nga mag-ulutod. Isa ka tuig pa lang sia sadto nga tion kag ginpadaku sia sang iya mga magulang nga babayi. Sia nagapaathag: “Pirme ako anay nagapamangkot kon ngaa wala kami sing mga ginikanan subong sang akon mga abyan. Kag kon makakita ako sing isa ka amay nga nagadugsing sa iya anak, nahunahuna ko nga kuntani sia ang akon amay.”

Pagtigayon Sing Bulig

Mabudlay man magdaku nga wala sing ginikanan, wala ini nagakahulugan nga indi ka magamadinalag-on. Upod ang bulig kag suporta, indi ka lamang mabuhi kundi magatin-ad man. Daw indi mo ini mapatihan, ilabi na kon nasubuan kag nalisdan ka. Apang, dumduma nga ina nga mga balatyagon normal kag indi ini magapaantos sa imo sing dayon. Sa Manugwali 7:​2, 3, aton mabasa: “Maayo pa ang pagkadto sa balay sang paglalaw sangsa pagkadto sa balay sang piesta . . . Maayo pa ang kasubo sa kinadlaw, kay paagi sa kasubo sang nawong ang tagipusuon ginapasadya.” Huo, normal kag makapaayo sa hunahuna nga maghibi kag magkalisod kon may trahedya nga natabo. Makabulig man kon magtu-ad ka sa isa ka mahinangpanon nga abyan ukon sa isa ka hamtong nga katapo sang kongregasyon kag ipautwas ang kasakit nga imo nabatyagan.

Huo, mahimo ka masulay nga magpahilayo agod mag-isahanon. Apang ang Hulubaton 18:1 nagapaandam: “Ang isa nga nagapain sang iya kaugalingon magapangita sang iya makagod nga handum; magapamatok sia sa tanan praktikal nga kaalam.” Maayo pa nga magpabulig sa isa nga mainayuhon kag mahinangpanon. Ang Hulubaton 12:​25 nagasiling: “Ang kabalaka sa tagipusuon sang isa ka tawo magapakuko sini, apang ang maayong pulong nagapasadya sini.” Matigayon lamang nimo inang “maayong pulong” kon sugiran mo ang isa tuhoy sa imo “kabalaka.”

Kay sin-o ka mahimo makapakighambal? Mangita sing suporta sa sulod sang Cristianong kongregasyon. Si Jesus nagasaad nga masapwan mo didto ang “mga utod nga lalaki kag babayi kag mga iloy” nga magahigugma kag magaulikid sa imo. (Marcos 10:30) Si Joaquín nagaasoy: “Bangod sang pagpakig-upod sa Cristianong mga kauturan, nangin tuhay ang akon panan-aw sa kabuhi. Ang tayuyon nga pagtambong sa mga miting nagbulig sa akon nga higugmaon sing labi pa si Jehova kag alagaron sia. Ang hamtong nga mga kauturan naghatag sing espirituwal nga bulig kag laygay sa akon pamilya. Karon, ang akon pila ka utod bug-os tion na nga mga ministro.”

Dumduma, man, nga si Jehova “amay sa mga bata nga lalaki nga wala sing amay.” (Salmo 68:​5, 6) Sang panahon sang Biblia, ginlaygayan sang Dios ang iya katawhan nga pakig-angutan sing maluluy-on kag makatarunganon ang mga ilo. (Deuteronomio 24:​19; Hulubaton 23:​10, 11) Kag may amo man sia nga kabalaka karon sa mga pamatan-on nga wala sing mga ginikanan. Gani magdangop sa Dios sa pangamuyo, upod ang pasalig nga nagaulikid sia kag magasabat sa imo. Si Hari David nagsulat: “Kon magbiya sa akon ang akon amay kag akon iloy, nian si Jehova magasapupo sa akon. Maglaum kay Jehova; magpakaisog kag pabakura ang imo tagipusuon.”​—⁠Salmo 27:​10, 14.

Bisan pa amo sina, ang pamatan-on nga wala sing mga ginikanan nagaatubang sing madamong problema adlaw-adlaw. Diin ka maistar? Paano ka mabuhi? Binagbinagon sang palaabuton nga artikulo kon paano lubaron sing madinalag-on ini nga mga problema.

[Mga footnote]

[Blurb sa pahina 15]

“Ang akon gugma kay Jehova kag ang paglaum nga pagkabanhaw nakabulig sing daku”

[Piktyur sa pahina 15]

Kon kaisa mahimo ka mapun-an sing kasubo

[Piktyur sa pahina 16]

Sa kongregasyon may mga abyan nga makabulig kag makapalig-on sa imo