Ang Imo Bala Anak ‘Nagadaku Padulong sa Kaluwasan’?
LUYAG sang tanan nga Cristianong mga ginikanan nga makita ang ila mga anak nga nagadaku padulong sa pagkahamtong, Cristianong mga adulto. Sing dimakalilipay, indi amo sini pirme ang nagakatabo. Indi gid awtomatiko nga ang anak sang isa ka Cristianong ginikanan mangin Cristiano man pagdaku niya. Ngaa subong sina?
Makakita kita sing isa ka rason gikan sa mga pulong ni Pedro: “Subong sang mga bata nga bag-o natawo, handuma ang gatas nga wala sing simbog nga iya sang pulong, agod nga paagi sa sini magadaku kamo padulong sa kaluwasan.” (1 Pedro 2:2, 3) Ang laygay nga “handuma” nagapahangop nga ang aton mga anak indi sing kinaugali magahandum sing espirituwal nga mga butang. Mahimo kinahanglan nga pormahon naton, ukon pauswagon, ina nga paghandum sa aton mga anak. Apang, subong ginapakita sang teksto, nadalahig ang kaluwasan. Subong nga ang kabataan dapat magtuon sa pagkaluyag sang makapapagros sa lawas nga mga kalan-on agod mangin mapagros sila pagdaku nila, dapat man sila magtuon sa pagkaon sing espirituwal nga kalan-on agod nga sila “magadaku padulong sa kaluwasan.”
Mga ginikanan—may kabataan bala kamo nga indi pa mga tin-edyer? Tubtob sa sini nga punto, epektibo bala ang inyo programa sa pagpadaku kag pagdisiplina sa inyo mga anak? Kon amo, maayo gid. Apang, ang mga butang mahimo magbalhin sa tion sang ila pagkatin-edyer. Sa kamatuoran, samtang ang mga problema sang mga nagahinupang ginapasobrahan kon kaisa, ang eksperiensiado nga mga ginikanan nagapaandam nga dapat ninyo paabuton ang mabudlay nga mga tion sa sina nga panahon. Mahandaan bala ninyo ini karon, samtang bata pa ang inyo anak? Huo, may yara pat-od nga mga tikang nga inyo mahimo. Halimbawa, dapat naton sila buligan sa pagpalambo sing . . .
Suod nga Kaangtanan kay Jehova
Ang pamatan-on nga si Samuel, nga natawo bilang sabat sa pangamuyo ni Ana, nga iya iloy, ‘nagdaku upod kay Jehova.’ (1 Samuel 2:20, 21) Daw ano ka dalayawon nga pagpadaku! Dumduma, man, nga sang isa ka okasyon gindala sang mga ginikanan ang ila mga magamay nga kabataan kay Jesus. Sang primero, ginsaway sila sang mga disipulo, apang “sang nakita ni Jesus ini nangakig sia kag nagsiling sa ila: ‘Tuguti ninyo ang kabataan sa pagkari sa akon, kay ang ginharian sang Dios ila sang mga kasubong nila.’” Nahamut-an ni Jesus ang pagdala sang mga ginikanan sang ila kabataan sa iya. Ginkugos niya ang kabataan kag ginpakamaayo sila.—Marcos 10:13-16.
Mabuligan bala karon sang mga ginikanan ang ila mga anak nga ‘magdaku upod kay Jehova’ kag dalhon sila kay Jesucristo, sa amo nagabulig sa ila sa pagpalambo sing kaangtanan kay Jehova kag kay Jesus? Mahimo nila, apang kinahanglan ang tion. Si Jesus nangin handa sa paghinguyang sing tion upod sa kabataan sang iban nga mga tawo, gani pat-od nga makahinguyang man kita sing tion upod sa aton mga anak. Kon posible, dapat kita magsugod sa pagkalapsag, subong sang ginhimo sang iloy ni Timoteo. (2 Timoteo 3:15) Dapat kita maghambal nahanungod kay Jehova kag kay Jesus subong matuod nga mga persona, nga ginatudloan ang aton mga magamay sa pag-apresyar sang pila sang ila dalayawon nga mga tinuga. Kon dalhon naton sila sa parke, sa zoo, ukon sa uma, mabuligan naton sila nga makita ang pangamut ni Jehova sa mga kalatingalahan nga ila makita. Paagi sa aton pagpakighambal sa ila, mapatubo naton sa ila ang handum nga himuon ang husto bangod nagapahamuot ini kay Jehova nga Dios kag kay Jesucristo. (Ipaanggid ang Deuteronomio 6:7.) Indi pagpaligara ang paghimo sini. Ang tion sang pagkabata sang aton mga anak malip-ot lamang. Madasig sila magtubo, gani hamili ang tion nga ginahinguyang upod sa ila.—Mateo 19:13-15.
Sa pagkamatuod, ang una nga paagi nga ginatudloan naton ang mga anak sing kamatuoran kag ginabuligan sila sa pagtigayon sing pagkasuod kay Jehova amo ang pagtuon sing Biblia subong pamilya. Apang, magamadinalag-on gid ini, kon aton . . .
Himuon Ini nga Makalilipay
Ang iloy nga maluyag nga ang iya anak malipay sa maayo nga kalan-on wala nagapilit sing daku nga kadamuon sini sa iya tutunlan. Sa baylo, ihanda niya ini sing malalimon kag palig-unon sia nga diutaydiutayon lamang ang pagkaon sini, amat-amat nga ginapabaskog ang iya gana para sa sini. Kaanggid man sini ang kinahanglanon sa espirituwal nga kalan-on. Kon bala nagasugod pa lang ikaw sing programa sa pagtuon sa una nga tion ukon luyag mo nga liwaton ang imo programa bangod natak-an na ang imo anak, ang kinahanglanon pareho man. Tinguhai nga himuon ang programa nga makawiwili.
Sa kabataan, indi kinahanglan nga sundon mo ang pormal nga pamangkot kag sabat nga metodo, ukon padugayon sing isa ka oras ang tagsa ka pagtuon. Ibagay ang pagtuon sa imo anak. Sugiri sia sing mga sugilanon nahanungod sa mga karakter sang Biblia. Padrowinga sia sing mga danyag sa Biblia. Tuguti ang kabataan nga idrama ang mga hitabo kag mga drama sa Biblia. Hatagi sila sing asaynment nga ihanda. Himua ini nga masadya kag lainlain. Luyag mo nga ang imo bata “maghandum” sa pulong, gani himua ini nga malalimon sa labi nga masarangan mo.—1 Pedro 2:2, 3.
Ang mga resulta takus sa panikasog bangod magadugay ini. Kon ang imo anak magkalipay sa espirituwal nga mga butang samtang bata pa sia, mabuligan sia sa pagpalambo sing suod nga kaangtanan kay Jehova nga magadugay tubtob nagakabuhi sia. “Pasugda ang bata sa husto nga dalan, kag bisan kon tigulang na sia indi niya pagbiyaan ini.” (Hulubaton 22:6, The New English Bible) Apang may iban pa nga magabulig sa imo anak sa pagpalambo sing gugma sa espirituwal nga mga butang. Ano ina?
Isa ka Malipayon, Balanse nga Pamilya
Huo, subong nga ang tanum nagatubo sing maayo gid kon ang duta matambok kag ang atmospera nagakaigo gid, ang bata man magauswag sa espirituwal sa isa ka malipayon nga atmospera sa pamilya. Apang, agod magluntad ina nga atmospera, kinahanglan nga ang mga katapo sang pamilya maghinguyang sing tion sa pagtipon. Mga ginikanan, ginapat-od bala ninyo nga ang mga katapo sang inyo pamilya nagahinguyang sing tion sa pagtipon kag sa paghambalanay? May yara bala pagsulundan ang inyo pamilya tuhoy sa pagtan-aw sing TV? sa kalingawan? sa sahi sang musika? sa pagtuon sang pamilya? sa espirituwal nga mga hilikuton? Ano ang atmospera sang pamilya sa tion sang panihapon? Sa madamo nga puluy-an, ang panihapon amo ang labing maayo nga tion sa pagtingob sang pamilya. Nagahatag ini sing kahigayunan sa paghambalanay tuhoy sa natabo sa bilog nga adlaw, sa pagpaambit sing diutay nga mga lahog kag matawhay nga paghambalanay. Maayo ini para sa tanan.
Dumduma, man, nga samtang kinahanglan sang kabataan ang espirituwal nga mga hilikuton kag ang pagtuman sang ila mga salabton sa puluy-an, nagakinahanglan man sila sing tion sa paghampang. Si Charles R. Foster, sa iya libro nga Psychology for Life Today, nagsiling: “Ginakilala ang pagkaimportante sang kalingawan sa kabuhi sang ila kabataan, ang mga ginikanan dapat maghimo sing aman nga matilawan sang kabataan ining mga eksperiensia. . . . Dapat makita sang kabataan, samtang nagadaku sila kag nagatubo, ang kaangtanan sining mga kalingawan kag ang gasto sang pamilya subong man ang mga salabton sa balay. Kon ginakilala nila ining kaangtanan, kag wala ginagamit ang kalingawan subong paglikaw sa mga katungdanan kag mga salabton sa sulod sang puluy-an, isa ka mas malipayon nga atmospera sa puluy-an ang magaresulta.”
Ang mga ginikanan nga nagabulig sa ila anak sa pagpalambo sing balanse nga panimuot sa kalingawan, trabaho, kag espirituwal nga mga butang nagaamot sing daku sa iya pagkalipay sa espirituwal nga mga butang kag sa iya pagkasuod kay Jehova. (Ipaanggid ang 2 Timoteo 3:4b; Tito 3:3.) Ina nga pag-uswag magahatag sa ila sing daku nga kalipay. Kag may yara pa butang nga ila masugdan nga himuon samtang bata pa ang ila kabataan agod mapabaskog ang apresasyon sang bata sa espirituwal nga mga butang:
Magbulig sa Pagpahamtang sing Mapuslanon nga mga Tulumuron
Ang maalam nga si Hari Solomon naghatag sing maayong laygay tuhoy sa pagsagod sa bata sang magsiling sia: “Hanasa ang bata suno sa dalanon nga para sa iya; bisan kon magtigulang na sia indi sia magtalikod sa sini.” (Hulubaton 22:6) “Suno sa dalanon nga para sa iya” mahimo magkahulugan sing suno sa iya ikasarang, ukon, mahimo gid, sa paagi sang kabuhi, sa dalanon, sa tulumuron sa kabuhi, nga luyag mo pilion niya para sa iya kaugalingon. Sa amo, ang isa sang labing importante nga mga paagi nga makaamot ang ginikanan sa kalipay kag espirituwalidad sang iya anak amo ang pagbulig sa iya sa paghimo sing makahulugan nga mga tulumuron. Ining mga tulumuron dapat mangin mapuslanon kag realistiko. Dapat man nga posible ini matigayon sa sulod sang makatarunganon nga hut-ong sang tion. Nian, kon malab-ot na ang pila ka tulumuron, magapalig-on ini sa bata sa pagpahamtang sing mataas pa nga mga tulumuron.
Kinaandan nga sala nga hulaton ang bata sa pagpahamtang sang iya kaugalingon nga mga tulumuron sa kabuhi. Ang eksperiensia sang bata limitado gid. Kon indi sia pagbuligan sang mga ginikanan sa pagpahamtang sing mga tulumuron, may iban nga magabulig sa iya—ayhan ang kabataan sa eskwelahan ukon ang mga manuglaygay sa eskwelahan. Ang Cristianong mga ginikanan makabulig sa bata sa pagpahamtang sing mga tulumuron nga nahisanto sa iya apresasyon sa espirituwal nga mga butang. Sarang mahimo sang mga kabataan nga mangin tulumuron ang makalipikar sa pagbuylog sa Teokratikong Eskwelahan sa Ministeryo. Sa pag-alagad sa latagon, ang maayong mga tulumuron nga lab-uton sing isa-isa mahimo nga amo ang pagtanyag sing handbill sa ganhaan, nian pagtanyag sing magasin, kag sa ulihi, paghatag sing simple nga sermon. Ang tulumuron sa pagtuon mahimo man mapahamtang. Ang kabataan amat-amat nga makatuon sang pagpasunod sang mga tolon-an sa Biblia kag magsaulo sing pila ka yabi nga mga teksto. Ang tulumuron nga karera dapat hambalan sing temprano. Samtang ang mga manuglaygay sa eskwelahan magatuga sing isa ka sahi sang karera, sarang mapadaku sang Cristianong mga ginikanan ang mga tulumuron nga magapaayaw sang nagadaku nga interes sang bata sa pag-alagad kay Jehova, subong sang pagpayunir, pag-alagad sa Bethel, kag pagmisyonero.
Luyag man sang mga ginikanan nga mangin responsable ang ila anak. Makabulig sila sa iya sa paghanas sang iya konsiensia pasad sa mga prinsipio sang Biblia. Samtang nagadaku sia, dapat nila pahibal-on sia nga ginasaligan nila sia sa paghimo sing husto nga butang. Sa pila ka mga paninguha mahimo nga maghatag sila sing limitado nga kahilwayan, kag kon magsala ang bata, mabuligan nila sia sa pagtuon gikan sa sini, sa baylo nga mulayon sia. Ang pagtigayon sing ngalan subong masaligan isa ka katigayonan nga ipabugal sang kabataan kag magaamot sa ila ‘pagdaku padulong sa kaluwasan.’
Samtang nagadaku ang bata, ginabantayan sang mga ginikanan ang mga pagbalhin kag alisto nga ginapasibu ang paghanas kag pagdisiplina sa bag-ong mga kahimtangan. Sila bug-os nga bunayag kag bukas sa iya. Nagakomunikar sila kon ano ang ila ginabatyag sa iya mga aksion kag mga pagbalhin. Paagi sa pagkabunayag kag pagkabukas nagalaum sila nga buligan sia sa pagkomunikar sing hilway sa ila—indi sia mangin dumuluong sa isa ka balay.
Ang pamatan-on nga si David nagpalambo sing paghandum sa espirituwal nga mga butang. Ang mga salmo nga iya ginsulat nagpakita sing tudok nga apresasyon sa gugma ni Jehova. (Salmo 23:1-6) Ining pagsalig kay Jehova nakabulig sa iya sang masumalang niya ang isa ka mabangis nga oso, leon, kag sang ulihi ang Pilistinhon nga higante nga si Goliat nga ginkahadlokan sa bug-os nga hangaway sang mga Israelinhon. Handurawa kon ano ang bugal ni Jesse, nga amay ni David, bangod sang pagtuo ni David! Si David nakapalambo sing pagkasuod kay Jehova nga nagdugay sa iya bug-os nga kabuhi. (1 Samuel 17:32-37, 45-50; Salmo 19:9, 10, 14; 15:1, 2; 24:3, 4) Ang aton mga anak makatukod sing kaanggid nga pagkasuod kag makapabugal man sa aton—upod sa bulig naton. Apang indi naton mahimo ini sing kitahanon lamang.
Mangayo sing Bulig sa Pangamuyo
Sang mahibal-an ni Manoa nga mangin amay na sia, nangayo sia sing tuytoy kon paano padakuon ang bata kag kon paano sia hanason. Ginsabat ni Jehova ang iya pangamuyo. (Hukom 13:8, 12, 24) Ang mga ginikanan karon, indi man dapat magpatumbaya sang pagpangamuyo kay Jehova nahanungod sa ila mga anak, nagapangayo sa iya sing kaalam samtang nagatinguha sila sa pagtuytoy sa ila sa dalanon padulong sa kabuhi. Ginkabig ni Samuel, nga isa ka manalagna ni Jehova, nga “sala batok kay Jehova” kon ginpatumbayaan niya ang pagpangamuyo para sa katawhan ni Jehova. (1 Samuel 12:23; ipaanggid ang Hulubaton 1:24, 25.) Dapat amo man nga salabton ang batyagon naton sa aton mga anak. Luyag nila nga makapalambo sila sing espirituwal nga panimuot. Ang regular nga pagpangayo sing bulig sa pangamuyo kinahanglanon.
Indi Mag-untat
Mahapos bala ang bisan diin sini? Sa pagkamatuod indi. Makapaladya ini apang indi mahapos. Kon ang aton anak mangin tin-edyer na, pat-od nga magautwas ang mga problema kag mga kabudlayan. Kon mag-utwas ini, indi magsalasala. Atubanga sila sing isa-isa kag indi magpaabot sing mga milagro. Mangin malig-on apang indi pagpasobrahi ang inyo reaksion; likawi ang masakit nga mga tinaga apang atubanga ang problema sing mapailubon. Kon huptan naton ang aton kakalma sa sining paagi, sa masami ang kabudlayan nagaligad, kag sa liwat maagom naton ang pagkasuod sa aton anak.
Luyag sang tanan nga ginikanan nga mahinadlukon sa Dios ang labing maayo para sa ila mga anak. Luyag naton nga ila ‘maapresyar ang balaan nga mga butang,’ handumon ang pulong sang Dios, agod nga paagi sa sini sila ‘magdaku padulong sa kaluwasan.’ Kon kaisa, matuod nga walay sapayan sang lakas nga pagpangabudlay, makita sang Cristianong mga ginikanan nga nagadaku ang ila mga anak kag dayon nagasikway sang kamatuoran. Apang, ang aton maukod nga pagpangabudlay magabuhin ang posibilidad nga matabo ini. Upod sa bulig ni Jehova magapangabudlay kita sing lakas sa paghanas sa aton mga anak suno sa dalanon nga para sa ila. Kabay nga ang aton padya amo ang makita sila nga nagabatas sa dalanon sang kamatuoran sa ila bug-os nga kabuhi.—Hebreo 12:16; 1 Pedro 2:2; Hulubaton 22:6.
[Blurb sa pahina 28]
Si Jesus handa sa paghinguyang sing tion upod sa kabataan sang iban nga tawo. Sa pagkamatuod makahinguyang kita sing tion sa aton mga anak
[Blurb sa pahina 29]
Kon luyag mo nga ang imo anak ‘maghandum sa pulong,’ himua ini nga malalimon para sa iya