Kon Ngaa ang Iban nga mga Sientipiko Nagapati sa Dios

ANG siensia padayon nga nagalubad sang bag-o nga mga tanhaga tuhoy sa uniberso kag sa buhi nga mga butang sa aton planeta. Apang, ang mga sientipiko kag ordinaryo nga mga tawo nagaatubang gihapon sining importante nga mga pamangkot: Paano nagluntad ang uniberso? Ano ang nagaluntad antes sini? Ngaa ang uniberso daw espesipiko nga gindesinyo agod magsakdag sing kabuhi? Paano nagsugod ang kabuhi diri sa duta?

Indi gid gihapon masabat sang siensia ini nga mga pamangkot. Ang iban nagaduhaduha kon bala masabat pa ini. Gani, madamo ang napilitan nga hunahunaon liwat ang ila mga pagtamod kag mga pagpati. Usisaon naton ang tatlo sa mga tanhaga nga nagdul-ong sa pila ka sientipiko nga hunahunaon ang pagluntad sang isa ka Manunuga.

Isa ka Ginpasibu-sing-Maayo nga Uniberso​​—⁠⁠Natabuan Lamang Bala?

Ang isa ka panguna nga pamangkot may yara kaangtanan sa pagpasibu sing maayo sa aton mahim-ong nga uniberso. Ngaa ang uniberso may yara pat-od nga pisikal nga mga kasuguan kag wala nagabulubag-o nga mga butang nga sibu gid kag nagakaigo sa pagsakdag sang aton planeta kag sang tanan nga kabuhi sa sini?

Ano ang buot silingon sang pagpasibu sing maayo? Binagbinaga, halimbawa, ang sibu nga pagpahamtang sa apat ka panguna nga pisikal nga puersa: ang electromagnetism, grabidad, makusog nga puersa nuklear, kag mahina nga puersa nuklear.⁠⁠a Ini nga mga puersa nagaapektar sa tagsa ka butang sa uniberso. Permanente ini kag nabalanse sing sibu gid amo nga bisan ang diutay lang nga mga pagbag-o magahimo sa uniberso nga wala sing kabuhi.

Para sa madamo nga mahunahunaon nga tawo, ang sabat indi isa ka butang nga natabuan lamang. Si John Polkinghorne, isa anay ka pisiko sa Cambridge University, naghinakop: “Kon marealisar mo nga ang mga kasuguan sang kinaugali dapat napasibu gid agod makapaluntad sing kitaon nga uniberso, nagahatag ini sang ideya nga ang uniberso indi natabuan lamang, kundi nga may katuyuan gid ini.”

Amo man sini ang punto sang Australiano nga pisiko nga si Paul Davies: “Wala sing duhaduha nga madamo nga sientipiko ang . . . nagatamay sa ideya nga mahimo nagaluntad ang isa ka Dios, ukon bisan ang isa ka nagapanuga nga ginhalinan nga di-persona.” Nagsiling pa sia: “Para sa akon, wala ako nagapakigbahin sa pagtamay nila. . . . Indi ako makapati nga ang aton pagluntad sa sini nga uniberso natabuan ukon aksidente lamang.”

Ang Hangkat Sang Pagkasibod

Ang ikaduha nga problema nga nagahangkat sa mga sientipiko karon amo ang tuman nga pagkasibod sang kalibutan sa aton palibot. Ang sentido komon nagasugid sa aton nga kon labi ka sibod ang isa ka hitabo, labi nga indi ini natabuan lamang. Binagbinaga ang isa ka halimbawa.

May madamo nga kemikal nga reaksion nga kinahanglan mahanabo sing sibu gid agod makaporma sing DNA, ang sadsaran sang kabuhi. Sang nagligad nga tatlo ka dekada si Dr. Frank Salisbury sang Utah State University, E.⁠U.⁠A., nagkalkulo sang posibilidad sang kinaugali nga pagporma sang sadsaran nga DNA nga molekula nga kinahanglanon sa pagluntad sang kabuhi. Ginpakita sang kalkulasyon nga tuman gid ka gamay sang posibilidad amo nga ginkabig ini nga imposible sa matematika.⁠⁠b

Ang pagkasibod ilabi na nga makita kon ang buhi nga mga organismo may masibod nga mga bahin nga mangin wala sing pulos kon wala ang iban pa nga masibod nga mga bahin. Binagbinagon naton ang halimbawa sang pagmuad.

Suno sa mga teoriya sang ebolusyon, ang buhi nga mga butang padayon nga nagamuad samtang labi ini nga nagasibod. Apang, sa pila ka bahin, ang bayi sang pila ka espesyi dapat magpatubas sing mga selula sa pagmuad nga nagakinahanglan sang pertilisasyon sang isa ka laki nga may katuwang nga mga selula. Agod makasuplay sing nagakaigo nga kadamuon sang chromosome sa mga boto ukon anak, ang selula sa pagmuad sang tagsa ka ginikanan nagaagi sa tumalagsahon nga proseso nga ginatawag meiosis, diin ang mga selula gikan sa tagsa ka ginikanan ginabilin upod sa katunga sang kinaandan nga kadamuon sang chromosome. Ini nga proseso nagatapna nga indi masobrahan kadamo ang mga chromosome sang anak.

Sa pagkamatuod, amo man sini nga proseso ang kinahanglan sa iban pa nga mga espesyi. Paano, nian, ang “una nga iloy” sang tagsa ka espesyi may ikasarang sa pag-anak upod sa hamtong na nga “una nga amay”? Paano nila nga duha matunga sing hinali ang kadamuon sang chromosome sa ila mga selula sa pagmuad sa paagi nga kinahanglanon sa pagpatubas sing isa ka mapagros nga anak nga may pila ka kinaiya sang duha ka ginikanan? Kag kon ining mga sangkap sa pagmuad nagatubo sing amat-amat, paano ang laki kag bayi sang tagsa ka espesyi nakalampuwas samtang ining importante nga mga sangkap wala pa maporma sing bug-os?

Bisan sa isa lang ka espesyi, ang posibilidad nga ang laki kag bayi matabuan nga magpatubas sing magkatuwang nga mga selula sa pagmuad tuman gid kagamay amo nga indi ini makalkulo. Ang tsansa nga magluntad ini sa nagkalainlain nga espesyi indi gid mapaathag sing makatarunganon. Mapaathag bala sang ebolusyon​​—⁠⁠nga pasad lamang sa teoriya​​—⁠⁠ini nga pagkasibod? Paano ang natabuan lang, patarasak, kag wala sing katuyuan nga mga hitabo nagaresulta sa sining masibod kag nagasandiganay nga mga sistema? Ang buhi nga mga butang puno sing mga kinaiya nga nagapamatuod sang pagpanan-aw sang matabo sa palaabuton kag pagplano​​—⁠⁠nga nagapamatuod nga may yara maalam nga Manugplano.

Madamo nga iskolar ang naghinakop sing subong sini. Halimbawa, ang matematiko nga si William A. Dembski nagsulat nga ang “maalam nga pagdesinyo” nga makita sa “mahantop nga mga bahin sang kinaugali nga kalibutan . . . mapaathag lamang sing nagakaigo paagi sa pagpatungod sini sa maalam nga nagpahanabo sini.” Ang biokemiko sa molekula nga si Michael Behe nagsumaryo sang ebidensia sa sining paagi: “Mahimo ka mangin isa ka debotado nga Katoliko apang nagapati man sa Darwinismo. Apang, ang biokemika nagapabudlay gid nga mangin isa ka mahunahunaon nga sientipiko kag magpati sa Darwinismo.”

Wala Nagahisantuanay nga Rekord sang “Fossil”

Ang ikatlo nga tanhaga nga nagapalibog sa pila ka sientipiko may yara kaangtanan sa rekord sang fossil. Kon ang ebolusyon nagpadayon sa sulod sang tuman kalawig nga tion, mapaabot naton nga makasapo sing tuman kadamo nga fossil sang nautlan nga mga organismo, ukon mga sugpon, sa ulot sang panguna nga mga sahi sang buhi nga mga butang. Apang, ang tuman kadamo nga mga fossil nga nakutkutan kutob pa sang panahon ni Darwin wala magpakita sini. Wala gid sing mga sugpon sa ulot sang panguna nga mga sahi sang buhi nga mga butang!

Busa, madamodamo nga sientipiko ang naghinakop nga ang ebidensia sang ebolusyon mahuyang gid kag nagasumpakilay sa pagpamatuod nga ang kabuhi nagtuhaw lamang. Ang enhinyero sang aerospace nga si Luther D. Sutherland nagsulat sa iya libro nga Darwin’s Enigma: “Ginapakita sang sientipiko nga ebidensia nga sa tion nga ang isa ka tuhay nga sahi sang buhi nga butang una nga nagluntad sa Duta, halin sa isa-sing-selula nga protozoa tubtob sa tawo, kompleto na ini kag ang mga organo kag mga sangkap kompleto na kag nagapanghikot sing bug-os. Ang di-malikawan nga konklusion gikan sa sining katunayan amo nga daw may nagaluntad na nga daan nga kaalam antes una nga nagluntad ang kabuhi sa Duta.”

Sa pihak nga bahin, ang rekord sang fossil halos nagasanto sa pagsunodsunod sang pagluntad sang buhi nga mga butang nga masapwan sa tulun-an sang Biblia nga Genesis. Si Donald E. Chittick, isa ka pisikal nga kemiko nga nakatapos sang pag-eskwela (doctorate degree) sa Oregon State University, nagsiling: “Ang maid-id nga pag-usisa sa rekord sang fossil makadul-ong sa isa sa paghinakop nga ang mga sapat nagamuad suno sa sahi sini subong sang ginasiling sang Genesis. Wala ini nagabag-o gikan sa isa ka sahi pakadto sa isa pa. Ang ebidensia karon, subong sang panahon ni Darwin, nagahisanto sa rekord sang Genesis tuhoy sa direkta nga pagtuga. Ang mga sapat kag mga tanom padayon nga nagamuad suno sa sahi sini. Sa katunayan, ang pagsumpakilay sa ulot sang paleontology (pagtuon sa mga fossil) kag sang Darwinismo daku gid amo nga ang pila ka sientipiko nagapati nga ang nautlan nga mga porma ukon kulang nga mga sugpon indi na gid makita.”

Pagbaton sa Ebidensia

Ang ginbinagbinag bag-o lang magamay lamang nga bahin sang tanan nga wala-masabat nga pamangkot nga nagapalibog sa mga nagasikway sang pamatuod tuhoy sa isa ka Manunuga. Narealisar sang pila ka sientipiko nga ginsikway sang iban ang Dios, indi bangod sang matuod nga ebidensia kag maid-id nga pangatarungan, kundi bangod sang mga haumhaum kag mga ispekulasyon.

Sa amo, pagkatapos sang bug-os kabuhi nga madinalag-on nga pagpanalawsaw kag pagtuon sa siensia, ang astronomo nga si Allan Sandage nagsiling: “Bangod sang pagtuon ko sa siensia, nakahinakop ako nga ang kalibutan tuman gid ka sibod amo nga indi ini mapaathag sang siensia. Paagi lamang sa labaw-sa-kinaugali nga butang nga mahangpan ko ang tanhaga sang pagluntad.”

[Mga nota]

[Kahon sa pahina 6]

Mga pamangkot nga nagapalibog sa mga sientipiko

◼ Ngaa may tumalagsahon nga pagpasibu sing maayo sa apat ka panguna nga pisikal nga puersa, nga nagpaposible sang pagluntad sang uniberso kag sang kabuhi?

◼ Paano mapaathag ang tuman kag masami indi mapasimple nga pagkasibod sang buhi nga mga organismo?

◼ Ngaa ang rekord sang “fossil” kulang, kag diin ang ebidensia sang nautlan nga mga organismo, ukon mga sugpon, sa ulot sang panguna nga mga sahi sang buhi nga mga butang?

[Kahon sa pahina 8]

Natabuan lang bala?

Sang gin-imprinta sining karon lang sang National Geographic ang isa ka makagalanyat nga panghapin nga nagapakita sang mahigugmaon nga kaangtanan sa ulot sang iloy kag anak, ang isa ka bumalasa nagsulat sa magasin: “Ang laragway sang iloy-kag-anak sa panghapin isa ka obra maestra. Kon makita sang isa ining makaulumol nga bata, nga sang nagligad lamang nga siam ka bulan daw ulo sang yano ka daku nga itlog, kag maghunahuna nga ining makatilingala nga pagtubo isa lamang ka aksidente indi ko mahangpan.”

Madamo ang magaugyon. Ang awtor kag propesor anay sang nuklear nga pisika nga si Dr. Gerald Schroeder nagpaanggid sang posibilidad nga natabuan lamang ang pagluntad sang uniberso kag sang kabuhi sa posibilidad sang tatlo ka beses nga pagdaug sing sagunson sa loterya: “Antes mo makuha ang imo ikatlo nga nadag-an, ginadala ka na sa prisuhan bangod sang pagpangdaya. Ang tsansa nga magdaug sing tatlo ka beses nga sagunson, ukon tatlo ka beses sa bug-os nga kabuhi, imposible gid.”

[Retrato sa pahina 7]

Kon ining apat ka puersa wala ginpasibu sing maayo kag indi balanse, imposible ang kabuhi

Ang mahina nga puersa nuklear nagapasiga sing dalayon sa aton adlaw

Ang grabidad amo ang rason kon ngaa nagapabilin ang mga butang sa duta

Ang mabaskog nga puersa nuklear nagahugpong sang mga “nucleus” sang mga atomo

Ang “electromagnetism” amo ang ginatunaan sang kilat

[Mga retrato sa pahina 7]

Paano ang patarasak nga mga puersa makapatubas sing isa ka butang nga subong kasibod sang isa-sing-selula nga may DNA, kag paano pa gid ayhan sa isa ka tawo?

[Mga retrato sa pahina 8]

Ang rekord sang “fossil” wala makapamatuod nga ang kabuhi nagtuhaw lamang