“Tabangi Ako Kon Diin Ako Nagakinahanglan sing Pagtuo!”
“Ang amay sang bata nagsiling: ‘Nagatuo ako! Tabangi ako kon diin ako nagakinahanglan sing pagtuo!’”—MARCOS 9:24.
1. Ano ang nagtiklod sa isa ka amay sa pagsiling, “Tabangi ako kon diin ako nagakinahanglan sing pagtuo”?
ANG amay sang bata nga ginsudlan sang demonyo nagtindog sa atubangan ni Jesucristo. Luyag gid niya nga mag-ayo ang iya bata! Ang mga disipulo ni Jesus kulang sing bastante nga pagtuo sa pagpaguwa sang demonyo, apang ang amay nagsiling: “Nagatuo ako! Tabangi ako kon diin ako nagakinahanglan sing pagtuo!” Paagi sa hatag-Dios nga gahom, nian ginpaguwa ni Jesus ang demonyo, sa walay duhaduha nagpabakod sang pagtuo sang amay sang bata.—Marcos 9:14-29.
2. Nahanungod sa pagtuo, sa anong duha ka paagi ang mga Cristiano wala mahuya?
2 Kaangay sang malaumon nga amay sang bata, ang matutom nga alagad ni Jehova wala mahuya magsiling: “Nagatuo ako!” Mahimo ipanghiwala sang mga nagayaguta ang gahom sang Dios, ang kamatuoran sang iya Pulong, kag bisan ang iya pagluntad. Apang ang matuod nga mga Cristiano gilayon nga nagabaton nga may pagtuo sila kay Jehova nga Dios. Apang, sang nagasugilanon sing pribado sa ila langitnon nga Amay sa pangamuyo, sila man nagapangabay: “Tabangi ako kon diin ako nagakinahanglan sing pagtuo!” Ginahimo man nila ini nga wala sing kahuya, nakahibalo nga bisan ang mga apostoles ni Jesucristo nagpakiluoy: “Dugangi ang amon pagtuo.”—Lucas 17:5.
3. Ano ang importansia nahanungod sa kon paano gingamit ni Juan ang tinaga nga “pagtuo” sa iya Ebanghelyo, kag ngaa nagakaigo ini?
3 Ang Cristianong Griegong Kasulatan labi na nga may madamo nga isiling nahanungod sa pagtuo. Sa katunayan, ang Ebanghelyo ni Juan nagagamit sing lainlain nga Griegong tinaga nga may kaangtanan sa “pagtuo” sing labaw sa 40 ka porsiento sang sa gintingob nga tatlo pa ka Ebanghelyo. Ginpadaku ni Juan nga ang pagtigayon sing pagtuo indi bastante; ang pagpakita sini amo ang importante. Nagsulat sang mga 98 C.E., nakita niya ang makahililo nga mga sungo sang apostasya nga nagatinguha sa pagsiod sa mga Cristiano nga maluya sa pagtuo. (Binuhatan 20:28-30; 2 Pedro 2:1-3; 1 Juan 2:18, 19) Gani importante ang pagpakita sing pagtuo, paghatag sing ebidensia tuhoy sini paagi sa mga buhat sang diosnon nga debosyon. Yara sa unahan ang mabudlay nga mga tion.
4. Ngaa wala sing butang nga imposible sa mga may pagtuo?
4 Ang pagtuo nagapaposible sa mga Cristiano nga maatubang ang bisan anong kabudlayan. Si Jesus nagsiling sa iya mga disipulo nga kon sila “may pagtuo subong sa lamigas sang mustasa,” wala sing butang nga imposible para sa ila. (Mateo 17:20) Sa sinang paagi, ginpadaku niya ang gahom sang pagtuo, ang bunga sang balaan nga espiritu. Busa ginpadaku ni Jesus, indi kon ano ang masarangan himuon sang tawo, kundi kon ano ang masarangan himuon sang espiritu, ukon aktibo nga kusog, sang Dios. Yadtong ginatuytuyan sini wala nagahimo sang katulad sang bungyod nga mga sablag kag mga problema nga mangin mga bukid. Ang pag-aplikar sa kaalam nga ginapaambit sang espiritu sang Dios nagabulig sa ila sa paghupot sang mga butang sa nagakaigo nga pagtamod. Bisan ang serioso nga mga problema nagadiutay kon ginapaidalom sa nagasakdag nga gahom sang pagtuo.—Mateo 21:21, 22; Marcos 11:22-24; Lucas 17:5, 6.
Pagpangamuyo nga ang Pagtuo Mahimo nga Indi Mapaslawan
5-7. (a) Anong nagapaandam nga mga tinaga nahanungod sa pagtuo ang ginpamulong ni Jesus sang ginsugdan niya ang Memoryal? (b) Paano ang pagtuo ni Pedro nagpaposible sa iya nga pabakuron ang iya mga kauturan?
5 Sang 33 C.E., ginsaulog ni Jesus ang Paskuwa kaupod sang iya mga disipulo sa katapusan nga tion. Nian, sang nakalakat na si Judas Iscariote, ginsugdan niya ang selebrasyon sa Memoryal, nga nagasiling: “Nagapakigkatipan ako sa inyo [mga tawo], subong nga ang akon Amay nakigkatipan sa akon, para sa isa ka ginharian . . . Simon, Simon, yari karon! si Satanas nagpangayo sa inyo nga ayagon niya kamo subong sang trigo. Apang nagpangamuyo ako tungod sa imo agod nga indi mag-untat ang imo pagtuo; kag, kon ikaw magliso liwat, palig-una ang imo mga kauturan.”—Lucas 22:28-32.
6 Nangamuyo si Jesus nga ang pagtuo ni Simon Pedro indi mag-untat. Bisan pa nagpabugal si Pedro sa sobra nga pagsalig nga indi gid niya pag-ipanghiwala si Jesus, wala madugay sang ulihi ginpanghiwala niya sia sing tatlo ka beses. (Lucas 22:33, 34, 54-62) Sa katunayan, paagi sa gintagna nga pagsamad sa Manugbantay sa kamatayon, ang mga karnero nag-alaplaag. (Zacarias 13:7; Marcos 14:27) Apang, sang nakapasag-uli si Pedro bangod sang pagkahulog niya sa siod sang kahadlok, ginpabakod niya ang iya espirituwal nga mga kauturan. Ginpautwas niya ang butang nahanungod sa magabulos sa dimatutom nga si Judas Iscariote. Nagpanghikot subong humalambal sang mga apostoles sang Pentecostes 33 C.E., gingamit ni Pedro ang nahauna sa “mga yabi” nga ginhatag sa iya ni Jesus, nagabukas sang dalan para sa mga Judiyo nga mangin mga katapo sang Ginharian. (Mateo 16:19; Binuhatan 1:15–2:41) Si Satanas nagpangayo nga ayagon niya ang mga apostoles subong sang trigo, apang ginpat-od sang Dios nga ang ila pagtuo indi mapaslawan.
7 Handurawa ang ginbatyag ni Pedro sang nabatian niya si Jesus nga nagsiling: “Nagpangamuyo ako tungod sa imo agod nga indi mag-untat ang imo pagtuo.” Hunahunaa lamang! Ang Iya Ginuo kag Agalon nagpangamuyo nga ang pagtuo ni Pedro indi mapaslawan. Kag wala ini napaslawan, ukon nag-untat. Sa katunayan, sa adlaw sang Pentecostes, si Pedro kag ang iban pa nangin ang nahaunang mga tawo nga ginhaplas sang balaan nga espiritu nga mangin espirituwal nga mga anak sang Dios, palaabuton nga mga masigkamanunubli ni Cristo sa langitnon nga himaya. Paagi sa pagpanghikot sa ila sadto sang balaan nga espiritu sa kadakuon nga wala pa sadto mahibalui, mapakita nila ang bunga sini, lakip ang pagtuo, subong sang wala pa nila mahimo sang nagligad. Daw ano katahom nga sabat sa ila pangabay: “Dugangi ang amon pagtuo”!—Lucas 17:5; Galacia 3:2, 22-26; 5:22, 23.
Pag-atubang sang mga Pagtilaw sa Unahan Paagi sa Pagtuo
8. Anong suno sa tion nga paandam ang ginhatag sa aton sang organisasyon nahanungod sa katumanan sang 1 Tesalonica 5:3?
8 Bilang katumanan sang tagna sa Biblia, mabatian naton sa dili madugay ang pagsinggit sing “Paghidait kag kalig-onan!” (1 Tesalonica 5:3) Tilawan bala sini ang aton pagtuo? Huo, kay yara kita sa katalagman nga maabtan nga wala makapangaman bangod sang daw kadalag-an sang mga pungsod sa pagpaluntad sang paghidait. Apang wala kita nagapakigbahin sa espiritu sinang mga nagawali sang paghidait kon ginahuptan naton sa hunahuna nga si Jehova nga Dios wala nagagamit sang bisan anong ahensia sining kalibutan sa paglab-ot sina nga tulumuron. May kaugalingon sia nga paagi sa pagpaluntad sang matuod nga paghidait, kag paagi lamang ina sa iya Ginharian sa idalom ni Jesucristo. Gani, bisan ano man nga kadalag-an ang mahimo nga natigayon sang mga pungsod sa pagpaluntad sing paghidait, ini mangin malip-ot kag salimpapaw lamang. Agod buligan kita nga magbantay sa sini, “ang matutom kag mainandamon nga ulipon” padayon nga magabalhag sing suno sa tion nga mga paandam agod ang mga alagad ni Jehova makapangaman sa nagapakari nga pagbantala sing pakunokuno sang “Paghidait kag kalig-onan” sang mga pungsod sining daan nga sistema sang mga butang.—Mateo 24:45-47.
9. Ngaa ang paglaglag sa Babilonia nga Daku nagakinahanglan sing kaisog kag pagtuo sa bahin naton?
9 Ang singgit nga “Paghidait kag kalig-onan!” mangin senyales para sa “hinali nga kalaglagan” nga mahanabo sa Babilonia nga Daku, ang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion. (Bugna 17:1-6; 18:4, 5) Magatilaw man ini sa Cristianong pagtuo. Bangod sang pagkapukan sang butig nga mga relihion, ang mga Saksi ni Jehova magapabilin bala nga malig-on sa pagtuo? Siempre huo. Ining hitabo—wala ginapaabot kag indi mahangpan sang kalabanan nga mga tawo—indi hinimuan sang tawo. Dapat mahibaluan sang katawhan nga sa katunayan ini paghukom sang Dios, sa pagpakabalaan sa ngalan nga madugay na ginpasipalahan sang butig nga relihion. Apang paano makahibalo ang mga tawo kon wala sing magasugid sa ila? Kag sin-o luwas sa mga Saksi ni Jehova ang mapaabot sa pagsugid sa ila?—Ipaanggid ang Ezequiel 35:14, 15; Roma 10:13-15.
10. Paano ang pagsalakay ni Gog sa katawhan ni Jehova mangin pagtilaw man sang pagtuo?
10 Ang hinaplas nga mga Saksi ni Jehova kag ang ila mga kaupdanan nga may dutan-on nga paglaum may kaisog nga kinahanglanon sa pagsugid sa iban nahanungod sa nagapakari nga pagpatuman sang paghukom ni Jehova batok sa Babilonia nga Daku kag sa nabilin pa sang sistema sang mga butang ni Satanas. (2 Corinto 4:4) Sa iya papel subong si Gog sang Magog, nga nagapakita sang iya karon manubo nga posisyon, si Satanas magamando sa iya dutan-on nga mga puwersa para sa bug-os kusog nga pagsalakay sa katawhan sang Dios. Ang pagtuo sa gahom sang Dios sa pag-amlig sa mga Saksi ni Jehova pagatilawan. Apang makatuo kita nga subong sang gintagna sang Pulong sang Dios, luwason ni Jehova ang iya katawhan.—Ezequiel 38:16; 39:18-23.
11, 12. (a) Ano ang nagpat-od sang kaluwasan ni Noe kag sang iya panimalay sang tion sang Anaw? (b) Nahanungod sa ano indi kita dapat magpalibog sa tion sang dakung kapipit-an?
11 Karon, wala kita makahibalo sing eksakto kon paano amligan ni Jehova ang iya katawhan sa “dakung kapipit-an,” apang indi ini rason agod pangduhaduhaan nga himuon niya ina. (Mateo 24:21, 22) Ang kahimtangan sang mga alagad sang Dios karon nga adlaw mangin kaangay sadto anay kay Noe kag sang iya pamilya sa tion sang Anaw. Yara lamang sa sulod sang arka kag ginapalibutan sang nagabalingaso nga mga tubig sang kalaglagan, mahimo nga nahayanghag sila sa sining pagpasundayag sang balaan nga gahom kag mahimo nga nangamuyo sing hanuot. Wala ginapakita sang Kasulatan nga nagpalibog sila kag nagpamangkot sa ila kaugalingon: ‘Mabakod gid bala ang arka agod makalampuwas sa malaglagon nga mga puwersa? May bastante bala kami nga pagkaon nga magalawig tubtob matapos ang Anaw? Masarangan bala namon atubangon ang nagbalhin nga mga kahimtangan sa duta pagkatapos?’ Ang masunod nga mga hitabo nagpamatuod nga inang mga pagpalibog wala sing sadsaran.
12 Agod pat-uron ang ila kaluwasan, si Noe kag ang iya panimalay kinahanglan nga magpakita sing pagtuo. Nagkahulugan ini sang pagsunod sa mga instruksion kag mga panuytoy sang balaan nga espiritu sang Dios. Sa tion sang dakung kapipit-an, kinahanglan man nga sundon naton ang mga panuytoy sang balaan nga espiritu kag tumanon ang mga instruksion ni Jehova paagi sa iya organisasyon. Nian wala kita sing rason sa pagpalibog kag sa pagpamangkot: ‘Paano mabusog ang amon espirituwal kag materyal nga mga kinahanglanon? Anong mga aman ang himuon para sa mga tigulang ukon para sa mga nagakinahanglan sing pinasahi nga pag-atipan ukon pagbulong? Paano himuon ni Jehova nga posible para sa amon nga makalampuwas pasulod sa bag-ong kalibutan?’ Upod ang makusog nga pagtuo, ang matutom nga mga alagad ni Jehova magatugyan sang tanan sa iya sangkol nga mga kamot.—Ipaanggid ang Mateo 6:25-33.
13. Kon magasugod na ang dakung kapipit-an, ngaa kinahanglan naton ang pagtuo nga kaangay kay Abraham?
13 Kon magsugod na ang dakung kapipit-an, walay duhaduha nga ang aton pagtuo sa Dios pabakuron sing daku. Total, makita naton nga ginatuman ni Jehova kon ano ang ginsiling niya nga himuon niya. Makita naton ang pagpahanabo niya sang iya paghukom paagi sa aton mga mata! Apang kita bala personal nga may bastante nga pagtuo sa pagpati nga samtang ginalaglag ang malaut, ang Dios magaamlig sa katawhan niya? Mangin kaangay bala kita kay Abraham, nga nagtuo nga ‘ang Hukom sang bug-os nga duta magahimo kon ano ang matarong,’ indi magalaglag sa matarong kaupod sang malaut?—Genesis 18:23, 25.
14. Anong mga pamangkot ang magapahulag sa aton nga usisaon ang aton pagtuo kag mangabudlay sing lakas agod pabakuron ini?
14 Daw ano ka importante nga palig-unon naton karon ang aton pagtuo! Bangod malapit na katama ang katapusan sining malauton nga sistema sang mga butang, tugutan naton ang espiritu sang Dios sa pagpahulag sa aton sa “balaan nga mga buhat sang paggawi kag mga buhat sang diosnon nga debosyon.” (2 Pedro 3:11-14) Nian indi kita pagatublagon sa tion sang dakung kapipit-an sing makalilibog nga mga panghunahuna subong sini: ‘Nagakabagay bala ako nga makabaton sang pangamlig ni Jehova? Labi pa bala kuntani ang nahimo ko sa pag-alagad sa iya? Nangabudlay gid bala ako sing lakas sa pagsuklob sang “bag-ong personalidad”? Ako bala ang sahi sang tawo nga luyag ni Jehova sa bag-ong kalibutan?’ Inang nagapahunahuna nga mga pamangkot nagapahulag sa aton nga usisaon ang aton pagtuo kag mangabudlay sing lakas sa pagpabakod sini karon mismo!—Colosas 3:8-10.
Pagtuo nga Nagaayo sa Aton
15. Ano kon kaisa ang ginasiling ni Jesus sa mga gin-ayo niya, apang ngaa wala ini nagasupurta sa karon nga pagpang-ayo paagi sa pagtuo?
15 Si Jesus wala nagkonsentrar sa iya mga buhat sang pisikal nga pag-ayo sa mga tawo nga may pagtuo. (Juan 5:5-9, 13) Gani ang iya hilikuton wala nagahatag sing supurta sa dimakasulatanhon nga doktrina sang pagpang-ayo paagi sa pagtuo. Matuod, kon kaisa nagsiling si Jesus sa mga gin-ayo niya: “Ang imo pagtuo nag-ayo sa imo.” (Mateo 9:22; Marcos 5:34; 10:52; Lucas 8:48; 17:19; 18:42) Apang paagi sa pagsiling sini, ginapakita lamang niya ang maathag nga kamatuoran: Kon ang nagabalatian wala sing pagtuo sa ikasarang ni Jesus sa pagpang-ayo, kuntani wala sila magkadto sa iya para magpabulong una sa tanan.
16. Anong programa sa pagpang-ayo ang ginadumalahan karon ni Jesus?
16 Karon, si Jesucristo nagadumala sang isa ka programa sang espirituwal nga pagpang-ayo, kag kapin sa 4,000,000 ka indibiduwal ang nagabenepisyo sini. Subong mga Saksi ni Jehova, nagaagom sila sing espirituwal nga kapagros walay sapayan sang ila pisikal nga mga balatian. Ang hinaplas nga mga Cristiano sa tunga nila may langitnon nga paglaum, kag ‘nagatulok sila sa walay katapusan nga mga butang nga dimakita.’ (2 Corinto 4:16-18; 5:6, 7) Kag ang mga Cristiano nga may dutan-on nga paglaum nagapaabot sa makatilingala nga mga buhat sang pisikal nga pagpang-ayo nga mahanabo sa bag-ong kalibutan sang Dios.
17, 18. Anong aman ni Jehova ang ginalaragway sa Bugna 22:1, 2, kag paano ang pagtuo kinahanglan agod makabenepisyo kita gikan sini?
17 Ginpatuhuyan ni apostol Juan ang mga aman sang Dios para sa kabuhi nga dayon sa sining mga pulong sa Bugna 22:1, 2: “Ginpakita niya sa akon ang suba sang tubig sang kabuhi, nga matin-aw subong sang katya, nga nagailig gikan sa trono sang Dios kag sang Kordero sa tunga sang dalan sang banwa. Subong man, sa tagsa ka pangpang sang suba yara ang kahoy sang kabuhi nga nagadala sing napulog duha ka sari sang bunga, nga nagapatubas sang iya bunga sa tagsa ka bulan. Kag ang mga dahon sang kahoy bulong sa mga pungsod.” Ang “tubig sang kabuhi” nagalakip sang Pulong sang kamatuoran sang Dios kag sang tanan iban pa nga aman ni Jehova para sa pagbulong sa matinumanon nga katawhan gikan sa sala kag kamatayon kag sa paghatag sa ila sing dayon nga kabuhi sa sadsaran sang halad gawad ni Jesus. (Efeso 5:26; 1 Juan 2:1, 2) Samtang yari sa duta, ang 144,000 ka hinaplas nga mga sumulunod ni Jesus nagainum sa aman sang Dios para sa kabuhi paagi kay Cristo kag gintawag nga “daku nga kahoy sang pagkamatarong.” (Isaias 61:1-3; Bugna 14:1-5) Nagpatubas sila sing madamong espirituwal nga bunga sa duta. Subong mga ginbanhaw sa langit, sa Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom ni Cristo, magapakigbahin sila sa paghatag sang mga aman sa gawad nga ‘magabulong sa mga pungsod’ gikan sa sala kag kamatayon.
18 Kon mas makusog ang aton pagtuo sa sining mga aman sang Dios, mangin mas daku ang aton kahanda sa pagsunod sa mga panuytoy sang iya espiritu nga makig-ambit sa sini. Ang pisikal nga kahimpitan maathag nga magaabot kon ang isa magapakita sing pagtuo kay Cristo kag magahimo sing espirituwal nga pag-uswag. Bisan pa ang isa milagruso nga gin-ayo sa malala nga balatian, mangin mas malapit sia sa kahimpitan kon ginahimo niya ang maayo. Regular sia nga magaambit sa aman sang Dios sa pagbulong paagi sa halad ni Cristo. Gani ang pagtuo magaimpluwensia sang pag-ayo kag paghimpit naton sa pisikal nga paagi.
“Ginluwas Paagi sa Pagtuo”
19. Ngaa importante ang magpabilin nga malig-on sa pagtuo?
19 Tubtob ang pamanagbanag sang bag-ong kalibutan sang Dios magadula sing dayon sang kadudulman sang karon malauton nga kalibutan, importante gid nga ang mga alagad ni Jehova magapabilin nga malig-on sa pagtuo! Ang mga tawo nga “wala sing pagtuo” pagaitagbong “sa linaw nga kalayo kag asupre,” ang ikaduhang kamatayon. Sa pinakaulihi, mahanabo ini pagkatapos sang katapusan nga pagtilaw sa katapusan sang Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom ni Cristo. (Bugna 20:6-10; 21:8) Bulahan gid ang maagom sadtong padayon nga nagapakita sing pagtuo kag makalampuwas sa pagtigayon sang walay katapusan nga palaabuton!
20. Paano ang 1 Corinto 13:13 may pinasahi nga kahulugan sa katapusan sang Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom ni Cristo?
20 Nian ining mga pulong ni Pablo sa 1 Corinto 13:13 makatigayon sing pinasahi nga kahulugan: “Ang pagtuo, ang paglaum, ang gugma nagapadayon, ini sila nga tatlo; apang ang labing daku gid sini sa ila amo ang gugma.” Indi na kinahanglan nga magpakita kita sing pagtuo nga ang matagnaon nga saad sa Genesis 3:15 mangin katunayan ukon magalaum nga ini matuman. Natuman na ini. Subong mga nagahupot sang integridad, padayon kita nga magalaum kay Jehova, magatuo sa iya kag sa iya Anak, kag magahigugma sa ila subong ang mga nagtuman sining tagna. Dugang pa, ang tudok nga gugma kag tinagipusuon nga pasalamat para sa aton kaluwasan magasuod sa aton sa Dios sa dimationg nga debosyon tubtob sa walay katubtuban.—1 Pedro 1:8, 9.
21. Ano ang dapat naton karon himuon agod “maluwas paagi sa pagtuo”?
21 Paagi sa iya kitaon nga organisasyon, si Jehova naghimo sing matahom nga mga aman sa pagpabakod sang pagtuo. Himusli sing bug-os ini tanan. Magtambong sing tayuyon kag magpakigbahin sa mga miting sang katawhan sang Dios. (Hebreo 10:24, 25) Magtuon sang iya Pulong kag Cristianong mga publikasyon sing makugi. Magpangabay kay Jehova para sa iya balaan nga espiritu. (Lucas 11:13) Iluga ang pagtuo sadtong mapainubuson nga nagapanguna sa kongregasyon. (Hebreo 13:7) Batui ang kalibutanon nga mga pagsulay. (Mateo 6:9, 13) Huo, kag padaluma ang imo personal nga kaangtanan kay Jehova sa tanan nga paagi nga posible. Labaw sa tanan, padayon nga magpakita sing pagtuo. Nian mangin isa kamo sadtong nagapahamuot kay Jehova kag makatigayon sing kaluwasan, kay si Pablo nagsiling: “Bangod . . . sa dibagay nga kaluoy, sa pagkamatuod, naluwas kamo paagi sa pagtuo; kag ini indi inyo kaugalingon, ini amo ang dulot sang Dios.”—Efeso 2:8.
Ano ang Imo mga Sabat?
◻ Anong mga pagtilaw sa pagtuo ang direkta nga yara sa unahan naton?
◻ Sa anong duha ka paagi ang pagtuo nagaayo sa aton?
◻ Suno sa 1 Pedro 1:9, tubtob san-o naton dapat huptan ang pagtuo?
◻ Ano ang aton mga aman sa pagpabakod sang aton pagtuo?
[Laragway sa pahina 15]
Kaangay sang amay nga ang anak gin-ayo ni Jesus, nabatyagan mo bala ang personal nga kinahanglanon para sa dugang nga pagtuo?
[Laragway sa pahina 17]
Ang pagtuo kaangay sang kay Noe kag sang iya panimalay kinahanglanon agod makalampuwas sa “dakung kapipit-an”