‘Pagpakiluoy Tungod sa Gugma’

MGA 60-61  C.E., isa ka naglayas nga ulipon ang naghalin sa Roma kag nagsugod sang 1,400 kilometros nga paglakbay pauli sa Colosas, isa ka siudad sa bagatnan-katundan sang Asia Minor. Dala niya ang isa ka ginsulat sang kamot nga mensahe para sa nagapanag-iya sa iya, nga ginsulat sang walay liwan na kundi si apostol Pablo. Sa karon, ina nga sulat isa ka bahin sang Biblia kag may ngalan sang nagbaton sini, si Filemon.

Ang sulat kay Filemon isa ka obra-maestra sang mataktikanhon kag makahalaylo nga pangatarungan. Apang, ang labing importante amo nga nagaunod ini sing madamong praktikal nga leksion para sa mga Cristiano karon, ang isa sini amo ang kabilihanan sang pagpakiluoy sa isa kag isa tungod sang Cristianong gugma. Tan-awon naton sing maayo ining malip-ot apang mabug-at sing kaundan nga sulat.

Nagbalik ang Isa nga Naglayas

Si Filemon isa ka Cristiano, isa ka ginahigugma sing labi nga katapo sang kongregasyon sa Colosas. (Filemon 4, 5) Ti, gingamit sang kongregasyon didto ang iya balay subong duog tilipunan! (Bersikulo 2) Isa pa, kilala sing personal ni Filemon si apostol Pablo; mahimo nga ang apostol amo ang nagbulig sa iya nga mangin isa ka Cristiano. Matuod, ginapakita ni Pablo nga wala sia makabantala sing personal sa Colosas. (Colosas 2:1) Apang, duha ka tuig sia nga nakabantala sa Efeso, tubtob sa punto nga “ang tanan nga nagapuyo sa Asia [nga nagasakop sang Colosas] nakabati sang pulong sang Ginuo.” (Binuhatan 19:10) Si Filemon mahimo nga isa sadtong mga nakabati.

Ti, kaangay sang madamong manggaranon sadto anay, si Filemon nagapanag-iya sing ulipon. Sadto anay, ang pagkaulipon indi gid man makahuluya. Sa tunga sang mga Judiyo, ang pagbaligya sang kaugalingon ukon mga katapo sang pamilya sa pagkaulipon isa ka ginabaton anay nga paagi sa pagbayad sing utang. (Levitico 25:​39, 40) Ang The International Standard Bible Encyclopedia nagakomento nahanungod sa Romanong panag-on: “Madamo nga tawo ang nagabaligya sang ila kaugalingon sa pagkaulipon tungod sa lainlain nga rason, labaw sa tanan agod magsulod sa pangabuhi nga mas mahapos kag mas malig-on sang sa magkabuhi subong isa ka imol, hilway nga tawo, sa pagtigayon sing pinasahi nga mga obra, kag sa pagsaka sa katilingban. . . . Ginabaligya sang madamong indi Romano ang ila kaugalingon sa Romanong mga banwahanon upod ang makatarunganon nga pagpaabot, nga ginasugo sang Romanong kasuguan, nga mangin Romanong mga banwahanon mismo kon mahilway na.”

Apang, nag-utwas ang problema sang ang isa sang mga ulipon ni Filemon, isa ka tawo nga nagahingalan kay Onesimo, nagbiya sa iya kag nagpalagyo sa Roma, ayhan nangawat pa kay Filemon sing kuwarta agod magamit sa iya pagpalagyo. (Bersikulo 18) Sa Roma, nakig-angot si Onesimo kay apostol Pablo, nga isa ka bilanggo didto.

Ang ‘walay pulos anay’ nga ulipon nga nagpalagyo nangin isa ka Cristiano na karon. Ginasugusugo sia ni Pablo kag nakahimo sing mapuslanon nga buhat sa nabilanggo nga apostol. Indi katingalahan nga si Onesimo nakatigayon sing bahin sa “tagipusuon” ni Pablo kag nangin “utod nga hinigugma” ni Pablo!—Mga bersikulo 11, 12,16.

Luyag kuntani ni Pablo nga si Onesimo magapabilin upod sa iya, apang si Filemon ang may legal nga kinamatarong subong nagapanag-iya kay Onesimo. Busa obligado si Onesimo nga magbalik sa pag-alagad sa iya legal nga agalon. Paano, nian, sia pagabatunon ni Filemon? Akig bala niya nga ipatuman ang mabug-at nga silot? Pangduhaduhaan bala niya ang pagkasinsero sang pangangkon ni Onesimo nga isa man sia ka Cristiano?

Paglubad sang Problema sa Gugma

Si Pablo napahulag sa pagsulat kay Filemon nahanungod kay Onesimo. Ginsulat niya ini sa iya kaugalingon nga kamot, wala maggamit sing sekretaryo, subong sang batasan niya. (Bersikulo 19) Maghinguyang sang pila ka minuto sa pagbasa sing bug-os sang malip-ot nga sulat kay Filemon. Matalupangdan mo nga sa tapos mapakilala ang iya kaugalingon kag matamyaw si Filemon kag ang iya panimalay sang “dibagay nga kaluoy kag paghidait,” ginhatagan ni Pablo sing komendasyon si Filemon tungod sang ‘iya gugma kag pagtuo kay Ginuong Jesus kag sa tanan nga balaan.’—Mga bersikulo 1-7.

Mahapos kuntani nga nagamit ni Pablo ang iya awtoridad subong apostol kag ‘ginsugo si Filemon nga himuon kon ano ang nagakaigo,’ apang sa baylo si Pablo ‘nagpakiluoy tungod sa gugma.’ Gingarantiyahan niya ang kamatuoran nga si Onesimo nangin isa matuod ka Cristianong utod, isa nga napamatud-an nga mapuslanon kay Pablo. Ang apostol nagbaton: “Malipay kuntani ako sa paghawid [kay Onesimo] kaupod nakon agod nga tungod sa imo mag-alagad sia sa akon sa pagbilanggo sa akon tungod sang maayong balita. Apang,” padayon ni Pablo, “sa wala ang pahanugot mo ginpasulabi ko nga indi maghimo sing bisan ano agod nga ang imo pagkaayo indi sa pilit, kundi kinabubut-on mo.”—Mga bersikulo 8-14.

Gani ginlaygayan sang apostol si Filemon nga batunon liwat ang iya anay ulipon subong utod. “Batuna sia subong sang pagbaton mo sa akon,” sulat ni Pablo. Indi buot silingon nga mahilway na si Filemon sa pag-alagad. Wala ginasugyot ni Pablo nga bag-uhon ang ginapatuman na nga kasuguan sang panahon niya. (Ipaanggid ang Efeso 6:9; Colosas 4:1; 1 Timoteo 6:2.) Apang, ang ulipon-agalon nga kaangtanan walay duhaduha nga updan sing Cristianong paghiusa nga nagaluntad karon sa tunga nanday Onesimo kag Filemon. Pagatamdon ni Filemon si Onesimo nga “labaw pa sa ulipon, subong nga utod nga hinigugma.”—Mga bersikulo 15-17.

Apang, kamusta ang utang ni Onesimo, ayhan bangod sang pagpangawat niya? Sa liwat, si Pablo nag-apelar sa iya abyan nga si Filemon, nga nagasiling: “Kon nakasayop man sia sa imo ukon may utang sa imo, isipa ina nga utang ko.” Nagasalig si Pablo nga si Filemon magapakita sing mapatawaron nga espiritu, magahimo sing labaw pa sa ginpangabay ni Pablo. Bangod nagasalig si Pablo nga buy-an sia sa dili madugay, nagaplano pa gani sia nga magadayon kay Filemon sa ulihi. Pagkatapos makapanamyaw sing dugang kag paghandum kay Filemon sang “dibagay nga kaluoy ni Ginuong Jesucristo,” gintapos ni Pablo ang iya sulat.—Mga bersikulo 18-25.

Mga Leksion Para sa mga Cristiano Karon

Ang tulun-an ni Filemon bugana sing mapuslanon nga mga leksion para sa mga Cristiano karon. Una, nagapahanumdom ini sa aton sang kinahanglanon nga magpatawad, bisan pa ang isa ka masigkatumuluo serioso nga nakasala sa aton. “Kon patawaron ninyo ang mga tawo sang ila mga paglapas,” siling ni Jesucristo, “ang inyo langitnon nga Amay magapatawad man sa inyo.”—Mateo 6:14.

Yadtong may mga katungdanan sa sulod sang Cristianong kongregasyon karon labi na nga makabenepisyo gikan sa tulun-an ni Filemon. Talalupangdon nga wala paggamita ni Pablo ang iya apostoliko nga awtoridad sa pagsugo kay Filemon nga himuon kon ano ang nagakaigo. Dugang pa, wala magsugo si Pablo nga tugutan si Onesimo nga magpabilin sa Roma sa pag-alagad kay Pablo. Gintahod ni Pablo ang kinamatarong sa propriedad sang iban. Nahibaluan man niya nga samtang ang pagsugo mahimo nga magaresulta sa pagsunod, mas maayo para kay Filemon ang maghulag halin sa iya tagipusuon. Nag-apelar sia tungod sa gugma agod matigayon ang isa ka tinagipusuon nga sabat.

Busa ang Cristianong mga gulang karon indi dapat ‘magpakaginuo sa mga panublion sang Dios’ paagi sa pag-abuso sa ila gahom ukon paagi sa paggamit sang masakit kag nagasugo nga paagi sang pagpakig-angot sa panong. (1 Pedro 5:1-3) Si Jesus nagsiling: “Nahibaluan ninyo nga ang mga punuan sang mga pungsod nagapakaginuo sa ila kag ang ila mga kadalagkuan nagagamit sing pagbulut-an sa ila. Indi mangin subong sini sa inyo.” (Mateo 20:25, 26) Sa masami natukiban sang mga manugtatap nga ang mga katapo sang panong nagapamati sa mahigugmaon nga mga pangabay sang sa mga sugo. Ang mga ginapung-awan nagaapresyar sa mga gulang nga malulo nga nagapamati sa ila mga problema kag nagahatag sing mahinangpunon nga laygay.

Ang sulat ni Pablo dugang nga nagapahanumdom sa mga gulang sang kabilihanan sang komendasyon kag taktika. Nagasugod sia paagi sa pagkilala nga “ang mga tagipusuon sang mga balaan naumpawan paagi” kay Filemon. (Bersikulo 7) Ining hanuot nga komendasyon pat-od gid nga naghimo kay Filemon nga mamati. Sa kaanggid karon, ang laygay masunson mapahumok paagi sa sinsero kag mainit nga komendasyon. Kag inang laygay dapat mangin, indi masakit ukon dimataktika, kundi maalwan nga “naunawan sang asin” agod mangin labi kaayo pamatian sa nagapamati.—Colosas 4:6.

Dugang nga ginpabutyag ni apostol Pablo ang pagsalig nga si Filemon magahimo sing husto nga butang, nga nagasiling: “Sa may pagsalig sa imo pagkamatinumanon, nagasulat ako sa imo, nga nakahibalo nga himuon mo bisan ang labi pa sa ginasiling ko.” (Bersikulo 21) Mga gulang, ginapabutyag bala ninyo ang kaanggid nga pagsalig sa inyo mga masigka-Cristiano? Wala bala ini nagabulig sa ila sa paghimo kon ano ang husto?

Sing makawiwili, natukiban sa masami sang mga ginikanan nga ang pagpabutyag sing pagsalig sa ila mga kabataan may maayo nga epekto man. Paagi sa pagkilala sa kabilihanan sang kinabubut-on nga pagtuman—ang handum nga indi lamang ang mga kinahanglanon ang himuon—ang mga ginikanan makahatag sa ila mga kabataan sing daku nga dignidad. Ang mga sugo ukon lihog sang mga ginikanan dapat, kon mahimo, himuon sa malulo kag mahigugmaon nga tono sang tingog. Dapat ipakita ang kahanuklog, ginahatag ang mga rason. Dapat dayawon sing mainit sang mga ginikanan ang ila mga kabataan kon nagakaigo kag likawan ang mangin sobra ka palahikay sa ila, labi na sa publiko.

Nahisanto sa sini, sarang mapadayag sang mga bana ang kinaiya sang pagkamatarunganon kag kalulo, handa sa pagdayaw sa ila mga asawa. Nagahimo ini sang pagpasakop sang asawa nga isa ka kalipay kag ginhalinan sang kasulhay kag kalipay!—Hulubaton 31:28; Efeso 5:28.

Wala ginsugid kon ano gid ang sabat ni Filemon sa sulat ni Pablo. Apang, indi naton mahanduraw nga ang pagsalig ni Pablo sa iya nagsayop. Madamong Cristianong mga gulang, mga ginikanan, kag mga bana sa karon ang nakasapo sing kaanggid nga kadalag-an sa ila mga pagpakig-angot, indi paagi sa pagpilit, pagsugo, ukon pagpangusog, kundi paagi sa ‘pagpakiluoy tungod sa gugma.’

[Laragway sa pahina 23]

Sa baylo nga gamiton ang iya awtoridad subong apostol, si Pablo nagpakiluoy kay Filemon tungod sa Cristianong gugma