Paglaum—Kinahanglanon nga Pangamlig sa Masubo nga Kalibutan

Luyag buligan sang isa ka Koreano nga bata nga lalaki ang iya iloy sa pagkombinsi sa isa ka estudyante sa kolehiyo kon daw ano ka importante ang may paglaum para sa palaabuton. Nakadumdom sang ilustrasyon nga nabatian niya sa isa ka Cristianong miting, ginpangabay niya ang estudyante nga buligan sia sa pagsabat sa isa ka paktakon. Nagpasugot sia. Sia nagsiling: “May duha ka pamilya. Lunsay sila pigado. Mabunok ang ulan, kag ang atop sang duha ka balay nagtulo. Ang isa ka pamilya nagkasubo gid, kag madamo sila sing reklamo nahanungod sa mga tulo. Apang ang isa pa ka pamilya malipayon kag masadya samtang nagakay-o sang ila atop. Ngaa may daku nga kinatuhayan sa sining duha ka pamilya?” Naligban, ang lamharon nga babayi nagsabat nga wala sia makahibalo. “Ti,” siling sang bata, “ang ikaduha nga pamilya malipayon bangod bag-o lang sila makabaton sing balita gikan sa gobierno sang siudad nga pagahatagan sila sing bag-ong balay. Gani may paglaum sila. Amo ina ang kinatuhayan!”

ANG paktakon sang bata nagalaragway sang isa ka simple nga kamatuoran: Ang paglaum nagabag-o sang aton balatyagon sa kabuhi, sa masami walay sapayan sang aton mga sirkunstansia. Kaangay sang duha ka pamilya nga ginlaragway niya, ang kalabanan sa aton kinahanglan magbatas sing mga pagtilaw sa kabuhi​—⁠mga problema sa lawas, mga palaligban sa kuwarta, mga kahuol sa pamilya, krimen, kag dimaisip nga iban pa nga mga pagtilaw kag mga abuso. Sa masami, indi naton mapalagyuhan ina nga problema kaangay sang isa ka bagyo. Gani mahimo kita magbatyag nga napaslawan, nagaisahanon​—⁠sa malip-ot​—⁠wala sing mahimo. Ang malain pa, ayhan gintudluan kita sa simbahan nga ang palaabuton madulom para sa kalabanan nga mga makasasala, nga mahimo ini maglakip sang dayon nga silot.

Ginasiling na nga ang resipe agod mapung-aw amo ang pagkawalay mahimo kag ang pagkawalay paglaum. Apang mahimo gid naton madula ang isa sina nga mga ingrediente; wala sing isa sa aton ang dapat madulaan sing paglaum. Kag ang paglaum mismo mahimo nga amo ang pinakamaayo nga hinganiban sa pagdula sang iban pa nga ingrediente, ang pagbatyag sing pagkawalay mahimo ukon pagkawalay paglaum. Kon kita may paglaum, mahimo naton mabatas ang mga pagtilaw sa kabuhi sing kalma kag kontento sa baylo nga manikasog sing lakas nga makapalagyo sa daku nga kasubo. Huo, ang paglaum isa ka kinahanglanon nga pangamlig.

Ginapangduhaduhaan mo bala ina? Epektibo gid bala ang paglaum nga nagahimo ini sinang daku nga kinatuhayan? Kag matigayon bala sang tagsatagsa sa aton ang masaligan nga paglaum?

Kaangay sang Pandong

Ginakilala sang patag sang medisina ang tumalagsahon nga epekto sang paglaum. Ang isa nga nakalampuwas sa Nazi Holo­caust, ang espesyalista sa kahuol nga si Dr. Shlo­mo Brez­nitz, nagsiling nga sa kaso sang kalabanan nga mga problema sa kabuhi, “ang kahuol nagahalin sa aton paghangop sang kabudlayan sini, indi sa mga problema mismo. Ginabuhinan sang paglaum ang kabug-aton sini.” Ang isa ka artikulo sa The Journal of the American Medical Association nagsiling nga ang paglaum “isa ka epektibo nga bulong.” Ang American Health nga magasin nagreport: “Madamong halimbawa sang mga pasyente, labi na mga pasyente nga may kanser, ang hinali nga naggrabe sang madulaan sila sing paglaum​—⁠ukon nga hinali nga nag-uswag sang may nakita sila nga paglaum.”​—⁠Ipaanggid ang Hulubaton 17:⁠22.

Madugay na nga nahibaluan sang mga estudyante sang Biblia ang importansia sang paglaum. Sa 1 Tesalonica 5:​8, si apostol Pablo naglaygay sa mga Cristiano: “Magbut-anan kag magsul-ob . . . sang pandong sang paglaum sang kaluwasan.” Paano ang “paglaum sang kaluwasan” kaangay sang pandong?

Binagbinaga ang mahimo sang pandong. Ang soldado sang panahon sang Biblia nagasuksok sing pandong nga saway ukon salsalon, nga ginaplastar sa pelos, de-lana, ukon panit nga kalo. Ining pandong nagaamlig sang iya ulo gikan sa nagalinupad nga mga sibat, nagahabyoghabyog nga mga batuta, kag nagalaslas nga mga espada sang inaway. Mahimo, nian, nga pila ka soldado ang nagpang-alag-ag sa pagsuksok sing pandong kon may yara sila. Apang, ang pagsuksok sing pandong wala nagakahulugan nga ang soldado indi mapierde ukon nga wala sia sing mabatyagan kon maigo ang iya ulo; sa baylo, ang pandong nagapasalig lamang nga ang kalabanan nga mga igo dimakahalalit sa baylo nga makamamatay.

Subong nga ang pandong nagaamlig sang ulo, ang paglaum nagaamlig man sang hunahuna. Ang paglaum mahimo nga indi makabulig sa aton sa paglikaw sa tagsa ka krisis ukon problema subong nga daw wala lang ini. Apang ang paglaum nagapakanay sina nga mga igo kag nagabulig sa pagpasalig nga indi ini makahalalit sa aton mental, emosyonal, ukon espirituwal nga kapagros.

Ang matutom nga tawo nga si Abraham maathag nga nagsuksok sining malaragwayon nga pandong. Ginpangabay sia ni Jehova nga ihalad ang iya hinigugma nga anak, si Isaac. (Genesis 22:​1, 2) Daw ano kahapos kuntani para kay Abraham nga mahulog sa kasubo, ang balatyagon nga mahimo kuntani nagdul-ong sa iya nga lapason ang Dios. Ano ang nag-amlig sang iya hunahuna gikan sa sinang mga balatyagon? May importante nga papel ang paglaum. Suno sa Hebreo 11:​19, “sia nagkabig nga ang Dios makasarang sa pagbanhaw [kay Isaac] bisan gikan sa mga patay.” Sa kaanggid, ang paglaum ni Job sa pagkabanhaw nagbulig sa iya nga amligan ang iya hunahuna gikan sa pagkapait, nga mahimo kuntani nga nagtiklod sa iya nga pakamalauton ang Dios. (Job 2:​9, 10; 14:​13-15) Si Jesucristo, sa atubang sang masakit nga kamatayon, nakasapo sing kusog kag paumpaw sa iya makalilipay nga paglaum para sa palaabuton. (Hebreo 12:⁠2) Ang pagsalig nga ang Dios indi gid magahimo sing sayop, indi gid mapaslawan sa pagtuman sang iya pulong, amo ang sadsaran para sa matuod nga paglaum.​—⁠Hebreo 11:⁠1.

Ang Sadsaran sang Matuod nga Paglaum

Kaangay sang pagtuo, ang matuod nga paglaum napasad sa katunayan, sa realidad, sa kamatuoran. Mahimo ini magpakibot sa iban. Subong sang ginsiling sang isa ka manunulat, “ang kalabanan nga mga tawo daw nagahunahuna nga ang paglaum binuang lamang nga dagway sang pagpanghiwala sa kamatuoran.” Apang, ang matuod nga paglaum indi lamang pakulahaw nga optimismo, binuang nga pagpati nga makuha naton ang bisan ano nga luyag naton ukon nga bisan ang aton magagmay nga mga problema pagalubaron tanan para sa aton. Ang kabuhi may paagi sa pagbasya sinang sayop nga opinyon sing binalde sang mabugnaw nga kamatuoran.​—⁠Manugwali 9:⁠11.

Ang matuod nga paglaum tuhay. Nagahalin ini sa ihibalo, indi sa mga handum. Binagbinaga ang ikaduha nga pamilya sa paktakon nga ginsambit sa umpisa. Ano kuntani ang ila paglaum kon ang ila gobierno kilala nga wala nagatuman sang iya mga saad? Sa baylo, ang saad lakip ang pamatuod sang pagkamasaligan sini nakahatag sa pamilya sing malig-on nga sadsaran sang kamatuoran.

Sa kaanggid, ang mga Saksi ni Jehova sa karon may paglaum nga naangot sing suod sa isa ka gobierno​—⁠ang Ginharian sang Dios. Ini nga Ginharian amo ang tema sang mensahe sang Biblia. Minilyon ka tuig na nga nangin tuburan ini sang paglaum para sa mga kababayin-an kag mga kalalakin-an kaangay ni Abraham. (Hebreo 11:10) Ang Dios nagasaad nga paagi sa iya Ginharian, tapuson niya ining malaut nga daan nga sistema sang kalibutan kag sugdan ang isa ka bag-o. (Roma 8:​20-22; 2 Pedro 3:13) Ining paglaum sa Ginharian matuod, indi damgo. Ang tuburan sini​—⁠si Jehova nga Dios, ang Soberanong Ginuo sang uniberso⁠—​indi mapahalin. Dapat lamang naton usisaon ang pisikal nga tinuga sang Dios agod makita nga nagaluntad sia kag may nagakaigo nga gahom sa pagtuman sang iya tanan nga mga saad. (Roma 1:20) Dapat lamang naton usisaon ang rekord sang iya mga pagpakig-angot sa katawhan agod makita nga ang iya pulong indi magataliwan nga indi matuman.​—⁠Isaias 55:⁠11.

Apang, sing masubo, ang kalabanan nga nagaangkon nga mga Cristiano nalipat sa matuod nga paglaum. Ang teologo nga si Paul Tillich nagsiling sa ginbalhag sining karon lang nga sermon: “Ang [unang] mga Cristiano nakatuon sa paghulat sang katapusan. Apang amat-amat sila nga nag-untat sa paghulat. . . . Ang pagpaabot para sa isa ka bag-ong kahimtangan sang mga butang sa duta nagluya, bisan pa ginpangamuyo ini sang isa sa tagsa ka Pangamuyo sang Ginuo​—⁠Paghimuon ang imo kabubut-on sa duta subong sang sa langit!”

Makasulubo gid! Minilyon, binilyon pa, nga katawhan nga nagakinahanglan sing daku nga paglaum ang wala sing paglaum, apang madali nila ini matigayon dira mismo sa ila mga Biblia. Tan-awa ang masubo nga bunga! Bangod wala sing makatarunganon nga paglaum sa pag-amlig sang ila mga hunahuna, katingalahan bala nga ang walay paglaum, “dikahalamut-an nga kahimtangan sa hunahuna” nagdul-ong sa tuman kadamo sa pagdagta sa kalibutan sing lapnag nga imoralidad kag kasingki? (Roma 1:28) Kinahanglan gid nga indi kita mahulog sa kaanggid nga siod. Sa baylo nga ubahon ang pandong sang paglaum, kinahanglan nga pirme naton ini pabakuron.

Kon Paano Pabakuron ang Inyo Paglaum

Ang labing maayo sa pagpabakod sang paglaum amo ang pagtalupangod sa ginhalinan sini, si Jehova nga Dios. Tun-i ang iya Pulong, ang Biblia, sing makugi. Ang Roma 15:4 nagasiling: “Ang bisan ano nga nasulat sadto anay ginsulat sa pagtudlo sa aton, agod nga paagi sa pagkalig-on kag pagpabakod sang mga kasulatan may paglaum kita.”

Dugang pa, dapat naton pat-uron nga ang aton paglaum para sa palaabuton indi lamang isa ka dimaathag nga sumaryo. Dapat naton ini himuon nga tunay sa aton mga hunahuna. Nagalaum ka bala nga magkabuhi sing dayon sa Paraiso sa duta? Luyag mo bala makita ang imo napatay nga mga hinigugma kon banhawon sila sa duta? Kon amo, ginahanduraw mo bala ang imo kaugalingon nga didto sa sina nga tion? Halimbawa, ang Isaias 65:​21, 22 nagapamulong nahanungod sa pagpatindog sang kada isa sang iya kaugalingon nga balay kag nian sa pagpuyo sa sini. Mapiyong mo bala ang imo mga mata kag mahanduraw ang imo kaugalingon nga nagapangabudlay sa atop sang imo bag-o nga balay, nagalansang sang katapusan nga pawod? Hunahunaa lamang ang pagtan-aw sa imo palibot sang mga resulta sang imo tanan nga pagplano kag kinabudlayan. Ang masadya nga gahod sang pagtukod naglinong; ginasurbe mo ang ugsaran samtang ang landong sa kahapunanon nagakurit sa sini. Ang dapya sang hangin nagahuyop sing mahinay sa mga kahoy kag nagapabugnaw sa imo gikan sa kainit sang imo pagpangabudlay. Ang kinadlaw sang kabataan, ginaupdan sang mga huni sang pispis, imo mabatian. Ang pagsinugilanunay sang imo mga hinigugma mabatian sa ubos.

Ang paghanduraw sinang makalilipay nga tion indi walay pulos nga pagpaabot; sa baylo, pagpamalandong ini sa tagna nga pat-od nga matuman. (2 Corinto 4:18) Kon kapin ka matuod ina nga paglaum sa imo, kapin ka kusog ang imo paglaum nga mangin didto ka. Inang malig-on, maathag nga paglaum magaamlig sa imo gikan sa ‘pagkahuya sang maayong balita,’ nga ayhan magapaisol sa imo sa asaynment nga ipaambit ini sa iban. (Roma 1:16) Sa kabaliskaran, luyag mo ‘ipabugal ang paglaum’ kaangay sang ginhimo ni Pablo, paagi sa pagpaambit sini sing masinaligon sa iban.​—⁠Hebreo 3:⁠6.

Indi lamang ang dayon nga palaabuton ang nagahatag sing paglaum. May mga tuburan man sang paglaum sa karon. Paano? Ang ikalima nga siglo C.E. nga Romanong estadista nga si Cassio­dorus nagsiling: “Nagabaton sia sing paglaum sa palaabuton nga mga benepisyo nga nagakilala sa benepisyo nga nahanabo na.” Maalamon nga pinamulong! Anong paumpaw ang masapwan naton sa mga saad tuhoy sa palaabuton nga mga pagpakamaayo kon indi naton maapresyar ang karon nga mga pagpakamaayo?

Ang pangamuyo nagapabakod man sang paglaum sa karon gid. Luwas sa pagpangamuyo para sa malayo pa nga palaabuton, dapat naton ipangamuyo ang aton karon nga mga kinahanglanon. Mahimo kita maglaum kag mangamuyo para sa pag-uswag sang mga kaangtanan sa mga katapo sang pamilya kag mga masigka-Cristiano, para sa aton masunod nga espirituwal nga pagkaon, kag para sa aton materyal nga mga kinahanglanon. (Salmo 25:4; Mateo 6:11) Ang pagbutang sinang mga paglaum sa kamot ni Jehova magabulig sa aton sa pagbatas sa adlaw-adlaw. (Salmo 55:22) Samtang kita nagabatas, ang aton pagbatas magapabakod man sang pandong sang paglaum.​—⁠Roma 5:​3-5.

Paghupot sing Malaumon nga Pagtamod sa Katawhan

Ang negatibo nga panghunahuna kaangay sang tuktok sa pandong sang paglaum. Nagapahuyang ini, kag amat-amat sini nga nagahimo sang pandong nga walay pulos. Natun-an mo bala nga makilala ang negatibo nga panghunahuna kag mabatuan ini? Indi magpadaya sa sayop nga ideya nga ang mayagutaon, mamulayon, pesimistiko nga panimuot pareho sa kaalam. Sa pagkamatuod, ang negatibo nga panghunahuna nagakinahanglan sing diutay nga kinaalam.

Tuman kahapos makatigayon sing walay paglaum nga panimuot nahanungod sa aton mga isigkatawo. Ang iban, bangod sang masakit nga mga inagihan sang nagligad, nadulaan na sing paglaum nga makabaton liwat sing bulig ukon paumpaw gikan sa mga tawo. Ayhan magapang-alag-ag pa sila sa pagkadto sa Cristianong mga gulang para mangayo sing bulig sa ila mga problema.

Ang Biblia nagabulig sa aton sa paghupot sing mas timbang nga pagtamod sa mga tawo. Matuod, indi maalamon nga ibutang naton ang aton tanan nga pagsalig sa mga tawo. (Salmo 146:​3, 4) Apang sa Cristianong kongregasyon, ang mga gulang nagaalagad subong “mga dulot sa mga tawo” gikan kay Jehova. (Efeso 4:​8, 11) Sila mahunahunaon, eksperiensiado nga mga Cristiano nga hanuot gid nga maluyag mangin “subong sang palalipdan sa hangin kag palanaguan sa unos.”​—⁠Isaias 32:⁠2.

Madamo pa sa Cristianong kongregasyon ang hanuot gid nga nagaulikid nga mangin tuburan sang paglaum. Hunahunaa lamang kon pila ka gatos sang mga linibo sa ila ang nagapanghikot karon subong mga iloy, mga amay, mga utod nga babayi, mga utod nga lalaki, kag kabataan sa mga nadulaan na sang ila kaugalingon nga mga pamilya; hunahunaa lamang kon pila ang nagapanghikot subong mga abyan nga “suod pa sa utod” sa sadtong mga nasit-an.​—⁠Hulubaton 18:24; Marcos 10:⁠30.

Kon nakapangayo ka kay Jehova sing bulig paagi sa pangamuyo, indi mag-untat sa paglaum. Ayhan ginsabat ka na niya; ayhan may isa ka gulang ukon isa pa ka hamtong nga Cristiano nga handa sa karon magbulig sa imo sa tion nga ginsugid mo ang imo kinahanglanon. Ang timbang nga paglaum sa mga tawo nagaamlig sa aton gikan sa pagpahilayo sa tanan kag sa pagpain sang aton kaugalingon, nga mahimo magdul-ong sa makagod, dipraktikal nga paggawi.​—⁠Hulubaton 18:⁠1.

Isa pa, kon may problema kita sa isa ka masigka-Cristiano, indi kinahanglan nga lubaron naton ini upod ang walay paglaum, negatibo nga panimuot. Ti, “ang gugma . . . nagalaum sa tanan nga butang.” (1 Corinto 13:​4-7) Tinguhai nga tamdon ang Cristianong mga kauturan nga lalaki kag babayi subong sang pagtamod ni Jehova​—⁠nga may paglaum. Hunahunaa ang ila maayong mga kinaiya, magsalig sa ila, kag magpanikasog nga malubad ang mga problema. Ina nga paglaum magaamlig sa aton gikan sa mga kinamog kag mga away, nga wala nagahatag sing kaayuhan kay bisan sin-o.

Indi magpadala sa pagkawalay paglaum sining nagatagumatayon nga daan nga kalibutan. Yara ang paglaum​—⁠para sa aton dayon nga palaabuton kag para sa solusyon sang madamo sang aton mga problema karon. Manguyapot ka bala sa paglaum? Ginasuksok ang paglaum sang kaluwasan kaangay sang isa ka nagaamlig nga pandong, walay alagad ni Jehova ang pabay-an​—⁠bisan kon daw ano kabudlay ang mga sirkunstansia. Kon kita mismo indi mag-untat, wala sing butang sa langit ukon sa duta ang makaagaw sang paglaum nga ginhatag ni Jehova sa aton.​—⁠Ipaanggid ang Roma 8:​38, 39.