Pagpangita Pirme sing Butang nga Mahimo Para kay Jehova

Gin-asoy ni Jean Queyroi

ISA yadto ka masadya nga tig-ilinit sadto sang 1939. Ang uma sa palibot sang Mar­tigny, sa estado sang Valais sang Switzerland, masanag sa idalom sang adlaw sadtong Agosto. Sa ibabaw namon nagatinag-as ang pinakamataas nga mga putukputukan sa Alps, subong sang ­Grand Combin nga may yelo sa putukputukan sini, nga ang kataason sini nagalab-ot sa 4,314 metros. Ginaagom ko sadto ang pagkamaabiabihon sang isa ka Cristianong pamilya sing apat ka adlaw, kag nanglat-as kami sa bukid sa madamo nga inoras. Daw sa Paraiso na ako ang pamatyag ko sadto.

Wala magdugay nagpaalam na ako kag nagbalik sa Paris. Nagbakal ako sing pamantalaan agod basahon sa tren, kag nakibot ako sa isa ka balita. Ang kahimtangan sa kalibutan naglain sing daku, kag malapit na ang inaway.

Ginpadayon ko ang akon hilikuton sa opisina sang Watch Tower Society sa Paris, nga sa diin nagaalagad ako sa kapin sa isa ka tuig. Apang pagligad sang pila ka adlaw, nakabaton ako sing pahibalo para sa pagsoldado kag ginmanduan nga magreport ako sa kuwarter sang Fort of Vincennes, sa sidlangan lamang sang Paris. Ang akon kabuhi malapit na magbag-o sing hinali.

Wala sing Nadampigan nga Tindog

Sang Septiembre 3, 1939, ang Pransya kag Gran Britanya nagdeklarar sing inaway batok sa Alemanya. Nagreport ako sa Vincennes kag nagpabilin ako nga malig-on sa hulusayon sang Cristianong neutralidad. Sa gilayon nasapwan ko ang akon kaugalingon nga nagasakay sa sidecar sang motorsiklo sang militar nga ginapadalagan sang isa ka hoben pa nga soldado nga ginmanduan nga dalhon ako sa malapit nga Fort of Charenton. Walay sapayan sang makabulungol nga gahod sang motorsiko, gintinguhaan sang hoben pa nga soldado, nga nakahibalo kon ngaa ginpadala ako didto, nga magpangatarungan sa akon. Nagpakiluoy sia: “Queyroi, palihog indi paghimua ini. Indi magpangindi sa pagpakig-away, kay kon indi malain ang matabo sa imo.” Sa gilayon ginpasalig ko sia nga wala ako mahadlok.

Nian nag-abot ang akon nahauna nga gab-i sa selda sang bilangguan. Ang kadakuon sang selda dos metros por uno metro y media kag may pila lamang ka habol kag tapitapi nga hiligdaan. Wala sing suga. Ginbinagbinag ko ang sarang ko mahimo para kay Jehova sa akon kahimtangan karon. Pagmata ko, natukiban ko nga wala man lang sing bisan diutay nga bintana nga masudlan sang kapawa sang adlaw. Sing kinse minutos kada adlaw, ginatugutan ako sa pagpanghugas, nga ginaupdan sa lababo sang isa ka sarhento nga nagauyat sing rebolber, kag ginaupdan sang duha ka soldado nga may mga riple. Gintratar ako kaangay sang isa ka makatalagam nga kriminal!

Lainlain nga mga soldado ang nagadala sing pagkaon sa akon. Natingala sila sa akon tindog, kag naghatag ini sa akon sing kahigayunan sa paghimo sing butang para kay Jehova. Ginhatagan ko sila sing maayong panaksi, kag wala madugay ang iban sa ila nangin mainabyanon sa akon kag ginsuplayan nila ako sing posporo, kandila, kag dugang pa nga pagkaon. Sang primero ang akon Biblia ginkompiskar, apang salamat sa isa ka opisyal, gin-uli ini sa akon. Gin-apresyar ko gid ang pagbasa sang hamili nga mga pulong sini sa suga sang kandila!

Sang ulihi ginsaylo ako sa bilangguan sang militar nga wala na gi­nagamit, sa rue du ­Cherche-Midi, sa Paris. Ginbilanggo ako nga nagaisahanon, gani daku ang akon tion sa pagpamalandong sa akon kahimtangan.

Beinte-siete anyos ako sadto kag duha ka tuig na nga nagaalagad kay Jehova sing bug-os tion. Una nga nabatian sang akon pamilya ang mga Saksi ni Jehova paagi sa mga palayag sa Radio Vitus, isa ka pribado nga estasyon sa Paris. Natabo ina sang 1933. Nagtindog ako sa kamatuoran sang 1935, sang matapos ko ang pilit nga pagserbisyo sa militar. Ginbawtismuhan ako sa Lucerne, Switzerland, sang Agosto 1936.

Ang akon mga ginikanan, ang akon utod nga lalaki, ang akon utod nga babayi, kag ako nagapakig-upod sa nagaisahanon lamang nga kongregasyon sa Paris. Si Utod ­Knecht, nga amo sadto ang nagaatipan sang hilikuton sa Pransya, pirme nagapalig-on sa lamharon nga mga Saksi nga magsulod sa bug-os tion nga ministeryo. Subong resulta, sang Abril 1938, ang akon utod nga lalaki, ang akon utod nga babayi, kag ako namat-od nga magpayunir, ukon bug-os tion nga mga ministro. Ang amon asaynment amo ang Au­xerre, isa ka banwa nga mga 154 kilometros sa bagatnan-sidlangan sang Paris. Ang akon utod nga babayi nga si Jeannette nagpanaksi sa banwa mismo, kag ang akon utod nga lalaki nga si Marcel kag ako nagasakay sa bisikleta padulong sa palibot nga mga minuro sa sulod sang sirkulo nga mga 30 kilometros. Sadto nga tion ang pagbantala nga hilikuton amo lamang ang pagpahamtang sing literatura sa Biblia, nga wala nagabalik duaw. Madumduman ko nga nagtublag gid ini sa akon.

Sang Hunyo 1938 gin-agda ako nga magpangabudlay sa opisina sang Watch Tower Society sa Paris. Sadto nga tion ang mga manugpangabudlay, ukon ang pamilya Bethel, sa Pransya ginatapuan sing mga napulo ka katapo, kag gin-asayn ako sa pagbulig sa Ship­ping De­part­ment. Diri ako nagapangabudlay sang gintawag ako para magserbisyo sa militar kag nakabaton ako sing “bag-o nga asaynment.”

Ang Akon Bag-o nga Asaynment​—⁠Ang Bilangguan

Sugod sa umpisa na­realisar ko nga kon indi ako mangita sing mga paagi sa paghimo sing butang​—⁠bisan diutay lamang⁠—​para kay Jehova samtang yara ako sa bilangguan, ang akon pagtuo madali nga magluya. Apang wala madugay nakahimo ako sing mga kahigayunan sa pagpakighambal nahanungod sa kamatuoran sang Pulong sang Dios. Sang mga pila ka semana na ako sa Cherche-Midi nga bilangguan, ginsaylo ako sa komon nga kuwarto upod sa iban pa nga mga bilanggo. Didto nakilala ko ang isa ka estudyante sang abogasiya nga ginbilanggo bangod naulihi sia sing pila ka adlaw sa pagbalik gikan sa bakasyon. May yara man isa ka estudyante sang Katoliko nga seminaryo nga ginbilanggo bangod sang pagpangawat. Kami nga tatlo malawig nga nagahambalanay nahanungod sa kamatuoran sang Biblia sa madamo nga tion.

Isa ka adlaw natalupangdan ko ang isa ka bilanggo nga nagaisahanon lamang sa isa ka pamusod sang ugsaran. Samtang nagapalapit ako, nakita ko nga nagabasa sia. Nakighambal ako sa iya. Nagliso sia kag ginpakita sa akon ang iya Biblia. Hunahunaa lamang! Isa sia sang mga Saksi ni Jehova! Polaco sia, nga nagahingalan kay Ceglarski, kag kaangay ko, ginbilanggo sia bangod sang iya neutralidad. Sa katapusan may Cristiano nga kaupod na ako! Handurawa lamang ang tuman nga kalipay namon. Mahimo na kami karon magpalig-unay sa madamo nga oras.

Sa sining bilangguan ginatugutan kami sa pagdayandayan sa ugsaran sing pila ka oras kada adlaw, gani nahambal ko ang pila ka bilanggo nga luyag mamati sa mensahe sang Biblia. Kon kaisa bisan gani ang iban sa mga guwardia nagabuylog sa amon paghambalanay. May nakita ako nga butang nga himuon para kay Jehova. Sa kamatuoran, ang bilangguan nangin ang akon bag-o nga asaynment sa pagbantala, kag mga oras para sa payunir ang akon nalab-ot, bisan pa indi ko ini mareport. Apang wala ko ini ginpaligban.

Ang Pagsaylo

Nagligad ang mga binulan nga daw wala sing tumalagsahon nga hitabo​—⁠ang gintawag nga ­Phony War. Apang natapos ini sang Mayo 1940, sang ginsalakay sang mga Aleman ang Pransya. Sang Hunyo ginpaibakwit sang awtoridad sang Pransya ang tanan nga bilangguan sa Paris bangod sang nagaabante nga mga tropa sang mga Aleman. Ginpasakay kami sa mga trak sang militar kag gindala sa Orleans, ang banwa nga kapin sa 100 kilometros sa bagatnan sang Paris. Sa tapos sang pagdulog sa makadali, ang sibil kag militar nga mga bilanggo gingrupo kag ginmanduan nga magpadayon sa paglakat padulong sa bagatnan-sidlangan sa ubay sang naaminhan nga bahin sang suba Loire. Ginabantayan sang naarmasan nga mga guwardia ang nagalinakat. Mabudlay ang paglakat bangod sang nagatagiti nga init sang Hunyo.

May mga kriminal sa tunga namon, kag ang mga guwardia ginbilinan nga tirohon ang bisan sin-o nga magdulog, matumba, ukon indi na makalakat. Sang ikatlo nga adlaw, si Utod Ceglarski nagluya bangod sa sobra nga init. Ang pagbiya sa iya magakahulugan sing pat-od nga kamatayon para sa iya. Gintugutan ako sang mga guwardia, upod sa bulig sang pila ka bi­langgo, nga ibutang sia sa habol, kag gin­pas-an namon sia. Sang masunod nga adlaw nag-ayuayo ang iya pamatyag kag nakalakat na sia liwat.

Sa wala pa kami makalab-ot sa Briare, isa ka diutay nga banwa nga nahamtang sa naaminhan nga bahin sang Loire, nasugata sang amon grupo ang nagapanong nga mga tawo nga puno sang pinakamadamo nga pagkabutang nga madala nila ukon maduso sa karito. Nagapalagyo sila pabagatnan gikan sa nagaabante nga Aleman nga mga hangaway. Nakita namon ang kasangkaron sang pagsaylo sang mga sibilyan kay linibolibo ang nalagyo bangod sa ila kabuhi.

Nian natukiban namon nga nadula ang amon mga guwardia. kag nabilin kami. Ano ang himuon namon karon? Imposible nga matabok ang masangkad nga suba Loire kag padayunon ang amon paglakbay pabagatnan bangod ang tanan nga taytay ginpalupok. Ang amon diutay nga grupo (nga nahuman ni Utod Ceglarski, duha pa ka bilanggo, kag ako) namat-od nga magbalik sa Paris.

Nakakita kami sing pila ka ginbiyaan nga mga kabayo, kag nagsakay kami sa masarangan namon. Nasamad ang akon tuhod kag indi ko mapilo ang akon batiis, gani ginbuligan ako sang akon mga kaupod sa pagsakay sa kabayo. Nian natukiban namon nga ang akon kabayo may bali man gali! Gani mahinay ang amon paglakbay samtang ang akon kabayo nagakiangkiang. Ang amon paglakbay hinali nga nagdulog. Mga pila ka kilometro pa lamang ang amon nalakbayan sang masugata namon ang Aleman nga mga soldado, kag ginpapanaug kami sang polis sang militar. Ang lamang nga nahimo namon amo nga naislan ang amon mga guwardia!

Bilanggo sang Inaway

Wala madugay sa tapos kami mabihag, si Utod Ceglarski kag ako ginpain, kag nagpabilin sia nga bilanggo sang mga Aleman tubtob sang matapos sang inaway. Pagligad sang pila ka bulan sa bilangguan sa mga kuwartel sa Joigny, sa sentral sang Pransya, gintapok ako sa Stettin, isa ka pantalan sang East Prussia anay. Amo na ini karon ang Polaco nga pantalan sang Szczecin.

Sanglit sa teknikal nga sadsaran isa ako ka bilanggo sang Pranses nga militar sang mabihag ako sang mga Aleman, ginlupot ako sa kampo sang mga bilanggo sang inaway, nga sa diin ang mga kahimtangan didto grabe pa sa mga kampo konsentrasyon. Ang kampo isa ka daku nga hangar (pasilungan sang mga eroplano) nga ginapuy-an sang 500 ka bilanggo nga ginabantayan sang naarmasan nga mga guwardia. Ang mga bilanggo may lainlain nga mga trabaho sa siudad kon adlaw kag ginabalik sa kampo kon gab-i. Gani paano ako makakita sing butang nga mahimo para kay Jehova, kon ang mga tawo wala sa bug-os nga adlaw?

Sa hangar, may isa ka daku nga tapitapi nga ginatapikan sing impormasyon, kag nakatigayon ako sing permiso nga gamiton ang diutay nga bahin sang tapitapi. Nakakita ako sing pila ka papel, kag sa tapos ko ini mahipid, ginsulatan ko ini sing pila ka malip-ot nga mga teksto nga may mga tema gikan sa Biblia. Sa ubos, ginpaathag ko kon sa diin ako makit-an kag kon ano nga oras ako makadtuan kag makita sang bisan sin-o nga interesado sa mensahe sang Ginharian sang Dios.

Pagbantala sa Tanan nga Sahi sang mga Tawo

Maayo ang nangin resulta sining metodo. Wala madugay nagahiwat ako sing diutay nga miting kada gab-i upod sa anom, walo, kag kon kaisa napulo ka tumalambong. Ang amon paghambalanay masami nga nagadugay sing mga isa ka oras ukon kapin, depende sa mga pamangkot nga ginapautwas. Sa tion kag tion, ang Aleman nga guwardia nga makahambal sing Pranses nagabuylog.

Sanglit isa lamang ang akon Biblia, nagsulat ako sa Red Cross sa Geneva, nga nagapangabay sa ila nga padalhan ako sing madamo nga Biblia nga masarangan nila. Nagligad ang tion, apang sang ulihi nabaton ko ang nahauna nga putos sang segunda-mano nga mga Biblia. Isa ka adlaw ginsilingan ako nga magkadto sa opisina sang kampo bangod may bisita ako, isa ka tiglawas sang Red Cross, nga luyag makigkita sa akon. Sia gali isa ka Protestante nga ministro. Nagdumdom sia nga Protestante man ako. Medyo naglain ang iya buot sang mahibal-an niya nga isa gali ako sang mga Saksi ni Jehova!

Apang, mabuot sia kag nanginbulahan sia sa akon ginahimo. Ginpasalig niya ako nga mahimo ako makapadayon sa pag-order sing mga Biblia kag mabaton ko ini. Nagmatuod ini. Sa amo, nakapanagtag ako sing halos 300 ka Biblia sa sulod sang tion nga nagtener ako sa sadto nga kampo. Sang matapos ang inaway, nalipay gid ako sa paghibalo nga ang taga-Belgium nga bilanggo nga nagahingalan kay Wattiaux, nga akon ginpanaksihan sa kampo sang Stettin, nagtindog sa kamatuoran!

Sang bihag ako sa Alemanya, nakatigayon ako sing pribilehiyo nga makabaton sing pinutos nga pagkaon gikan sa akon pamilya. Wala madugay natukiban ko nga ang tagsa ka pinutos nagatago man sing bugana nga hamili nga espirituwal nga pagkaon. Ginmakinilya sang akon utod nga babayi ang mga artikulo gikan sa Ang Lalantawan sa manipis kaayo nga papel kag ginatago ini sa mga pakete sang makaroni. Wala gid ini masapwi sang mga guwardia. Nakabaton pa gani ako sing kopya sang libro nga Children sa pinutos sang pagkaon. Nakabulig gid ini sa akon ministeryo.

Pagpasangkad sang Akon Ministeryo

Bangod mekaniko ako, gin-asayn ako sang ulihi nga magtrabaho sa isa ka garahe nga nagapangay-o sing mga traktura. Mga 20 ka Aleman, ang kalabanan sa ila tigulang na agod magserbisyo sa militar, ang nagatrabaho didto. Gani nanikasog ako sa pagtuon sing Aleman. Ang akon tinagipusuon nga handum amo nga pasangkaron ang akon ministeryo kag indi na paglimitehan ang akon pagbantala sa nagahambal sing Pranses nga mga bilanggo.

Apang, dapat ako maghalong, bangod ang Aleman nga mga trabahador nahadlok sa pagpabutyag sang ila opinyon sing dayag. Gani nakighambal ako sa ila sing isaisa. Sa masami, nahibaluan nila ang Biblia kag nabatian na nila ang mga Saksi ni Jehova. Ang iban gani nakahibalo nga madamo nga Saksi ang ginpadala sa mga kampo konsentrasyon.

Kada adlaw sa garahe, ang katapusan nga butang nga ginahimo ko amo ang paglibot agod hambalon ang akon mga masigkatrabahador nahanungod sa kamatuoran. Ang iban paborable sa mensahe, apang indi ang tawo nga nagadumala. Wala sing duhaduha nga nasobrahan ko ang ginhimo ko sang ginsulat ko paagi sa tsok ang mga Jehovas Zeugen (mga Saksi ni Jehova) sa iya bangko agod buligan sia sa paghangop kon sin-o ako. Daw hinadlukan ang tawo nga sang makita niya ini, ginpanas niya ini sa gilayon. Apang wala niya ako pagsiluti. Samtang nagaligad ang tion, ang iban nga mga trabahador nangin mainabyanon. Sa kamatuoran, ginadalhan nila ako sing madamo nga pagkaon nga nahatagan ko pa ang pila ka bilanggo sa kampo.

Si Jehova, Isa ka Malig-on nga Torre

Sa sulod sang mga tinuig, natun-an ko nga makahimo kita pirme sing butang para kay Jehova kag sa aton isigkatawo, bisan pa mabudlay ang mga kahimtangan. Ang Stettin pila ka beses nga ginbombahan sang mga puwersa sang Alyado. Nanago kami sa mga trinsera nga natabunan sing madamol nga kahoy kag duta. Nagtanyag ini sing ilusyon lamang nga kalig-onan, kay madamo nga bilanggo ang napatay sa sadtong mga trinsera. Sa tion sang pagpamomba, kon kaisa mabatyagan ko nga may kamot nga nagauyat sa akon sa dulom, kag madula na lamang kon matapos na ang pagpamomba. Wala ko gid makilala kon sin-o yadto. Siguro, ang iban nga mga bilanggo nagdumdom nga may pinasahi ako nga proteksion bangod nagahambal ako nahanungod sa Dios.

Sa tion sang isa ka pagpamomba, ang amon kampo ginsunog sang mga bomba nga may kalayo. Bangod kami lamang ang nabilin sa mga kalye sang banwa, nasaksihan namon ang madamo sang makahaladlok nga mga danyag. Ang mga sibilyan nga may grabe nga pagkasunog naglumpat sa mga kanal sang Suba Oder nga nagailig sa Stettin. Sang magtakas sa tubig ining nasunog nga mga biktima, ang posporo nagpadayon sa pagsunog sa ila. Madamo ang napatay.

Bangod sang pag-abante sang Ruso nga mga tropa, ginmanduan kami nga magbiya sa Stettin kag magkadto sa nakatundan sa Neubrandenburg kag dayon sa Güstrow. Nagapungko sa mataas nga bahin sang daku nga traktura, naglakbay kami sa dalan nga sa diin ginatup-an kon kaisa sang mga bomba sang Sobyet. Sang ulihi naabtan kami sang mga tangke sang mga Ruso sa Güstrow. Ang pinasahi nga mga tropa sang Sobyet nga nanguna sa pagsalakay amo ang mga harihari sa banwa sa isa ka semana. Malapit na ang Britaniko nga mga tropa, kag samtang nagahulat sa pagkitaay sang mga hangaway, ginpain sang awtoridad sang Sobyet ang mga bilanggo sang militar gikan sa mga sibilyan. Ginhawiran nila ang iban sang mga bilanggo kag ginhatag ang nabilin (lakip ako) sa mga Britaniko.

Amo yadto ang katapusan sang malain nga damgo. Pagligad sang pila ka semana, nasapwan ko ang akon kaugalingon nga nagbalik sa plataporma sang estasyonan sang tren sa Gare du Nord sa Paris. Nagapamanagbanag pa lang sadto. Mga tungatunga sadto sang Mayo 1945, kag sa katapusan nakabalik ako, sa tapos sang 69 ka bulan nga pagkabihag.

Pagsapo sing Dugang Pa nga mga Butang nga Hilimuon Para kay Jehova

Sang 1946 gin-agda ako liwat sang Sosiedad nga mag-alagad sa Bethel, nga sadto nahamtang sa Montmorency, isa ka distrito sa aminhan sang Paris. Pila ka bulan sang ulihi, si Utod Paul Dossman kag ako gin-asayn nga magduaw sa mga kongregasyon sa Pransya subong mga manugtatap sa sirkito. Sadtong tion, mga 2,000 lamang ang mga Saksi sa bug-os nga pungsod. Sa karon, pagligad sang kapin sa 40 ka tuig, kapin na sa isa ka gatos ka libo ang mga manugbantala.

Sang ulihi gintawag ako liwat sa Bethel, nga sadto nahamtang sa residensial nga bahin sang Paris. Sang 1949, bangod napalig-on ako sang duha ka misyonero gikan sa Inglaterra, nagtuon ako sing Ingles​—⁠nga ginabaton ko mabudlay matuod. Sang masunod nga tuig, gin-agda ako sa Watchtower Bible School of Gilead.

Sang makabalik ako sa Pransya, nag-alagad ako sa makadali sa sirkito, kag dayon ginpangabay ako sang Sosiedad nga mag-alagad subong misyonero sa Aprika. Samtang, napangasawa ko si Titica, utod nga babayi nga may Griego nga ginhalinan. Nagtener kami sa Senegal sing lima ka tuig kag nakatigayon sing pribilehiyo nga makita ang pagporma sang nahauna nga kongregasyon sa Dakar. Bangod sang panglawas, ­naobligar kami sang ulihi nga magbalik sa Pransya.

Yara na ako karon sa ika-50 nga tuig sang bug-os tion nga pag-alagad kag malipayon sa pagligad sining mga tinuig nga nakabulig ako sa kapin sa isa ka gatos ka tawo sa pagtindog sa kamatuoran. Sa pagkamatuod maayo gihapon kag maalwan sa akon si Jehova. Natun-an ko gikan sa mga eksperiensia sa kabuhi nga bisan ano man ang aton kahimtangan, pirme kita makakita sing paagi sa pagdayaw kag sa pagpadungog sa aton Dios nga si Jehova.

[Piktyur sa pahina 23]

Si Jean Queyroi upod sa iya asawa, nga si Titica