Kapitulo 6
Ang mga Milagro—Natabo Gid Bala Ini?
Isa ka adlaw sang 31 C.E., si Jesus kag ang iya mga disipulo nagalakbay padulong sa Nain, isa ka siudad sa aminhan nga Palestina. Samtang nagahinampot sila sa gawang sang siudad, nasugata nila ang isa ka prosesyon sang lubong. Ang napatay isa ka pamatan-on nga lalaki. Ang iya iloy balo, kag sia lamang ang iya bugtong nga anak, gani karon isahanon na lamang sia. Suno sa rekord, si Jesus “naluoy sa iya, kag nagsiling sa iya: ‘Dili maghibi.’ Nian nagpalapit sia kag gintandog ang liyaliya, kag ang mga nagadala nagdulog, kag sia nagsiling: ‘Pamatan-on, nagasiling ako sa imo, bangon ka!’ Kag ang patay nagbangon kag nagsugod sa paghambal.”—Lucas 7:11-15.
Isa ini ka makalilipay nga sugilanon, apang matuod bala ini? Madamo ang indi makapati nga natabo gid ang subong sini nga mga butang. Walay sapayan, ang mga milagro importante nga mga bahin sang rekord sang Biblia. Ang pagpati sa Biblia nagakahulugan sing pagpati nga ang mga milagro natabo. Sa kamatuoran, ang bug-os nga kamatuoran sang Biblia nasandig sa isa ka importante gid nga milagro: ang pagkabanhaw ni Jesucristo.
Kon Ngaa ang Iban Wala Nagapati
2 Nagapati ka bala sa mga milagro? Ukon ginabatyag mo bala nga sa sining sientipiko nga dag-on, indi makatarunganon ang magpati sa mga milagro—kon sayoron, sa tumalagsahon nga mga hitabo nga nagahatag sing pamatuod sang pagpahilabot sang labaw sa kinaugali? Kon wala ka nagapati, indi ikaw ang una. Sang nagligad nga duha ka siglo, ang taga-Scotland nga pilosopo nga si David Hume may amo man sini nga problema. Mahimo nga pareho sa iya ang imo mga rason sa indi pagpati.
3 Ang mga pagpamatok ni Hume sa ideya sang mga milagro nagalakip sing tatlo ka talalupangdon nga punto. Nahauna, sia nagsulat: “Ang milagro supak sa kasuguan sang kinaugali.” Halin sang una ang tawo nagasandig sa kasuguan sang kinaugali. Nahibaluan niya nga mahulog ang isa ka butang kon buhian ini, nga ang adlaw magabutlak kada aga kag magatunod kada gab-i, kag iban pa. Duna nga nahibaluan niya nga ang mga butang magasunod pirme sining pamilyar nga sulundan. Wala sing butang nga matabo nga wala nagahisanto sa kinaugali nga kasuguan. Ini nga ‘pamatuod,’ siling ni Hume, “subong ka bug-os sa bisan ano nga argumento pasad sa eksperiensia” batok sa posibilidad sang mga milagro.
4 Ang ikaduha nga argumento nga ginpresentar niya amo nga ang tawo madali nga madaya. Ang iban luyag magpati sa mga kalatingalahan kag mga milagro, labi na kon may kaangtanan ini sa relihion, kag madamo gid sang ginatawag nga mga milagro ang natukiban nga mga daya lamang. Ang ikatlo nga argumento amo nga ang mga milagro masami nga ginareport sa tion sang pagkawalay hinalung-ong. Mientras mangin edukado ang mga tawo, nagadiutay man ang mga milagro nga ginareport. Subong sang ginsiling ni Hume, “Ining makatilingala nga mga butang wala gid nagakatabo sa aton mga adlaw.” Sa amo, ginabatyag niya nga ini pamatuod nga ang mga milagro wala gid matabo.
5 Tubtob sa karon, ang kalabanan nga argumento batok sa mga milagro nagasunod sining kabilugan nga mga prinsipio, gani binagbinagon naton sing isa-isa ang mga pagpamatok ni Hume.
Batok sa Kasuguan sang Kinaugali?
6 Ano ang masiling sa pagpamatok nga ang mga milagro ‘supak sa kasuguan sang kinaugali’ kag busa indi mahimo nga matuod? Daw mapatihan ini; apang analisaha kon ano gid ang ginasiling. Sa masami, ang milagro ginapaathag subong isa ka butang nga nagakatabo sa guwa sang normal nga kasuguan sang kinaugali.a Isa ini ka hitabo nga wala gid ginapaabot amo kon ngaa ang mga tumalan-aw kombinsido nga nasaksihan nila ang labaw sa kinaugali nga gahom. Busa, ang kahulugan gid sang pagpamatok amo: ‘Ang mga milagro imposible bangod milagruso sila!’ Ngaa indi anay binagbinagon ang pamatuod antes maglumpat sa sina nga konklusyon?
7 Ang matuod amo, indi kaangay ni David Hume, wala ginapilit sang edukado nga mga tawo nga ang pamilyar nga kasuguan sang kinaugali naaplikar sa bisan diin kag sa tanan nga tion. Ang mga sientipiko handa sa paghaumhaom nga, luwas sa pamilyar nga tatlo ka takus sang kalabaon, kasangkaron, kag kataason, mahimo nga may madamo pa nga dugang nga takus sa uniberso. May teoriya sila nga nagaluntad ang mga black hole, dalagku nga mga bituon nga nalusod sa ila kaugalingon tubtob nga ang kadamulon sini indi na matakus. Sa palibot sini nabag-o sing bug-os ang pagkahuman sang kahawaan amo kon ngaa wala na nagahulag ang tion. Ginbaisan pa gani sang mga sientipiko kon posible nga, sa idalom sang pila ka kahimtangan, ang tion nagaisol sa baylo nga mag-abante!
8 Sang ginapaathag kon paano nagsugod ang uniberso, si Stephen W. Hawking, Lucasian Professor of Mathematics sa Cambridge University, nagsiling: “Sa klasikal nga teoriya sang general relativity . . . sa ginsuguran makahalam-ot ang sobra nga kadamulon sang uniberso kag ang relasyon sang tion kag sang kahawaan. Sa amo sini nga kahimtangan, ang tanan nga kilala nga kasuguan sang pisika maguba.” Gani, wala nagaugyon ang modernong mga sientipiko nga bangod ang isa ka butang batok sa normal nga kasuguan indi ini mahimo matabo. Sa tumalagsahon nga mga kahimtangan, ang tumalagsahon nga mga butang mahimo matabo. Sa pagkamatuod, kon nagapati kita sa isa ka labing gamhanan nga Dios, dapat naton batunon nga may gahom sia sa pagpahanabo sing tumalagsahon—milagruso—nga mga hitabo kon nagakabagay ini sa iya mga katuyuan.—Exodo 15:6-10; Isaias 40:13, 15.
Ano ang Masiling sa mga Daya?
9 Wala sing makatarunganon nga tawo ang manghiwala nga may yara daya nga mga milagro. Halimbawa, ang iban nagapangangkon nga makapaayo sila sang balatianon paagi sa milagruso nga faith healing. Ginhimo sang isa ka medikal nga doktor, nga si William A. Nolan, nga isa ka pinasahi nga proyekto ang pag-usisa sini nga mga pagpamulong. Ginsundan niya ang pila ka ginpangangkon nga pag-ayo sa tunga sang ebanghelikal nga mga manugpamulong paagi sa pagtuo sa Estados Unidos kag sa ginatawag nga mga espiritista nga siruhano sa Asia. Ang resulta? Ang tanan mga kapaslawan kag daya.
10 Nagakahulugan bala ini nga mga daya nga wala gid nagakatabo ang matuod nga mga milagro? Indi gid man. Kon kaisa mabatian naton nga nagalapta ang paltik nga mga kuwarta, apang wala ina nagakahulugan nga ang tanan nga kuwarta paltik. Ang iban nga mga tawo nagatuo sing daku sa mga doktor-doktoran, kag nagabayad sila sing daku sa ila. Apang wala ina nagakahulugan nga ang tanan nga doktor dayaan. Ang iban nga mga pintor sampaton sa pag-ilog sang trabaho sang “tigulang nga mga maestro.” Apang wala ina nagakahulugan nga ang tanan nga gindrowing nga laragway daya. Subong man ang kamatuoran nga ang iban sang ginapangangkon nga mga milagro napamatud-an nga daya wala nagakahulugan nga indi gid mahimo matabo ang matuod nga mga milagro.
‘Ang mga Milagro Wala Na Nagakatabo Karon’
11 Ang ikatlo nga pagpamatok ginbilog sa sini nga pinamulong: “Ang makatilingala nga mga butang wala gid nagakatabo sa aton adlaw.” Wala gid makakita si Hume sing milagro, gani nagapangindi sia sa pagpati nga ang mga milagro mahimo matabo. Apang, ini nga pangatarungan, wala nagahisantuanay. Dapat batunon sang bisan sin-o nga tawo nga nagapamensar nga, antes sang mga adlaw sang taga-Scotland nga pilosopo, natabo ang “makatilingala nga mga butang” nga wala masulit sa tion sang iya pagkabuhi. Anong mga hitabo?
12 Nahauna, ang kabuhi nagsugod sa duta. Nian, ang pila ka porma sang kabuhi ginhatagan sing pangalibutan. Sang ulihi, naglutaw ang tawo, nga ginhatagan sing kaalam, imahinasyon, ikasarang sa paghigugma, kag sing ikasarang sang konsiensia. Wala sing sientipiko ang makapaathag pasad sa kasuguan sang kinaugali nga nagapanghikot karon kon paano natabo ining tumalagsahon nga mga butang. Apang buhi kita nga pamatuod nga natabo gid ini.
13 Kag ano naman ang masiling sa “makatilingala nga mga butang” nga natabo kutob sang adlaw ni David Hume? Ibutang ta nga sarang kita makalakbay pabalik sa tion kag sugiran sia sang nahanungod sa kalibutan karon. Hunahunaa kon paano ipaathag nga ang isa ka negosyante sa Hamburg sarang makapakighambal sa isa ka tawo nga linibolibo ka milya ang kalayuon sa Tokyo nga wala man lang ginapabaskog ang iya tingog; nga ang soccer nga hampang sa Espanya sarang matan-aw sa bug-os nga duta samtang ginahampang ini; nga ang mga salakyan nga daku pa sa mga barko sang adlaw ni Hume makalupad kag makadala sing 500 ka tawo sa kalayuon nga linibo ka milya sa sulod sang pila ka oras lamang. Mahanduraw mo bala ang iya isabat? ‘Imposible! Inang makatilingala nga mga butang wala gid matabo sang amon adlaw!’
14 Apang ina nga ‘kalatingalahan’ nagakatabo gid sa aton adlaw. Ngaa? Bangod ang tawo, nga nagagamit sang sientipiko nga mga prinsipio nga wala mahunahuna ni Hume, nakatuon sa paghimo sing mga telepono, mga telebisyon, kag mga eroplano. Gani, mabudlay bala patihan nga sang una, sa mga paagi nga indi pa gihapon naton mahangpan, ang Dios nakahimo sing mga butang nga milagruso para sa aton?
Paano Naton Mahibaluan?
15 Sa pagkamatuod, ang pagsiling nga ang mga milagro mahimo natabo wala nagakahulugan nga natabo gid ini. Paano naton mahibaluan, sa sining ika-20 nga siglo, nga sang panahon sang Biblia ang Dios naghimo sing matuod nga milagro paagi sa iya mga alagad sa duta ukon wala? Ano nga sahi sang pamatuod ang paabuton mo para sa sina nga mga butang? Handurawa ang isa ka katapo sang sinadto nga tribo nga ginkuha gikan sa iya kagulangan nga puluy-an kag gindala sa isa ka daku nga siudad. Kon magpauli sia, paano niya malaragway sa iya mga ka-tribo ang kalatingalahan sang sibilisasyon? Indi niya mapaathag kon paano nagadalagan ang awto ukon kon ngaa may musika nga nagaguwa sa isa ka radyo. Indi sia makahimo sing kompyuter agod pamatud-an nga ina nga butang nagaluntad. Ang lamang nga mahimo niya amo nga isugid ang iya nakit-an.
16 Yara kita sa pareho nga kahimtangan sang mga ka-tribo sadto nga tawo. Kon ang Dios naghimo gid sing mga milagro, ang lamang nga paagi agod mahibaluan naton ini amo ang mga nakasaksi. Indi mapaathag sang mga saksi kon paano natabo ang mga milagro, ni mailog ini. Sarang lamang nila masugid ang nakita nila. Matuod, ang mga saksi mahimo madaya. Madali man nila mapahabok ang natabo kag patikuon ang kamatuoran. Gani, agod patihan naton ang ila pamatuod, dapat naton hibaluon nga ining mga saksi maminatud-on, dungganon, kag may maayong mga motibo.
Ang Milagro nga May Pinakamalig-on nga Pamatuod
17 Ang milagro nga may pinakamalig-on nga pamatuod sa Biblia amo ang pagkabanhaw ni Jesucristo, gani ngaa indi ini gamiton subong isa ka tililawan nga kaso. Una, binagbinaga ang ginreport nga mga kamatuoran: Gindakop si Jesus sang gab-i sang Nisan 14—nga amo ang Huebes sang gab-i sa aton modernong paagi sang pag-isip sang semana.b Nag-atubang sia sa mga lider sang mga Judiyo nga nagsumbong sa iya sing pasipala kag namat-od nga dapat mapatay sia. Gindala sang Judiyong mga lider si Jesus sa atubangan sang Romanong gobernador nga si Poncio Pilato, nga nagpadaug sa ila pag-ipit kag gintugyan sia agod patyon. Sang Biernes sang hapon—Nisan 14 gihapon sa Judiyong kalendaryo—ginlansang sia sa usok sang pag-antos kag pagligad sang pila ka oras napatay sia.—Marcos 14:43-65; 15:1-39.
18 Sa tapos ginbuno sang isa ka Romanong soldado ang kiliran ni Jesus sing bangkaw agod pat-uron nga napatay gid sia, ang bangkay ni Jesus ginlubong sa isa ka bag-o nga lulubngan. Ang masunod nga adlaw, Nisan 15 (Biernes/Sabado), isa ka adlaw nga inugpahuway. Apang pagkaaga sang Nisan 16—Domingo sang aga—ang iban nga mga disipulo nagkadto sa lulubngan kag nakit-an nila nga wala ini sing unod. Wala madugay, naglapta ang mga sugilanon nga si Jesus nakit-an nga buhi. Ang una nga reaksion sa sining mga sugilanon pareho gid sang sa karon—indi pagpati. Bisan gani ang mga apostoles wala magpati. Apang sang sila mismo nakakita kay Jesus, wala sila sing nahimo kundi batunon nga sia sa pagkamatuod ginbanhaw gikan sa minatay.—Juan 19:31–20:29; Lucas 24:11.
[Mga footnote]
a Ginasiling namon “masami,” bangod ang pila ka milagro sa Biblia mahimo nga nagdalahig sing kinaugali nga mga hitabo, subong sang mga linog ukon pagkatiphag sang duta. Apang, ginatamod ini gihapon nga mga milagro bangod natabo ini nga sibu gid sa tion nga kinahanglanon ini kag sa amo maathag nga may pagtuytoy sang Dios.—Josue 3:15, 16; 6:20.
b Ang Judiyong adlaw nagsugod sang mga alas seis sang gab-i kag nagpadayon tubtub sa alas seis sang masunod nga gab-i.
[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]
1. (Ilakip ang introduksion.) (a) Ano nga milagro ang ginhimo ni Jesus malapit sa siudad sang Nain? (b) Daw ano ka importante ang mga milagro sa Biblia, apang nagapati bala ang tanan nga tawo nga natabo gid ini?
2, 3. Ano ang isa ka pangatarungan nga gingamit sang taga-Scotland nga pisolopo nga si David Hume sa panikasog nga pamatud-an nga ang mga milagro wala nagakatabo?
4, 5. Ano ang duha ka rason nga ginsambit ni David Hume agod ipanghiwala ang posibilidad sang mga milagro?
6. Ngaa indi makatarunganon nga pamatukan ang ideya tuhoy sa mga milagro pasad sa kabangdanan nga ini ‘supak sa kasuguan sang kinaugali’?
7, 8. (a) Tuhoy sa kasuguan sang kinaugali nga nahibaluan naton, paano ginpasangkad sang mga sientipiko ang ila hunahuna tuhoy sa kon ano ang posible kag imposible? (b) Kon nagapati kita sa Dios, ano ang dapat man naton patihan tuhoy sa iya ikasarang sa paghimo sing tumalagsahon nga mga butang?
9. Matuod bala nga ang iban nga mga milagro mga daya? Ipaathag ang imo sabat.
10. Ginabatyag mo bala nga ang kamatuoran nga ang iban nga mga milagro napamatud-an nga mga daya nagapamatuod nga ang tanan nga milagro mga daya?
11. Ano ang ikatlo nga pagpamatok ni David Hume sa mga milagro?
12. Anong makatilingala nga mga butang ang natabo sang una nga indi mapaathag sang kasuguan sang kinaugali nga nagapanghikot karon?
13, 14. Ano nga mga butang ang kinaandan karon nga mahimo kabigon ni David Hume nga milagruso?
15, 16. Kon natabo gid ang mga milagro, ano ang lamang nga paagi agod mahibaluan naton ini? Iilustrar ang imo sabat.
17. (a) Ano nga milagro sa Biblia ang may pinakamalig-on nga pamatuod? (b) Ano ang mga kahimtangan nga nagdul-ong sa kamatayon ni Jesus?
18. Suno sa Biblia, paano nagsugod sa paglapta ang report tuhoy sa pagkabanhaw ni Jesus?