Nagapadayon Bala nga Buhi ang Kalag sa Tapos sang Kamatayon?

“KALAG: Ang espirituwal nga bahin sang tawo nga ginapatihan nga nagapadayon nga buhi sa tapos sang kamatayon kag mahimo magabaton sing kalipay ukon pag-antos sa palaabuton nga kahimtangan.” (The Compact Edition of the Oxford English Dictionary) Ang kalabanan nga relihion nagaugyon sa sini nga depinisyon sa pila ka kasangkaron. Ang New Catholic Encyclopedia nagasiling: “Ang doktrina nga ang tawhanon nga kalag dimamalatyon kag padayon nga magaluntad sa tapos sang kamatayon sang tawo . . . isa sang mga batong pamakod sang Cristianong pilosopiya kag teolohiya.”

Nian, mahimo nga makibot ka sa paghibalo nga ining batong pamag-ang nga pagtuluuhan ginkuha sa paganong pilosopiya. Madugay sa wala pa ang pagkatawo ni Jesus, ginpatihan nga ang kalag butang nga indi mahikap nga nagaluntad nga napain sa lawas. Sa amo nagapadayon ini nga buhi sa tapos mapatay ang lawas, kag nagakabuhi sa porma sang murto, ukon espiritu.

Ginpabutyag sang mga Griego ining pagtuluuhan sa pilosopiko nga mga termino. Si Socrates, ang bantog nga Griegong pilosopo, ginbalikwat nga nagsiling: “Ang kalag, . . . kon magtaliwan nga matinlo, wala nagadala sing bisan ano nga bahin sang lawas, . . . nagakadto sa kahimtangan nga kaangay sang iya kaugalingon, padulong sa dimakita, balaan, dimamalatyon, kag maalam, kag kon mag-abot ini didto malipayon ini, hilway sa sala kag kabuangan kag kahadlok . . . kag sa tanan nga iban pa nga mga balatian sang tawo, kag . . . magakabuhi sa kamatuoran sing dayon upod sa mga dios.”​—⁠Phaedo, 80, D, E; 81, A.

Indi Panudlo sang Biblia

Paano, natabo nga ining paganong pagpati sa pagkadimamalatyon sang kalag gintudlo sa Cristiandad kag Judaismo?

Indi tanto ka sibu ang New Catholic Encyclopedia sang magsiling ini: “Ang ideya nga ang kalag nagapadayon sa pagkabuhi sa tapos sang kamatayon indi sa gilayon mahangpan sa Biblia.” Mas sibu nga isiling nga ang doktrina tuhoy sa pagkadimamalatyon sang kalag indi gid masapwan sa Biblia! Ginabaton sina nga insiklopedia: “Ang ideya tuhoy sa tawhanon nga kalag sa D[aan] nga T[estamento] indi pareho sa Griego kag sa modernong pilosopiya.”

Sa ginatawag nga Daan nga Testamento, ang Hebreong tinaga nga neʹphesh, nga sa kinaandan ginabadbad nga “kalag,” ginagamit sing 754 ka beses. Sa ginatawag nga Bag-ong Testamento, ang Griegong tinaga nga psy·kheʹ, nga sa kinaandan man ginabadbad nga “kalag,” nagalutaw sing 102 ka beses. Kon usisaon naton kon paano ining mga tinaga ginagamit sa Biblia, matingala gid ikaw.

Sa Genesis 2:7 aton mabasa nga ginhuypan sang Dios ang ilong ni Adan sing ginhawa sang kabuhi, kag si Adan “nangin buhi nga kalag [Hebreo, neʹphesh].” Talupangda: wala si Adan ginhatagan sing buhi nga kalag; sia nangin buhi nga kalag. Kon sa aton pa, ang bag-o matuga nga si Adan isa ka kalag! Indi katingalahan nga ang New Catholic Encyclopedia naghinakop: “Ang kalag sa D[aan] nga T[estamento] nagakahulugan sing indi bahin sang tawo, kundi amo ang bug-os nga tawo​—⁠ang tawo subong isa ka buhi nga persona.”

Ginapamatud-an ini sang iban nga mga kasulatan. Ang Levitico 7:​20, halimbawa, nagapatuhoy sa “kalag nga nagakaon sing unod sang halad sang mga halad-sa-paghidait.” Ang Levitico 23:​30 nagasiling: “Ang kalag nga maghimo sang bisan anong bagay sang buluhaton.” Ang Hulubaton 25:​25 nagasiling: “Subong sang mabugnaw nga mga tubig sa kalag nga nauhaw, amo ini ang maayo nga balita nga nagahalin sa malayo nga duta.” Kag ang Salmo 105:​18 nagasugid sa aton: “Ginsakit nila ang iya mga tiil sa mga grilyos; ginbutang ang iya kalag sa mga talikala nga salsalon.” Karon, ano ina ang makakaon sing karne, makahimo sing buluhaton, mabugnawan sang tubig, kag sarang mabutang sa mga salsalon? Amo bala ini ang napain, espirituwal nga bahin sang tawo, ukon amo bala ang tawo mismo? Maathag ang sabat.

Sing makawiwili, indi tumalagsahon sa tawo nga mangin isa ini ka kalag. Ang Genesis 1:​20 nagasugid sa aton nga sa tion sang isa ka dag-on sang pagpanuga, ang Dios nagsiling: “Magmadamo ang mga sahi sang buhi nga mga kalag sa tubig.” Huo, bisan ang mga isda mga kalag! Sa isa pa ka dag-on sang pagpanuga, ginpakita sang Dios nga ang “kahayupan kag nagasaug nga mga sapat kag talungon nga mga sapat” mga kalag!​—⁠Genesis 1:​24; ipaanggid ang Levitico 11:​10, 46; 24:​18; Numeros 31:​28; Job 41:​21; Ezequiel 47:⁠9.

Busa, ang “kalag” sa Biblia, wala nagapatuhoy sa daw landong nga espiritu nga nagaguwa sa lawas sa tapos sang kamatayon. Nagakahulugan ini sing tawo ukon sapat, ukon kabuhi nga ginahuptan sang tawo ukon sang sapat.

Ano ang Nagakatabo sa Tapos sang Kamatayon?

Maathag, nian, nga ang Biblia wala nagahisanto sa paganong ideya nga ang tawo may dimamalatyon nga kalag. Sin-o, sa banta mo, ang nagtudlo sing kamatuoran sa sining bahin? Ang paganong Griegong mga pilosopo ukon ang nakigkatipan nga katawhan sang Dios? Sa pagkamatuod, amo ang katawhan sang Dios, nga iya ginhatagan sang iya inspirado nga Pulong.

Apang, nagapabilin gihapon ang pamangkot, Ano ang nagakatabo sa kalag sa tapos sang kamatayon? Sanglit ang kalag amo ang tawo, maathag nga ang kalag nagakapatay kon ang tawo mapatay. Kon sa aton pa, ang patay nga tawo isa ka patay nga kalag. Madamo nga kasulatan ang nagapamatuod sa sini. “Ang kalag nga nagapakasala​—⁠ini gid mapatay,” siling sang Ezequiel 18:⁠4. Sa Hukom 16:​30 aton mabasa: “Kag si Samson nagsiling: ‘Tuguti nga ang akon kalag mapatay upod sa mga Filistinhon.’ ” Ang iban pa nga mga kasulatan nagapakita nga ang mga kalag mahimo mautod (Genesis 17:14), mapatay sang espada (Josue 10:37), makuga (Job 7:15); kag malumos (Jonas 2:5). Ang isa ka nagtaliwan nga kalag, ukon isa ka patay nga kalag, isa ka patay nga tawo.​—⁠Levitico 19:​28; 21:​1, 11.

Ano, nian, ang kahimtangan sang patay nga mga kalag? Sa simple nga hambal, ang kamatayon amo ang baliskad sang kabuhi. Ang tanan naton nga igbalatyag naangot sa aton pisikal nga mga lawas. Ang aton ikasarang sa pagkakita, sa pagkabati, kag sa paghunahuna nasandig sa nagakaigo nga pagpanghikot sang aton mga mata, mga dulunggan, kag utok. Kon wala ang mga mata indi kita makakita. Kon wala ang mga dulunggan indi kita makabati. Kon wala ang utok wala kita sing mahimo nga bisan ano. Kon mapatay ang isa ka tawo, ining tanan pisikal nga mga organo nagauntat sa pagpanghikot. Nagauntat kita sa pagluntad.

Nahisanto sa sini, ang Manugwali 9:​5, 10 nagasiling: “Tuhoy sa patay, wala gid sila sing nahibaluan . . . Wala sing buluhaton ukon panghunahuna ukon ihibalo ukon kaalam sa Sheol [lulubngan], nga imo kadtuan.” Sing kaanggid, ang Salmo 146:​3, 4 nagasiling: “Dili kamo magsalig sa mga prinsipe, ukon sa anak sang tawo, nga sa iya wala sing kaluwasan. Ang iya espiritu [puwersa sang kabuhi] nagaguwa, nagabalik sia sa iya duta; sa amo nga adlaw nagakawala ang iya mga hunahuna.” Gani kon mapatay ang mga tawo (mga kalag), nagauntat sila sa pagluntad.

Gikan sa Paganong Panudlo Padulong sa Doktrina sang Iglesia

‘Apang ginatudlo bala sang Bag-ong Testamento ang pagkadimamalatyon sang kalag?’ mahimo ipamangkot sang iban. Wala gid. Ang New Catholic Encyclopedia nagabaton: “Ang B[ag-ong] T[estamento] nagapabilin nga matutom sa sining [Daan nga Testamento] nga paghangop sa kamatayon.” Kon sa aton pa, ang “Bag-ong Testamento” nagatudlo nga ang kalag nagakapatay. Ginpakita ni Jesucristo nga wala sia nagpati nga ang kalag dimamalatyon. Namangkot sia: “Tugot bala sa adlaw nga inugpahuway ang paghimo sing maayo ukon ang paghimo sing malain, ang pagluwas ukon pagpatay sing kalag?” (Marcos 3:4) Ginsakdag man sang Cristianong apostol nga si Pablo ang pagtamod sang “Daan nga Testamento” tuhoy sa kalag paagi sa pagbalikwat sang Genesis 2:​7: “Sa amo nasulat na: ‘Ang nahauna nga tawo nga si Adan nangin buhi nga kalag.’ ”​—⁠1 Corinto 15:⁠45.

Paano, nian, nangin doktrina sang iglesia ang Platoniko nga panghunahuna? Ang Encyclopædia of Religion and Ethics, ni James Has­tings, nagapaathag: “Sang magguwa ang Cristianong ebanghelyo sa gawang sang Judiyong sinagoga padulong sa arena sang Romanong Emperyo, ang ideya tuhoy sa kalag nga sadsaran sa Hebreo ginsaylo sa palibot sang Griegong panghunahuna, nga wala sing bisan diutay nga epekto samtang ginabaton ini.” Gintinguhaan sang mga manunudlo sang iglesia nga himuon ang ila mensahe nga “mahangpan sang Griego sing panghunahuna nga kalibutan” paagi sa paggamit sing “establisado nga mga termino kag mga paghangop sang Griegong pilosopiya.” Nagsugod man ang Judiyong mga teologo sa pagpakita sang “mabaskog nga mga impluwensia sang Pla­tonismo” sa ila mga sinulat.​—⁠Encyclopædia Ju­daica.

Sa amo, ang Biblikanhon nga panudlo nahanungod sa kalag ginsikway kag gin-islan sing doktrina nga indi masaypan nga pagano gid. Ang rason nga ang paghimo sini naghimo sang Cristianismo nga kapin ka makagalanyat sa kadam-an wala nagapakamatarong sini. Sang magbantala sa Atenas, ang sentro gid sang Griegong kultura, wala gintudlo ni apostol Pablo ang Platoniko nga doktrina tuhoy sa kalag. Sa kabaliskaran, ginbantala niya ang Cristianong doktrina tuhoy sa pagkabanhaw bisan pa madamo sang iya Griegong mga tagpalamati ang nabudlayan sa pagbaton sang iya ginsiling.​—⁠Binuhatan 17:​22-32.

Sa pagkamatuod, nagpaandam si apostol Pablo batok sa pagsamo sang napasad sa Biblia nga kamatuoran kag sang paganismo sang magsiling sia: “Ano bala ang pag-updanay sang kapawa kag kadudulman? Dugang pa, ano bala ang paghisugot ni Cristo kag ni Belial?” (2 Corinto 6:​14, 15) Indi maduhaduhaan nga sa pagtugot sa paganong panudlo nga mangin isa sang batong pamakod sang iya pilosopiya kag teolohiya, ang ­Cristiandad nagdala sing kahuy-anan sa Dios mismo!

Paglaum sang mga Patay

Hilway ang mga tawo kon ano ang ila patihan. Walay sapayan, indi mapanghiwala nga ang doktrina sang pagkadimamalatyon sang kalag dimakasulatanhon. Wala bala, nian, sing paglaum ­nga mabuhi sa tapos sang kamatayon ang mga tawo?

Sa tapos mamangkot si Job sing, “Mabuhi pa bala liwat [ang tawo]?” ginhatag niya ang inspirado nga sabat. Sia nagsiling: “Magapanawag ka [Jehova], kag ako magasabat. Magahandum ka sa binuhatan sang imo mga kamot.” (Job 14:​14, 15) Huo, ang Biblia nagatanyag sing paglaum nga pagkabanhaw para sa tanan nga yara sa memorya sang Dios. Nalangkag sia nga ipasag-uli sa kabuhi ang matutom nga mga alagad niya, kaangay ni Job! Ginpalig-on ni Cristo Jesus ang katunayan sining paglaum, nga nagasiling: “Dili kamo matingala sini, kay ang oras magaabot nga ang tanan nga yara sa mga lulubngan magapamati sang iya tingog kag magaguwa, ang mga nakahimo sing maayo, sa pagkabanhaw nga sa kabuhi, kag ang mga nakahimo sing malaut, sa pagkabanhaw nga sa paghukom.”​—⁠Juan 5:​28, 29.

Kon mag-abot na ang tion nga matuman ina nga tagna, ang Isaias 25:8 nagasaad, ‘lamunon [sang Dios] ang kamatayon sing dayon.’ Nagakahulugan ini sing isa ka kalibutan nga sa diin, suno sa Bugna 21:​4, “wala na sing kamatayon.” Luyag mo bala magkabuhi sa isa ka kalibutan nga wala sing lubong ukon mga punerarya, wala sing mga lapida ukon mga lulubngan, wala sing mga luha sang kasubo kundi mga luha lamang sang kalipay?

Matuod, mahimo nga ginpadaku ka nga nagapati sa doktrina sang dimamalatyon nga kalag. Apang paagi sa pagtuon sang Biblia, makapalambo ka sing pagtuo sa nagahilway nga mga saad sang Biblia.⁠a Matun-an mo man kon ano ang dapat mo himuon agod mapanubli ang saad sang Biblia, indi ang pagkaluwas subong isa ka dimamalatyon nga kalag, kundi ang pagbaton sing “kabuhi nga wala sing katapusan” sa Paraiso sa duta!​—⁠Juan 17:​3; Lucas 23:⁠43.

[Footnote]