Depresyon sa mga Tin-edyer​—Ngaa? Ano ang Makabulig sa Ila?

“KON nagabatyag ako sing depresyon,” siling ni Anna,a “wala ako gana maghimo sing bisan ano, bisan pa ang mga nanamian ko himuon. Gusto ko lang magtulog pirme. Pamatyag ko wala sing may nagapalangga sa akon, wala ako sing pulos, kag pabug-at lang sa iban.”

“Gusto ko maghikog,” siling ni Julia. “Indi ko man gusto mapatay. Gusto ko lang madula ang akon ginabatyag. Mapinalanggaon ako, pero kon nagabatyag ako sing depresyon, wala ako sing labot sa kay bisan sin-o ukon sa bisan ano.”

Mga 13 anyos pa lang si Anna sang nagbatyag sia sing depresyon, kag si Julia mga 14 anyos pa lang. Ang iban nga kabataan nagabatyag man sing kasubo kon kaisa, pero si Anna kag si Julia sinemana ukon binulan nga nagabatyag sing depresyon. “Daw ara ka sa madulom kag madalom nga buho nga wala sing maguaan,” siling ni Anna. “Daw mabuang ka kag daw wala ka sa imo kaugalingon.”

Indi lang si Anna kag si Julia ang nagabatyag sini. Nagadamo na gid ang pamatan-on nga may depresyon, kag amo ini ang “panguna nga kabangdanan sang balatian kag kasablagan sang mga kabataan nga lalaki kag babayi nga nagaedad sing 10 asta 19 anyos,” siling sang World Health Organization (WHO).

Ang mga sintomas sang depresyon mahimo maggua bisan tin-edyer pa lang ang isa kag mahimo ini maglakip sang pagbag-o sa oras sang pagtulog, gana sa pagkaon, kag pagtambok ukon pagniwang. Mahimo man magbatyag ang isa sing kasubo, wala sing paglaum, kag wala sing pulos. Gusto man niya mag-isahanon pirme, nabudlayan sia magkonsentrar ukon nangin malipaton, nagapamensar nga maghikog ukon nagahikog, kag iban pa nga indi mapaathag nga mga sintomas. Para mapat-od sang mga doktor nga ang isa may depresyon, kinaandan na nga ginausisa nila ang iban pa nga mga sintomas sang depresyon nga nagadugay sing sinemana kag nagapabudlay sa pagsinalayo sang isa.

POSIBLE NGA MGA KABANGDANAN SANG DEPRESYON

Suno sa WHO, indi lang isa ang kabangdanan sang depresyon. Mahimo nga resulta ini sang stress, pisikal nga mga kabangdanan, ukon indi maayo nga pagtratar sang iban sa isa. Mahimo ini maglakip sang masunod.

Pisikal nga mga kabangdanan. Pareho sa kahimtangan ni Julia, masami nga napanubli sa pamilya ang depresyon, nga nagapakita nga mahimo ara na ini sa gene, nga ayhan nagaapektar sa pagpanghikot sang utok. Ang iban pa nga kabangdanan nagalakip sang balatian sa tagipusuon kag pagbag-o sang hormone, subong man ang padayon nga pag-abuso sa droga ukon ilimnon nga mahimo magpalala sa depresyon, ukon magresulta sa depresyon.b

Stress. Maayo ang diutay nga stress, pero ang nagadugay kag grabe nga stress makahalit sa pisikal kag panghunahuna, nga kon kaisa nagaresulta sing depresyon sa tin-edyer nga madali maapektuhan sini nga balatian. Gani indi pa mahibaluan kon ano gid ang kabangdanan sang depresyon kag mahimo nga resulta ini sang duha ukon kapin pa sa mga rason nga ginsambit kaina.

Nalakip sa kabangdanan sang stress nga mahimo magresulta sa depresyon amo ang pagdiborsio ukon pagbulagay sang mga ginikanan, pagkapatay sang pinalangga, pisikal ukon seksuwal nga pag-abuso, grabe nga aksidente, balatian, ukon kabudlayan sa pagtuon—ilabi na kon magbatyag ang bata nga indi sia palangga bangod sini. Mahimo man bangdan ang indi realistiko nga ginapaabot sang mga ginikanan sa bata, ayhan sa iya pag-eskwela. Ang iban pa nga kabangdanan amo ang pagpangdaugdaug, kabalaka sa palaabuton, kakulang sa pagpalangga sang na-depress nga ginikanan, kag indi mapaktan nga batasan sang ginikanan. Kon magresulta ini sa depresyon, ano ang makabulig sa mga tin-edyer nga maatubang ini?

ATIPANA ANG IMO LAWAS KAG HUNAHUNA

Kinaandan na nga makontrol ang haganhagan kag ang malala nga depresyon paagi sa bulong kag bulig sang mga doktor.c Si Jesucristo nagsiling: “Ang mga mapagros wala nagakinahanglan sing manugbulong, kundi ang mga masakiton.” (Marcos 2:17) Kon magmasakit kita, apektado ang aton lawas pati na ang aton utok! Mahimo kinahanglan man bag-uhon ang estilo sang aton pagkabuhi bangod ang nagakatabo sa aton lawas may epekto sa aton hunahuna kag amo man ang hunahuna sa aton lawas.

Kon may depresyon ka, atipana sing maayo ang imo pisikal kag mental nga kapagros. Halimbawa, magkaon sing masustansia nga mga pagkaon, magtulog sing maayo, kag mag-ehersisyo sing regular. Ang pag-ehersisyo nagapagua sing mga kemikal nga makapasadya sa imo, nagadugang sang imo kusog, kag nagapanami sang imo pagtulog. Kon posible, hibalua kon ano ang mga rason kag mga palatandaan nga nagabatyag ka sing depresyon, dayon mangita sing paagi nga makontrol ini. Isugid ini sa isa nga imo ginasaligan. Makabulig man ang suporta sang suod nga mga miembro sang pamilya kag mga abyan para maatubang sing epektibo ang imo depresyon kag mahimo mabuhinan ang mga sintomas sini. Isulat ang imo ginahunahuna kag ginabatyag—amo ini ang nakabulig kay Julia nga ginsambit kaina. Labaw sa tanan, siguraduha nga matigayon mo ang imo espirituwal nga kinahanglanon. Makabulig ini para mangin maayo ang imo panglantaw sa kabuhi. Si Jesucristo nagsiling: “Malipayon ang mga mahunahunaon sa ila espirituwal nga kinahanglanon.”—Mateo 5:3.

Napamatud-an ni Anna kag ni Julia nga matuod ang ginsiling ni Jesus. Si Anna nagsiling: “Ang espirituwal nga mga hilikuton nagabulig sa akon nga magpokus sa iban nga tawo, indi lang sa akon mga problema. Indi ini pirme mahapos, pero mas malipayon ako bangod sini.” Naumpawan si Julia paagi sa pangamuyo kag pagbasa sing Biblia. “Ang pagsugid sa Dios sang akon ginabatyag paagi sa pangamuyo nagapakalma sa akon,” siling niya. “Kag ang Biblia nagbulig sa akon nga mahangpan nga palangga ako sang Dios kag nagaulikid gid sia sa akon. Ang pagbasa sang Biblia nagabulig man sa akon nga mangin positibo ang akon panglantaw sa palaabuton.”

Bilang aton Manunuga, nahangpan gid ni Jehova nga Dios nga ang aton gindak-an, inagihan sa kabuhi, kag pagkahuman may impluwensia sa aton pagtamod kag ginabatyag. Gani mabuligan kag mapaumpawan niya kita, ayhan paagi sa mga tawo nga mapinalanggaon kag nakaintiende gid sa aton. Isa pa, magaabot ang tion nga ayuhon sang Dios ang tanan naton nga balatian, pisikal man ukon mental. “Wala sing pumuluyo nga magasiling: ‘Nagamasakit ako,’” siling sang Isaias 33:24.

Nagpromisa ang Biblia nga “pahiran [sang Dios] ang tagsa ka luha sa [aton] mga mata, kag wala na sing kamatayon, ukon paglalaw ukon paghibi ukon kasakit pa.” (Bugna 21:4) Makapaumpaw kag masaligan gid ina! Kon gusto mo makatuon sing dugang pa parte sa katuyuan sang Dios sa mga tawo kag sa duta, palihug kadtui ang jw.org/hil. Mabasa mo diri ang maayo gid nga Biblia sa Internet, kag ang mga artikulo sa lainlain nga topiko, lakip ang parte sa depresyon.